|
2000
|
|
|
Akuikultura 80ko hamarkadako lehen urteetan hasi zen garatzen bai
|
Espainian
eta baita Euskal Herrian ere, non pertsonako arrain kontsumoa Europako garrantzitsuenetakoa den (urte eta pertsonako 42 kilokoa hain zuzen). Nolanahi ere, benetako hasiera Rias Galegas eko 50eko hamarkadako muskuilu haztegietan kokatu behar dugu, eta beranduxeago barnealdeko arrain haztegietako ortzadar amuarrainen hazkuntzan.
|
|
|
Edukiontzi horien ugalpena 94/ 62/ CE arteztarau europarrari erantzuteko asmoari lotua dago. 1997an ontzi eta ontzi hondakinen legea onartu zen
|
Espainian
, arteztarau europarraren transposizioa dena. Lege honen arabera, Gestio Sistema Integratu bat jarri da martxan eta honek ontzi bilketa finantzatzen du.
|
|
|
Lizentzia kopuruak aipatzerakoan Nafarroak eta EAEk batuta 5.600 inguru lizentzia osatzen dituzte.
|
Espainian
berriz 20.194 lizentzia daude. Euskal pilotan euskaldunak nagusi ginela uste genuen.
|
|
|
|
Espainian
%3 eta Frantzian %15 Mutilekiko zein aukera dituzte neskek?
|
|
|
Begira bestela zer gertatzen ari den Estatu Batuetan aspalditik, azkenean bi partidu besterik ez daudela aukeran eta, azken finean, bertako askok eta askok diotenez, berdin dela bat zein bestea aukeratzea. Eta orain
|
Espainian
gertatu dena ikusita, badirudi bi partidu horietatik bat besterik ez dela bizirik geratu, bestearen porrotaren ostean.
|
|
|
|
Espainian
saltzen diren eguzkitako antiojoen %80 ez dira eraginkorrak, beroien kristalek kolorea besterik ez dutelako eta ez dute izpi ultramoreetatik babesten. Eta noski, horrek arrisku handia dakar begien osasunerako, argitaratutako komunikatu batean Zientzia Bisualen Institutuak (INCIVIk) salatu zuen bezala.
|
|
|
Enpresetan erabiltzen diren gai edo substantzia toxikoek 8.500 langileren heriotza eragiten dute urtero
|
Espainian
, osagai horiekin edukitako kontaktuak eta horiekiko esposizioak dakartzan gaixotasunen ondorioz, Comisiones Obreras (CCOO) sindikatuak aurkeztu eta Ingurugiroko Agentzia Europarrak (AEMAk) jasotako datuen arabera.Produktu kimiko arriskutsuen erabilerak (eta kanpora askatzeak) badu eraginik baita langileen ugaltzeko gaitasunean ere. Kalkuluen arabera, 70eko hamarkadatik hona gizonezko langileen esperma mililitroko espermatozoideen kopurua ia milioi batean gutxitu da, eta Espainian gauzak horrela jarraituz gero, horrek ia erabateko antzutasuna ekarriko luke berrogeita hamar urte barru.Dena den, jende arruntarentzat eta horien artean gutariko gehienak sartzen gara, arrisku toxikoa, mende amaiera honek uzten duen herentziarik okerrenetako bat, ia ezezaguna da.
|
|
|
Enpresetan erabiltzen diren gai edo substantzia toxikoek 8.500 langileren heriotza eragiten dute urtero Espainian, osagai horiekin edukitako kontaktuak eta horiekiko esposizioak dakartzan gaixotasunen ondorioz, Comisiones Obreras (CCOO) sindikatuak aurkeztu eta Ingurugiroko Agentzia Europarrak (AEMAk) jasotako datuen arabera.Produktu kimiko arriskutsuen erabilerak (eta kanpora askatzeak) badu eraginik baita langileen ugaltzeko gaitasunean ere. Kalkuluen arabera, 70eko hamarkadatik hona gizonezko langileen esperma mililitroko espermatozoideen kopurua ia milioi batean gutxitu da, eta
|
Espainian
gauzak horrela jarraituz gero, horrek ia erabateko antzutasuna ekarriko luke berrogeita hamar urte barru.Dena den, jende arruntarentzat eta horien artean gutariko gehienak sartzen gara, arrisku toxikoa, mende amaiera honek uzten duen herentziarik okerrenetako bat, ia ezezaguna da. Merkatu europarrean 70.000 gai toxiko komertzializatzen dira, eta gehienetan, gizaki eta gainerako organismo bizidunentzat landare eta animalientzat dituzten eragin kaltegarriak ez dakizkigu zein diren.
|
|
|
Orain, EGMren arabera, %20ko igoera izan du abenduko azken datuekiko. Bestalde, enpresa honen azterketan ikusten denez,
|
Espainian
SER besteek baino askoz entzule gehiago ditu. " Deigarria da COPE, Onda Cero edo Radio Nacionalek izan duten beherakada" azaltzen digu Karmele Eraso Herri Irratiko gerenteak.
