2000
|
|
80ko hamarkadan sorturiko tokiko irrati lokal
|
asko
, lehengo, irrati libreen, legeriarekin sortuak (1981eko azaroaren 9ko ikus entzunezkoari buruzko legea), desagertuegin dira gaur egun. Ipar Euskal Herrian irrati independente komertzialek (RadioBayonne) edo irrati soziatibo eta udaletakoek (Anglet FM30) zenbait arazo dituzte, halanola, finantza arazoak edota nahikoa entzuleriarik eza, edota beren herrietan irratipropioak izateko interesik ez zuten alkateen pentsamoldearen bilakaera...
|
|
Baina Lizarra Garaziko itunetiksortu den politikagintza hori gehienbat egitasmoen mailan burutzen den neurrian, gauzapenen mailan burutzen direnak oraindik ere daukagun egituraketa juridiko politikoari lotuta daude, eta hori islatzen da, besteak beste, ekonomiari buruzkoalbisteetan. Gai honen inguruan agertzen diren albiste
|
asko
erakunde administratiboekhartutako erabakiekin edota datuak bildu eta emateko erabiltzen diren estatistika sistemekin dute zerikusia. Eta horiek gaurko egituraketa juridiko politikoa islatzendute.
|
|
Azpimarragarria da, bestalde, hizkuntzari berari buruzko albiste
|
asko
eta askoargitaratzen direla egunkari honetan euskaraz. Euskarak metahizkuntza egiteko baliodu, batez ere, egunkarian.
|
|
Beren jardunean, hedabideek lurralde imajinarioak sortzen dituzte, lurraldeakirudikatzen dituzte. Adibide
|
asko
daude hori horrela dela pentsatzeko: dela ezartzenduten agendagatik, dela albisteei, hurbileko?
|
|
Ezarriak zeuden aurrekari teoriko hauetatik abiaturik, eta gizarte garaikideetanhain hedadura zabala lortu duten hedabideen eraginaz kezkaturik, autore
|
asko
hedabideek ideia eta errepresentazioak osatzeko eta inposatzeko duten indarra azpimarratzenhasi ziren eta, halaber, egungo errealitatearen eraikuntza soziala hedabideen eraginaaztertu gabe ulertu ezin dela erakusten. Gaur egun, ikertzaile gehienek asumitzen dutehedabideek eragin erabakiorra dutela gizakiaren errealitatearen kontzeptzioan4.
|
|
Autodeterminazioa aldarrikapen naturala dela esatea, ordea, ez da nahikoa.Aitzitik, autodeterminazioak arrazoiketa eta eztabaida
|
asko
egitea merezi du; izanere, demokraziaren gorespen itsuaren garaiotan, autodeterminazioa bera ere gorespen horrek kutsatuta agertzen baita. –Autodeterminazioa?
|
|
Lan akademikoaren funtzioetako bat gauzak sinplifikatzea omen da, bainabien bitartean, akademiak dikotomikoki banatzen dituen errealitate
|
asko
dualtasunez beteta azaltzen zaizkigu praktikan, hau da, banaketa horiek gainditzen dituenkonplexutasunaz jantzita. Nazionalismoari berezkoa zaion konplexutasun eta dualtasun horrek garrantzi handia edukiko du gure azterketan.
|
|
Filosofikoki horren aurka borroka egin daitekeenarren14, politikagintzan ezin bide da horren gainetik salto egin. Baina demokrazia mota
|
asko
dago, eta konstrukto bat dela onartu dugunez, eztabaidagarria da oso.Eta hemen kokatzen dira, hain zuzen ere, konstituzionalismoaren bertuteetako batzuk. Burujabetasunaren subjektuak prozesu autoeratzaile baten parte dira, zentzukolektiboan zein indibidualean, osotasunean bezala aniztasunean.
|
|
Baina askotan ez dute lortzen erabilpena nabarmenki handiagotzea. Zergatik. Bilatzaileek informazio anitz eta itxura erakargarria duen webgune
|
asko
aurki ditzaketelako. Webgune txikiak monopolioekin konpetentzian ari dira.
|
|
Oso zabaldua izan arren, nortasun agiria ez da inondik inora ere unibertsala, eta estatu askok ez dute antzekorikerabiltzen. Pasaportearen kasuan, nazioarte mailan estatuek onartu eta zenbait kasutan balekotzat jotzen duten dokumentu bakarra izanik, estatu bakoitzak bere usadioeta konbentzioak mantendu arren, azkar
|
asko
eredu jakin baten arabera finkatutakodokumentua da. Jatorriz, bidaiatzeko bermea ematen zuen dokumentua zen; izan ere, toki batetik bestera joateko, Erdi Aroko jauntxo feudalen eta Elizaren lurraldearengaineko kontrola ziurtatzen zuen zergaren ondorengo omen zen, iragabide eskubide?
|
|
eta gero kontrakoa, zugan gustukoa dudana hauxe da...?. Miatu nahi denaren arabera aldagai
|
asko
egon daitezke (onarpena ukapena, dominantzia sumisioa, e.a.,). –Sentimentu honekin gera zaitezke??:
|
|
Bere buruaneokantianotzat (Kant-en ondorengotzat) zuen. Nahiz eta liburu
|
asko
idatzi, gauregun zaila da bere libururik aurkitzea. Perls ek. Egoa, gosea eta erasoa?
