|
2000
|
|
|
Ez Garzonek bide horretatik jotzeko arrazoirik edo deliturik aurkitu Uj duelako ordea! Alfabetatze eta Euskalduntze Koordinakundearen bideak bihurgune
|
asko
izan ditu sortu zenetik. Ia laguntzarik gabe bide luzea egina, era guztietako argudioak erabili izan dira urtetan ia ia klandestinitatean aritu behar izateko, irakasleen maila, titulazio eta eskarmentu faltatik ikasgaietan —ikastoletan bezalaxe— terrorismoa bultzatzen zela ziurtatzera iritsi arte.
|
|
|
Bestalde, antzerki amateurrak ez ditu une gozoak bizi. Tradizio handiko talde
|
asko
aritzen ziren lanean Euskal Herrian, baina gaur egun oso gutxi dira obra berria prestatzen ausartzen direnak. Horren adibide garbia Azpeitiko Antzerki Jaialdia da, antzerki amateurraren berariazko eremua izana, gaur egun ia testimoniala bihurtu da euren parte hartzea eta antzerki talde profesionalek osatzen dute ia guztiz kartelera.
|
|
|
Guztiok dakigu gaurko kultura hizkuntza nagusiak, hots, txinera, ingelesa, espainiera, alemana, frantsesa, errusiera, arabiera, hindi edo japoniera, Erdi Aroan, batez ere, abeltzainen, nekazarien eta eskulangileen berbetak izan zirela, eta mendeetan zehar, monasterioetan, gorteetan, kantzelaritzetan eta eskola unibertsitateetan izandako lantze literario, administratibo eta zientifikoari esker heldu direla gaur aitortzen diegun zientzi eta kultur tresna egoki izateko maila horretara. Kasu hauetan guztiotan baina, mende
|
asko
iragan dira hizkuntza horiek beren literatur batasuna eta estandarizazioa eskuratu eta orain zientzi arloan daukaten terminologia zehatza lortu arte.
|
|
|
Baina hobe dugu gauza
|
asko
galtzea eta ez pobreak goseak hiltzea.
|
|
|
espirala omen da Irigoienen obsesioetako bat liburu honetan. Ez dakigu askoz gehiago Elkarlanean etxeak argitara emango duen liburu honi buruz, jende
|
asko
zain daukala beste.
|
|
|
Hala ere, horiek ere ez dira merezi duten arretarekin estudiatu. Eta, gainera, oraindik garai horietako testigu
|
asko
bizirik zeuden bitartean gertatu da hori, sarritan lehen eskuko testigantzak eskuratzeko aukera zegoenean. Dudarik gabe, ahanztura honekin gure ondare kultural eta historikoari ez diogu mesede handirik egiten, baina, zoritxarrez, hori bide da gaur egungo giza dinamika, eta beraz, horren aurka ezer gutxi egin ahal dugu orrialde hauetatik. j
|
|
|
1936 eta 1937 urteetan Frantziako Gobernupean zeuden lurraldeetara 120.000 euskal errefuxiatu heldu zirela kalkulatu da. Jakina denez, horien artean militarrek begi onez ikusten ez zituzten intelektual eta artista
|
asko
zeuden, besteak beste, Pio Baroja, Rafael Picavea, Isidoro de Fagoaga edo Jose Miguel de Barandiaranen mailako pertsonalitateak. Horrelako kolektiboen garrantzia azaltzeko, esan daiteke, ihes egiten zutenen artean hainbeste kazetari zeudenez, 1939 urtean Donibane Lohizuneko Argizabal baitan ospe handia lortuko zuen" kazetarien errepublika" deritzona sortu zela, hau da, hedabideekin lotura zuzena zeukaten zenbait pertsonek antolatutakoa.
|
|
|
Poema
|
asko
egin dira arbola irudi hartuta: gogora dezagun Manex Erdozaintziren" Gure etxegibeleko haritza", edo Lizardiren" Zugaitz Etzana", garaikide zuen Amado Carballo poeta galegoaren" Os piñeiros mortos" oroitarazten didana beti...
|
|
|
2. Eusko Bibliographia ren lan luze neketsua etenik dago, tamalez. Zenbaitek ordu
|
asko
sartu genituen, Jon Bilbao Ameriketatik etorriz geroztik. Elkarte bat ere sortu genuen, laguntzeko.
|
|
|
Modu berean eguneroko lan
|
asko
azkartuko genituzke: dokumentuen erreserba edo/ eta berrikuntza erabiltzailearen aldetik, erreklamazioak eta erreserbatutako liburuen eskuragarritasuna liburutegiko langilearen aldetik, katalogoen kontsulta eta dokumentuen egoeraren araberako eskaerak edo erreserbak egiteko posibilitatea...
|
|
|
Liburuzain eta dokumentalisten lanak zeregin administratibo ugari ekartzen ditu. Gehienetan taldean lan egin behar izaten da, bilerek eta telefono deiek denbora
|
asko
kentzen dutelarik. Internet bide egokia da hainbat lan errazteko.
