|
2002
|
|
|
Penintsula iberiarrean, 1477 urtean, Errege Katolikoek inprenta kontrolatzeko lehen ebazpena eman zuten Sevillan; 1791 urtean, Floridablanca ko kondeak hiriburuko egunkari guztiak zarratzeko agindua eman zuen (bakar bat salbatu zen: Diario de Madrid izenekoa);
|
Espainiako
Bigarren Errepublikak zentsura informatiboa ezagutu zuen bere bizitzaren hiru laurdenetan; Franco diktadoreak burdinazko zentsura ezarri zion prentsari hamarkadatan... horiek ez dira Espainiar Estatuko zenbait adibide baino.
|
|
2003
|
|
|
Ikasketez itsas kapitaina, bere itsasontzi konpainia sortu zuen (Mundaka izenekoa). 1931ko hauteskundeen ostean Mundakako alkate hautatua,
|
Espainiako
Bigarren Errepublikaren hastapenetan Euzkadiko Errepublika federatua sortzeko ahaleginetan parte hartu zuen. Errepublikako gobernuak horren ondorioz alkatetzatik kendua, 1936ko otsaileko hauteskundeen ostean itzuli zen alkatetzara.
|
|
2004
|
|
|
Horiek horrela, nabarmen da euskarak ez duela izan,
|
Espainiako
Bigarren Errepublikaz geroztik, berezkoa duen euskal onomastika Erregistro Zibilean barneratzeko modu erosorik. Aitzitik, Espainiako gerra zibilaren osteko garaian, euskal onomastikaren aurkako debekuak lege bihurtu ziren, orduko belaunaldi euskaldunen kalterako.
|
|
|
Aurreneko Euzko Jaurlaritzak izan zuen lehenengo lehendakaria eta EAJko kidea zen.
|
Espainiako
Bigarren Errepublika aldarrikatu zen egunean agertuzen lehenengo aldiz jendaurrean (IV); garai horretan Getxoko alkatea zen, jadanik abokatu lanak bazterturik zeuzkan eta politikan sartua zen guztiz.
|
|
|
Nazionalismoa ere oso barneratua zeukan; Miguel Primo de Riveraren diktadura aurretik EAJko kidea zen.
|
Espainiako
Bigarren Errepublika aldarrikatu zen egunean agertu zen lehenengo aldiz jendaurrean (IV); garai horretan Getxoko alkatea zen, jadanik abokatu lanak bazterturik zeuzkan eta politikan sartua zen guztiz.
|
|
2005
|
|
|
Gaztelaniaren eta Espainiako beste hizkuntzen arteko ofizialkidetasunari buruzko lehen adierazpenak
|
Espainiako
Bigarren Errepublikaren Konstituzioan agertu ziren. Nolanahi ere, euskararen eta gaztelaniaren ofizialkidetasuna gerra zibilaren barrena aldarrikatu zen; baina, praktikan, aldarrikapen horrek ez zuen aldatu indarreko hipoteka legeriak horren inguruan ezarritakoa.
|
|
2007
|
|
|
Primo de Riveraren diktadurapean lan arautegia sistematizatzeko lehenengo ahaleginak egin ziren. Alabaina,
|
Espainiako
bigarren errepublikan arautu zen oso osoan lan kontratua, eta lehenengo aldiz arautu zen langileen eta ugazaben elkartzeko askatasuna. Orobat, lan istripuen aurkako nahitaezko asegurua ezarri zen, eta ahaleginak egin ziren gizarte aseguruen babes teknika beste gizarte arrisku batzuetara hedatzeko.
|
|
|
Edonondik begira dakiola ere, gogora ekarri behar da
|
Espainiako
bigarren errepublikaren garaian eta XX. mendearen 30 hamarkadan euskararen alde egindako lan eskerga. Urte horietan euskarak lexiko ondare joria osatzea lortu zuen, batik bat prentsari esker.
|
|
2008
|
|
|
Irakaslearen arabera, apaiz batek jaso zituen hezurrak urte batzuk geroago eta zakuetan bilduta Tarragonako katedralera eraman zituen.