|
|
Fokapen honek mugak jartzen dituaskotan,, klinikalizatuak? diren zailtasun sexualen kasu
|
asko
ulertzeko garaian.Kasu hauek, dekretuz, disfuntzioak kontsideratu eta subjektuen biografiatikerauzten dira.
|
|
a. Taldeak planteatutako eta gizabanakotik at dauden egoera eta eszena
|
asko
|
|
Talde erresonantzia oinarrizko talde fantasiei esker sortzen da. Horregatik,, talde batean agintzen duten indar
|
asko
nondik datozen jakiteko, nahitaezkoa dalan arkeologikoa, alegia, zereginak eragindako aldaketazko egoeraren aurreanateratako oinarrizko fantasiek itxuratutako talde historia berregitea?. (Fumagalli, 1982, 106 or.)
|
|
Honela ulertuko da zer nolako emozioa sentitu nuen, berak gogoratu ere ez dugogoratuko seguruen? urte
|
asko
beranduago (86 edo 87an), eta manifestazio batenondoren (edo aurretik, nola gogoratu?) Donostiako Barandiaran tabernako terrazanzenbait pertsonarekin batera geundela, idazten ari zen nobelari buruz nire iritzia eskatuzidanean, profesio kide bati galdera luzatzen zaion naturaltasun berberaz: –Laura, zukzein narratzaile erabiliko zenuke nobela honetarako, hirugarren pertsonakoa edolehen pertsonakoa??.
|
|
Hots, hemengo eta oraingo berriemaileen hitzetan nabari da mito batzuetakogertakariak ez direla hain aspaldian jazo, eta ez dira, hargatik, antzina gertatuarenerrepikapen edo imitazioak; aitzitik, behin bakarrik gertatu direla uste dute kontatzaileaskok, haiek esandako aldian hain zuzen. Badira behin eta berriz, han eta hemen agitudirenak (adibidez, laminak ogi eske etortzen ziren labekada egiten zenean; maiz, beraz), baina gauza gogoangarri eta erreferentzial
|
asko
behingotzat eta ez oso aspaldikotzat hartuak dira; esan nahi baita, protagonistak ongi identifikatuak direla, berriemaileak berak zuzenki ezagutu ez baditu, haren gurasoek edo aitita amamek bai.
|
|
Araneko gizonaren ezaugarriak eta bitxikeriak ondo ulertzeko, Eulalik esan barikutzi zituen zehaztasun
|
asko
jakin behar dira. Hasteko, tradizioko sorgin katuen ibilmoldeak azalduko ditugu, bai Euskal Herrian bai besteetan.
|
|
Euskararen aurrekontuak behera doazela ikustean, argi gorria piztu nahi du:. Olatz Osaren aurrekontuen azterketa zehatzak, beste ikuspuntu batetik, argitasunederraz argitzen ditu gure gorabehera batzuk. Isil isilik, instituzioetatik datorkigunlaguntza murrizten ari da alor
|
asko
eta askotan. Zifrak eta grafikoak hor daude, lekuko?
|
|
Diglosia elebitasunari lotzen zaionean arrisku berezia ikusten du Txillardegikhizkuntza ahularentzat, Erramun Baxok-en artikuluaren irakurketaren sintesi gisa:. Galdera larri
|
asko
Baxoken lanaren ondorioz. Eta erantzun sendo batzuk ere bai:. Elebitasuna arriskugarria da hizkuntza ahulagoarentzat, diglosiak hizkuntzaindartsua indartzen baitu, eta ahula ahultzen??
|
|
Izendapen
|
asko
eta desberdinak bildu dira, gehienetan izendapen bakarrak izatendirelako. Zenbat eta lokalagoa izan, hainbat eta izendapen bakarragoa izango da.Horrela, herri izen bat hartzen dutenak 8 dira eta nazio baten izena (aleman, frantzi, gallegu, gaztela) hartzen dutenak 66; tartean lurralde baten izena hartzen dutenak (taulan agertzen den bezala) eta herria baino gune txikiagokoa hartzen dutenakaurkitzen dira.
|
|
Herriko haize izendapena ere aipagarri da. Agerpen
|
asko
dauka batetik, 21 aldizjaso da (bat ipar haizerako, 18 hegoaldeko haizerako eta 2 ekialdekorako). Bestetik, ezdu norabide zehatza adierazten.
|
|
Urteko sasoi bati lotuta aurkitzen den izendapena dugu hau. Egia esan, ez dirahorrelako izen
|
asko
bildu, guztira 5 baino ez dira jaso eta.
|
|
Bakar batzuk dira, hala ere; ez
|
asko
: iparraldekoa adierazteko eguzki haize; hegokoa adierazteko eguzki haize; ekialdeko haizea izendatzeko eguzki haize (52herritan, behin ere ez Bizkaian), osots haize eta izar haize.
|
|
Izendapen astronomikoa nagusi da Nafarroan eta agerrera
|
asko
ditu bai Lapurdineta baita Nafarroa Beherean ere; hiruren artean %87 egiten dute. Bizkaian ez daezagutzen mota hau.
