|
2001
|
|
|
M. ARAMENDI. Bai, egia da, baina guk ezagutu ditugun integrismoak Nocedal edo Sabino Aranarena, esate baterako eta egun ezagutzen dugun islamistena integratzeko termino baten bila nabil. Hau da, esan nahi
|
dut
erlijioaren legea politikara eramateak xarma berezia duela, batez ere politikak dituen ohiko arazoetako asko bazterreratzen direlako...
|
|
2002
|
|
|
Europako lehen noizbehinkarien aurrean gaude. Baina, hasierako garai horietan Europak bizi
|
zuen
erlijioaren inguruko eztabaidak, erlijio borrokak, mugitu zituen paperik gehienak irakurleen artean.
|
|
2003
|
|
|
Hauen arabera, orduko gizabanakoa honelakoa zen: gizabanakoak ez
|
zuen
erlijiorik, ez herritar nortasunik ezta nortasun sozialik. Kontzepzio hau arrunt abstraktua izanik ere, estatuaren kontzepzioan nagusitu zen.
|
|
|
Zenbait gauza zehaztu nahi nuke, hala ere. Gizabanakoak ez
|
zuela
erlijiorik, ez herritar nortasunik, ez izaera sozialik erran dut. Frantzian estatua eta eliza bereiz doaz eta horrela etorri dira gaur arte.
|
|
|
Azken horrek honela laburtzen du izendatze horren arrazoia: ...etnikoa XV XVI.ean osatzen da lege foralek babestutako" hidalgia orokorra" ren lorpenarekin, eta horrekin batera euskal berezitasunaren corpus mitologiko bat doa sendotzen; b) pixkanaka, corpus mitologiko hori euskal herritarren katolizismoaren osagarri ideologiko funtsezko bihurtzen doa," erlijio etniko bereizgarri" bihurtzen, alegia; c) azkenik, mito horiek barnean txertatuta
|
dituen
erlijio hori bera bilakatuko da euskal etniaren zeinu bereizgarri, prozesu historikoak eta garapen sozio-ekonomikoak aurrera egin ahala, hidalgia orokorra zentzugabe bihurtzen denean. Eskema zuzena dela uste dut, eta azken eraldaketa horren nondik norakoak aztertzea izango da gure helburua.
|
|
|
Hortaz, zientzia ere ez. Eta, Feyerabenden kritikoen aburuz, arreta handiz hartu behar
|
ditugu
erlijio fundamentalistak —bai mendebaldean bai Islamaren munduan—, bestela laster hasiko dira akademian lekua eskatzen.
|
|
2004
|
|
|
Nola da posible, azken berrogei urteotan hainbeste diru eta esfortzu inbertitu ondoren, euskaraz erabat hezitako belaunaldiek beste hizkuntza batera jotzea kideen artean komunikatzeko? Lagun batek esaten dit euskarak parekotasun handia
|
duela
erlijioaren eguneko egoerarekin: umeek eta zaharrek praktikatzen dute.
|
|
|
Gaiari helduta, uste dut Ipar eta Hego Euskal Herrian, tartean arrazoi desberdinak badaude ere, antiklerikalismo sutsua garatu dela, ezkerreko pentsamoldeari eusten diogunen artean bereziki, eta horrek ez digula uzten erlijioak duen garrantziaz jabetzen. Hala, pentsamendu erlijiosoa superstizio eta ezjakintasunaren erresumatzat besterik jotzen ez dugun neurrian, ez gara ohartzen zein neurriko funtzioak bete »eta betetzen»
|
dituen
erlijioak gure artean. Horietako bat da unibertsoa, inguratzen gaituena, esanguratsu bihurtzea.
|
|
|
Hemen ez da azterlzen erlijioen egia. ezta crlijioa bera ere, gizakion eriijio sena eta motibaz.ioak baizik. Hori komenizaigu czagulz.ea.Azkcnik, filosofiak czin
|
du
erlijioen historia ahantzi. Hilik jaioko litzatcke.
|
|
2005
|
|
|
Krisia ere bai. Beti daude aldaketak, baina oraingoan aldaketa asko gertatzen ari dira, eta denak batera; soziologikoa, teknologikoa, ikasketetan, produkzioan... eta horiek eragina
|
dute
erlijioan ere. Kultura gauza koherentea da, eta erlijioa kultura horren baitara moldatu behar da.
|
|
|
198). Gainera erlijio honen ustezko kontzeptu batzuk kristau erlijioarekin bat datoz89 Alonso-k herri desberdinek
|
duten
erlijio antzekotasuna honela azaltzen du: erlijioa Saharako herrien iparralderako migrazioaren ostean, Iberiar Penintsula, Italia eta Greziar irletara heldu eta gorpuztu zen.
|
|
2006
|
|
|
Horrela, bat batean, aldrebesezko konbertsio gisan. Nik hamazazpi urtez gero zalantza handiak
|
nituen
erlijioarekin; neure buruari esaten nion jadanik ez nintzela katolikoa, kristaua nintzela soilik. Haurtzaroko nire erlijio bizierak oso traumatikoak izan ziren zenbait alderditatik.
|
|
|
Eskandalizatuta dago. Erlijioa ematen digun fraideakez
|
du
erlijioaz bakarrik hitz egiten, eta bere bibliotekatxo pertsonala daramaikasgelara, guk bere liburuak klasean irakurtzeko, edo etxera eramateko nahibadugu. Lagun artean politikaz hitz egiten da baina nik ez dut ia ezer ulertzen.Franco hiltzen den arte.