|
Espainiako
bigarren Errepublikaren garaian, Eduard Toda diplomatiko eta idazleak Pobleteko Monasterioaren zaharberritzea bultzatu zuen, eta hezurrak aztertu egin zituen. «Zaku horietan familia nobletako 110 gizakiren hezurrak nahastuta zeuden», Botellaren hitzetan.
|
|
2009
|
|
|
Aliatuen garaipenaren ondoren, erregimenaren moldeak aldatu ziren bainafaxismoaren marka batzuek indarrean jarraitu zuten, tartean buruzagiaren aldekomobilizazio erraldoiak. Madrilgo Ekialdeko Plaza,
|
Espainiako
Bigarren Errepublikako presidentearen egoitza, «Burua»ri erakutsitako atxikimenduaren ikur bihurtuzen, garai guztietan, batzuetan Gobernuak nazioarteko kritika jasotzen zuenean, bestebatzuetan errepresioaren aurkako babesa emateko. Azkenak, Txiki eta Otaegirenhilketaren ondorioz (1975ean) edo Burgoseko euskal militanteen aurkako epaiketaren ondoren (1970ean).
|
|
2010
|
|
|
zerikusirik ez zuena; are gehiago: hitz debekatua zen gurean garai hartan, ongi erakutsi zidan aitak hura bere mementoan!?, gero, Primo de Riveraren diktadura erori eta
|
Espainia
bigarren Errepublikarako bidean jarri zenean, aitak bere jarrera egokitu bazuen ere, aitak argi eta garbi zuen bere fabrika eta bere enpresa zituela aberri guztien gaineko aberri?, joko taktiko batean.
|
|
|
Alta,
|
Espainiako
Bigarren Errepublika indarrean jartzearekin batera, 1931tik aurrera, ikastola berriak zabalduz eta ugarituz joan ziren, baita Nafarroan ere: Soraluzen (1931), Iruñean (1931), Bergaran (1932), Lizarran (1933), Baztanen (1935), Elorrion?
|
|
|
Gu geure etxean bizi ginen, Regina enean, eta gurasoak noiznahi aritzen zitzaizkigun Espainia gora eta Espainia behera, Damaso; Euzkadi, berriz, ez genekien zegoenik ere, edo bagenekien, baina hura guretzat —anai arrebontzat— entelekia bat zen, errealitatearekin —gure errealitatearekin— zerikusirik ez zuena; are gehiago: hitz debekatua zen gurean garai hartan —ongi erakutsi zidan aitak hura bere mementoan! —, gero, Primo de Riveraren diktadura erori eta
|
Espainia
bigarren Errepublikarako bidean jarri zenean, aitak bere jarrera egokitu bazuen ere —aitak argi eta garbi zuen bere fabrika eta bere enpresa zituela aberri guztien gaineko aberri—, joko taktiko batean.
|
|
|
|
Espainiako
Bigarren Errepublika proklamatu zenean, Ejertzitoa utzi zuen. 40 urte baizik ez zituen.
|
|
2012
|
|
|
1926an ikasketak bukatu zituenean, Bilbora itzuli eta erradiologia saileko nagusi izendatu zioten Basurtuko Ospitalean. 1931ko apirilaren 12an zinegotzi hautatua,
|
Espainiako
Bigarren Errepublika aldarrikatu eta berehala, Bizkaiko Foru Aldundiko Biltzar Kudeatzaileko kide bihurtu zen. Gero Burgos eta Logroñoko Gobernadore Zibila izango zen.
|
|
2013
|
|
|
Hogeigarren hamarkadan uretaratu zuten Alfonso XIII izenez. 1931n,
|
Espainiako
Bigarren Errepublika hastearekin bat eman zioten Habana izena. Goizeko Izarra, itsasontzi txikiagoa, Sota familia dirudunak Euskal Herriko gobernuari egindako dohaintza zen.
|
|
|
bat izan zuen
|
Espainiako
Bigarren Errepublika etorrerarekin. Eskumen
|
|
|
Bi gurpilon gainean ibiliko zaigu EAE/ ANVren lokomotoratxoa leku denborazko koordenatu jakinetan: Hego Euskal Herria,
|
Espainiako
Bigarren Errepublikaren aldian. Lehendabizi, urte haietara inguratzen saiatuko gara, aurrekariak eta aipatuz.