|
|
Hemen aurkezten diren izenetan aldaera estandarra baino ez da erabiltzen, nahiz EHHA proiektuanberba bakoitzean aldaera
|
asko
bildu diren.
|
|
Bizimolde etikoa, bigarren partea?, familian zentratua, guk bizimodu kristau zintzoa esango genukeenada substantzian. Estetikoa gozameneko gizakia da; etikoa, obligaziokoa (singularrean: obligazio
|
asko
dauzkana eta asko betetzen dituena, jeneralean ez da etikoa, berebizitzari buruz erabaki erradikala hartzeko ausardiarik izan ez duena baizik).
|
|
Ez berak bakarrik, noski; bainabere orduko lanak irakurtzea besterik ez dago, apurtzaile aparta izan zela ikusteko. Gurebelaunaldikoentzat, aurreko askorentzat, eta gerokoentzat ere, hala espero dut?, Euskal Herria helburu izan nahi dutenentzat behintzat, erreferentzia ukaezina izan daTxillardegi Euskal Herri berriari eta euskarari buruz gauza
|
asko
deskubritu eta pentsatuahal izateko. Batez ere, aktibismotik urrun, politika praktika pentsatua dela uste dugunoi, hori baita pentsamendu politikoaren berezitasuna?, Txillardegik motibo ugarizhornitu gaitu gauzei bueltak emateko.
|
|
Egungo zientzia eremuan ematen diren ezaugarrien edo baldintzen artean, bat bere, egoera dimentsioaniztuna? da, nahiz eta espresio hau bera ere esanahi anitzekoa izan.Egungo zientziagintzan, ez bakarrik dimentsio
|
asko
kontuan hartu eta erlazionatu behardira, baizik dimentsio bakoitza ere nahiko modu anitzean edo konplexuan kontsideratubehar da. Omenaldi honetako kontesturako, dimentsio batzuk aukeratuko ditut, adibidemoduan, horretarako hizkuntzarekin oro har, eta euskararekin bereziki gure kasuan, ondoeta erraz lotzen direlako.
|
|
–Belatxe, an e halako e, harrobi zahar bat dago, eta han Belatxen, orain beleak hemendabiltza, baina lehenago belea hemen gutxi ikusten zen, beleak han egoten ziren, beno, hori izan da sasoia, Solluben ardia eta ganadu
|
asko
egon denean, beleak ona etorribeharrik ez du eduki, ze bertan edukitzen dute jaten eta, bada orain Solluben ez dagoezer, hara Belatxera joan, guztiz arrisku handia egon!, baina guztizko arriskua, inoiz joannaiz, eskola galduta ere, bele habiak egoten ziren han, ezta?, eta huraxe habia hartzeko?
|
|
Horregatik,, benetako? testu
|
asko
erabili behar dirasistema frogatzeko, eta gehienetan, ezin dira kasu guztiak kontuan hartu.
|
|
izenordaina eta, zuen? aditza ezin bereiz ditzakegu; badaude, halaber, hauen antzeko beste kasu
|
asko
, zeinetan testuaren etiketatu morfosin taktikoaedukitzea guztiz erabilgarria izango litzatekeen.
|
|
Erantzuna, ordea, erraza da: gizarte bat ukatzeko modu
|
asko
dago, etahorietako bat, guztiz garrantzitsua, bere burua zuzenean ukatu gabe gizartearen etagizakiaren eraikuntza identitarioan funtsezkoak diren objektuak ukatzea da.Holakoetan txistua edo aukeratzen den euskal errepresentazioak euskal kulturaren eta, ondorioz, euskal gizartearen existentzia ukatzeko tresnak dira. Testuinguru honetan. Kultura?
|
|
–Gaur goizean hondartzan paseatzen ibili naiz? idazten badut, hau irakurtzenduenak egundoko informazioa jasoko du niri buruz, ibiltaria naizela, une hau ez denbeste batean zer egin dudan,... eta beste gauza
|
asko
. Gertaera hau posible izan da biokalfabetatuak garelako eta hizkuntza idatzia menderatzen dugulako.
|
|
ahozkoa; ala hobekiago esanda, fonatzaile deritzon aparatuaren bidez gizakiak sortzen duen soinu kode jakin batean duinspirazio iturri, euskaran. Eta hemen geldituko gara, kontzeptu
|
asko
erabili baitiraazalpentxo honetan.
|
|
Hizkuntzalariarentzat, ordea, arazo izugarria da bere teoriafonologikoaren ezinbesteko ardatz modura hartu zuen bereizgarritasunafonetikan suntsitzea. Hizkuntzalariok, gure handinahiak itsuturik, ahaztu egiten dugu sarriegi hiztunek eta hizkuntzek maila
|
asko
batera erabiltzen dituztelaberen funtzionamendu bizian (ahoskeratik atera gabe, ekoizpenarekin baterahizkuntzaren ezagutza lexikoa eskura daukan oharmena du eta erabiltzen duhiztunak). Horregatik, bost axola hiztunari fonema batzuk batzuetanbesterekin berdintzea.
