|
2000
|
|
|
19 artikulua. Gizabanako guztiek dute iritzi eta adierazpen askatasuna. Eskubide horrek barne hartzen
|
du
erlijioa eta sinesmena aldatzeko askatasuna eta bakoitzaren iritziengatik inork ez gogaitzeko eskubidea, ikerketak egitekoa eta informazioa eta iritziak mugarik gabe eta nolanahiko adierazpidez jaso eta zabaltzekoa.
|
|
|
Interpretatu egiten ditu errebelazioa omen den ikuspegitik, eta ez bakarrik izakiak eta gizakiak nolakoak diren, nola aritu behar diren baizik, etanola amaituko omen diren ere. Gure inguruko errealitateari buruz aritzeko unean, fedearen oinarria eskatzen
|
du
erlijioak, sinesmen itsua, bizitzaren ikaspenean eta irakaspenean frogaezina dena. Sinesmena den edo sineskeria den, nork erabaki behar du?
|
|
|
Lege zibil berri horrek, esana dugu, aurreko estekadurak ebaki ditu. Eten
|
du
erlijioaren eta legearen uztardura luzea. Legea gizonaren arrazoimenean dago, eta erlijiotik aske behar du izan.
|
|
2002
|
|
|
Benetako kapitulazio kultural baten aurrean gaude, erlijioa pribatutasunaren esparrura murrizten baita. Planteamendu horrek zuzenean talka egiten
|
du
erlijio musulmanaren ideia oso sakonekin. Ataturkek oso gogor jazarri zituen neutraltasun publiko hori mehatxatu zezaketen tradizio eta ohitura islamikoak —emakumeek beloa erabiltzea, esate baterako—.
|
|
2004
|
|
|
Asko dira, eduki aldetik, Erlijioaren Filosofia Xenofanesen garaira arteluzaizen dutenak. Hemen, jakina, zerikusi handia izango
|
du
Erlijioaren Filosofia ulertz.ekomoduak.
|
|
|
Hemen ez da azterlzen erlijioen egia. ezta crlijioa bera ere, gizakion eriijio sena eta motibaz.ioak baizik. Hori komenizaigu czagulz.ea.Azkcnik, filosofiak czin
|
du
erlijioen historia ahantzi. Hilik jaioko litzatcke.
|
|
2005
|
|
|
Zer zantzu utzi
|
du
erlijioak egungo festan. Zein neurritan eragiten du sakratuak?
|
|
2006
|
|
|
Eskandalizatuta dago. Erlijioa ematen digun fraideakez
|
du
erlijioaz bakarrik hitz egiten, eta bere bibliotekatxo pertsonala daramaikasgelara, guk bere liburuak klasean irakurtzeko, edo etxera eramateko nahibadugu. Lagun artean politikaz hitz egiten da baina nik ez dut ia ezer ulertzen.Franco hiltzen den arte.
|
|
|
Puritanoen artean bada esango duenik Jainkoak jende asko pobrezian gordetzen duela aberastasunak dakartzan arriskuak handiak direlako: gizakien bihotzetatik atera egiten
|
du
erlijioa.
|
|
|
Horrek guztiak sakonki batzen
|
du
erlijioa herritartasunarekin eta bizitza publikoarekin, esan nahi baita, prozeduraz, errituz eta eszenifikazioz beteriko bizitza publikoarekin; handik beherago, handik bihotzerago, hustu egiten zen erlijiotasuna. Helendarrak ez zeukan erlijio sentipen partikularrik, ez zeukan bekatuaren edo erruaren bizipen pertsonalik eguneroko esperientziatik bereizia50.
|
|
2007
|
|
|
Zenbat pisu izan
|
du
erlijioak Ipar Irlandako gatazkan?
|
|
2008
|
|
|
Iturri horrek, beste inforsoak herri mailan zuen eraginari buruz. Zerrenda horiek, beraz, herri bakoitzeko sinatzaileen eta ez sinatzaileen arteko bereizketa egitea ahalbidetzen digute, eta horrek ezinbesteko garrantzia
|
du
erlijio katolikoaren inguruan alderdi liberalak eta karlistak aurkezturiko sentsibilitate ezberdinak alderatzeko orduan, baita alderdi bakoitzaren barnean ere. Zoritxarrez, txosten horretan ez da Eibarri buruzko daturik jasotzen, eta hau benetan esanguratsua iruditzen zaigu, zeren Eibarren batasun katolikoaren aldeko sinadura bilketarik ez zela egin ondorioztatzera baikaramatza.