|
|
|
Eroskik ordea, Consumer produktuen apustua egiten du. Hemen eta
|
Espainian
produktu hauek euskara, galiziera, katalana eta gaztelania erabiltzen dute. Consumer en antzera, honelako konpromisoak hartzen hasi diren beste enpresa batzuk ere badira:
|
|
|
Lehen euskal konbinatua 1915ean sortu zen,
|
Espainian
antolatutako" Asturiaseko Printzea" sariarekin batera. Txapelketa hau Espainiako Ipar, Zentru eta Kataluniako federakuntzek jokatuko zuten, sistema triangeluarrez eta partida bakarrera.
|
|
|
Saudi Arabiaren ondoren munduko bigarren ekoizle handiena izan arren (egunean 6,4 milioi upel ekoizten ditu), inportatzaile handiena ere bera da, 9,2 milioi upel inportatuz. Espainiako Estatuan 1,32 milioi kontsumitzen dira, hau da, mundu osoan kontsumitzen denaren %1, 8 Petrolioak
|
Espainian
energiaren %58 esan nahi du.
|
|
|
Bere paranoiak eta gustuko liburuak idaztetik bizi dena da idazle profesionala? Orduan, zenbat idazle profesional daude
|
Espainian
–
|
|
|
Batetik, Huescako 28 Nazioarteko Zinemaldiko Jinete Iberico saria. Huescakoa
|
Espainian
dagoen zinemaldi garrantzitsuena da film laburrei dagokienez. Sari honi esker" A dar ba kar" ek nazioarteko banaketa eta zabalkundea izango ditu.
|
|
|
JOXEMI Zumalabe Fundazioaren aurka Baltasar Garzonek egindako operazioak argi uzten du Estatu espainiarra ideia zigortzeko egiten ari den ariketa. Ez da lehenbizikoa, ez aginte espainiarraren aldetik, ezta Baltasar Garzon epailearen aldetik ere, baina gutxitan aipatu izan da horren argi Espainiako Konstituzioak jarri duen ordenari desobedientzia zibilez eran tzutea delitu dela
|
Espainian
. Froga gisa jaurtitako operazioa ere bada neurri batean, ea zer gertatzen den.
|
|
|
Esaterako, orain Iñaki Elizaldek luze bat egiten badu, badakit zein lana izanen dudan, bere narratiba ezagutzen dudalako eta gu bion artean halako konexioa dagoelako. Ahatik,
|
Espainian
pelikula asko egiten da baina erdia baino ez da estreinatzen eta ikusi, hamar besterik ez. Gauza, hamar horietan sartzea da.
|
|
|
Besteak beste, Ramon Lazkano, Joseba Torre, Gabriel Erkoreka, Pascal Gaigne, Guillermo Lauzurika, Sofia Martinez eta Maite Aurrekoetxearen musika jotzen dute. Abenduan zehar hainbat kontzertu dago aurreikusita Euskal Herrian eta baita
|
Espainian
ere: 16an Iruñean, 18an Kartagenan, 19an Murtzian eta 20an Alacanten.
|
|
|
Europan agian ez zaio garrantzirik ematen, baina Europan (Europa aberatsean) kasualki oso modaz pasatuta daude.
|
Espainian
bezala, XIX. mendeko eskola sistema zaharkitua daukate, idatzian oinarritua, umeek sekula hitz egiten ez dutena... Eta jakina, prestigioa idatziak baldin badauka eta horixe bakarrik ezagutzen bada, inprobisazioak tarte txikiagoa du.
|
|
|
bat paperezko antzerkia, Belgikako Gante hiritik datorren Teatro Taptoeren" Genoveva,... tan casta, tan pura" lanean; eta bestea Pergolesiren" La serva padrona" opera bufoa, Granadako Titeres Etcetera taldearen eskutik. Inoiz
|
Espainian
izan ez diren Uruguay eta Kolonbia egongo dira ordezkatuta. Mexikoko konpainia bat ere izango da.
|
|
|
Hau da Hezkuntza Administrazio batek lagundu beharreko prozesua eta dakidanez Gipuzkoa, Araba eta Bizkaian Eusko Jaurlaritzak egiten duena. Hau Katalunian derrigorrezkoa da eta
|
Espainian
beharrezkoa ez dena. Argi dago erdararen erabilpena erabat normalizatuta dutela eta bakoitzak bete behar duen papera ere garbi dagoela.
|
|
|
ENBAk eratu mahai inguruko hizlariak kontsumitzaileari informazio osoa ematearen alde azaldu ziren. J. J. Badiola, Zaragozako Albaitaritza Fakultateko buruaren iritziz
|
Espainian
behi eroengatik kezkatzeko arrazoirik ez dagoela dio, abereekin egindako irinaren ordez soja erabiltzen baita. Erran zaharra berritu dezagun badaezpada:
|
|
|
txostena, ONU, Unesco eta Euskaltzaindiaren arautegian oinarriturik zegoen. Izan ere, gure erakunde honen arautegia 1920 urtean egina da eta 1976 urteko otsailaren 26an
|
Espainian
Errege Dekretuz onartua izan baitzen (ikus, argibide gehiagotarako, liburu honetako 51 orrialdea). Eta horien arabera, euskararen alde nola joka dezakegun adierazten nuen.