|
|
Mintzo sinbolista honen epiteto joera nabaria da, ur salto kardaturik?,, kateagantzutu?,, aurpegi obalatuarentzat?,, harpe presajiakorra?,, ile askatuak?. Lizardiren iruditeriatik hona jauzi
|
asko
dago, bereziki, elementu giltzatuen askatasun irrazionalean. Miranderen iruditeria bera apalagoa gertatzen da honetan.
|
|
Ezin izan nion beste hitzik atera gai horretaz, eta jakin minez segitzen nuen nik.Istorio hark zulo
|
asko
zeuzkan, gehiegi, eta haiek betetzeko bide bakarra neukan: AitaMorlans bera.
|
|
–Aspaldi izan zen hori ordea. Honezkero ahaztuta ere bai, orduko gehienak.Baina gauza jakingarri
|
asko
ditu komentu honek, bai. Gu kaputxinoak bertara etorribaino lehen ere, tenplarioen ospitalea egon ote zen aipatzen dute, Santiago bideanzihoazen erromesentzat eta; elizaren egitura ere, jakinaren gainean egongo zara ez delaedonolakoa:
|
|
Ez dakit, ba, nik. Garai batean jende
|
asko
bizi ginen hemeneta, ez dizut nik esango inoiz inor ezkutatu ez zenik baina, nik behintzat ez dakit ezerhorretaz. Ezertxo ere ez.
|
|
Behin albisteak jasoz gero, irrati emandegira bidaltzen ditu bere ahots propioaz. Irrati gutxi dira atzerrian berriemale
|
asko
eduki ditzaketenak, diru asko balio izatearen aitzakia aipatzen ohi delarik. Eskuarki, irratiak laguntzaileez baliatzen dira eskualdeko kronistak edukitzeko.
|
|
Behin albisteak jasoz gero, irrati emandegira bidaltzen ditu bere ahots propioaz. Irrati gutxi dira atzerrian berriemale asko eduki ditzaketenak, diru
|
asko
balio izatearen aitzakia aipatzen ohi delarik. Eskuarki, irratiak laguntzaileez baliatzen dira eskualdeko kronistak edukitzeko.
|
|
Elkarrizketa ez da jarraituzko borroka bat izan behar, kazetaria pixka bat jazarzale izatea ona den arren. Bestalde, lausengu eta balaku
|
asko
egitea, morrokokeria bezain txarra izan daiteke.
|
|
Irratiak aukera
|
asko
eskaintzen du informazio genero hau lantzeko. Erreportaia generorik aberatsena da, zeren beronetan gainontzeko generoak erabil baititzakegu, audio dokumentuak ere sartuz.
|
|
Egia da komunikazio enpresa gehienek entzule
|
asko
berenganatzea dutela helburu. Zenbatasunari lehentasuna emateko joera hau areagotu egiten da enpresek problema ekonomikoak dituztenean, publizitatearen menpean daudenean alegia (publizitate gehiago= entzule gehiago= diru gehiago).
|
|
irrati kanalen kopurua askoz handiagoa da telebistaren esparrukoa baino. Entzuleak ondo daki diala apurtxo bat higituz gero aukera
|
asko
dituela nahi duen irratsaioa entzuteko, eta hau, aparatua oso potentea ez den arren. Gainera, eskaintza erdibiturik ageri da, bi banda nagusi baititugu:
|
|
Gogora dezagun, erkidego horretan baimendutako 95 irrati estazio daudela; Madril go erkidegoan, aldiz, 57 baino ez daude (Díaz Nosty, 1998, 212). Galizian ere, Katalunian gertatzen den antzera, estazio
|
asko
daude (102) eta nagusiki faktore geografikoak eragiten du hori. Audientziari dagokionez eta Hego Euskal Herriko herrialdeak aztergaitzat hartuz, honako bilakaera gertatu da azken urteotan (CIES, 1999, 6):
|
|
Arturo Merayo k (1992, 147) bi faktore aipatzen ditu zailtasun hori azaltzeko: a) Irratibidearen egitura enpresarial korapilotsua (irrati estazio
|
asko
, kateekiko menpekotasuna edo ez, edukien aniztasuna?); b) neurtzeko zailak diren faktoreak agertzen dira irrati hedapenaren jasotzea dela-eta (laguntasuna edukitzeagatik entzun daiteke irratia, beste jarduera batzuk egiten diren bitartean entzun daiteke, arreta osoz, bidaietan eta autoz ere entzun daiteke?); c) maiz entzuleek ez dute gogoratzen zer punturaino entzun duten irratia orokorrean, eta ... Hortaz, entzuleen indizeak eta gainerako datuak lortzea langintza gogorra izan ohi da.
|
|
Fonema guztiak ondo eta garbi ahoskatu eta etenaldiak behar bezala egiteko astia izan behar du kazetariak. Askotan baina, kazetariak zer esan
|
asko
izaten du eta ezin ordea, aldez aurretik agindutako bideo iraupena luzatu. Orduan, dagokion denboran ahalik eta daturik gehien sartzen ahalegintzen da zenbaitetan, irakurketaren abiada behar baino arinagoa izanik.