|
|
|
Internet bide egokia da hainbat lan errazteko. Horrela, intranetek abantaila
|
asko
ekar ditzake leku fisiko ezberdinetan egon daitezkeen lantaldeetan (barne kontsultak, lanen antolakuntza, txandak, ordutegiak...).
|
|
|
Ohiko inprimaki bat lineala da, eta egile eta editoreek aurrez erabakitako irakurketa forma batera lotzen dute irakurlea. Sare komunikazioaren bidez, erabiltzaileak aukera desberdinak ditu eta irakurketa aukera anitzen aurrean dago, ez baitago dokumentu bakar bati lotua, baizik eta dokumentu askoren edukien arteko erlazio era
|
asko
ditu hautagai.
|
|
|
informazio adierazgarria eskuratzea zaila izaten da alde batetik, eta bestetik dokumentu eskuragarriak kopuruz asko handitzen dira. Ondorioz, erabiltzailea ez da gustura geratzen kalitate eta erabilgarritasun eskaseko datu
|
asko
jasotzen baitu.
|
|
|
Inkognita
|
asko
badaude ere, guztia ez da beltza. Ohiko soporteetan dagoen hainbat ezagutza hondatzen ari dela jakina da.
|
|
|
Hor ditugu antzinako testu zientifikoak, artxibo ofizialak, gutunak, argazkigintzaren hasierako bidrio plaketa negatiboak... onddo, intsektu, paper azido eta gizakiaren eraginez hondatzen. Bestalde, liburutegietako biltegietan erabili ez daitekeen, edo erabilpen murritza duen dokumentu
|
asko
dago ere; zorte pixka batekin eta kristalezko kutxa batean sartuak daudela, dokumentu hauen orri pare bat ikusteko aukera egon daiteke.
|
|
|
Hala ere, oraindik gauza
|
asko
argitzeko daude. Informazio munduko profesionalak gaude alde batetik eta enpresa komertzialak bestetik.
|
|
|
Argi eduki behar dugu Internet erreferentziazko informazioaren iturri indartsu bat dela, galdera ezberdinei erantzuteko ahalmena duela eta erabiltzailea bideratzeko aukera izugarriak eskaintzen dituela, nahiz eta txanpon honen bestaldean kalitate eskaseko informazio
|
asko
ere sortu.
|
|
|
Historian zehar aldaketa
|
asko
pairatu dituzte liburutegi, artxibo eta dokumentazio zentroek. Garai batean ideiak eta gertaerak idazteko soporte berri eta iraultzailea papiroa izan bazen ere, gaur egun teknologia berriak ditugu egunero eskuartean.
|
|
2001
|
|
|
Sinboloen mailan batzuetan, ekonomiarenean bestetan, erabilpen publikoarekin zerikusia duen guztiarekinportaera errespeturik gabeko horren adibide
|
asko
eman dizkigute. Bat emateko, Nafar Gobernuak ikastaro unibertsitario deituriko batzuk inprobisatu zituen, ez oin ez buru, saski berean Hemingway eta Egiptoko faraoiak nahasiz, edo plangintza hidrologikoa, inmigrazioa edo gastronomia.
|
|
|
Aldi berean, Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikako Sailburuordetza Euskararen Biziberritze Plan Nagusia udal mailan inplementatzea sustatzen ari da. EAEko alkate eta zinegotzi
|
asko
bi planen artean harrapatuta daude zeini heldu ez dakitelarik ezagutza egokiaren faltagatik. Eta, sarri, bata ala besteari heldu diote afinitate pertsonal edota politikoak arrazoitzat harturik.
|
|
|
Bestalde, pozgarria da ia agenda moduan hasi zen Artez hilabetekaria 50 alera heldu izana aurten. Alez ale, emanaldien informazioa emateaz gain, arte eszenikoetako lan berrien aipamenak, elkarrizketak, azterlanak eta beste gai
|
asko
jorratuz jantziz joan da Elorrioko inguru emankorrean argia ikusi zuen aldizkari hau. Eta, horrela, lau urte luzetan, nahitaezko errefe rentzia bilakatu da Euskal Herrian eszena gainean zer egiten den jakin nahi duen ororentzat.
|
|
|
Guztiaren beharra dago, Ma talazbezalako obra bat sortzea, baita herrietan euskal kantuaren inguruko gaualdiak antolatzeaere. Batak ez du eragozten bestea izatea, baina lan
|
asko
dela badakit eta aukerak egiterat behartuta gaudela ere. Zuberoan euskal kulturaren osotasun eta bizitasun premia horiek kontuan hartuko dituen erakunde bat eskas dagoela nabari da; eta espero dut, 2002ko kultur balantzeaz aipamentxo bat egitea Jakin ek galdegiten badit behintzat, egitura honen sorreraren berri eman ahal izango dudala.°
|
|
|
Bestalde, Lafitte Frantziari lotuago ageri zen, bai mundu gerra baino lehen eta baita mundu gerra bitartean ere Petainen gobernu kolaborazionistak agindutako Frantzia eskualdekatzeko xedean itxaropena izan zueino. Xarr itonek berak aipatua du handik urte askotaraAintzin akogaraian Iratzederren bidez eskuratu zuela Engrazio Aranzadiren La Nacion Vasca, eta honek erakutsi ziola" nazionalismoak" politika bide
|
asko
zabal ditzakeela, independentzia ez ezik autonomia mota franko3.