|
|
|
Ez da ahaztu behar arrazoi zientifikoak aipatuak izan direla bazterketak justifikatu ahal izateko: duela ez asko, esaterako, nazismoaren garaian edo
|
Espainian
bigarren errepublikaren garaian alderdi eskuindarren (eta katolikoen) eskutik. Beste adibide bat:
|
|
2014
|
|
|
1931ko apirilaren 14an aldarrikatu zen
|
Espainian
Bigarren Errepublika. Aldaketa politiko, sozial eta kultural ugari gertatu ziren epe laburrean.
|
|
2015
|
|
|
|
Espainiako
Bigarren Errepublika desegin zuen erregimen faxistak, nazio hizkuntza gisa gaztelania inposatu zuen, gainerako herri hizkuntzak esparru pribatura mugatzen zituela, lehenago M. Primo de Riveraren diktadurak egin zuen bezala.
|
|
|
Hego Euskal Herriko Unibertsitatearen proiektua ez zen berria: 1866an jada, Nafarroako foru Diputazioak proposatua baitzuen, eta
|
Espainiako
Bigarren Errepublikaren denboran gorpuzten joan zen, Eusko Ikaskuntzaren eskutik. Bistakoa da Urmenetak senti zezakeela enpatia Puiu Boneten Udalaren asmoarekin, bere gaztaroko grinekin bat egiten baitzuen:
|
|
|
Hala eta guztiz ere, Nafarroaren balizko txertatzeaz zuten" nafartarrek beraiek erabaki, baina denboraldi baten ondotik, zeinean beren funts politiko eta historikoen ezagutzeko aukera ukan baitezaten, bai eta bateratzearen zioen ere, inolako baldintzapenik gabe". Antolakunde politikoaren formula posiblea euskal nafar Estatutuaren baitan kausitu zuen,
|
Espainiako
Bigarren Errepublikan. Euskal osotasunaren autonomia lau herrialdeen autonomiaren gainean oinarritu behar zatekeen," bakoitzak bere organo exekutibo eta legislatiboarekin, nahiz Bizkaia, Araba eta Gipuzkoak osa dezaketen haien aldetiko batasuna, aldi berean".
|
|
2016
|
|
|
|
Espainiako
Bigarren Errepublika
|
|
|
|
ESPAINIAKO
BIGARREN ERREPUBLIKA
|
|
|
18 Miatze jarduera.
|
ESPAINIAKO
BIGARREN ERREPUBLIKAKO IDEOLOGIAK
|
|
|
|
ESPAINIAKO
BIGARREN ERREPUBLIKAREN KRONOLOGIA
|
|
|
frankismoak futbolarekin erdietsi nahi zuen helburu premiazkoena:
|
Espainiako
Bigarren Errepublikaren urteen bitartean futbol zelaian nahiz harmailetan adierazi zen estatu nazioaniztunaren irudia iraultzea, eta erabateko batasunezko aldartea ematea Espainia estatu nazioari (Miquelarena, 1938). Bereziki, 1950eko hamarkadan sartuta ohartu zen diktadura kirolaren sona bere izatea zilegitzeko eta Espainia elkartua irudikatzeko erabiltzearen onuraz, eta batez ere, telebista hargailuak etxeetan hedatzen hasi zirenean.
|
|
2017
|
|
|
Franz Ferdinand artxidukea
|
Espainiako
Bigarren Errepublika
|
|
|
|
Espainiako
Bigarren Errepublika
|
|
|
18 Miatze jarduera.
|
ESPAINIAKO
BIGARREN ERREPUBLIKAKO IDEOLOGIAK
|
|
|
|
ESPAINIAKO
BIGARREN ERREPUBLIKA
|
|
|
|
ESPAINIAKO
BIGARREN ERREPUBLIKAREN KRONOLOGIA
|
|
|
Bando honek
|
Espainiako
Bigarren Errepublikak ezarritako gobernu demokratikoa defendatzen zuen. Frente Popularreko alderdiak (sozialistak, komunistak, errepublikanoak...), anarkistak, euskal eta katalan nazionalistak eta batez ere langileak lerrotu ziren bando honekin.