|
|
|
Erlijioari dagokionez (315 ordu), ikastetxeek ikasgai alternatiboak eskaintzeko askatasuna izango dute. Dekretuak ezartzen du ikastetxeek nahitaez eskaini behar
|
dutela
Erlijioa; gainerako irakasgaiak bezala ebaluatuko da, baina ez da curriculumean zenbatuko, ez beketarako, ez ikasturtez igarotzeko; ikastetxe bakoitzak erabakiko du zein ordutan emango den; ez da nahitaezko aukerarik egongo, eta, ikastetxeak beste ikasgai batekin ordeztea erabakitzen ez badu, ikasleak irakurketa errefortzuko eskolak, informatikako praktikak edo ikasketa denbora jaso ahal izango d... Lehen Hezkuntzako dekretuak Herritartasunerako Hezkuntza irakasgai berria ere jasotzen du, eta horren edukia printzipio orokorrak izango dira, hala nola Giza Eskubideen Deklarazio Unibertsalekoak, Espainiako Konstituziokoak edo herritarren erantzukizun publiko edo sozialekoak.
|
|
|
Siberia zabalean hedatu zen gizon miresgarri haren izena: Jainkoak aukeratutako starets bat zela zioten –ekialdeko kristau erlijio ortodoxoan kontzientziako kontuetan eragin handia
|
zuten
erlijio gizonak izan ohi ziren staretsak. Ez zuten pope izan beharrik, eta erromesaldi luzeak eta prediku sutsuak egiten zituzten.
|
|
|
Eguzkiaren kolorea nagusitu zen Dianaren mazeletan. Anarteraino inoiz ez
|
genuen
erlijio solasik erabili gure artean. Istant batez isilik egon zen.
|
|
2007
|
|
|
Estatuak nortasun juridikoa eta jarduteko gaitasun osoa aitortzen dizkie lege hau indarrean jartzeko unean horiek
|
zituzten
erlijio erakundeei. Lege hau indarrean jarri eta hiru urte igaro ostean, erlijio erakunde horiek euren nortasun juridikoa justifikatu ahal izango dute, soilik, lege honek aipatu erregistroan inskribatuta daudela ziurtatuz.
|
|
|
Norbaitek esango du beste erlijio bat proposatzen ari naizela, kultura aniztasunarena. Baina hori horrela planteatuz gero, azkenean ezin gara erlijiotik atera, eta nik nahiago
|
dut
erlijio paganoa, jainko askorekin, jainko salbatzaile eta mendekatzailea duen erlijio monoteista baino gehiago.
|
|
|
Norbaitek esango du beste erlijio bat proposatzen ari naizela, kultura aniztasunarena. Baina hori horrela planteatuz gero, azkenean ezin gara erlijiotik atera, eta nik nahiago dut erlijio paganoa, jainko askorekin, jainko salbatzaile eta mendekatzailea
|
duen
erlijio monoteista baino gehiago.
|
|
|
Artikulu horretan —Nazio Batuen Kartan eta 1948ko Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsalean ez bezala— gutxiengo etnikoak, erlijio gutxiengoak eta hizkuntza gutxiengoak berariaz dira aipatuak eta honako eskubide hau aitortzen zaie: " bere gizataldeko gainontzeko kideekin batera, berezkoa duten kulturan bizitzeko, berezkoa
|
duten
erlijioa izan eta praktikatzeko eta berezko hizkuntza erabiltzeko".
|
|
2008
|
|
|
7 Gerora, nik ere ospatu dut ez Gandiagarekin, tamalez Txakolinaren ospakuntza. Ezin uka
|
baduela
erlijio kutsurik. Are, badela erlijiozko.
|
|
|
Lehen hamabi kopletarako gaia eman ziotenak erlijioa eta maitasun mundutarra badira ere, gaiok ez zituen jorratu bakoitza bere aldetik, elka rrekin zer ikusirik ez luketen barruti autonomo moduan, baizik eta elkarri hertsiki loturik dagoen kopla multzoa osatuz: osotasun bat eratzeko atal
|
ditu
erlijioaz eta maitasun mundutarraz diharduten bi zatiok. Bi gaiok landuz egin dako kopla segidak ulerkuntza eta eraketa bati erantzuten dio, aurrez egin dako plangintza bati.
|
|
|
Arestian esan dugun bezala, erreferentzia edo asmo hori antzematea nabaritasun kontua da. Ezin dugu jakin Martin Martin den haren aita edo aitite Martin zelako, baina sumatu ahal dugu Mohamed-ek
|
baduela
erlijio edota kultura musulmanarekin zerikusirik. Izendatze kodea nolako eskuragarria den; horra gakoa.
|
|
|
Zer leku
|
du
erlijioak demokraziaren barruan. Edo, beste modu batera esanda, nola erabili behar dituzte fededunek euren sinesmen eta sentimenduak esfera publikoan parte hartzen dutenean?