|
|
|
Nobela historiko legez aurkeztu zaigu Pu tz u. Ezizenho rren jabe den Joxe Mari Arru abarrena donostiarraren peripezia kontatzen digu, Bigarren Karlistadaren hasieratik XIX. mendearen bukaera arte. " Putzu" donostiarra eta karlista da, noski, eta amorratuta dago, oso amorratuta, etabu ruari buelta
|
asko
ematen dizkio eleberrian zehar, kezka eta zalantzez beterik baitago. Pertsonaia ezaguna egiten zaigu berehala.
|
|
|
Chisasibiko zaratak, hautsa eta bizimodu oroko rra jasan ezinik, oraindik sasoian dauden amona talde batek Fort Georgeko etxeak zaharbe rritu eta uda bertan ematea erabaki du, geuk ikusi ahal izan genuenez. Amonekin batera iloba
|
asko
joan dira. Eta, janariak, edateko ura, irrati bidezko komunikazioa, etxeen mantentzea, eta abar behar dutenez, horrek guztiak gaur egun helduak diren seme alaben joan etorriak ere ekarri ditu.
|
|
|
" No entender". Orduan aitona amona
|
asko
zen erdaraz tutik ere ez zekiena. Euskal giro hori arnastu egiten zenuen; eta hartarako sentsibilitatea izanez gero, zure barrenean bere kutsua uzten zizun.
|
|
|
Beno, egia esan, nik lurralde guzietan aurkitu dut jende ona eta gauza
|
asko
erakusten dizuna. Nire txolarteetanhistoria piska bat ere ikasten hasi nintzen; eta ia ia bide horretan sartu ere bai.
|
|
|
Baiezkoa eman izan balidate, han ere bertsolariak ba omen dira, bat batean bertsotan egiten dutenak, eta haien emaitzak biltzen, aztertzen etaargitaratzen ahaleginduko nintzen, hemengo bertsoekin egin dudan bezala. Gizakiaren bizitzak bidegurutze
|
asko
ditu, eta horietako batean gertatu nintzen ni orduan.
|
|
|
Ez da jendeak uste duen bezain ugaria. Gauza
|
asko
daude oraindik argitara ateratzeko. Baina hurrengo bost urteetan gehien gehiena ateratzeko asmotan naiz, Jaunak osasuna ematen badit.
|
|
|
Plagio hutsa, errespeturik gabekoa. Batek, ez zait ahazten, Auspoa tik bertso sail
|
asko
oso osorikha rtuak zituen bere liburuan, nondik zituen esan gabe. Baina sail bat beste baten liburutik hartua zuen; eta orduan bai:
|
|
|
Gustatu ere bai. Euskal Herriko jende mota horrengan liburu gai
|
asko
zegoela ikusi nuen; eta atera ere egin ditut. Era berean, erdal herrietako jende horrengan liburu gairik bazegoela berehalaxe ikusi nuen.
|
|
|
Bolada honetan Uztapideren bi liburu berri horiekin lanez itota ibili naiz. Atañoren Jesusen bizitzaprestatzeak ere denbora
|
asko
eraman dit. Lotura horietatik orain askatu dut nire burua.
|
|
|
Baina hemen ere kontu zelebrea da. Jende
|
asko
etortzen zait honela galdetuz: " Halako liburua noizko?
|
|
|
Barne lilura guztizko halako batek eraman ninduen nibe rtsolaritzara, duela urte
|
asko
: komeni litzaizkidakeenak baino askoz gehiago.
|
|
|
Solasa maite du, jakina, aita Zavalak: hori izan du,
|
asko
eta askotan, lan metodo nagusi.
|
|
|
Nire haurtzarotik eta etxeko girotik zer geratu zaidan? Oroitzapen on
|
asko
. Urterik zoriontsuenak ordukoak izaten ditu gizakiak gehien gehienetan; eta nik ere bai.
|
|
|
Amarengandik askoz gehiago. Hark herri jakinduria eta herri hizkuntza
|
asko
estimatzen zituen. Nola?
|
|
|
" Tolosako bertsopaper saltzaileei esker bertsozaletu nintzen ni" uzen: Zubietako Zugaztira; eta bere aitonarengandik eta gauza eta kontu
|
asko
jasoak zituen; gero guri kontatzen zizkigunak. Adunatik ere gauza asko zituen ikasiak.
|
|
|
Zubietako Zugaztira; eta bere aitonarengandik eta gauza eta kontu asko jasoak zituen; gero guri kontatzen zizkigunak. Adunatik ere gauza
|
asko
zituen ikasiak. Guretzat, izan ere, gure bigarren herria zen Aduna.