|
|
|
Hala ere,
|
Espainian
, 1978ko Konstituzioak ez zuen jarraitu Suitzakoaren bide eredugarria, ezta ONUk 1948 urtean giza eskubideez agertu zuen agiriaren 2 artikuluak bere orokortasunean adierazten duena ere. Baina oroigarriagoa dugu oraindik Unesco erakundearen L, emploi des lan gues vernaculaires dans l, enseignement (1953), guztiontzat hain gomendagarria dena.
|
|
|
Nazio Batuen Erakundeak, 1948ko abenduaren 10 ean agertu zuen Giza eskubide guztien Aitorkizuna.
|
Espainian
lehen aldiz Coruñako Agrupación Cultural O Facho zeritzan erakundeak galegoz, gazteleraz, katalanez eta euskaraz eman zuen argitara, Giza eskubideon XX. urteburua ospatzeko asmoz, Santiago Compostela-ko Unibertsitatean Zuzenbide Politiko sailean katedradun zen J. A. González Casanova jaunaren hitzaurrez, Editorial Moret (1968) argitaletxean.
|
|
|
Konstituzioarizineginbeharreanizanzen; eta1820komartxoaren7ankonstituziobideaezarrizuenEspainiarentzat, etabidehorretatikaurreraegiteragonbidatzen zituenguztiak.Honela, sistemaliberalabehinbetikoezarriaizangozelazirudien
|
Espainian
, etabakeetaaurrerapenarengaraiaziurtatuzjoangozela.
|
|
|
Jakinadenez, gaur egun Frantzian Eskualdeko Eguneroko Prentsaren tituluak oso nabarmenak dira, dohaineko? sektorean; aldiz,
|
Espainian
eremu hau oso gutxi garatu da.
|
|
|
Egunkari abertzaleetan, ordea, munduan, eta ez
|
Espainian
edo Frantzian, kokatutako egitate baten itxuran agertzen da Euskal Herria.
|
|
|
Kanpotiko ekoizpenari erreparatuta (bai osorik ematen dena bai berton berrekoizten dena, hots,, nahasketatzat? hartu duguna), beste datu esanguratsu bat ageri zaigu:
|
Espainian
ekoitzitako produktuen presentzia ezberdina kanal bietan.
|
|
|
Horren arrazoien artean dago, nola ez, ETB2n kanpoko produkzioak nagusi izatea.
|
Espainian
ekoitziriko produktuen presentzia %17koa da, eta beste tokietakoa %53koa.
|
|
|
Honekin batdator Frantziari egiten zaion axola txikia:
|
Espainian
gertatzen dena ETBrentzat albisteden bitartean, Frantzian gertatzen dena ia inoiz ere ez da aipatzen (nahiz eta IparEuskal Herrian eragina izan dezakeen).
|
|
|
Ipar Euskal Herriaren eta Nafarroaren tratamendua (tratamendu eza, hobeto esanda) berdina da kanal bietan. Ezberdintasunak daude, ordea,
|
Espainian
gertatzen direnalbisteen inguruan: gaztelaniazko albistegiak euskarazkoak baino joera handiagoa duEspainiako gertaeren berri emateko.
|
|
|
Euskal Herrian eta
|
Espainian
|
|
|
|
Espainian
|
|
|
Deiak oso modu argian erakusten du bere helburu integrazionista iragarpenmeteorologikoari buruzko orrialdeetan. Daudela Frantzian edo
|
Espainian
, zazpi lurraldehistorikoak hor agertzen dira batera modu ikusgarrian. Hala eta guztiz ere, EuskalHerri osotuaren irudikapena grafikoa besterik ez da, izan ere, Iparraldeari buruzkoeguraldi berririk ez baita eskaintzen.
|
|
|
Fuhrerprinzip delakora, alegia. Baina hau guztia euskaldun arazoa dela-eta gertatzen denez, salbuespen egoera argi batean oinarritutik hain zuzen, demokrazian funtsezkoa dugun berdintasunaren hastapena urratzeaz gain, nabarmen dago berriro ere eskubideei dagokienez kolonizazio egoerak dakarren ondoriozko asimetria (berez bi motatakoherritarrak daude
|
Espainian
, hau da, euskaldunak eta besteak...); eta, gainera, espainiar erregimen politikoaren ezaugarriak behar bezala antzemateko argigarria suertatzen zaigu. Horregatik, Espainian euskaldunontzat demokraziarik ez dagoela esandezakegu.
|
|
|
Baina hau guztia euskaldun arazoa dela-eta gertatzen denez, salbuespen egoera argi batean oinarritutik hain zuzen, demokrazian funtsezkoa dugun berdintasunaren hastapena urratzeaz gain, nabarmen dago berriro ere eskubideei dagokienez kolonizazio egoerak dakarren ondoriozko asimetria (berez bi motatakoherritarrak daude Espainian, hau da, euskaldunak eta besteak...); eta, gainera, espainiar erregimen politikoaren ezaugarriak behar bezala antzemateko argigarria suertatzen zaigu. Horregatik,
|
Espainian
euskaldunontzat demokraziarik ez dagoela esandezakegu. Eta baita euskal biztanleriarentzako bertako Konstituzioa amarrua etatranpa politikoa besterik ez dela ere.