|
|
|
«Historian izan den izurrite handiena», haren hitzetan. Germaniarren jatorrizko sinesmen batekin ordezkatu nahi
|
zuen
erlijio hori. Azkar topatu zuen proiektu horiek guztiak gauzatzeko bidea:
|
|
|
Arrazoiak ez dauka egiarekin ezkontzerik nahita ere; ez du haren berririk, ez du sekula ukitu, ez du ezagutu ere egiten. Arrazoiak zientzia ezagutzen du, errealitatea ukitzen du,
|
badu
erlijioaren berririk. Arrazoiak, bere etsimenduan, alegia aukeratu zuen sasiezkontzan bizitzeko.
|
|
|
Dawkinsen lana mardula da, ondo dokumentatua, eta orrialdetan 400etik gora. Harrisek bezain jarrera gogorrak
|
ditu
erlijioaren aurrean, estiloa hala ere, samurragoa da. Liburua artean bukatu ez badut ere, atarikoaren pasarte bat ekarriko dut hona, liburuaren helburua egoki definitzen duelakoan.
|
|
2009
|
|
|
Zer ikusi behar
|
du
erlijioak moralarekin. Lur, jende xume, familiaren miragarrizkoa, jainkozkoa?
|
|
|
Bizi filosofiak espiritualistagoak (Kierkegaard, Bergson, Unamuno) ala naturalistagoak daude, halakoak dira Schopenhauer eta Nietzsche, arte eta literaturan influentziarik handieneko biok aipatzeko. Baina, baztertu nahi
|
zuten
erlijioaren harrigarriro antzeko arazoekin topatzen dira. Aurreneko problema bat da, Schopenhauer eta Nietzschek legez, Zolak eta Barojak ere, euren gogoko giza nortasun bitalista naturalista bat oratu dutela, eta ondoren historia kolektibo politikoarekin ez dakitela zer egin.
|
|
|
Unamuno ere bitalista da, San Manuel Buenorentzat biziak lehentasuna du?, hay que vivir??; erlijioak ipuin ez egiazko eta ez egiabakoak dira;, el tedio de la vida? gainditu eta bizitzeko laguntza gisa balio duena balio
|
du
erlijioak. Bizitza hori norbere intimoa da, ez da sozial edo politikoa, San Manueli sindikatuak herrian ez zaizkio axola:
|
|
|
Historia, bai euskararen herriaren eta bai kristau fedearen desegileago begitantzen zitzaion naski, egile baino). Badakigu erlijioa edo Jainkoa berez gehiago dena, zirkunstantzia historiko batzuk edo kultura konkretu bat baino (antzinako Grezian eta Germanian ere badaude, edo Afrikan, kristautasunarekin zerikusirik ez
|
duten
erlijio polit askoak), edo politika hau eta hori baino. Alabaina baita ere, ikasi askoa dugu, esanak esan, gure herriko erlijio konkretua, historiko eta soziologikoki, h. d., errealki, ez idealki, de fakto jada hala bakarrik eman daitekeen bezala, ez dela besterik aspaldi politika jakin bat baino, euskaldunontzat ez lehen eta ez gero positiboegia, herabetsu esateko?, eta historian ez dela berriro inoiz izango, bere barru barruraino, ez axalean bakarrik, politizatua delako betiko.
|
|
|
Zientzia honekin arazoak ez ditu
|
ukan
erlijioak edo mitoak bakarrik. Goethek, ezaguna da, ez zuen Newton batere maite.
|
|
|
hiri errealean ez ondasunen, ez emakumeen komunismorik dago; ordena sozialaren bizkarrezurra legeak izango dira (ez filosofo erregearen jakinduria absolutua); legeok, denek jainkozkotzat ukan dituzte (absolututzat), eta erlijioa ez da izango arrazoimenaren gehigarri bat, heriotza zigorraz zigortuko da ateismoa (Sokratesen patua ezagutu zuenak proposatzeko!). Platonek ezaguna
|
zuen
erlijioaren jatorriaren teoria, ateista?, alegia erlijioa jendearen kontrolerako amarru politiko hutsa zela, lege publikoak plazan zigortu ezin dituen ekintza ezkutukoak jainkoen beldurraren bidez kontzientziaren barruan erreprimitzeko (Polibiok jarraitzen duen interpretazio pragmatikoa, eta Liviok Erromaren hastapenei buruz berresten duena, Numari erreferituz: –herri ezjakin eta inozo bat kontrolatzeko bide egokiena jainkoenganako beldurrez betetzea da?, I, 19, 5).
|
|
|
Talka latza izan da tradizioaren eta berritasunaren artean. Kritika filosofikoak razionalizatuz gura
|
bazuen
erlijioa purifikatu, ikuziz superstizioetatik eta, hura metafisikoki garbiago bihurtzearren, orain kritika protestanteak teologikoki purifikatu nahi zuen, kristautasuna fedeago eta fede soilago itzuliz (hain zuzen erlijio filosofizatuaren kontra: teologia hori,, existentzialista?, XIX. mendeko protestantismo liberalaren aurkako erreakzioa zen).
|
|
|
Apurka apurka zure mundu zaharra gotik behera doa, seguru asko zeu ohartu gabe. Ikaslagun zenbait protestantea duzu, islamista palestinar eta indonesiarrak, judu errusiar bat (denbora guztian juduei buruz aritzen dena; baina sinagogara doa, behin joan zinen zeu ere berarekin); Berlingo neska bat, jentil perfektua, ideiarik ez
|
zuena
erlijioaz, eta galderarik ezustekoenak egiten zituena beti, lagun kuttuna oraintxe ere hainbat urte pasa eta gero. Zure 68ko maiatza ez zen eztanda bat izan, eboluzio leun kasik sumaezin bat baizik.