|
|
|
Zer leku
|
du
erlijioak demokraziaren barruan. Edo, beste modu batera esanda, nola erabili behar dituzte fededunek euren sinesmen eta sentimenduak esfera publikoan parte hartzen dutenean?
|
|
2009
|
|
|
Zer ikusi behar
|
du
erlijioak moralarekin. Lur, jende xume, familiaren miragarrizkoa, jainkozkoa?
|
|
|
Unamuno ere bitalista da, San Manuel Buenorentzat biziak lehentasuna du?, hay que vivir??; erlijioak ipuin ez egiazko eta ez egiabakoak dira;, el tedio de la vida? gainditu eta bizitzeko laguntza gisa balio duena balio
|
du
erlijioak. Bizitza hori norbere intimoa da, ez da sozial edo politikoa, San Manueli sindikatuak herrian ez zaizkio axola:
|
|
|
bilakatu da, fede guztien ederra laketzera etorri da. Hartara, baina, ez
|
du
erlijio partikular baten ministro izaten jarraitu nahi: –I must cease to be a minister of the Church of England?.
|
|
|
Filosofo edo zientifiko modernoa, gizasaldotik bereizia bere berezitasunaren uste burgoiaz eta bere begikotasun ilustratuaz gutxiengo selektoentzat, oso goitik sentitzen da herri xumetik eta horren premietatik. Berak ez
|
du
erlijio herritarraren beharrizanik, berea erlijio goragoa da. Azpimarratu behar da Gandiagaren herri xumea ez dela herri idealizaturen bat:
|
|
|
Baina zientziaren alboan erlijioa ezin da egon: zientziak berak izan
|
du
erlijio berria.
|
|
|
–Ez omen
|
du
Erlijioko batekin uztartu nahi, ezta gisa horretara erregina bihurtuko bada ere.
|
|
|
Mistikaz ari naizenean, ez nabil erlijio ekintza batez, baizik eta gizakiak ezezagunaren aurrean duen jarreraz, hor sumatzen duen gauza bera baino sublimeago horren aurrean. Ez
|
du
erlijio dogma batekin zerikusirik, haatik, jarrera bat da. Gizakien ahalmen horiek, jakin mina tartean, dira dugun gauzarik handiena.
|
|
|
Eta Dostoievskirentzat berdin. Baina azken honek inguratzen gaituen sufrimenduaren eta bekatuaren aurrean erredentzio promesa bat bezala ikusten
|
du
erlijio kristaua. Tolstoiren kasuan, kristautasunak berak erantzuna ematen dio bizitzaren zentzuari.
|
|
|
Gizakiaren autonomia murrizten duelako santutzen
|
du
erlijioak oinazea eta bere diskurtsoaren ardatz bihurtzen. Heriotzak du Jainkoa asmatu izanaren patentea.
|
|
|
William James() psikologo eta filosofoak defendatu
|
du
erlijio sinesmenak ez direla ohiko usteen antzekoak. Jamesen (eta Wittgenstein() filosofoaren) tesi hori dela-eta, aipagarria da Soren Kierkegaard() eta Leon Tolstoi() idazle eta pentsalarien eragina.
|
|
|
Nietzschek honela dio: erlijioak sentimendu metafisiko batean hastapena daukala onartzeak esan nahi
|
du
erlijioa aurretiaz bazegoela, inplizituki, sentimendu metafisiko horretan bildurik. Nietzscheren iritziz, ordea, historia ez da hori, gauzak ez dira horrela gertatzen erlijioak ez baitauka hastapenik, ez du Ursprung ik; erlijioa asmatua izan zen, izan zen behinola erlijioaren Erfindung bat; halako batean, bera sortarazi zuen zerbait jazo zen.