|
|
|
Nazio gisa ez digute geure buruaren jabe izaten uzten8 Izan ere, magrebiarrenegoera Parisen arazo etnikoa bada, Argeliako borroka antikolonialista gatazkanazionala izan zen, herri jakin batek lurraldearen burujabetasuna aldarrikatu zuenetik. Era berean,
|
Espainian
ijitoekiko arazo etniko kulturalak egon daitezke; bainaeuskaldunekin, berriz, gatazka nazionala dago, eta ez besterik.
|
|
|
–Psikoterapia eta psikoanalisia? aztergaia gaurkotasun europarrak ezarria da.Psikoterapia eta psikoanalisiaz Italian hausnartu da lehenik, mintzagai oparoa izanden lege bat dela-eta, baina Frantzian,
|
Espainian
, Belgikan eta Britainia Handianere pentsatu da. Kongresu eta kolokioen harian benetako eskola lan zabala gertatzen ari da arlo freudiarrean, bereziki Europar Psikoanalisi Eskolan eta KausaFrediarraren Eskolan.
|
|
|
Gestalt Terapia
|
Espainian
70eko hamarkadan zabaldu zen, elkargorik 1982.urtera arte sortu ez bazen ere.
|
|
|
Berandu hasi da Familia Terapia
|
Espainian
. Aurretiko argitalpen batzuk badirenarren (Rios, 1973, 1974, 1975, 1976, 1977, 1978 eta 1979; Vela, 1974; Marti Tusquets, 1975; Rof eta besteak, 1976; Zapata, 1976 eta 1977), laurogeikohamarkadan hasi zen bere benetako garapena, lurralde ezberdinetan (Italia, Suitza, Estatu Batuak) prestaturiko profesional ezberdinak biltzen hasi zirenean, berenesperientziak trukatzeko eta Espainian Familia Terapiaren garapenaren prozesubateratu bat bultzatzeko.
|
|
|
Berandu hasi da Familia Terapia Espainian. Aurretiko argitalpen batzuk badirenarren (Rios, 1973, 1974, 1975, 1976, 1977, 1978 eta 1979; Vela, 1974; Marti Tusquets, 1975; Rof eta besteak, 1976; Zapata, 1976 eta 1977), laurogeikohamarkadan hasi zen bere benetako garapena, lurralde ezberdinetan (Italia, Suitza, Estatu Batuak) prestaturiko profesional ezberdinak biltzen hasi zirenean, berenesperientziak trukatzeko eta
|
Espainian
Familia Terapiaren garapenaren prozesubateratu bat bultzatzeko. Erregistraturiko lehen bilera Zaragozan gertatu zen, 1981ean, eta bertan bildu ziren informalki, beste batzuen artean, F. Carrasco, A.Carreras, A. Fernandez, P. Lago, L. Lalucat, C. Martfn, C. Miralles, C.F.
|
|
|
1991n, azkenik, Familia Terapiaren Elkarteen Federazio Espainiarraeratu zen, aipatu elkarteek eratua; handik laster Elkarte Andaluziarra, Galiziarra, Kanariarra, Gaztela Leondarra eta Kantabriarra erantsi zitzaizkion, eta gaur egun850 kide ditu. Familia Terapiaren aldizkako lehen argitalpena 1987ko urtarrileanhasi zen
|
Espainian
, J.A. Rios Cuadernos de Terapia Familiar (Familia TerapiarenKoadernoak) argitaratzen hasi zenean; hori da orain arte agertu den bakarra, etagaur egunera arte 20 zenbaki kaleratu ditu. Gainera, Psikiatriako eta PsikologiaOrokorreko aldizkarien zati handi batek, azken urteotan, Familia Terapiari buruzkoartikuluen kopuru ederra argitaratu du.
|
|
|
Zer kontsentsu mota inposatu nahizaigun ikustea besterik ez dago. Izan ere, espainiar estatuaren gidaritzapean, euskaldunen integrazioa da goitik behera inposatu nahi izan zaigun kontsentsua,
|
Espainian
–eroso, bizitzeko kontsentsua, kultura espainolaren kolonizazioaren kontsentsua, gaztelaniaren inposizioaren kontsentsu linguistikoa, diglosia egoera demokratikokibetikotzeko kontsentsua, demokrazia espainolaren pisu maioritarioaren kontsentsua, zeinean euskaldunok beti ere minoritarioak izango garen?, Espainiako konstituzioaren batasun apurtezin eta sakratuaren barneko kontsentsua...
|
|
|
Egia da, ordea, abenduaren 17ko hura ez zela heldu aurretik saio apalagoren batizan gabe. Gogora daiteke, hamarkada batzuk lehenago, norabide bereko ahaleginikizan zela
|
Espainian
bezala Frantzian (Intxausti 1990: 136).
|
|
|
Bukatzeko,
|
Espainian
konkistaren kultura gaurdaino heldu dela adierazteko, haraduela 63 urte Jose Ma de Areilzak, Bilboko frankismoaren lehen alkateak, ColiseoAlbia aretoan 1937ko uztailaren 8an eginiko hitzaldia. Hierro egunkariak (9) argitaratua eta IPESetik, 18, 1995an jasoa.