|
|
Zalantzarik ez dago gai garrantzitsua eta gogoeta
|
asko
egitekoa dela ondoren jorratuko duguna. Irrati emandegi batek albisteak nondik jasotzen dituen jakiteak eta kanal horiek aztertzeak asko adierazi ahal digu irratiaren ezaugarriez, irratilari kopuruaz eta irratiaren joera ideologikoaz.
|
|
Nolabait esateko, informazio katean hedabideak gatibu geratzen dira sarri askotan albiste agentzia handien atzaparretan. Eta hau hirugarren munduko estatuek dakite ongi
|
asko
.
|
|
Orain arte ikusitako berri iturriez irrati txiki
|
asko
oso urri horniturik badaude ere, kazeta eta aldizkarien kanalaz nahiko horniturik agertzen zaizkigu irrati guztiak, handiak zein txikiak. Honen arrazoia, irratilari gehienak kazeta irakurzale izatetik etor liteke, edota argitalpenena albisteak lortzeko bide merke eta ona dela uste izatetik; baina sarritan gertatzen dena hauxe da:
|
|
Irratilariek kontu handiz jaso behar dituzte albiste hauek, ondo filtratuz edo iragaziz, zeren komunikatuak zama ideologikoz beterik atera ohi baitira. Dena den, erakunde publiko eta ofizialak diren aldetik, jakitun daude irratilariak, albiste
|
asko
etor daitezkeela beraietatik.
|
|
Iturri ofizialeko sistema erabilgarria izan daiteke edo beharkizuna izateraino hel daiteke. Baina, zalantzarik gabe, sistemak informazio
|
asko
galarazten ditu, gertatzen ari diren beste gauza batzuen kaltetan. Harreman publiko ofizialen ugaritasunak, eta kasurik hoberenean, informazio ofizialaren ugaritasunak oso errazten ditu gauzak, nahiz eta epe ertainera informazio lana errazegi eta sinple egi bilakatzen duen:
|
|
Hortaz, irratitik ematen ditugun kopuru gehienak biribilak izan behar dira, zehatzak izan ordez. Kontua ez da zenbaki guztiak aipatzea, zeren horrek lan
|
asko
eragingo bailioke entzulearen buruari. Gakoa kopuruen ondoko ohiko esamoldeetan datza, hala nola:
|
|
Interjekzioak apelatiboak (iup, ixo?), adierazkorrak (ai, kontxo, ene?) eta errepresentatiboak izan daitezke (pum, zas, zaplast?). Hitz
|
asko
dira interjekzio modura erabil daitezkeenak: gora!, eta kito!, bai zera!, bai horixe!, hara!, pikutara!
|
|
Espainiar Estatuan irratiak arrakasta handia izan du izarren sistemari esker, hots, Iñaki Gabilondo edo Luis del Olmo bezalako irratilari ospetsu eta dirudunei esker, eta horrek nola edo hala onerako eragina eduki du irrati programatzailearen langintzan. Telebistan beste horrenbeste jazo da, kate pribatuek telebista publikoari entzule
|
asko
kentzen joan direnetik, Franco jenerala hilez geroztik RTVE jaun eta nagusi baitzen.
|
|
Ikus daitekeenez, programazioari tinte
|
asko
eman dakizkioke, programa aurreikuspen edo programazio kontzeptua mugatu nahi izatekotan.
|
|
Hainbat urtez aldarrikatu den norabidetasuna edo feedbacka errealitate bihurtu da. Ahalbide
|
asko
eta handiak egongo dira: ekoizlekide edo ko ekoizlea den entzulea, edukietan edo narrazioaren zuzendaritzan artez eraginez?, entzule programatzailea... eta baita, azkenik, estazioa bera kudeatzeko eta ekoizteko posibilitate desberdinak ere, Internet delakoaren kasua esaterako.
|
|
Lehenik eta behin, esan beharra dago, programatzaileak ongi
|
asko
ezagutu behar duela irratiaren estaldurapean dagoen populazioa. Entzule eta entzulegai guztien ohituren gaineko datuak eduki behar ditu kontuan, estazioaren baliabide materialak eta giza alorrekoak ondo ezagutzeaz gain.
|
|
Ideia hori, aipatu berri dudan enpresako goi exe erdialdean jo ez arren, asko hurbildu zena. Aparatu
|
asko
saldu ziren, eta Westingkutibo batek eduki zuen, H.P. Davis izeneko batek. Davis-ek bere hargailuak iragartzeaz batera, emaitzak jaso ahala presidentetzarako hauteskundeen berri irrati bidez emango zutela esan zuen.
|
|
Teknologia horrek arrakasta lortu du zenbait irratigunetan. Londresko Capital Radio, esaterako, irratigune dinamikoa bilakatu da, sistema horrekin ziber nabigatzaile
|
asko
bereganatuz.
|
|
Sarerako sarrerak kontrolatzeko sistemari dagokionez ere, ziber irratilariek aukera
|
asko
eta handiak dituzte estatistikak lortzeko, zer nolako ikustaldiak egiten diren, nondik egiten diren eta zenbat artxibo jaisten diren jakiteko. Mundu analogikoan soziologoek egiten ohi dituzten azterketak eta zundaketak ez daude faltan Interneten software edo programeriari esker.