|
|
|
Filosofo edo zientifiko modernoa, gizasaldotik bereizia bere berezitasunaren uste burgoiaz eta bere begikotasun ilustratuaz gutxiengo selektoentzat, oso goitik sentitzen da herri xumetik eta horren premietatik. Berak ez
|
du
erlijio herritarraren beharrizanik, berea erlijio goragoa da. Azpimarratu behar da Gandiagaren herri xumea ez dela herri idealizaturen bat:
|
|
|
–Bai, baina Drakula bezalako jenderik gabe ez litzateke santu ez santa martiririk izango, eta nola sumatzen baitzuen ezen urrunegi joan zela, bere tesia arrazoibidetzen ahalegindu zen? hartarako
|
baitzuen
erlijio irakaslea, aita Isidoro, ikasleei, kurtsoa hasi ez beste, erromatarren garaiko kristauen aurkako pertsekuzioen zerrenda, enperadore errudunei lotua, buruz ikasarazten ziena: Neron, Domiziano, Trajano??.
|
|
|
Nola da posible, haatik, hain oinarri gaixoti eta ahulak
|
dituen
erlijio batek, alegia, erlijio kristauak, Euskal Herriari eta mundu osoari hainbeste eragitea, kristautasunaren izenean lagun hurkoa akabatzeraino?
|
|
|
Hori dela-eta, espiritu aldaketa hori beste aukera bat zen euren propaganda gizarteko eremu guztietara ailegatzeko. Hala ere, Zeruko Argia k ez zuen Jaungoiko Zaleren bide bera hautatu eta ez
|
zituen
erlijiotik kanpo zeuden gaiak, politika edo hezkuntza, esaterako, jorratu.
|
|
|
Istorio guztiek nolabaiteko lotura
|
dute
erlijioarekin. –Familia katoliko sutsuan hazi zen O' Connor, inguruan protestantismoa gailentzen ari zela.
|
|
|
Mistikaz ari naizenean, ez nabil erlijio ekintza batez, baizik eta gizakiak ezezagunaren aurrean duen jarreraz, hor sumatzen duen gauza bera baino sublimeago horren aurrean. Ez
|
du
erlijio dogma batekin zerikusirik, haatik, jarrera bat da. Gizakien ahalmen horiek, jakin mina tartean, dira dugun gauzarik handiena.
|
|
|
–Bai, baina Drakula bezalako jenderik gabe ez litzateke santu ez santa martiririk izango –eta nola sumatzen baitzuen ezen urrunegi joan zela, bere tesia arrazoibidetzen ahalegindu zen... hartarako
|
baitzuen
erlijio irakaslea, aita Isidoro, ikasleei, kurtsoa hasi ez beste, erromatarren garaiko kristauen aurkako pertsekuzioen zerrenda, enperadore errudunei lotua, buruz ikasarazten ziena: Neron, Domiziano, Trajano... – Santa Ines eta Santa Luzia, esate baterako, Diokleziano beldurgarriari esker dira santak –eta inork zalantzarik izan ez zezan, Domingok jarraitu zuen–:
|
|
|
Eta hauxe Panuzzoren erantzuna: " Golek ez
|
dute
erlijiorik".
|
|
|
Gizarte arauak hizkuntzaren inguruan zeinek finkatzen dituen zehaztea ez da erraza, eta une historikoaren arabera aldakorra da. Gizarteak berak finkatzen ditu alde batetik, baina eragin handia
|
dute
erlijioak, politikak, pertsona prestigiodunek izaten dituzten praktikek, hedabideek zabaltzen dituzten mezuek...
|
|
|
Nietzschek honela dio: erlijioak sentimendu metafisiko batean hastapena daukala onartzeak esan nahi
|
du
erlijioa aurretiaz bazegoela, inplizituki, sentimendu metafisiko horretan bildurik. Nietzscheren iritziz, ordea, historia ez da hori, gauzak ez dira horrela gertatzen erlijioak ez baitauka hastapenik, ez du Ursprung ik; erlijioa asmatua izan zen, izan zen behinola erlijioaren Erfindung bat; halako batean, bera sortarazi zuen zerbait jazo zen.
|
|
2010
|
|
|
Normandoentzat Halleyren agerraldia seinale ona izan zen, baina Ingalaterra defendatu nahi zuten, aldiz, hondamendiaren seinale. Beti izan ditu bi ikuspegi horiek, eta kontuan hartu behar
|
dugu
erlijioak eta mitoak izugarrizko eragina zutela, eta zientzia ez zegoela oso garatua. Ohitura zen gortean erregearen ondoan azti bat izatea.
|
|
|
«Dena onartuko dugu, gauza bat izan ezik, ez
|
dugu
erlijioz aldatzea ametituko?».
|
|
|
Lelo horren azpian buru belarri borrokatu zen modernismoaren aurka. Ahozkotik idatzira pasatzean, hots, sermoiak litterae bihurtzean, lotu egin nahi
|
zituen
erlijioa eta artea. Agirre plan zabalago, hots, instantzia diskurtsibo zabalago?
|
|
|
Matxinen bertsoetan, baina, ez dago holakorik. Matxinek, fededun zintzoa izanagatik, ez
|
du
erlijioa erabiliko bere arrazoiak indartzeko; azken bertsoan, hori bai, Jainkoa ipiniko du gerla egitada guztien juje: –Jainkoak jujaturen tik horiek denak?.