|
|
2018
|
|
|
Euskal Estatutua prestatzeko lanetan aritu zen.
|
Espainiako
Bigarren Errepublika garaian, antierrepublikarra zen Koalizio Katoliko Foruzalean sartu zen. 1936ko uztaileko estatu kolpean, Nafarroako EAJren izenean, matxinoen aldeko komunikatua plazaratu zuen.
|
|
|
1931n eta 1998an.
|
Espainian
Bigarren Errepublika jarri zen indarrean 1931ko apirilaren 14an. Egun hartan berean, Getxoko udalak Euskal Errepublika Federala proklamatu zuen.
|
|
|
Lehentasunez bermatu nahi zuten" beti Espainiaren barnean" egotea.
|
Espainiako
Bigarren Errepublikako agintariek ez zuten bat egin autonomia eskaerarekin. Espainiako Errepublikako Konstituzioa aldarrikatu zuten 1931ko abenduaren 9an, eta konstituzioaren aurkakotzat jo zituzten Lizarrako eta Iruñeko estatutuak.
|
|
2019
|
|
|
Drondak bere tesia egin zuen Elizak 1931tik 1933ra bitartean Nafarroan bete zuen rolari buruz.
|
Espainiako
Bigarren Errepublikaren lehen biurtekoa da hori, eta funtsezko epea izan zen, historialariaren hitzetan, gizarteko hainbat arlotan hasi zituztelako aldaketak gauzatzeko prozesuak. Sekularizazioaren aldeko neurriak abiatu nahi izan zituzten, bertzeak bertze.
|
|
|
Ezin dira aipatu gabe utzi Eusko Ikaskuntzari (Euskaltzaindiaren" ama" ri, beraz) eskaini zaizkion ikerlan aitzindariak. Hala ere, Autonomia Estatutuaren gaiari garrantzi gehiago eman zioten, eta halabeharrez
|
Espainiako
Bigarren Errepublikarekin amaitzen zen kontaketa (Estornés Zubizarreta 1983; 1990). Hain zuzen, azterketa horien nolabaiteko jarraipen tematikoak dira Euzkadiko Jaurlaritzaren kulturgintzaz edota Euzko Irakastola Nagusiaz egin diren ikerlanak, gerra zibilarekin bukatzen direnak (Sebastián García 1994; Aizpuru 2012).
|
|
|
Nork bere ideologia izan arren, aita santuari, apezpikuei edota ordenako nagusiei zor zieten mendekotasunak, nolabaiteko babesa ematen zion Euskaltzaindiari garaiko testuinguru politikoan saihetsezinak ziren borroka eta susmoekiko. Horrela,
|
Espainiako
Bigarren Errepublikan tentsio politikoak goia jo zuenean, ez zen ezker eskuinaren arteko hausturarik egon, Akademian ezkerrik egon ez zegoelako.11 Joera zentrista hori islatzen zuten jeltzaleak, bestalde, Akademiaren %25 ziren, horietako bi elizgizonak: S. Altube, J. B. Egusquiza eta R.
|
|
|
|
Espainiako
Bigarren Errepublika proklamatzean idatzi zuen Joxe Mari Lopetegik Erkaldarrak izeneko bertso saila, hauxe zen seigarren eta azkena:
|
|
2020
|
|
|
Bitxia da" estraperlo" hitzaren jatorria. Straperlo markako erruleta elektrikoaren inguruan
|
Espainiako
Bigarren Errepublikan gertatutako eskandalu politikotik dator. Donostiako kasinoan jokorako erruleta hori jarri nahi zuten, eta horretarako, 1934an, gobernuko hainbat goi kargu sobornatu zituzten.
|
|
2021
|
|
|
Pasaiako arrantzaleek lan baldintzak hobetzeko greba egin zuten
|
Espainiako
Bigarren Errepublika sortu berritan. Larrutik ordaindu zuten:
|
|
|
Ategorrietako sarraskia ez zen gertakizun isolatu bat izan, eta horregatik, testuingurua ezagutzea ezinbestekoa da. 1931ko apirilaren 14an
|
Espainiako
Bigarren Errepublika aldarrikatu zuten Eibarren, eta Alfontso XIII.a erregeak erbestera alde egitean, erregimen politikoa aldatu zen Espainiako Estatuan: itxaropena nagusitu zen gizarteko hainbat sektoreren artean.