|
|
Hezi gabeko ahotsean tesitura askoz laburragoa da ahal den gehienezko hedadura baino.Ahotsak aldatu egiten dira urteen poderioz, baita pisu, egoera fisiko eta abarren poderioz ere, giharren distentsioa dela-eta lasaitzeko joera dutelarik, hau da, grabe edo baxu bihurtzeko joera.3.5 ARNASKETA ETA ARNASKETA MOTAKMikrofono batetik mintzatzeko gauzarik garrantzitsuena, arnasketa ondo egitea da. Ezinbestekoa da sudurretik aire
|
asko
hartzea, berba egiten hasi aurretik. Cristina Romo k dioskun bezala (1987, 51), arnasketa giltzarria da aire jarioa menperatzeko eta horrela airearen botatzea era batera edo bestera izan dadin.
|
|
Bertan, irrati komertzialetan, country formatua da nagusi, entzunena alegia (2.525 estazio); ondoren, bigarrenik, adinekoen musika garaikidea dago rankingan (1.572 estazio); eta hirugarrenik, ostera, hizketa/ albisteak formatuko estazioak doaz, 1.272 izanik (Wall Street Journal, 1996ko urria). Irrati musikalean aukera
|
asko
egongo da bezero bakoitzak kalitate handiko musika entzun edo graba dezan. Musikan espezializaturiko formatuetan gehiago sakontzeko, David T. MacFarland en azken liburua kontsulta daiteke (1997).
|
|
1 Joera programatiko eta estiloarekiko identifikazioagatik (serioa, egiazalea, musika
|
asko
ematen du?)
|
|
Entzuleekin kontaktu egin irratsaioen parte modura. Entzuleen partehartze honetarako era
|
asko
daude, praktikan jartzen direnak. Jakina denez, erabilienetarikoa, dei telefonikoena da.
|
|
Historian zehar baso autoktonoak baliagai iturri oparoa izan dira karrantzarrentzat; baso hauetako zur edo egurra izan zen urte luzez burdinoletan, baserrien eraikuntzan, ontzigintzan eta ikazkintzan erabili zena, baina jarduera horiek gainustiaketa ekarri zuten, XVIII. menderako baso
|
asko
desagerraraziz.
|
|
XIX. mendean deforestazioa areagotu egin zen; Konbentzio gerra, Independentzia gerra eta Lehen Karlistadaren ondoren, udaletxeek lur
|
asko
saldu zituzten zorrak kitatzeko. Jabe pribatuen eskuetan, basoak moztu eta erroturatu egin ziren, mendi hegal gehienak erabat soilduta utziz.
|
|
Gainera, izurrite eta gaixotasunek (haritzaren oidioak eta gaztainondoaren tintak eta txankroak) XIX. mendearen bukaeran kalte handiak sortu zituzten zuhaitzetan, gure lurraldeko basoen egoera larriagotuz. XX. mendearen hasieran eskualde
|
asko
erabat deforestatuta zegoela, Administrazioak basoen landaketak bultzatu zituen; hasiera batean higadura galaraztea eta basoen hedapena zabaltzea helburu zuten landaketa haiek, laster bestelako norabidea hartu zuten, eta hazkuntza azkarreko zuhaitz exotikoen landaketak ugaritu ziren. Gerrate Zibilaren ondoren, zuhaitz hauek, eta bereziki intsinis pinuak ematen zituen irabaziak ikusita, koniferoen landaketa monoespezifikoak burutzen hasi ziren.
|
|
Biañezen, La Laman, Aldeacuevan, La Muelan, Mazon, Presan eta haraneko beste puntu askotan zeuden harrobi horiek gaur egun bazter utzita daude. XVIII. mendean, kare
|
asko
erabili zen lurrak ongarriztatzeko, eta ondorioz, karobiak asko ugaritu ziren. Karobiak mendiko maldak aprobetxatuz eraikitako labeak ziren; goi aldean ikatza eta kareharria sartzeko zuloa zuten, eta behean karea ateratzekoa.
|
|
Mendi hauetako sastrakadietan, azken montxinak elikatzen dira. Armañon mendiaren tontorrera iritsita, Karrantzako haran osoa eta Aguera ibaiaren arroa ikusteko aukera paregabea dago, eta, lainoak galarazten ez badu behintzat, Euskal Herriko gailur
|
asko
ere ikus daitezke.
|
|
Inguruan, Torca del Carlista leize sakonaren ahoa dago. Gailurrean, eta bide osoan zehar, Caloplaca generoko liken laranjek haitz
|
asko
estaltzen dituzte eta arrailduretan haitzetako landareak beha daitezke. Ranerotik hegoalderantz haranaren panorama zabala dago, eta iparralderantz Kantabriako lurraldea ikusten da Santoñako kostaraino.
|
|
Larre eskasiak, aziendak beti atsedenleku berberetara bultzatzen ditu eta bertan, gorotz
|
asko
pilatu ohi da, lurzorua nitrogenoan aberastuz. Hauetan, asunak, uztaoak... hazten dira.
|
|
Fruituaren mami gorria haginaren zati jangarri bakarra da eta txori
|
asko
erakartzen ditu.