|
|
|
Oroitzapen
|
asko
ditut. Zortzi urteko ume baten begiak oso txorrotxak dira, izan ere, holako gertakariak jasotzeko eta barruan gordetzeko.
|
|
|
Ikusi ez ezik, entzun ere bai. Gerran ibilitakoek gauza
|
asko
kontatzen baitzituzten. Urtehaietan alde batekoek bakarrik, beste aldekoak isil isilik zirela.
|
|
|
Jerusalemen, Meskiten plazan, garai bateko Daviden tenpluaren hondakinen gainean eraikitako meskiten plazan gertatu zen hori. (Daviden tenplua bai, Salomonek egin zuena, kristauentzat ere ezaguna, han aurkitu zuten Jesus galdu zenean, Jainkoaren haserreak deuseztatu egingo zuela iragarri zien juduei, eta urte
|
asko
baino lehen suntsitu zuten erromatarrek, hiru egunetan berreraiki zezakeen tenplu huraxe). Harri haren gainetik igo omen zuen zerura Mahoma profeta San Gabrielek berak, tradizio islamiarrak dioenez.
|
|
|
Schrodinger-en Uhin Mekanika plazaratu bezain laster Robert Oppenheimer eta Gamow tunel efektu mekaniko kuantikoaz baliatu ziren, eremu elektriko bortitzen eraginpeko hidrogenoatomoa ren egoera kitzikatuen autoionizazioa eta nukleo pisutsuenadesintegrazioa azaltzeko, hurrenez hurren; eta objektu kuantikoek potentziallangak zeharkatzeko duten ahalmenari esker XX. mendean zehar diseinaturiko aparailuak asko izan dira. Urte
|
asko
itxaron behar izan ziren, aldiz, hutsean zeharreko tunel korrontearen berri esperimentala jaso arte. 1981 urtean Gerd Binnig ek eta Heinrich Rohrer ek, bi metalen arteko hutsean zeharreko tunel korrontea kontrolatuz, tunel mikroskopioa (STM) diseinatu zuten, gainazaletako atomoen posizioak bereizmen handiz ikustea lortu zutelarik.
|
|
|
Baina, argi dagoena zera da: atomo
|
asko
dagoenean, hots, 1023 atomo (materiaren 1cm3 ko atomo kopuruaren neurria), hots, bilioika bilioi atomo; bilioika bilioi atomok, atomo bakar batek egin ezin dituen gauza asko egin ditzakete. Hau da, propietateberrien emergentzia sortzen da materiaren oinarrizko osagarrien arteko elkarrekintzen bidez, hain zuzen ere.
|
|
|
Baina, argi dagoena zera da: atomo asko dagoenean, hots, 1023 atomo (materiaren 1cm3 ko atomo kopuruaren neurria), hots, bilioika bilioi atomo; bilioika bilioi atomok, atomo bakar batek egin ezin dituen gauza
|
asko
egin ditzakete. Hau da, propietateberrien emergentzia sortzen da materiaren oinarrizko osagarrien arteko elkarrekintzen bidez, hain zuzen ere.
|
|
|
Klasifikatu gabeko informazio uholdea daukagu, berez balio gutxikoa; horrek kemena eta denbora itzela eskatzen du informazio erabilgarri bihurtzeko. Web eko aurkitzaile bat erabili duen edozeinek ongi
|
asko
daki egindako galderarekin harreman gutxi duten milaka gauza iristen zaizkiola. Beraz, Web eko bezeroak oso ongi ulertzen du arazoa.
|
|
|
Bistan da erreportaje guztiek ez dutela berdin balio, baina badute elementu pare bat amankomunean: bat, euskararen unibertsoa zulo beltza da, suge habia; eta bi, iritzi emaile
|
asko
anonimoak dira, arriskutan inor ez jartzearren, diote. Sinetsi egin behar ote dugu hori ere?
|
|
|
Hor daude euskaldunberrien estatistikak gauza bera frogatuz. Urtero euskararen mundura jende berri
|
asko
txertatzen da. Askok nahi dugun neurrikoa ez izanda ere, bistan da soziolinguistikoki euskara integrazio faktore izan dela, eta hala dela:
|
|
|
Euskararen normalizazioari etengabe salatzen zaio abertzalea dela, politika jakin baten zerbitzura moldatua. Hizkuntza, ideologia eta politikaren arteko joskera hau nola egiten den nik ez dakit, baina adar
|
asko
daude hemen solte, eta jarrerak hobeto bereiztea komeni da.
|
|
|
ToribioEtxebarria, R.M. Azkue, edo Urkixo bat, Villasante bat. Eta abertzale
|
asko
, asko, ez dira euskaltzale, ez behintzat euskararen jabe.
|
|
|
Baina ez ziren ageri horren indartsu, horren biribil, ez horren maiz. Abusuak, gehiegikeriak, abiada handiegia eta tankera honetakoak ziren eztabaida eta desadostasun
|
asko
. Gaur ere bada horrelakorik.