|
|
|
* Joxe Migel Etxeberria Alvarez' Naparra' 1958ko apirilaren 14an sortu zen Iruñean. 1931 urtean
|
Espainiako
Bigarren Errepublika gauzatu zenez eta bere aitona errepublikarra izaki, Joxe Migelen sorteguna paregabea izan omen zen bere familian. Hiru haurrideen bigarrena izan zen eta Josulagunen eskolan ikasi zuen.
|
|
2022
|
|
|
Atzo 91 urte bete ziren Eibarren
|
Espainiako
Bigarren Errepublika aldarrikatu zutenetik, eta mobilizazioak egin dituzte Gipuzkoako hainbat herritan. Balio sozialak nabarmendu dituzte
|
|
|
91 urte bete ziren atzo
|
Espainiako
Bigarren Errepublika aldarrikatu zutenetik. Gipuzkoako herri bat izan zen estatuan errepublika aldarrikatu zuen lehen herria Eibar, eta bost urte eta erdi iraun zuen.
|
|
|
|
Espainiako
Bigarren Errepublika 1931 urtean aldarrikatu zuten, eta erregimen demokratiko horretan lortutako aurrerapen batzuk indarrean daude oraindik ere. Horrela uste du Jose Alvarezek, Irungo Nicolas Gerendiain errepublikazaleen elkarteko kideak.
|
|
|
Ekitaldia aurresku batekin eta lore eskaintzarekin hasi da, eta ondotik elkarteko lehendakari den Amaia Lergak hartu du hitza,
|
Espainiako
bigarren errepublika gogora ekarriz: " Itxaropenerako aro bat ireki zen, askatasun ufada, justizia soziala eta konfiantza ekarri zituen garai bat".
|
|
|
Euskaria fundazioak 2011n ekitaldi bat antolatu zuen Gernikan, gertakariaren 80 urteurrenean: " Egun hartan, lehen euskal Errepublika ezin izan zen izan Espainiako armadaren eta Guardia Zibilaren indarrez, bost urte geroago, ezta
|
Espainiako
bigarren Errepublika ere".
|
|
|
1931ko apirilean
|
Espainian
Bigarren Errepublika ezarri zen egun bertsuetan, udal ugarik Euskal Errepublika aldarrikatzea eskatu zuten," Euskal Herriko autodeterminazioaren lehen urrats bezala". Ideia errepublikazale eta soberanistak odolez ito zituzten bost urte geroago faxistek, baina aldarrikapen horren katea gaur arte iritsi zaigu.
|
|
|
Erantzun gisa, sakoneko estatuaren terapia da birzentralizazioa, inboluzioa eta autoritarismorako desplazamendu iraunkor bat. PSOE Podemos gobernua istriputzat daukagu, parentesitzat, lehen aldia delako
|
Espainiako
Bigarren Errepublikaz geroztik PSOEren ezkerrerako alderdi bat gobernuan dagoela, gobernuak ez diela erantzuten sakoneko estatuaren logikei eta asmoei, eta, azkenik, gobernua, irauteko, independentismoaren beharrean dagoela.
|
|
|
|
Espainiako
Bigarren Errepublika aldarrikatu zenetik 91 urte pasatu dira. Errepublikaren ideiak eta legeak oso aurrerakoiak ziren urte horietarako.
|
|
|
Miguel Primo de Riveraren diktaduraren aurretik jaio zen San Martin, eta haren haurtzaroa gatazkak markatu zuen. Lehen Mundu Gerra amaitu eta gutxira jaio zen, beraz, eta 10 urte bete aurretik
|
Espainiako
Bigarren Errepublikaren aldarrikapenak bete betean harrapatu zuen, Eibarren. Hala ere, Jakin aldizkarian egin zioten elkarrizketa batean aitortu zuen garai horretan ez zela asko jabetzen egoeraz:
|
|
|
Gerrak emakumeen beharra ekarri zuen, eta horrek atzeratu zuen erregimen berriak ezarri nahi zuen genero idearioa. Baina gerra bukatutakoan, emakumeak espazio publikotik atera eta
|
Espainiako
Bigarren Errepublikan onartutako berdintasunerako legeria guztia bertan behera utzi zuten". Emakumeen etxetik kanpoko lana kezka iturri bihurtu zen, eta Lanaren Foruak, frankismoaren lanerako legediak, emakumeak lantegietatik atera eta etxerat bueltatzera behartu zituen, 1938an," emazteen eta amen eginbeharrak bete zitzaten".