|
|
|
Eskandalizatuta zegoen ama. Erlijioa ematen zigun fraideak ez
|
zuen
erlijioaz bakarrik hitz egiten, eta bere liburutegi txiki pertsonalaren parte bat eramaten zuen ikasgelara kartoizko kaxa batean, guk bere liburuak klasean irakurtzeko, edo etxera eramateko nahi izanez gero.
|
|
|
Hortaz, zientziaz ulertu behar duguna gutxi asko jakin badakigu. Baina zer ulertu behar
|
dugu
erlijioaz. Zeintzuk dira erlijio sinesmenak?
|
|
|
" Kongresoak ez
|
du
erlijio ezarpenaren gainean legerik aterako, ezta haien praktika debekatuko ere".
|
|
|
Hiritarrak batzeko dohaina
|
zuen
erlijioak eta, hori zela-eta, mugimendu zentrifugo eta desintegratzaileei aurre egiten zien. Tocquevillerentzat hau kontuan hartzeko moduko gauza zen eta agintariek zentzu praktikoaz baliatu behar zuten erlijioa, AEBak kutsatzen zituen materialismoaren aurka aritzeko:
|
|
|
Hiritarrak batzeko dohaina zuen erlijioak eta, hori zela-eta, mugimendu zentrifugo eta desintegratzaileei aurre egiten zien. Tocquevillerentzat hau kontuan hartzeko moduko gauza zen eta agintariek zentzu praktikoaz baliatu behar
|
zuten
erlijioa, AEBak kutsatzen zituen materialismoaren aurka aritzeko:
|
|
|
Abiapuntuko gizon gazte sinestuna, fedebakoagoa bilakatu zen urteak aurrera joan ahala, eta, ohartzeke, Huxley lagunak asmatutako" agnostiko" berba esanguratsuan hartu zuen aterpe, zeren eta, emazte maite eta sintsarekiko begiruneagatik, oso gogor egiten baitzitzaion" ateo" erabiltzea bere buruaz aritzeko. Hala izanik ere,
|
zituen
erlijio usteak argitzean, Darwinek bere autobiografia adierazgarrian idatzi zuenez, hautespen naturalaren legea aurkitu eta gero" ez dirudi diseinu handiagorik dagoenik izaki organikoen eraniztasunean eta hautespen naturalaren jardunbidean, haizeak putz egiten duen norabidean baino".
|
|
|
Mahomatar herriek udako jaia ospatzea bereziki azpimarragarria da, zeren eta mahomatar egutegiak, ilargiaren araberakoa eta tartekatze bidez zuzendu gabea izanik, ez ditu kontuan hartzen eguzki urtean une jakinak hartzen dituzten jaiak; mahomatar jai huts direnak, ilargiari lotuta izaki, aldatuz joaten dira gradualki argizari horrekin batera Lurrak Eguzkiaren inguruan ematen duen biraren aldi osoan zehar. Gertaera honexek frogatuko luke ezen, Afrikako iparraldeko herri mahomatarren artean, Europako herri kristauen artean bezala, udaburuko jaia ez dagoela lotuta jendeak publikoki
|
duen
erlijioarekin, eta askoz zaharragoa den paganotasunaren erlikia dela".
|
|
|
" Memento hartantxe Beni Tserrush* leinua, Ar Rub al Khali deitatu lur latzean barrena joanik, bi haitz eskergaren arteko bide meharretik iragaten ari zen. Arratseko otoitz orena zen hura, zeren eguzkia abailtzear zegoen; bai ordea," txakalaren seme alabek" aspaldidanik utziak
|
zituzten
erlijioari dagozkion zeremoniak.
|
|
|
, bulgariar errege Boris ere heldua zen inperioko hiriburura, bere begiez ikusi nahi
|
zuelako
erlijio kristaua zertan zetzan.
|
|
2011
|
|
|
Honela bada, berehala iritsi nintzen borondate jainkotiarraren nagusitasunaren ideia arbuiatzera? anker eta gaiztotzat baineukan.» Rawlsek fedea galdu zuen baina tinko eutsi zien balore etikoei.Jende askok uste
|
du
erlijioa beharrezkoa dela pertsona ona izateko. Badirudi bat datozela Ivan Karamazoven konbikzioarekin:
|
|
|
Erlijioak etikaren sorburu izateari utzi dio, arazo pribatua bihurtu da, hautu pertsonala, alegia. Ez
|
dugu
erlijioaren beharrik ez etikoki jokatzeko, ez mundua antolatzeko, ez zintzoagoak izateko.John Rawls, XX. mendeko pentsalari politiko garrantzizkoena, bihotzekoak jota hil zen 2002an, 82 urte zituela.
|
|
|
Ni ez naiz inoiz elizara joan izan, ez naiz erlijio zalea, ez
|
dut
erlijioetan sinesten, baina sinesten dut espirituan, gure haragia traszenditzen duen zerbaitetan. Denok bat garela sentitzen dut, uste dut ni bat naizela kalean dabilen zakurrarekin, zurekin edo munduaren beste puntan dagoen eskimal batekin.