|
|
|
Horrela planteatuta irteera gabeko kale itsura garamatza liberalismo tradizionalaren ikusmolde horrek. Hizkuntz komunitateen inguruan tesi liberala berrikusten ari dira talde
|
asko
. Kymlicka austrokanadarra aipatu du kritiko batek edo bestek.
|
|
|
Eskubide linguistikoen alorrean literatura
|
asko
dago. Eskubideen hiru belaunaldi, lau belaunaldi aipatzen dira.
|
|
|
Leku gehiago izanez gero, orri
|
asko
bete zitezkeen katalanen pasarteekin. Branchadell, esate baterako, aipatu ere egin gabe utzi dut, nahiz eta bizpahiru liburu gai honetaz idatziak badituen.
|
|
|
Ahoberokeria
|
asko
esan da gai horretaz, baina zeinek eta non esan zuen ikusirik, eta gainera baieztatzen duena inolako ñabardurarik gabe egiten duela kontuan hartuta, leku berezia emango nioke nik Foro de Ermuak Estrasburgon egindako aldarrikapenari. EAEko hezkuntza publikoaz ari da, zerua eta lurra nahastuz:
|
|
|
eskubide legal eta politikoak dituzten hiritar petoak, erdi hiritarrak eta ez hiritarrak (Erromako biztanle esklaboak bezalakoak). Erdi hiritar
|
asko
Rio de Janeiro, Bonn, Londres edo Madrileko karriketan paseatzen dira eta ez hiritarren piloarekin topatzen dira maiz. Inork ezin ditu bereizi arrazaz, kolorez edo arropaz.
|
|
|
Baina horren guztiaren aurrean, nahiz eta azken asteotanNafa rroako Gobernua ren asmoen kontrako iritzi eta adierazpen
|
asko
entzun eta irakurri, nolabaiteko fatalismo bat nagusitu da Euskal Herrian, baita Nafarroan ere. " Eskuindarrak dira, euskararen kontrakoak... beraz, normala daeuskararen kontra egitea".
|
|
|
NafarroakoAlde rdi Sozialistak, Juan Jose Lizarbe buru duenetik, eta PSNtik baino UPNtik gertuago dabilen Vctor Manuel Arbeloa eta Aurelio Arteta bezalako ustezko intelektualen eskutik, sekulako sarraskiak egin ditu euskararen kontra, eta kasu honetan ez du balio eskuindarrak direla esatea —ezkertiartzat jotzen du bere burua NASek— edota euskararen kontrako grina berezkoa dutela pentsatzea. Arazo sakona da benetan Nafarroako sozialistena, baina hizkuntzari dagokionez, alderdiko militante
|
asko
borrokatu dira —hauek ere lehen orain baino gehiago— euskararen alde, eta Jose Luis Castejon Parlamentuaren presidentea rn kasua adibide bat besterik ez da. Nafar sozialisten oposizio lana ezerezean dagoela jakiteak ere ez du argitzen zerg atik gaur egungo jarrera euskararen aurrean.
|
|
2002
|
|
|
Estimatzen ez duguna existituko ez balitz bezala jardun izanaren ondorio
|
asko
pairatu izan ditu euskal literaturak —eta pairatzen— Barkatuko dit irakurleak 1888ko egun batetik hasten banaiz, baina iruditzen zait egungo gurpilen kirrinkaz baino errazago ari nintekeela ordukoaren oihartzunez.
|
|
|
Estimatzen ez duguna existituko ez balitz bezala jardun izanaren ondorio
|
asko
pairatu izan ditu euskal literaturak —eta pairatzen— Barkatuko dit irakurleak 1888ko egun batetik hasten banaiz, baina iruditzen zait egungo gurpilen kirrinkaz baino errazago ari nintekeela ordukoaren oihartzunez.
|
|
|
Jesu Kristo jaio aurreko mende bat lehenago, ordea, Israeldik kanpoan hebrear
|
asko
bizi ziren jadanik, eta horietako anitzek beren jatorrizko hizkuntza ongi ez zekitela edo erabat galdua zutela kontuan izanda, juduek beren liburu sainduak grezierara itzultzea erabaki zuten. Horretarako, Egiptoko Alexandrian rabbi aditu talde bat bildu etaelka rren artean Hiru rogeita hamarren itzulpen famatua burutu zuten.
|
|
|
• Helduen euskalduntze alfabetatze sistemak efektu bikoitza izan du: heldu
|
asko
euskalduntzea eta transmisiorako motibatzea.
|
|
|
• Gizarte eragile, sindikatu eta alderdi
|
asko
euskararen alde ari dira.
|
|
|
• Gogo eta borondate zabala duen jende
|
asko
ari da euskalgintzan lanean.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan, 2002ko azaroaren 24an Euskararen Erabilpena Arauzkotzeko Legeak 20 urte bete zituen, eta bi hamarkada hauetan legez euskara eta gaztelania ofizialak izan badira ere, eta ofizialak maila berean, ez bata bestea baino ofizialagoa, eguneroko ogia da herritar euskaldunek zerbitzu publikoak jasotzeko orduaneu ren hizkuntzan egiteko aukera ez izatea. Oraindik orain, eguneroko traba
|
asko
daude aukera berdintasunean edozein zerbitzu publiko hartzeko, haurtzaindegietan, osasun etxeetan, institutuetan, unibertsitateetan, administrazioko leihatiletan, komisaldegietan...