|
|
Baldintza berezi hauetan oso fauna bitxia aurki daiteke. Animalia
|
asko
haitzuloetan soilik agertzen dira, eta, beraz, kabernikola izenaz ezagutzen dira. Asko talde zaharrak dira, eboluzio luzea jasan dutenak, eta ondorioz espezie asko zulotik zulora aldatzen dira, haitzuloak bata bestetik isolatuta baitaude.
|
|
Animalia asko haitzuloetan soilik agertzen dira, eta, beraz, kabernikola izenaz ezagutzen dira. Asko talde zaharrak dira, eboluzio luzea jasan dutenak, eta ondorioz espezie
|
asko
zulotik zulora aldatzen dira, haitzuloak bata bestetik isolatuta baitaude. Medio hauetako animalia batzuek ezaugarri komunak dituzte, alabaina; kaber nikola gehienak itsuak dira eta animalia gehienetan baldintzen egonkortasunak barne erritmo arruntenak ezabatu ditu:
|
|
XX. mendearen erdialdetik aurrera, garapen industrialak kanpotar
|
asko
erakarri zituen Bizkaiko industriaguneetara eta bereziki Bilbo Handira, baina Karrantzan alderantzizkoa gertatu zen; karrantzar askok herrigune handiagoetara aldegin zuten eta gaur egun, biztanlegoa gutxitzen ari da oraindik ere. Gainera, lan bila duten gehienak gazteak direnez, biztanlegoa geroz eta zaharragoa da.
|
|
Karrantzarrak ia 50 auzo txikitan bizi dira sakabanatuta, baina jende
|
asko
haranaren erdiguneko auzoetan (Ambasaguasen, Conchan, Biañezen eta Soscañon) finkatu da, merkataritza gune nagusien inguruan hain zuzen.
|
|
Baldintza hauetan, lurzorua idor samarra izanda ere, egoki gara daiteke; ez du, ordea, lurzoru putzuturik jasaten eta leku horietan haltzadia nagusitzen da. Pagoa lurzoru azido zein basikoetan bizi da, baina pagadietako landare
|
asko
bietako batean soilik. Hau dela eta, oihanpeko landareetan erreparatuz, erraz bereiz daitezke pagadi azidofiloak eta pagadi basofiloak.
|
|
Udako egun beroetan, animalia
|
asko
pagadira hurbiltzen dira zuhaizpeko giro freskoaren bila. Sasoi honetan burutzen dute txantxangorriak, kaskabeltz handiak, gerri txoriak eta hainbat txorik bigarren txitaldia.
|
|
Alabaina, ameztien hedapena ez da zabala, hariztiekin eta pagadiekin lehian, eremu marginaletara baztertuak izaten baitira sarritan. Aberastasun biologikoa altua izaten dute, ordea, mugako basoetako landare
|
asko
ameztietan agertzen baitira, makina bat bizidunentzat aukera bikainak eskainiz; honela, ameztian bizi diren zuhaitz eta zuhaixkak, pagadi edota hariztietako berdintsuak dira: gorostia, elorri zuria, hurritza, urkia...
|
|
Lehortutako zohikatza erregai ona da eta ongarri modura ere baliagarria da, esan bezala, erabat materia organikoz osatuta baitago. Honegatik, zohikaztegien kalterako, zohikatz
|
asko
ustiatu izan da.
|
|
Gure lurraldean alertzearekin gertatutakoa horren adibidea da. 1956 urtean sekulako izotzak egin zituen eta intsinis pinuaren landaketa gazte
|
asko
alferrik galdu ziren. Suitzako Alpeetako klima gogorrean alertzeak ongi hazten zirela ikusita, alertzeak ekartzea erabaki zen, baina erabili zirenak alertze europarrak izan ordez, japoniarrak ziren, eta hauek ez zuten hain ongi jasaten hotza, ondorioz landaketen porrota ekarriz.
|
|
Azaldutako ezaugarriak, ikuspegi orokorretik hartu behar dira betiere, eskualdearen gorabeherak direla eta, Karrantzan mikroklima
|
asko
baitago, ezaugarri orokor horiek betetzen ez direneko eskualdeak, alegia.
|
|
Horiek konpontzeko, lurrak karetzen hasi ziren eta karobiak izugarri ugaritu ziren. Baina urte batzuen ostean, karea gehiegi erabili zenez, lurzorua larregi ahuldu zen, uztak gainbehera etorri eta baserri
|
asko
hustu egin ziren. Hain zuzen, Amerikarako emigrazio gogorrenak orduko superpopulazioaren ondorio izan ziren.
|
|
Villaverderako bidean zihoala, Kantabriako Batailoi karlistak aurre egin zien liberalei. Bi taldeek Escrita mendizerran egin zuten topo eta gizon
|
asko
galdu ondoren, liberalek harana utzi eta atzera egin behar izan zuten.
|
|
Haranaren garai oparoenetan jauregi eta dorretxe ugari eraiki ziren. Orduko jauregi
|
asko
desagertuta daude gaur egun edo aztarnak besterik ez dira geratu.