|
|
2010
|
|
|
Matxinen bertsoetan, baina, ez dago holakorik. Matxinek, fededun zintzoa izanagatik, ez
|
du
erlijioa erabiliko bere arrazoiak indartzeko; azken bertsoan, hori bai, Jainkoa ipiniko du gerla egitada guztien juje: –Jainkoak jujaturen tik horiek denak?.
|
|
|
Halere, gogora ekarri nahi dugu Humek egiten duen galdera bat: jakinaren gainean egonda giza adimena unibertsoaren baitan ñimiñoa den giza burmuinaren dardara txiki bat baino ez dela, zergatik hartu
|
du
erlijioak giza adimena Jainkoaren eredu gisa. Galdera horrek argi uzten du Humerentzat gizakia, unibertsoaren barruan, ñimiñoa dela, eta ideia sinple horrek erakusten du Humek eta erlijioak dituzten gizakiari eta unibertsoari buruzko ikuspegiak zein urrun zeuden (dauden?) elkarrengandik.
|
|
|
William Jamesek defendatu
|
du
erlijio sinesmenak ez direla ohiko sinesmenen eta usteen antzekoak, hau da, erlijio sinesmenak ez dira makurtzen zentzu komunaren eredura. Dirudienez, erlijio sinesmenen kasuan erabateko askatasuna dago.
|
|
|
" Kongresoak ez
|
du
erlijio ezarpenaren gainean legerik aterako, ezta haien praktika debekatuko ere".
|
|
|
Abiapuntu honetatik abiatuz, gutxiengo erlijiosoen jazarpena erraz gertatuko da. Alabaina, arazoaren muinak jarraitu egiten
|
du
erlijioa teoria orohartzailea delako, hots, gure bizitzan sortzen diren galdera guztiei erantzun zuzen eta egoki bakarra nahi duten horietakoa delako. Honelakoak dira doktrina filosofiko gehienak.
|
|
2011
|
|
|
Honela bada, berehala iritsi nintzen borondate jainkotiarraren nagusitasunaren ideia arbuiatzera? anker eta gaiztotzat baineukan.» Rawlsek fedea galdu zuen baina tinko eutsi zien balore etikoei.Jende askok uste
|
du
erlijioa beharrezkoa dela pertsona ona izateko. Badirudi bat datozela Ivan Karamazoven konbikzioarekin:
|
|
|
lotsa senti dezagun, gure nortasunaren adierazpen askeenak lotsa izan dezan zigor. Nik zinea esan nuen tokian poliziek zine pornoa ulertu ote zutelako ni lotsatu izanak oso garbi adierazten
|
du
erlijioak nigan eragindako garaipenaren handia (bidenabar esanda, egun ere, sexuaz hasten naizen guztietan agertzen dena).
|
|
|
Jainkoaren baitan sinesten ez duen arren berraurkikuntzaren posibilitatean sinesten duen jendea ezagutzen dut; espirituak ziurrenik bere izanguneak, bere jarraiguneak izango dituela diotenak. Nolanahi ere, berraurkikuntzaren gaiak zerikusi handia
|
du
erlijioarekin. Transzendentziarik ez badago, eta transzendentziari ez badiozu bide bat ematen, oso zaila da berraurkikuntzaren baitan sinestea, oso zaila da mundu honetatik haratago legokeen ezeren baitan sinestea.
|
|
|
Machadoren posizioa eszeptiko edo erlatibista da. XIX. mendeak fundamentu razionalik ez edukitzeagatik zapuztu
|
du
erlijioa, metafisika; zientzia, aldiz, arrazoimenak eta esperientziak hautsiezinki oinarritutzat jotzen zuen. Aitzitik, honezkero:
|
|
2012
|
|
|
Espainiak eta Vatikanoak 1979an sinatutako akordioek lotzen gaituzte; ordutik, ordea, eboluzio handia egon da gizartean: dena ez
|
du
erlijio katolikoak hartzen. Politikarien eginbeharra da legea betetzea, baina baita begiak eta belarriak ez ixtea ere inguruan dagoen eztabaidaren inguruan.
|
|
2013
|
|
|
Kontua da ikasle guztiek ez dituztela landuko gai horiek: ofizialki ez dute jakinarazi oraindik, baina ministerioko iturrietatik BERRIAk jakin ahal izan
|
du
erlijioaren ordezko ikasgaian sartuko dituztela lekukotasun horiek. Barne Ministerioa ari da gaia lantzen.