|
|
|
Horrenbesteko ere ez da!, erantzungo dute arin arin lasaitasunaren itxura eman nahi dutenek. Ekaizpetik etsipenera doan bide labur bezain errazean, haatik, bidegile
|
asko
ikus daitezke epe laburrean.
|
|
|
Kalitatezkoak astuna behar du izan beti? Begi bistakoa da liburu
|
asko
irakurterrazak direla eta kalitate handia dutela, hizkuntza guztietan. Baina egia da, bestalde, proposamen estetiko eta literario berriek nolabaiteko esfortzua eskatzen diotela irakurleari, eta zilegia da idazleak esfortzu hori eskatzea berritasuna bereganatu nahi duenari.
|
|
|
Oso zeregin garrantzitsuak bete behar dituzte unibertsitateek, eta egin behar dituzte, gainera, gabezia eta arazo
|
asko
izan arren. Hainbat konturi dagokionez, mugatua dabeha rrezkoak liratekeen aldaketak egiteko aukera, estatuekezarritako lege arautegiek erabat baldintzatzen baitituzte Euskal Herriko unibertsitateen egitura eta jarduna.
|
|
|
Baina horrek ez du esan nahi bitartean ezer egin gabe geratu behar garenik. Gauza
|
asko
daude gure esku, uste duguna baino gehiago, eta horietako asko txikiak direla dirudien arren, eragin handiak izan ditzakete. Lan honetan zehar ideia asko jarri ditut mahai gainean, eta ez dut uste, gainera, inola ere originala izan naizenik.
|
|
|
Gauza asko daude gure esku, uste duguna baino gehiago, eta horietako asko txikiak direla dirudien arren, eragin handiak izan ditzakete. Lan honetan zehar ideia
|
asko
jarri ditut mahai gainean, eta ez dut uste, gainera, inola ere originala izan naizenik.
|
|
|
1 Egia esateko, ñabardura eta zehaztasun
|
asko
hartu lirateke kontuan, baina lan honen helburuei dagokienez, behar den informazio guztia ematen du I+G/ BPG zatidurak.
|
|
|
Bestelakoa da, ordea, eraikinak ez diren irakaskuntzaazpiegi tu ren kasua. Gabezia kronikoak daude arlo honetan, eta gabezia horiek garrantzitsuak dira lan mundura iritsi diren berrikuntza eta tresna berri
|
asko
ezezagunakdi relako unibertsitateetako tituludunentzat. Premiazkoada hutsune hori betetzea, XX. mendeko tresnez trebaturiko profesionalek XXI. mendekoak erabili baitituzte lan mundura igarotzerakoan.
|
|
|
Hau da, zenbait gai aukeratutan soilik erabili lirateke, eskariaren arabera eta unibertsitateen ahalmenen arabera ere. Eta horretarako ez litzateke ahalegin handiegirik egin, irakasle
|
asko
baitaude edo egon baitaitezke eskolak ingelesez emateko moduko prestakuntza dutenak.
|
|
|
Gai honi dagokionez, ez dago konponbide egituratuen zerrenda itxi bat ematerik. Aukera eta bide
|
asko
erabil daitezke, batez ere komunikazioaren gizartean bizi garen honetan. Dena den, eta adibide gisa, nik hiru jarraibide eskainiko ditut hemen, beste herrietako unibertsitateetan erabili diren eta arrakasta izan duten jarraibideak, hain zuzen ere.
|
|
|
Egungo hedabideek kontu garrantzitsu askoren berri ematen digute etengabe. Bestalde, inolako ganorarik edo zuzentasunik gabe iristen zaizkigu horietako kontu
|
asko
. Kultura, hizkuntzalaritza, zientzia, teknologia, zuzenbidea, ekonomia eta abar nahastu egiten dira hedabide zurrunbilo zaratatsu baten barruan.
|
|
|
Praktikan, ordea, hori ez dago hain argi. Horren atzean eragile
|
asko
daude, baina hemen kasuan kasuko azterketa zehatza egiteak luze joko lukeenez, nagusitzat dudan arrazoia baizik ez dut aipatuko: Euskal Herriko unibertsitateak ez dira sortu, egituratu eta antolatu ikerkuntza egiteko.
|
|
|
Euskara Batuarenibilbide laburrean —35 urte ozta ozta—, gauza
|
asko
egin izan dira, egia da, baina askoz gehiago behar dira Euskal Unibertsita tearenoinarriak jartzeko. Unescoren azken adierazpenetan euskara desagertzekoarriskuan dagoen hizkuntza gisa hartu da. Hori horrela da, euskara desagertzeko arriskuan dago.
|
|
|
Gazte
|
asko
etortzen dira Deustura, herri ttipietatik batez ere, euskaraz egiten. Hemen giroa erabat erdalduna delako, espainolez hitz egiten ohitzen dira eta beren herrietara itzultzen direnean, erdaraz egiten dute.