|
|
|
Konkistaren inguruko ustiaketa ekonomikoari dagokionez, ezaguna da, adibidez, erromatarrek
|
Espainian
konkistatutako lurraldeetan, nekazaritza ekoizpenetik %20Erromara bidaltzen zutela. Horrela, Erromako hiritarrek ogia dohain jatea izaten zuten.Gainera, hiri konkistatuen buruzagitza erromatarra izaten baitzen, bertakoekerromatarren biziera oparoarentzako lanean aritu behar zuten.
|
|
|
Aburuaren esparruan sarturik, antolatzen diren tertuliak puri purian daude Hego Euskal Herriko irrati estazioetan.
|
Espainian
, arrakasta handia lortu zuen SER 1984an uhinetaratu zuen La Trastienda izeneko tertuliak, eduki politikoak jorratu zituen lehenbiziko irrati tertulia espainiarrak; baina denboraldi bat baino ez zuen iraun (Toral, 1997, 72). Talk Show formatuan horrenbeste ugaldu diren tertuliak Euskal Autonomi Erkidegoko irrati publikoan ere errotu dira entzunaldi zabalena lortzen den ordutegian.
|
|
|
Orain zenbait urte
|
Espainian
joera bat nagusitu zen postmodernismoarekin batera: lokalismoari ateak itxi behar zitzaizkion; kosmopolitismoa omen zen modernitate eta etorkizuna.
|
|
|
Formula aldatu nahian, Roland Faure-k, Radio France ko presidente zuzendariak, Radio 7 itxi eta Radio France Info abiarazi zuen 1980ko hamarkadaren amaieran, informazioan oinarritutako irrati mota horrek entzuleen irritsak eta gustuak irabaz zitzan. Oraindik, tamalez, euskarazko irratien panoraman ez dugu horrelako irratirik, nahiz eta informazioan soilik oinarritutako irratiek Katalunian, Frantzian eta
|
Espainian
nahiko entzule eta arrakasta lortu duten. Francisco J. Montes ek (1990) esan zigun bezala, Radio France irrati publikoaren, vedettea?
|
|
|
DABen lehenbiziko esperientzia zen, eta horrek eragina izango du irrati informatiboan. EAEko Euskal irrati publikoa ez zen egon 1997ko apirilaren 10ean DAB sistema garatzeko
|
Espainian
eratu zen Forumean. Batzarrean 10 irrati kate eta elkarte espainiar egon ziren, tartean RTVE, Kataluniako Irratia, SER eta Radio Popular (Martínez Costa, 1997).
|
|
|
1922 urtean ere beste emandegi batzuk sortu ziren Montreal go irratia, Mosku-ko Klodinskaia, Radio Lausanne, Buenos Aires ko Radio Argentina eta Sydney-ko 2BL. Belgikan 1923.ean hasi ziren emititzen Radio Belgique tik frantses hizkuntzaz, eta N.V Irratitik nederlanderaz.
|
Espainian
eta Italian 1924 urtean hasi ziren emititzen Radio Ibérica tik (bi urte geroago desagertu zen) eta Irrati Batasun Italiarraren barruan ziren Erroma eta Milan go irratietatik. 1925 urterako Europako 19 estatutan zeuden jada irratiestazioak eta maiztasunez eginiko irratsaioak.
|
|
|
CIES enpresaren metodologia,
|
Espainian
Estudio General de Medios (EGM) deritzonak egiten duen bezala, atzo egindakoa gogoratzean oinarritzen da. Metodo horri lagunduz eta sinesgarritasun handiagoa lortu nahian, entzuleen ohiturak eta datu metatuak ere erabiltzen dituzte.
|
|
|
Cadiz-ko konstituzioa eta gogora dezagun berriro,
|
Espainian
aldarrikatu zen lehenengoa dela hamar ataletan banatzen da, eta horietatik honako hauek azpimarratu nahi genituzke: –1º De la nación española y de los españoles; 2º Del territorio de las Españas,... y gobierno, y de los ciudadanos españoles?.
|
|
|
Lehenik eta behin, nahiz eta Cadiz-ko Konstituzioaren ibilbidea Fernando VII. erregearen itzulerak moztu, guztiz garrantzitsua den errealitatea azpimarratu behar da:
|
Espainian
aldarrikatu zen lehengo konstituzioa dugu 1812koa. Gure ustez, honen inguruan egin litzatekeen irakurketak, zuzenean bat egingo luke Estatu Nazioa sortzeko nahiaren analisiarekin.
|
|
|
|
Espainian
lehenengoa eta hain bizitza luzekoa izan den 1857ko irakaskuntzari buruzko lege honen azterketa zehatza egitea interesgarria izan daitekeelakoan gaude. Mendearen lehenengo erdialdean gertaturikoaren azalpen azkarra egin badugu, mendeko lehenengo berrogeita hamar urteetako zipriztinak azalduz, oraingo honetan hurbilpen sistematikoagoa egitea merezi duela uste dugu.
|
|
|
—Graziana, munduko erresumarik indartsuenetan, hala
|
Espainian
nola Frantzian, eliza eta estatua hertsiki loturik doaz, eskua elkarri emanak... eta, haien eredurat, Urbiaingo erresuma tipi honetan ez gara gutiago izanen. Beraz, zer iduritzen zaizu, baldin Joanes Baionako dominikoen komenturat igorriko bagenu, non, dakizun bezala, lagun bat baino gehiago dudan?