|
|
|
barne. Bortxaren eztabaida ez
|
badugu
erlijio mailan tratatu nahi, inportantea da ohartzea azken helburuok kulturazkoak direla, erlatiboak; eta aintzat hartzea azken helburuaren komuntasun difuso hori, bai noraezeko oinarri amankomun bezala orain elkarren onarpenerako eta dialogoaren abiapunturako (subjektu moral gisa denok berdinak gara: inork inori, pertsonari?
|
|
|
Horrela, eldarnio somatikoak dituztenek mediku desberdinak bisitatzen dituzte: erotomaniako eta zelotipikoak erasokor ager daitezke eta poliziarekin gatazkak izan, jazarpenezko eldarnioak dituztenek abokatuarengana edo epaileengana jo dezakete, eta handitasunezko eldarnioak
|
dituztenak
erlijio arraroetan murgildu daitezke (Munro, 1991), baina guztiak, era batean edo bestean, gizartean txertaturik egon daitezke eta haien detekzioa zaila gerta daiteke.
|
|
|
Eta, oroz gain, ez nintzen konturatzen orduko politikagintza klandestinoak jariatutako diskurtsoak, nik benetan politikotzat neukan bakarrak? zer nolako antza
|
zuen
erlijioak jariatzen zuenarekin. Maitasun libreari dagokionez, esan esango nuen nik nahi nuena, baina praktikatu, pitxorik ere ez, eta horretan ere ez nintzen konturatzen Elizak ezarritako eskema mentalak irmo segitzen zuela bere ohiko sator lana egiten gure bizitza sexual tristean.
|
|
|
Jainkoaren baitan sinesten ez duen arren berraurkikuntzaren posibilitatean sinesten duen jendea ezagutzen dut; espirituak ziurrenik bere izanguneak, bere jarraiguneak izango dituela diotenak. Nolanahi ere, berraurkikuntzaren gaiak zerikusi handia
|
du
erlijioarekin. Transzendentziarik ez badago, eta transzendentziari ez badiozu bide bat ematen, oso zaila da berraurkikuntzaren baitan sinestea, oso zaila da mundu honetatik haratago legokeen ezeren baitan sinestea.
|
|
|
Horrela bat batean, aldrebesezko konbertsio baten gisan. Nik hamazazpi urtez gero zalantza handiak
|
nituen
erlijioarekin; neure buruari esaten nion jadanik ez nintzela katolikoa, kristaua nintzela soilik. Haurtzaroko nire erlijio bizierak oso traumatikoak izan ziren zenbait alderditatik.
|
|
2012
|
|
|
Horrek eraman al zintuen mitologia aztertzera? Nola bizi
|
duzu
erlijioa?
|
|
|
zuen herrialdeak gure probintziari?
|
zuen
erlijioaren izenean, gure fusilatuen ordain gisan?
|
|
|
Henry VIII.aren apeta sexualetik sortu gara, jaunak, hori da gure elizaren funtsa. Nola arrazoitu daiteke dibortzioa oinarritzat
|
duen
erlijio bat? –bota zenuen maltzur.
|
|
|
barne. Bortxaren eztabaida ez
|
badugu
erlijio mailan tratatu nahi, inportantea da ohartzea azken helburuok kulturazkoak direla, erlatiboak; eta aintzat hartzea azken helburuaren komuntasun difuso hori, bai noraezeko oinarri amankomun bezala orain elkarren onarpenerako eta dialogoaren abiapunturako (subjektu moral gisa denok berdinak gara: inork inori, pertsonari?
|
|
|
Gure Haziendaren administrazio zuhurra ere aipatu nion, eta gure indar armatuen balentriak eta lorpenak itsasoan nahiz lehorrean. Gure jende kopurua kalkulatu nuen,
|
ditugun
erlijio sekta edo alderdi politiko bakoitzean zenbat milioi egon litezkeen zenbatuz. Gure kirolak eta denbora pasak ere ez nituen ahaztu, ezta nire sorterriaren oho rerako izan zitekeela iruditzen zitzaidan beste xehetasunik ere.
|
|
|
–Nik
|
badut
erlijioa, nire erlijioa, eta horiek guztiek baino gehiago gainera, beren berritsukeria eta komeriantekeria guztiekin ere! Aitzitik, nik Jainkoa adoratzen dut!
|
|
|
2.1 paragrafoarekin bat etorriz kanporatze bat gauzatzen denean, haurren heziketa, euren gurasoek nahi
|
duten
erlijio eta moral heziketa barne, ahalik eta jarraitasun handienarekin segituko da zein herrialdetara eramana izan eta herrialde horretan dagoen bitartean.
|
|
|
Gizartean jardun eta informazioa baldintzatzeko asmoa agertzen duten eragileei presio talde esaten zaie. Albisteetan eragiteko, arrazoi moralak aipatu ohi
|
dituzten
erlijio erakundeak edota hedabideari jokaera alderdikoia leporatzen dioten politika taldeak izaten dira. Hedabideek komunikazio kabineteen bidezko eraginari aurre egiteko, baina, zailtasun handiagoak azaltzen dituzte.