|
|
|
1.EIREko Kongresuan emandako datuek erakusten dutenez badago masa kritiko nahikoa Euskal Unibertsitatea sortu ahal izateko, kopuruari erreparatzen badiogu, behintzat, 1.200 irakasletik gora eta 25.000 ikasle inguru ari baitira euskaraz lanean une honetan Euskal Herriko unibertsitateetan. Behe mailetako irakaskuntzaren datuen bilakaerak ikasle euskaldunen etengabeko hazkundea iragartzen digu, eta alde horretatik ez dirudi arazo
|
asko
egongo litzatekeenik ikasleak lortzeko.
|
|
|
Ez da nahikoa masa kritikoa edukitzea. Masa horrek, irakasle eta ikasleek, prest egon luke unibertsitatebe rri horretan parte hartzeko, eta ezezko
|
asko
egongo litzatekeelakoan nago. Euskal Unibertsitatearen aldarrikapena, nagusiki, joera politiko jakin batekin lotu izan denez, irakasle asko beldur da erakunde berria joera horren lan esparru bilakatuko ez ote den.
|
|
|
Masa horrek, irakasle eta ikasleek, prest egon luke unibertsitatebe rri horretan parte hartzeko, eta ezezko asko egongo litzatekeelakoan nago. Euskal Unibertsitatearen aldarrikapena, nagusiki, joera politiko jakin batekin lotu izan denez, irakasle
|
asko
beldur da erakunde berria joera horren lan esparru bilakatuko ez ote den. Guraso askok, beren aldetik, ez lukete onartuko seme alabak istilu ugari eduki lezakeenun ibertsitate batera bidaltzea, ezta lan merkatuan bigarrenmailan geratzeko arriskua eduki lezakeen erakundera.
|
|
|
EIREk bere Kongresuan, adibidez," euskarazkounibertsitate modura" definitu du eta" euskaraz egiten den unibertsitate irakaskuntza, ikerkuntza, kudeaketa eta egitura oro hartzen ditu bere baitan". Ikuspuntu horretatik abiatuz Euskal Unibertsitatea une oro eraikitzen ari den egitura izango genuke, eta aurreko bideak itxita dituen ate
|
asko
zabalik izango lituzke.
|
|
|
Azaletik ezagutzen badut ere, urrutira jo gabe oso adibide aproposa dugu Kataluniako Generalitateak sortutako Universitat Oberta de Catalunya (UOC). Finantzazio publikoko erakunde pribatu horrek pertsonal propio gutxi dauka, baina lurralde hartako unibertsitateetako irakasleekin sortutako harremanei esker, ikasketa
|
asko
eskaintzen ditu eta zabalkunde handia izan du azkeneko urteetan. Horrelako zerbait egiteko Euskal Herrian, Eusko Jaurlaritzak ez du muga legalik EAEn; edozein tokitatik lotzeko modua izango lukete ikasleek; gastuen aldetik, unibertsitate presentzialak baino askoz ere txikiagoak edukiko lituzke; etaEHUren izaera eta egiturak aldatzen ez direnez, ez luke bestelako arazorik gaur egungo unibertsitatearen agintariekin.
|
|
|
Hau da, gaztea da gehienbat eta jarrera positiboa du oro har, baina oso lan baldintza eskasetan aritzen da, hainbat eta hainbat zailtasun aurkitzen baititu: dela jakintza alor gehienetako euskarazko tradizio falta, dela irakasgai desberdinak aldi berean azaldu beharra, zein eskolen prestaketan ordu
|
asko
eman beharra, edo tesia egiteko (eta, beraz, norberaren promoziorako) denbora eskasia, eta beste.
|
|
|
Euskal Unibertsitateak, hasiera batean bederen, eskaini behar lituzkeen titulazioek gizaeta gizarte zientzietan oinarrituak egon behar dute, giza kapital
|
asko
eta kapital fisiko eta teknologiko (laborategiak garestiak dira) gutxi eskatzen dutenak. Lehentasuna iraupen laburra eskatzen duten ikasketek izango dute, nahiz lizentziatuentzat eta hirugarren zikloarentzat ere irekita egon behar duten.
|
|
|
Ildo honetan aurreratzeko gaur egungo egoeran oztopo eta zailtasun
|
asko
dagoela egia izanda ere, baikor izan gaitezen daturik ere badugu.
|
|
|
Euskaraz, gaztelaniaz ala frantsesez eta ingelesez moldatzen den masa kritikoa badago, eta, oinarrizko hezkuntzan egiten ari den ele askotariko planteamenduaren eraginez, gero eta gehiago izango dira ezaugarri horiek betetzen dituzten ikasleak. Eredu hori indarrean jartzeko gauza
|
asko
behar dira, eta horien artean guztiz oinarrizkoa da ikasleek eta irakasleek euskaraz, gaztelaniaz ala frantsesez eta ingelesez irakasteko eta ikasteko gaitasuna izatea.