|
|
|
«Mistikaz ari naizenean, ez nabil erlijio ekintza batez, baizik eta gizakiak ezezagunaren aurrean duen jarreraz, hor sumatzen duen gauza bera baino sublimeago horren aurrean. Ez
|
du
erlijio dogma batekin zerikusirik, haatik, jarrera bat da. Gizakien ahalmen horiek dira, tartean, jakin mina?
|
|
|
Beraz, giristino agertzeak ez zeukan berezitasunik; Eskualduna koak ez ziren besteengandik desberdinak kristautasuna erakusten zutelako. Baina ematen zioten garrantziak erakusten
|
du
erlijio nortasuna nazio nortasunaren gainetik kokatzen zutela.
|
|
|
Egileak berak dioenez, giza natura ulertzeko modu horiek ez dira elkarrengandik independenteak, zenbaitetan bata bestearekin edo besteekin txirikordatzen da, baina, halere, giza natura ulertzeko ikuskera desberdinak dira. Esaterako, jende askok aldarrikatzen
|
du
erlijioa unibertsala dela, baina jende gutxik defendatzen du erlijioaren izaera sortzetikoa. Horrek garbi uzten du giza naturaren bigarren eta hirugarren zentzuak ez datozela bat.
|
|
|
Egileak berak dioenez, giza natura ulertzeko modu horiek ez dira elkarrengandik independenteak, zenbaitetan bata bestearekin edo besteekin txirikordatzen da, baina, halere, giza natura ulertzeko ikuskera desberdinak dira. Esaterako, jende askok aldarrikatzen du erlijioa unibertsala dela, baina jende gutxik defendatzen
|
du
erlijioaren izaera sortzetikoa. Horrek garbi uzten du giza naturaren bigarren eta hirugarren zentzuak ez datozela bat.
|
|
|
Postmodernitateak ere, kritikaren kritika izanik, erlijioari buruzko planteamenduen txikizioa adieraziko zuela espero genezakeen eta, agian, genezake. Jose Maria Mardonesek —bai gaur eguneko pentsamenduan, bai erlijioari buruzko gogoetan, aditu ezaguna eta onartua2— arretaz ikertu
|
du
erlijioaren eboluzioa postmodernitatearen giroan. Artikulu honetan, hain zuzen ere, postmodernitatearen eta erlijioaren arteko harremanak direla-eta, pentsalari horren gogoetak aurkeztu nahi ditugu, gure testuinguru sozialean eta kulturalean iradokitzaileak izan daitezkeelakoan.
|
|
|
Heriotzari diogun beldurrari aurre egiteko nolabaiteko gaitasuna dauka, esaterako, hilezkortasuna eskainiz. Ezjakintasunak dakarren nora eza arintzen
|
du
erlijioak, Jainko orojakilea proposatuz. Zenbaitetan, gure nahiak asebetetzeko ahalmena ere badauka erlijioak.
|
|
|
Jende askok esaten
|
du
erlijioak gauzarik inportanteenetan pentsatzera eramaten gaituela. Besteak beste, erlijioak ikuspegi materialista, indibidualista eta utilitaristatik urruntzen gaitu.
|
|
|
Orain bigarren bidaian abiatuko gara: zergatik eskatzen
|
du
erlijioak balioen gaineko jabegoa. Zertan da jabego hori?
|
|
|
Erlijio jendeak erraz asko onartzen
|
du
erlijio kide asko bekatari izaten direla eta, aitzitik, ateoek sarritan zuzen jokatzen dutela. Halere, ematen duten azalpena hau izaten da:
|
|
2014
|
|
|
Berriz Vienara itzultzen da eta urte honetan luterotarren bataio hartzen du 1910 urrian. Biografia hau osatu duen judutar taldeak aitortzen
|
du
erlijioz aldatzen dela. Ez dago zalantzarik jaiotzez judutar jatorrizkoa zela.
|
|
|
Adibidez, askok esaten dute talde erlijiosoa garela, baina hori kide bakoitzaren kontua da. Bakoitzak bizitzen
|
du
erlijioa nahi duen moduan.