|
|
Andonik eta Margarik egindako harrera benetan eskertzekoa da. Arturo Elosegik ordu
|
asko
erabili ditu, behin eta berriro mota guztietako akatsak zuzentzeko aholkuak ematen, eta baita, kritika lagungarriak egiten ere. Gurekin izan duen pazientzia ezin da inolaz ere pare bat lerrotan eskertu.
|
|
Izan ere, eta inongo zalantzarik gabe, hizkuntza edozein giza taldearen lokarri indartsua dugu; askok hizkuntza komunitatean ikusiko dute nazioaren ezaugarririk funtsezkoena. Beste batzuk, nazionalismoa integrazio politiko gisa ulerturik, integrazio politiko horrek berekin dakartzan ezinbesteko prozesuen artean, hizkuntzaren finkapena garrantzitsuenetarikoa dela uste dute48 Estatu Nazioari dagokionez, eta arestian aipaturiko gizartearen modernizatze prozesuarekin lotzen den kultur homeogeneizatzeari helduz, garbi
|
asko
ohar gintezke alde horretan hizkuntzak duen garrantziaz.
|
|
Oso luze joko luke egindako lanen zerrenda egiteak, eta guk bakar batzuk aipatu besterik ez dugu egingo. Klasikoen jarrera ezagutu nahi izanez gero, Marx-en eta Engels-en lan ezberdinetara jo dugu (nazioaren gaiari buruzko erreferentzia
|
asko
aurkituko ditugu, nahiz eta horretaz sistematikoki ezer idatzi ez): La ideología alemana.
|
|
izeneko irudiaren premia. Honek, hizkuntzari zegokionaz gain, berebiziko garrantzia zuen, lege testuetan irakasle irudia oinarrizko eskolarekin elkartzen zen lehenengo aldia izan baitzen77 Egia da, hala ere, udal guztietan oinarrizko eskolak sortzeko urte
|
asko
behar izan zirela, baina portaera hori guztiz esanguratsua denik ezin da ukatu78, hezkuntza sistema nazionala eraikitzerakoan oinarrizko irakaskuntza (eskola nazionalaren kontzeptu pean), irakasleen corpusa eta elebakartasun nazionala funtsezko zutabeak diren heinean. Garrantzi txikiagorik ez duen beste zerbait ere azpimarratu beharrean gaude:
|
|
Eta zergatik diogu, hizkuntza egokia?? Badirudi, tesi hau defendatuko duen analisi sasi materialista
|
asko
dugu eskuartean?, hizkuntza ardatz nagusitzat hartuko duen uniformizazioak behar, teknikoari, erantzuten diola (hau da, modernizatze prozesuari aurre egiteko egokiak diren hizkuntzak behar dira eta Estatuak, nazioaren?
|
|
Frantziako hezkuntza sistema nazionalaren sorreraz hitz egiteko, nahitaez iraultza frantsesari luzatu behar diogu begirada. Hezkuntza arloan sistema horrek izan dituen eraginak, nahiz bat batekoak ez izan, Frantzian ez ezik Europa osoan ere nabarmenak izan dira60 Helburuak gauzatzeko urte
|
asko
pasa behar izan arren, Iraultza frantsesak hezkuntza sistema nazionalaren zutabeak ezarri zituela esan daiteke, eta errealitate hau guztiz oinarrizkoa da Estatu Nazio frantsesa eraikitzeko gertatu zen prozesuan61 Horrela, 1789ko abenduan aldarrikatutako dekretu baten bidez, Nazio Biltzar Konstituziogileak garbi asko erakutsi zuen zein zen Estatuak hezkuntza kontrolpean izateko zuen asmoa, hezkunt...
|
|
que fuera la palanca renovadora y regeneradora de la patria? 147 Oso interesgarria da ministerio horrek hartu zuen ardura klasea: ...cción?, osasunzaintza, karitate eta ongintzarako establezimenduak, bide, ubide eta portuen eraikuntza, posta eta diligentziak, erresumaren estatistika orokorra, nekazaritza eta abeltzaintza, merkataritza eta industria, meatzaritza eta hargintza, ehiza eta arrantzaren zaintza, inprimategiak eta egunkariak, armadarako alistamenduak... eta Irakaskuntza Publikoa148 Oso luzea den zerrenda horrek garbi
|
asko
Estatuak nazioaren azalaren azkeneko pororaino iristeko zuen asmoa zein zen adierazten du, (Beneyto ren hitzetan,, para ser vehículo de la penetración y la expansión de las nuevas ideas sobre la organización del Estado? 149), zeren horrek ahalbideratuko baitzuen Estatu Nazioa gorpuzteko helburua150.
|
2001
|
|
9/ eta bueno ba/ ba hor:: / hor sortzen dira/ bueno ba/ teorian e
|
asko
: /
|
|
10 bueno ba:: / hutsak edo egin edo lirateken gauza
|
asko
/ baino
|
|
12 kontradikzio
|
asko
/ asko sortzen dira (galdetuz) ez// eta:: / eta
|
|
27 ba eztakit ba/ prebentzioak eta gauza
|
asko
(galdetuz) ez/ eta bo ba::
|
|
31 eskolari re leporatzen zaio/ ba eskolari gauza
|
asko
leporatzen zaio/
|