|
|
|
Euskal Unibertsitatearen eredua definitzeko alde
|
asko
daude eta oraingoan hizkuntzari lotutakoa jorratu dugu, baina bada besterik ere, hots, Euskal Unibertsitatearen eta euskal kulturaren arteko lotura zein izan litzatekeen aztertzea. Hau hurrengorako.°
|
|
|
Ni 35 urtean Deustu Unibertsitateko irakasle izan naiz. Orain 25 urte sinadura
|
asko
bildu eta zuzendaritzari, arren eta otoi, irakasle elebidunak kontratatzeko eskatu genion. Ez ziguten jaramonik egin.
|
|
|
Eta estudianteei, gai bat euskaraz irakasteko eskatuz gero, dirurik ez dela ihardesten diete. Profesore berri bat kontratatu litzatekeela eta horrek diru
|
asko
eskatzen duela.
|
|
|
ea benetan euskal jendarteak, instituzioek, irakaskuntza munduko agenteek euskarazkounibertsitatea eraikitzea lehentasuntzat hartzen duten, eta zeregin horretan noraino inplikatzeko prest dauden. Teknologia berrien garapenak, mugaz gaindiko unibertsitate egitasmoek, goi mailako irakaskuntza ulertzeko modu berriak, Katalunian izandako esperientziek erakusten digute marko juridikoek ezarritako mugak gorabehera gauza
|
asko
egin daitezkeela horretarako borondate eta erabakitasuna egonez gero.
|
|
|
3. Euskal unibertsitatearen izaerak argitu beharreko alde
|
asko
ditu, dudarik gabe. Nire ustez, oinarrizkoenak diren bi puntu besterik ez ditut aipatuko, hots, dagoen unibertsitateren bati lotua ala autonomoa izango litzatekeen.
|
|
|
Un ibertsitate euskalduna eraiki daiteke, jakina baietz. Munduan zehar unibertsitate mota
|
asko
daude: onak eta txarrak, handiak eta txikiak, gizonentzat edo andreentzatbaka rrik, erlijiosoak eta laikoak.
|
|
|
Baina nola ez du izango, bada, Eusko Jaurlaritza bezalako administrazio gazte batean, orain dela gutxi sortua, guk nahi izan genuen moduan egokitua, han ere gaztelania baldin bada nabarmentzen dena? Hortaz, egia da oraingoz gauza
|
asko
falta direla, baina ez ditzagun gure begiak itxi: euskal gizartea den bezalakoa da, eta unibertsitatea antzekoa.
|
|
|
Gauza
|
asko
ditugu eztabaidatzeko. Euskal Unibertsitatea ren beharrarekin askok egiten dugu bat, baina oso gutxitan eztabaidatu dugu Unibertsitate horren ezaugarriez.
|
|
|
Eztabaidatzeko eta egiteko gauza
|
asko
ditugu. Has gaitezen ba lanean! °
|
|
|
euskal unibertsitateak, zerbait izatekotan, lehenik eta behinUnibertsitatea izan behar du, ahalik eta unibertsitaterikonena Europa mailan, geure kondizio ekonomikoak eta politikoak kontuan hartuz. Irakasle onak ez dira goizetik gauera sortzen eta, nire ustez, oraindik bide
|
asko
egin behar da euskal irakasle onak sortzeko. Egia da euskal irakaslegoa kopuruz handitu dela azken 15 urte hauetan, premia larriei erantzuteko, baina orain kalitatean hazi luke, honetarako neurri egokiak eskainiz nazioarteko ikerketan sar dadin eta aurrera egin dezan.
|
|
|
bat, euskal unibertsitatea egiterakoan behetik gora egingo litzatekeen heinean egingo litzateke goitik behera ere, alegia, berehala ikerketa zentroak irekiz eta doktorego programak bultzatuz, hain zuzen lehenbailehen barnee rreprodukzioalortu ahal izateko. (Ez dut konfiantza handirik gaur Euskal Herrian dagoen unibertsitateetako irakasle euskaldun
|
asko
honelako proiektu batean sartuko litzatekeenik: bizimodu on samarra daukate, egiten duten lanarekiko ordain ekonomikoa ez da batere txarra eta, jakina, euskal unibertsitatea hutsetik eraikitzeak militantzia gogorra eskatzen duen ekintza da.
|
|
|
Israelek oso laguntza handia jasotzen du, hasieran urteko 1.000 milioi dolarretatik egun urteko 3.500 milioi dolarretara hazi den dirulaguntza, hain zuzen ere. Donazio bat da —ez mailegu hutsa—, eta AEBek garapenari eskaintzen dioten kanpoko laguntza osoaren ia erdia hartzen du gaur egun. Diru
|
asko
da milioi bat biztanlerekin hasi, gaur egun bost milioi inguru dituen eta Espainiar estatuko per capita errenta baino handiagoa lortu duen herrialde batentzat. Israelek, NBErenebazpenak sistematikoki bete gabe uzten dituen arren, bere aldeko tratua jasotzen du arlo guztietan, eta Estatu Batuen teknologia militar hoberena eskura dezake.
|