|
|
|
Esan daiteke ere wagneriar sublimea emozio erabatekoa dela: hala irakurri litzateke Wagnerren Erlijioa eta artea idazkiko lehenengo esaldia, bertan baieztatzen
|
du
erlijioa azalekoa bihurtzen denean, arteak benetako espiritua salba dezakeela, bere ezkutuko egia... Baina nola?
|
|
|
Britainiar gobernuak bere gain hartu zuen errua, badirudi hitz hori bera erabili zuela, errua. Ematen
|
du
erlijioari asko begiratzen diotela Europako zati horretan: errua, barkamena, gupida...
|
|
2015
|
|
|
Freudek jarrera horixe bera ageri
|
du
erlijio dotrinen aurrean: ilusiotzat ditu, lehenbailehen baztertu beharrekoak, kultura garatuko bada.
|
|
|
Garai bateko kristautasun judu grekoak bezala, Erdi Aroak eta Filosofia modernoak gure egunak arte bizirik izan
|
du
erlijioaren eta mistikaren galdera. Esandakoarekin ez da, noski, agortzen Filosofia eta Erlijioaren arteko XX. mendeko historia, ezta Mistikarekiko erakutsi dizkiguten oharren albiste zerrenda; baina, agian, aipatutakoek balio dute iragan mende horretan bizirik egon den saioaren seriotasuna barruntatzeko; bibliografiak irakurgai berrietarako gonbidapena izan nahi du.
|
|
|
Oraindik ere Kristautasunak euskarri lanak egiten baldin baditu ere aitaren etxera bueltatu diren askorentzat, ematen
|
du
erlijioak garrantzi sozio-kulturala galdu duela, horren baliokideak (euskarri lanak egiten dituzten) izan daitezkeen bestelako protokolo eta erritualak agertu baitira. Beste modu batera esanda, erlijioarekin amaitu ez bada ere, bere funtzioak galdu ditu nagusiki.
|
|
2016
|
|
|
Erlijioak utopiak dira. Huxley agnostikoak174 ez
|
du
erlijioa moral sozialaren egitekoetara sartuta ikusi gura, idealen izenean arazoak, konpondu gabe, gaizkoatu egiten ei baititu.175 Gizakia abere hutsa da, beti ere Natura da. Baina Naturaren zientziatik konklusio moralak ateratzea ere ez dizu onartzen.
|
|
|
Jainkorik ba ote den, kosmologia edo teologia mailan egin daitekeen eztabaidaz haratago, ezbairik gabeko lekukotza antropologikoak erakusten
|
du
erlijio guztiak eta horietako jainkozko guztiak gizakiek asmaturikoak direla. Gizakiak dira jainkozkoak irudikatu dituztenak eta erlijioak taxutu dituztenak.
|
|
2017
|
|
|
Jainkoak babestu egiten duela pentsatzen du musulmanak, eta islamista batek pentsatzen du bera dela erlijioaren babeslea. Islamistak helburu politikoetarako eta boterera iristeko erabiltzen
|
du
erlijioa. Islamismo gehiago dagoenean, arazo gehiago izaten da gizartean:
|
|
|
Pertsona orok
|
du
erlijio
|
|
|
Pertsona orok
|
du
erlijio baten parte izateko
|
|
2019
|
|
|
Ikastetxeetan gero eta pisu txikiagoa
|
du
erlijioak. Hego Euskal Herriko ikasleek aitortua dute ikasgai gisa erlijioa jasotzeko eskubidea, baina gero eta familia gutxiagok egiten dute hautu hori:
|
|
|
Prestigio horrek badu islarik naturaz gaindiko munduan. Jeneralean, erlijioak emakumeen bizitzan duen tokiaren ondorioz, neskatoak gehiago pairatzen
|
du
erlijioaren eragina, amaren mendekoagoa baita anaia baino. Hala, mendebaldeko erlijioetan, Jainko Aita gizona da, adineko bat gizontasunaren ezaugarri espezifiko bat duena:
|
|
2020
|
|
|
" Mundu osoak jainkoan sinesten ez duenean, leku bikaina izango da", esan zion CBS telebista kateari elkarrizketa batean. Hala ere, Rothek normaltzat jotzen du zirkunzisioa; ez
|
du
erlijioarekin lotzen: " Hipnotizatuta erreakzionatzen dut, oraindik ere, igerilekuetako aldageletan zirkundizatu gabeko gizonak ikusten ditudanean".