|
|
|
Baina" han bizi izan zelakoa" erraiteko modu bat bertzerik ez da, zeren Venezian hilabete inguru emaiten baitzuen urte osoan —egokitzen zitzaionean, itsasoaren eta negozioen arauaz—, eta gainerako hamaika hilabeteak Mediterraneo itsasoan barrena, handik Holandaraino eta Ingalaterraraino, Gibraltarko itsasartetik iragan eta Iberiar Penintsula inguratu ondoren. Bere ibilaldi edo itsasaldi haietan, zetak, oihalak, alfonbrak eta alkatifak kargatzen ohi zituen Turkian, gero
|
Espainian
, Frantzian, Holandan edo Ingalaterran deskargatzeko; eta Herri hauetan, berriz, bertze produktu batzuk untziratzen zituen —hauek artileari edo burdinaren eta altzairuaren industriari lotuak, eta haiek Ekialdeko Indietarik ekarriak— bertze portu batzuetan husteko.
|
|
|
Eta ene lehen tenpesta ene lehen amorioa izan zen, eta amorio hura koadro bateko gazte segail bat izan zen. Hamalau urte nituen, koadro hura iritsi zenean, bertze fardel batzuen artean, osoriotarrek
|
Espainian
zuten oinetxetik. Zeren baitzirudien ezen urtebete lehenago hil zela osoriotarren Espainiako oinetxeko jauna eta fardel haiek guztiak igorri zituztela handik, etxeko jaunak testamentean hala manatu zuelako.
|
|
|
Eta erregeordeak: " Hitz eman duzu eta hitza bete ezazu, tratu honetarik guztiok irabazten atera gaitezen, zeren guk ere nahiago baititugu zure aberastasunak
|
Espainian
ezen ez Frantzian, zeina baita, gaurko estatuen artean, gure etsairik handiena". Eta, akabatzeko, erran zioan:
|
|
|
Guretzat Galileo zena, ordea, Fra Filippo Gentile zen bertze guztientzat, zeren osabak Frantziatik ekartzen zituèn Galileoren liburuak —gehienetan Piarres Oihartzabal kapitainaren bidez— azal aldaturik iristen baitziren, jakinik ezen Galileoren izena, artean, perilos eta arriskutsu izan zitekeela anitz tokitan,
|
Espainian
eta Nafarroan zer erranik ez, Elizak Inkisizionearen bidez bazter orotarat hedatu Index librorum prohibitorum ezagunaren zentsura bitarteko.
|
|
|
Sistema hori oso ondo moldatzen da gure liburutegiek dituzten beharrizanetara, hainbat bertsiotan dauden erregistro ezberdinak elkartrukatzeko aukera eskaintzen baitu. Era berean, ezin da ahaztuAb sys sistema oso hedatuta dagoela, bai
|
Espainian
, bai atzerrian ere eta, beraz, estatuko zein nazioarteko liburutegiekin elkarlanean aritzeko aukera ezin hobea daukagula.
|
|
|
Bilboko Arte Ederretako Museoan Caravaggio pintore italiarraren lanek aho zabalik utzi gintuzten. Caravaggiorenak berarenak zirela erabateko segurtasunez ezin ziurtaturik ere, lehenik Italian, gero
|
Espainian
eta ondoren Euskal Herrian zintzilikatutako koadro klasikoek niri behintzat sortzen didaten zirrara ez da —aitortzen dut— zirrara espiritual hutsa. Nahi gabe izango da, baina behin baino gehiagotan joaten zait burua preziora.
|
|
|
ZALDUA, Iban Iraultza burgesa
|
Espainian
. 71 zk. (1992), 73 Joera ekonomiko berriak kultura industrializatuan. 59 zk. (1990), 107 (Itz.: Jabier Agirre). Euskal kultura 1992. 73 zk. (1992), 63 (Itz.:
|
|
|
ZALDUA, Iban Iraultza burgesa
|
Espainian
. 71 zk. (1992), 73
|
|
|
Eusebiori bai.
|
Espainian
bi errebisio pasatuta joan zen hura, batere kezkarik gabe, baina han egin zizkioten azterketetan tuberkulosiaren zantzuak topatu zizkioten. Laster batean bidali zuten etxera.
|
|
|
–
|
Espainian
bezalako janaririk inon ez zagok! –eta horrelakoak esanez ibiltzen zen.
|
|
|
Udako oporretan, 1963an,
|
Espainian
ibilaldia egitera abiatu ginen. Gustatu egin zitzaigun Granadako Almuñecar... eta guk han pisu bat erosi!
|
|
2001
|
|
|
Energia alternatibo hau urrats erraldoiak egiten ari da, eta sektore bultzatzaile bihurtzen ari da euskal industria laguntzailearentzat. 1999an 394 MW-eko igoera lortu zen eta 1.228 MW-eko potentzia lortu zen
|
Espainian
. Nafarroak, dagoeneko, 293 MW ditu.
|
|
|
Zuen eskaintza nahikoa berria da Euskal Herrian, hip hopa ez baita oraino modu puruan jorratu. Frantzian aldiz, urtetako tradizioa dute eta
|
Espainian
duela bospasei urte indarrez sartu zen. Zer diozu Euskal Herriari buruz?