|
|
|
Hormako harri faltsu batean, beldurrez eta abileziaz egindako gordelekuan, bost abizenen konbinazioan kabitzen diren dozena bat gazteren izenak eskuz idatzitako orri batean. Eta amonaren anaiaren
|
Espainiako
Bigarren Errepublikako pasaportea, Ameriketara ihes egiteko erabili zuena. “Ezer gabe joan da”, esango zuten.
|
|
2023
|
|
|
|
Espainiako
Bigarren Errepublika oroitzeko ospakizun ekitaldietan «hirugarren errepublika» erreibindikatuko dute PCE EPK-k eta Elkarrekin Podemos IUk, «zerbitzu publikoak eta eskubideak bermatu daitezen». PCE EPKko idazkari nagusi eta Elkarrekin Podemos IUko legebiltzarkide Jon Hernandezek esan du «bateraezina» dela «herritarren berdintasun osoa bermatzea eta egungo monarkia mantentzea».
|
|
|
Gipuzkoako Ezker Anitza IUko koordinatzaile Arantza Gonzalezekin batera aritu da Hernandez,
|
Espainiako
Bigarren Errepublikaren urteurrenarekin lotutako ekitaldiak azaltzeko. Larunbat honetan, apirilaren 15ean, manifestazioa antolatu dute Ermutik Eibarrera.
|
|
|
Larunbat honetan, apirilaren 15ean, manifestazioa antolatu dute Ermutik Eibarrera. Orbe Kardenalaren plazatik Unzaga plazara joango da martxa, 1931n
|
Espainiako
Bigarren Errepublika aldarrikatu zen lekura, alegia. Ekitaldi politikoa egingo du han Elkarrekin Podemos IUk, eta Espainiako Errepublikaren bandera altxatuko dute «errepublikano historiko batek» eta pertsona gazte batek, «iraganaren eta geroaren sinbolo gisa».
|
|
|
Nafarroan ere
|
Espainiako
Bigarren Errepublika oroitzeko ekitaldiak egin dituzte. Zurekin Nafarroak «III. Errepublika» erreibindikatu du, «etorkizuneko aukera gisa, ustela eta anakronikoa den monarkia baten aurrean».
|
|
|
Zurekin Nafarroak «III. Errepublika» erreibindikatu du, «etorkizuneko aukera gisa, ustela eta anakronikoa den monarkia baten aurrean». Nafarroako Parlamenturako zerrendako bigarrenak, Carlos Guzmanek eta Nafarroako presidentegai Begoña Alfarok azaldu dituzte
|
Espainiako
Bigarren Errepublika oroitzeko arrazoiak, baita Txema Mauleon Iruñeko alkategaiak ere.
|
|
|
IRUÑEA.
|
Espainiako
Bigarren Errepublika oroitzeko ospakizun ekitaldietan «III. Errepublika» errebindikatuko dute PCE EPK-k eta Elkarrekin Podemos IUk, «zerbitzu publikoak eta eskubideak bermatu daitezen». Elkarrekin Podemos IUko legebiltzarkide Jon Hernandezek esan du «bateraezinak» direla «herritarren berdintasuna bermatzea eta egungo monarkia».
|
|
|
Manifestazioa antolatu dute biharko, Ermutik Eibarrera. Orbe Kardenalaren plazatik Unzaga plazara joango da martxa, 1931n
|
Espainiako
Bigarren Errepublika aldakarrikatu zen kokalekura, alegia. Ekitaldi politikoa egingo du han Elkarrekin Podemos IUk, eta Espainiako Errepublikaren bandera altxatuko dute «errepublikano historiko batek» eta pertsona gazte batek, «iraganaren eta geroaren sinbolo gisa».
|