|
|
|
Gaur egun erlijio aukera oso txikia da eskola publikoan. 2019 ikasturte honetako matrikulazio datuen arabera, EAEn %16, 05ek soilik aukeratzen
|
du
erlijioa derrigorrezko mailetan. Gainera, ehuneko horiek gutxituz doaz ikasturtetik ikasturtera.
|
|
2021
|
|
|
Ez da ulertu behar, inolaz ere ez, Jainkoa zentzu kristauan. Ian en bidaia espirituala da, guztiz, baina ez
|
du
erlijio ofizial baten etiketarik izango. Hasieratik argi utziko du ez duela bere helburua lortu.
|
|
|
Austriako Gobernuak, halako kritiken aurka, baztertu egin du helburua musulman guztiak —herrialdeko biztanleriaren %6, 9 dira— «susmopean» jartzea denik, eta adierazi
|
du
erlijioa «gizartea berregituratzeko asmoz» erabiltzen duten erakundeen aurka borrokatzeko eta «gardentasuna sustatzeko» sortu zutela webgunea: «Helburua ideologia politikoak borrokatzea da, ez erlijioa».
|
|
|
Ziptie erdiragarriak erakusten duen bezala, bere espiritualtasunak oinarrizkoa izaten jarraitzen du, baina oraingo honetan modu ezberdin batean, norberaren barruan onaren eta txarraren bila. Elkarrizketaren batean aipatu
|
du
erlijioa eta politika erabili dituela seguru sentitzeko eta antsietatea lasaitzeko, zerbait sentitzeko, eta arrazoi beragatik jotzen duela substantzia ezberdinen gehiegikeriara. Errealitate zail eta minberatik alde egiteko mekanismo txiki horiei deitzen die gure buruko ahaztura txikiak, Little Oblivions, agerian utziz disko hau horren guztiaren isla bat dela, eta, era berean, lana ere Little oblivion bat dela, baina oraingoan, Bakerren onerako.
|
|
2022
|
|
|
Are, begira historian zehar zenbat irakurketa egin diren ebanjelioaren inguruan, eta zer ezberdinak. Hori bai, kulturatik hurbildu naiz; ez
|
du
erlijioarekin deus ikustekorik.
|
|
|
Gotzaindegiak elizaren erabilera lagatzeko asmoa berretsi du. " Elizako eta haren inguruko gertakarien zama emozional handia dela eta, oroimena kokatzeko leku aproposa da", adierazi dute; elizak ez
|
du
erlijio ofiziorik 2014az geroztik.
|
|
|
Hori da, azkenean, erlijioaren zeregin nagusia. Horregatik, supergizakiak ez
|
du
erlijioa erabat baztertzen. Herri xumeak erlijioaren droga sorgortzailea behar du.
|
|
|
Lekuak ez
|
du
erlijioaren beharrik
|
|
2023
|
|
|
amaren galeraren esperientzian edo haurraren jatorrizko selfaren galeraren esperientzian. Haurrak sarritan ama bilatu nahi izaten
|
du
erlijioaren bidez. Amaren maitasun baldintza gabea galdutako haurrak mutil txintxo bihurtu nahi zuen, amak onar zezan. Erlijioaren laguntzaz txikitan amarengan zuen konfiantza berreskuratu nahi zuen, Jainkoan uste ona izatera helduta.
|
|
|
Momentuz, ez gara sasi ikasgai hau desagerrarazteko gai izan, «arrazoiak eman eta jaso» ez da nahikoa ostiak banatzen dituenaren aurrean, txiste txarra barkatzen badidazue. Baina egia izaten jarraitzen
|
du
erlijio dotrinak ez lukeela irakaskuntza arautuaren barru egon behar. Alderantziz, mozorroa kenduta, katekesi izena onartu luke eta eskola orduetatik kanpo lekurik bilatu, behingoz ebanjelizatzeari ekiten hasteko.
|