|
|
|
Ezkertasunaren inguruan dauden ikuspuntu ideologikoez gain, nazio arazoak ezkerra biderkatzen du.
|
Espainian
sozialdemokratak, erreformista ezkertiarrak eta muturrekoak baldin badaude, hemen hori bikoiztu egiten da. Eta horiek beren abizenak dauzkate eta denok dakigu zeintzuk diren gutxi gorabehera.
|
|
|
Ale honetan, gizon eta emakumeen arteko ezberdintasun horren alderdietako bat aztertuko dugu, hain zuzen ere Gizarte Segurantzari dagokiona.
|
Espainian
ezarrita dagoen eredua Hego Euskal Herriko gizon eta emakumeek, subiranotasunik ezean, nahitaez horren barruan egon gauden eredua kaltegarria eta baztertzailea da emakumeentzat.
|
|
|
Mantxako lurretan sortua, gaur egun Gaztela osoan egiten da eta ardi gazten artean
|
Espainian
salduena da. Duela gutxi arte erabat artisau lan, gaur egun industria indartsuek burutzen dute, eta kardabera lorea erabiltzetik laborategiko gatzagia erabiltzera igaro da.
|
|
|
finantziazioa.
|
Espainian
diru publiko zein pribatuaren bila alferrik aritu ostean Europara jo behar izan zuten eta azkenean, Ingalaterran aurkitutako laguntzari esker," The Anglo Vasco Navarro Railway Company Limited" elkartea sortu zen.
|
|
|
EAJ duela urte eta erdi baino eskuinerago eta Espainiarago dago. Garai hartan ahuldu samarturik zeuden"
|
Espainian
eroso" zaleak indarberritu egin dira. Ibarretxek EHrekin ez paktatzea jarri omen du baldintza lehendakarigai izateko.
|
|
|
Beraz, PPk sekulako ostia bildu du, hotsa Moncloan ere entzun zuten. Batetik ez du lortu EAJ EAk Ajuria Enea abandona zezaten, eta bestetik EAEri eta euskal abertzaletasunari buruz eman irudia
|
Espainian
irentsi baldin badute ere, hemen inork gutxik jan du.
|
|
|
Horregatik Huescako Antzerki Ferian estreinatuko dute gazteleraz" Oihanaren legea" ekainaren 26an. Taldeak egin duen lanik" garestiena" den hau Euskal Herria naiz
|
Espainian
antzezteko esperantza dute gainera," beti ere Huescan dugun harreraren arabera", Laskurainek dioenez.
|
|
|
Adinekoen mendekotasunaren tasa (65 urte edo gehiago dituztenen eta lanerako adinean daudenen arteko proportzioa) bikoiztu egingo litzateke datozen 50 urteetan (%26, 7tik %53, 4ra 2050 urterako). Herrialde batzuetan, esate baterako mediterraneo ingurukoetan (Italian edo
|
Espainian
) kopuru hori %67raino igoko litzateke, eta kolokan jar dezake pentsio sistemaren iraunkortasuna.
|
|
|
Obra hau egin nahi genuen bereziki, bizitasun handia duelako. Gainera, azken hogei urteetan ez da obra hau muntatu
|
Espainian
. Kointzidentziak egon dira, Pere Planellak duela hogei urte muntatu zuen obra hau.
|
|
|
Euskal Herrian, Frantzia eta Espainiako estatuetan zatiturik, ikertzaileek %2, 5etik beherako hazkundea aurreikusten dute;
|
Espainian
, berriz, %2, 5ekoa; eta Frantzian %2tik beherakoa. Horrek esan nahi du datorren urteko ekitaldia, 2002koa, aurtengoa baino okerrago izango dela, eta Hego Euskal Herriko, Espainiako eta Frantziako hazkunde itxaropena ez dela %2tik gorakoa izango.
|
|
|
" Nazioartean portaera ahula daukagu, baina garai batean, EKBren eskutik gure ekarpena bakarra zen euskararen komunitatetik, Euskal Herritik. Gaur estatuka ageri da, Iparraldea Frantziaren barruan eta
|
Espainian
Hegoaldekoak, eta euskaldunontzat bizkaitar bat soilik dago, baina EAEren izenean. Katalanen aldean oso ekimen ahulak ditugu"
|
|
|
Ez dakienarentzat labur esanda, 1931ko ekainaren bukaeran hasita, Ama Birjinaren ustezko agerraldi batzuk izan ziren Ezkion, sei hilabetean (garai hartan!) milioi bat lagun baino gehiago gure herrira erakarri zutenak. Gertakizun erlijioso haiek oihartzun politiko ozena izan zuten, eskuinak asko erabili baitzituen
|
Espainian
sortu berria zen II. Errepublikaren aurka. Orduan gertatuari buruz bada liburu eder bat, William Christian antropologo estatubatuarrak ingelesez idatzia, eta «Las Visiones de Ezkioga».
|
|
|
Katalunian asko erabilia izan zen Independentzia Gerraz geroztik.
|
Espainian
urrez eginak izan ziren 1904 arte, eta zilarrez 1933 arte, eta gerora kobrez, aluminioz eta nikelez. Bitxikeria gisa aipa genitzake" txakur handi" eta" txakur txiki" izenez ezagutzen ziren brontzez egindako hamar zentimoko eta bost zentimoko txanponak.