|
|
|
Aurrenekoa da, nork bere pentsamenduak dituela onarturik, elkartzen dituena eta ez bereizten dituena bilatzen dutela bestearengan; horretarako, nahitaezko baldintza dute bestearengan uste ona jartzen jakitea ezagutzen ez den eremurantz elkarrekin joateko. Masoiek egiten dutela dioten bezala, ez
|
dute
erlijioaz eta politikaz hitz egiten, edo, zehatzago esanda, ez dute fede edo alderdi politiko jakin bati buruz jarduten. Erlijioek eta ideologiek bereizteko joera dute (Frankfurteko Eskolako adiskideek izango lukete zer erantsi honen inguruan) eta afaltiarren borondate nagusia, esan bezala, elkartzen dituenaren bila aritzea da.
|
|
|
Eliz mutilarekin zirri lanetan barrena, beraz, erretoreak ez
|
zuen
erlijioa inbokatzen halako debekuaren zirrara edo eskaintzeko. Hau da:
|
|
2013
|
|
|
68 urte ditut, 69 abenduan. 18 urte
|
nituen
erlijio bizitzaren hautua egin nuenean.
|
|
|
«Mistikaz ari naizenean, ez nabil erlijio ekintza batez, baizik eta gizakiak ezezagunaren aurrean duen jarreraz, hor sumatzen duen gauza bera baino sublimeago horren aurrean. Ez
|
du
erlijio dogma batekin zerikusirik, haatik, jarrera bat da. Gizakien ahalmen horiek dira, tartean, jakin mina?
|
|
|
zergatik hainbeste urteko isiltasun ia erabateko hori? Uste
|
dut
erlijioa dela erantzuna. Gerra amaitu eta berehala, barkamenaren dotrina bultzatu zuten pulpituetatik.
|
|
|
Karmelek, ordea, Joseren alabak, bera ere fededuna, aitortzen du bere amarengan, Joseren emazteagan, eragin handia
|
duela
erlijioak, sufrimendua eragiteraino eta heriotzaren inguruko guztia beldurrak airean.
|
|
|
Postmodernitateak
|
duen
erlijio kontzeptuari dagokionez eta pobreen historiaren inguruan egiten duen planteamenduari dagokionez, Mardones oso kritiko agertuko da; baina jarrera kritikoak ez dio iluntzen postmodernitateak egin dezakeen ekarpena. " Sublimearen estetika" delako esapidea dugu gakoa berriro ere; postmodernitatearen estetika, Lyotarden iritzian, sublimearen estetika dela gogorarazten digu Mardonesek.
|
|
|
Eugenio Urroz Erro azaldu zen Aitzen. Albizturko erretorea zen, eta ordurako —1930 urtea, hor nonbait—, hainbat liburu argitaratuak
|
zituen
erlijioaz eta historiaz, haien artean, Izaskungo Ama Birjina gai zuena.
|
|
2014
|
|
|
Kontuan hartu behar
|
dugu
erlijioa, zuzenbidea, ekonomia edo beste edozein instituzio bezala, patriarkatuak erabiltzen duela bere interesen arabera. Gauza bat da erlijioa eta beste bat nola erabiltzen den.
|
|
|
artikuluan erregearen armadako ofizialen prestakuntzaz informazioa ematen da: kandidatoek aitoren semeak izan behar dute, etab. Lehenengo ikasi behar
|
dutena
erlijioa da(, la Religion étant sans contredit ce qu, il y a de plus important dans quelqu, education que ce soit?). Gero, erregearen debozioa(, il est si facile à un François d, aimer son Roi??).
|
|
|
Komunisten asmoa, antza, dirua ateratzea baino ez zen, eta beren beregi adierazi zieten kaputxinoei zer egin behar zuten: . Gu
|
zuen
erlijioaren etsai gera, ba, a laguntzen ba' diguzue, lasa utziko zaitu [e] gu?.
|
|
|
Egia da Jesusen jarraitzaile moderno egiteak pixka bat lehen momentuetan nahastea dakarrela, dena aldrebes balego bezala baita itxura batean, aldrebes baino diferentea dela erran genuke, hobea, guk ez
|
dugulako
erlijio kristaua sinplifikatzen Shopenhauerren moduan, adibidez, baina ni nago ezen kristauok, geure barneko psikologian, ez garela diferente besteekin konparatuta, eta denok daukagu geure buruan hoberenaren, onenaren eta ederrenaren aldeko halako joera noblea, eta kristauok Jesus topatu dugu nobleena, alderik ere ezin daiteke neurtu bigarrenarekin, permititzen bazait txapelketa bezala aurkeztea ... Jakinduria sobrenaturalak, goragokoa denez gero, bere baitan konprenitzen ditu beste guztiak, mundanala ere, bistan dago, eta Nietscheren filosofia jakinduria mundanal molde bat baizik ez da.
|
|
|
Oraingoan, kide bakoitzak aurrez erlijio ezberdin bat landua izango du. Azaldu batak besteari
|
zuen
erlijioaren ezaugarriak, egindako kontzeptu mapa oinarri hartuta. Azalpen horiekin, osatu, guztion artean, honako taula hau.
|
|
2015
|
|
|
–Apaizgaitegitik alde egin eta herese habia batean bukatu. Ezin
|
duk
erlijiotik ihes egin!
|
|
|
Kontzientzia txarra funtsezko grinen aurkako borrokak eragin du, norbere baitako zimino beltzaren aurkako krudelkeriak. Gatazka hau
|
dute
erlijioek sorkura.
|
|
|
Freudek jarrera horixe bera ageri
|
du
erlijio dotrinen aurrean: ilusiotzat ditu, lehenbailehen baztertu beharrekoak, kultura garatuko bada.
|
|
|
bekatu egin, otoitz apur batez barkamena erdietsi, eta libre ostera bekaturako. Etengabeko trapitxeoan aritu izan ez balira apaizak erlijioaren exijentziarik zorrotzenekin, masa lizunak utzia
|
zukeen
erlijioa aspaldi eta sekula betikoz.
|
|
|
Beste batengan perfekziorako gar bizi bizia ezartzen du. Hau izatez oso ona da; baina hemendik etor daiteke ahizpen edozein akats txiki hutsegite larritzat hartzea, eta egiten duten ala ez arretaz begiratu, eta ama prioreagana jotzea; eta are gehiago, batzuetan gerta daiteke bereak ez ikustea berak
|
duen
erlijio arreta handiagatik. Gainerakoek, haren barrukoaz konturatu ez eta ardura ikusten dutenez gero, litekeena da hain ongi ez hartzea.
|
|
|
Bada, adiskidetasun handi hauek gutxitan izaten dira Jainkoa gehiago maitatzen elkarri laguntzeko, bestera baizik: uste
|
dut
erlijioetan bandoak sortzeko pizten dituela deabruak; Haren Maiestateazerbitzatzeko denean, ezagun izaten da, bihotza grinapean ez dabilelako, beste grina batzuk menderatu ahal izateko laguntza bila baizik.
|
|
|
Bada, adiskidetasun handi hauek gutxitan izaten dira Jainkoa gehiago maitatzen elkarri laguntzeko, bestera baizik: uste
|
dut
erlijioetan bandoak sortzeko pizten dituela deabruak; Haren Maiestatea zerbitzatzeko denean, ezagun izaten da, bihotza grinapean ez dabilelako, beste grina batzuk menderatu ahal izateko laguntza bila baizik.
|
|
|
Bere elizarekiko atxikimenduaz hitz egin zigun Euskal Herrian. Eliza ebangeliko hauek, Estatu Batuetako jatorridunak, oro har katolikoak baino zorrotzagoak dira ikuspegian, komunitate txiki trinkotuagoak osatzen dituzte, eta atxikimendu handiagoa
|
dute
erlijioarekiko. Horrek apur bat ‘bazterretxe’ bihurtzen zuen beste kitxuekiko, horiek ikuspegi espiritual andinoarekin eta elementu katoliko batzuekin osatzen baitute ikuspegi existentziala.
|
|
|
Frantzian ez dago ez katolikorik, ez protestanterik, ez musulmanik, ez judurik: ‘hiritarrak’ dira denak espazio publikoan, eta bakoitzak nahi
|
duen
erlijioa praktika dezala, nahi badu, pribatuki.
|
|
|
Roman izan ezik, denek zeukaten balizko ekintza argi eta garbi errefusatzeko eragozpenen bat. Azken batean ezin
|
zuten
erlijioaren kontrako ekintza artistiko politiko baten zilegitasuna eztabaidatu. Ez behintzat zehaztu arte.
|
|
|
Roger Etchegaray kardinal ezpeletarrak Joanes Paulo Aita Sainduaren denboran Pekinera egin zuen bidaia diplomatikoak bideak ireki zituen, baina geroztik bide erditan daude; parte bihi batek ez ditu ez hautsi nahi, ez eta hobetu ere. Pekinek katolikotasun txinatarra bultzatzen du ofizialki, erakusteko ez
|
duela
erlijioen beldurrik, eta berak izendatzen ditu apezpikuak. Hara hor puntu bat ezin onartua Vatikanoarentzat, betitik honek baititu zuzenean izendatzen apezpikuak mundu osorako.
|
|
2016
|
|
|
Ez zen izan bigarren dantzaldiaren erdira arte noiz eta, beren mugimenduetan egiten zituzten geldiune batzuk zirela medio, zeinetan baitzirudien guztiek begiak goratzen zituztela, imajinatu bainuen bereiz nezakeela halako igotze izpiritual bat, poztasun soilaren kausa edo ondorio den alaitzetik ezberdina. Hitz batean, uste izan nuen Erlijioa ikusi nuela dantzarekin batera nahasia, baina nola egundaino ez
|
nuen
Erlijioa hain okupatua ikusi, betiere ni tronpatzen dabilen irudimenak sorturiko ilusio horietariko bat zela pentsatuko nukeen, baldin eta gizon zaharrak dantza amaitu orduko esan izan ez balu betidanik dantzatu izan zirela modu horretan; eta bere bizi guztian beti arautzat hartu izan zuela familiakoak dantzara eta libertitzera deitzea afaria bukatutakoan; ezen gogo alaitsua eta pozez beterikoa z...
|
|
|
Ez arrazak, euskaldunok berezitasunen batzuk izan arren, arraza nahasketa bat, azken buruan?; ez erlijio katolikoak, klerikalismo deitoragarriaren tema zen hori, gerraondoan faxismoarekin bat egiteagatik galdua
|
zuen
erlijio katolikoak izen on guztia, euskal apaiz batzuen salbuespena salbuespen, eta sekularizazioa atarian zen?; ez iragan demokratiko idealizatuak, foruak indarrean zirenean, ez ginen hobeto eta askeago bizi euskaldunok?; aitzitik, ez jakin arren denok ikas dezakegun hizkuntzak, euskarak bereizten gintuen, eta euskal estatu euskalduna eraikitzeko nahiak definitzen.
|