|
|
|
Emakumeok guztiok abortatu egin zutela aitortzen zuten eta zerrendakideen artean, lehenengoa, S. De Beauvoir bera izan zen. Abortoa Frantzian 1975 arte legeztatu ez bazen ere(
|
Espainian
1985 arte), guztiz esanguratsua izan zen 1972an Bobigny-n egin zen epaiketa, zeinetan Gisèle Halimi abokatu ospetsuak Michèle Chevalier gaztearen kasua defendatu baitzuen. Saizarbitoriaren nobelako protagonista hiru urte lehenagokoa bada ere, ezin esan irakurlearen begietara izenaren aukeraketa axalekoa suertatzen denik.
|
|
|
Alegia, Barth ek eta bestek adierazi duten moduan, metaliteraturak ematen dio amaiera XX. mendeko erdialderainoko tradizio literarioari. Inguruko herrialdeetako literatura gehienetan 60ko hamarkadan gertatu zen hausturak (Tel Quel taldeko P. Sollers eta besterekin Frantzian edo 68ko belaunaldia deritzonarekin
|
Espainian
(J. M. Guelbenzu, L. Goytisolo,...) krisialdi poetiko berrian murgildu zuen literatura.
|
|
|
Hori dela eta, gero eta erabiltzaile gehiagok egiten du asegurua oporretako joan etorrietarako, Europako beste herrialdetako bizilagunek oraindik atzean uzten bagaituzte ere:
|
Espainian
bidaiarien %10ek baino ez du, zer gerta ere, asegurua egiteko ardura hartzen; Europar Batasuneko beste herrialdeetan erdiak baino gehiagok egiten du.
|
|
|
|
Espainian
, Gaztela Mantxa erkidegoa aitzindari da alderdi horretan, bertako Hezkuntza Administrazioak curriculum materialen doakotasun programa progresiboa martxan jarri du eta.
|
|
|
Horrela,
|
Espainian
600 katamotz iberiar baino gutxiago daude horixe da munduan mehatxatuen dagoen felidoa, 70 hartz arre, 30 giloi ar; itsas txakur fraidea desagertutzat jotzen da eta beste espezie batzuen biztanleria zehatzaren berririk ez dago; horiek guztiak Europan mehatxatuak daudenak dira.
|
|
|
600 ale inguru izango direla kalkulatzen da, batez ere
|
Espainian
, baina bi talde bakarrik dira epe luzera espeziaren bideragarritasuna bermatzeko bezain handiak.
|
|
|
|
Espainian
anfibio eta narrastien %90 desagertzeko arriskuan dira eta beste horrenbeste gertatzen zaie intsektu eta beste ornogabe batzuen ia erdiari.
|
|
|
FOESSA Fundazioak ematen dituen zifrek ere antzeko emaitzen berri ematen digute: milioi erdi bat pertsona pobreziaren mugaz azpitik bizi dira
|
Espainian
.
|
|
|
Ekimena 2001eko azaroaren hogeita zortzian hasi eta hurrengo urteko urtarrilaren bostean amaituko da, India, Mozambike, Nikaragua eta Mexikon pobrezia gorria nozitzen duten haurrentzako jostailuak
|
Espainian
jasotzea helburua izaki, haurrengan batez ere, gizartearen elkartasun izpiritua sustatzean oinarriturik.
|
|
|
|
Espainian
, azken urtean, 250.000 ebakuntza estetiko egin dira, bakoitzaren batez besteko kostua 400.000 pezeta (2.404 E) izanik.
|
|
|
|
Espainian
hasi zen hirugarren OPERADOREAea eta deia ezartzeko kostua kendu zuen lehena.
|
|
|
|
Espainian
desberdinak dira harreman horiek eta hasiera hasieratik antzematen da hori.
|
|
|
|
Espainian
etorkinek sentitzen dute arrazakeria eta xenofobia?
|
|
|
Baina
|
Espainian
ez da kontuan hartzen funtsezko gauza bat: erakunde horien bezero/ biktimek ez dute mafiak desegin daitezen nahi, horiengana jotzen baitute itsasartea zeharkatu eta etorkizun hobearekin amets egiteko.
|
|
|
Abdelhamid Beyuki Río Martil (Tetuan, Marokon) jaio zen baina 1984an geroztik
|
Espainian
dago, arrazoi politikoak tarteko bere jaioterritik alde egin behar izan zuenetik.
|
|
|
Abdelhamid Beyuki Río Martil (Tetuan, Marokon) jaio zen baina 1984an geroztik
|
Espainian
dago, arrazoi politikoak tarteko bere jaioterritik alde egin behar izan zuenetik.
|
|
|
Animalia exotikoen eskaria, gero eta handiagoa Munduan legez kanpo buruturiko salerosketen %30
|
Espainian
egiten dira.
|
|
|
Munduan babesturik dauden animalien eta landareen legez kanpoko merkataritza jardueren ia heren bat
|
Espainian
egiten da (batez ere pasadizoko trafiko gisa) eta aduanetako agintariek diotenez, jarduera horien erdia baino gehiago ez dira antzeman ere egiten.
|