|
2004
|
|
|
Emakume gazteak bizitza guztia otoitz egiten ematea deliberatu zuen, eta, oinordetzan dirutza handia hartu zuelarik, komentu zoragarri bat eraikitzeko agindua eman zuen. Mojek 250 urtez jardun
|
zuten
erlijio lanean, eta 1903an utzi zuten eraikina. Ordurako, komentua erabat hondatua zegoen.
|
|
2006
|
|
|
12 eta 33). Horrek ez digu adierazten beti izena daramanaren jatorria, modek ere eragiten dutelako onomastikan, baina pentsatzekoa da izen euskalduna duena bertako jatorria duen familia batekoa izatea, bestearen kasuan ez dakigu, zeren, gainera, elizgizonek sarri izena aldatzen
|
zuten
erlijioan.
|
|
|
Judu haiek ezin zuten ulertu muga eta nazio kontu hura –beharbada ez zuten inoiz ulertu, ezta Bigarren Mundu Gerran hainbestek bizia galdu zutenean ere–, haietako asko eta asko Erdi Arotik bizi baitziren inguru zabal hartan, eta beren lurraldetzat baitzuten. Poloniako agintariek, beste hainbat herritan ez bezala, mende askoz mantendu
|
zuten
erlijio askatasun giroa, eta juduek lasai eta eroso jarraitu zuten bertan. Polonia osoan –Polonia zentzu zabalean hartuz, Baltikotik ia Itsaso Beltzeraino iristen zen Polonia zabal eta definigabe hartan– zortzi edo zazpi biztanletik bat judua zen.
|
|
|
Siberia zabalean hedatu zen gizon miresgarri haren izena: Jainkoak aukeratutako starets bat zela zioten –ekialdeko kristau erlijio ortodoxoan kontzientziako kontuetan eragin handia
|
zuten
erlijio gizonak izan ohi ziren staretsak. Ez zuten pope izan beharrik, eta erromesaldi luzeak eta prediku sutsuak egiten zituzten.
|
|
2009
|
|
|
Bizi filosofiak espiritualistagoak (Kierkegaard, Bergson, Unamuno) ala naturalistagoak daude, halakoak dira Schopenhauer eta Nietzsche, arte eta literaturan influentziarik handieneko biok aipatzeko. Baina, baztertu nahi
|
zuten
erlijioaren harrigarriro antzeko arazoekin topatzen dira. Aurreneko problema bat da, Schopenhauer eta Nietzschek legez, Zolak eta Barojak ere, euren gogoko giza nortasun bitalista naturalista bat oratu dutela, eta ondoren historia kolektibo politikoarekin ez dakitela zer egin.
|
|
|
Amodioak zerikusi gutxi eduki zuen ezkontza hartan ere, nolanahi dela. Frantzia odolustu
|
zuten
erlijio gudei hala moduzko bukaera emateko komenientziazko lotura izan zen.
|
|
|
XIX. mendean, kleroaren, baserri ideologiaren eta karlismoaren arteko lotura oso estua izan zen. Euskara arma gisa erabili
|
zuten
erlijioaren eta foruen aldeko borrokan. Euskara ez zen jauntxo eta apaizentzat, besteak bezalako hizkuntza bat?, ideia zaharrei eusteko eta berrien kontra borrokatzeko harresia baizik, Arbelbide apaizak argiro adierazi zuen bezala.
|
|
2010
|
|
|
Euskaldun fededun esamoldeari erantzuten zioten ikastoletako guraso askok. Ondorioz, oso gaizki ikusten
|
zuten
erlijioa ikastoletatik baztertu nahi izatea. Ikuspegi horren adibide gisa, honatx garaiko Zeruko Argia aldizkarian argitaratutako iritzia:
|
|
|
Erkidegoaren kulturak bere indar integratzailea galduta, errepresioarekin batera, erlijio bat behar zen boterea sakralizatzeko, enperadorea baitzen herria kaosetik gorde zezakeen bakarra. Gainera, naturaz gaindiko biziraupena aldarrikatzen
|
zuten
erlijio asiarrek, kristaua barne: beste mundu baten kontsolamendua eskaintzen zioten gizabanako larrituari.
|
|
|
Hiritarrak batzeko dohaina zuen erlijioak eta, hori zela-eta, mugimendu zentrifugo eta desintegratzaileei aurre egiten zien. Tocquevillerentzat hau kontuan hartzeko moduko gauza zen eta agintariek zentzu praktikoaz baliatu behar
|
zuten
erlijioa, AEBak kutsatzen zituen materialismoaren aurka aritzeko:
|
|
|
Ondoren, igeriketa kirolan suharki hasi zen eta orduan Lili STRAUSZ, bere gorputz hezitzailearekin, adiskidetu zen. Gittaren hiru adiskide min horiek juduak ziren, nahiz ez
|
zuten
erlijiorik segitzen. 1943ko ekainaren 25etik 1944ko azaroaren 17 arte, Hannaren ahotik ahots batzuk Gitta, Lili eta Joseperi mintzatuko zaizkie, batzuetan bakoitzari eta beste batzuetan hiruei aldi berean.
|
|
2013
|
|
|
Izan ere, eliza katolikoak, historiaren ikuspegi teleologikoa erakusten zienez, bizia, kultura eta inguruan zuten mundua ulertzeko erreferentzia markoa eskaintzen zien. Zapiraindarrek ezagutu
|
zuten
erlijioak indarra zuela (Ott 1993: 266), 89 oso limurtzailea zela.
|
|
2014
|
|
|
rusticum vocabulum. Errenazimentuan, edo hobe esan Europa modernoa sortu eta eratuko
|
zuten
erlijio gerren garaian izan zuen aukera bat: gorte bateko korridoreetan ibili zen estatu modernoak sortzen eta trinkotzen hasi ziren garaian.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, ezin da esan gizarte guztietan Kristautasunaren dogma betetzen zenik beti. Zenbait garai eta leku ezberdinetan, ikuspegi honek gizartearen osotasunean sortu zuen muturreko joera jainkojalea, baina, beste garai eta leku batzuetan, kontrara, askok muzin egiten zioten Kristautasunak esandakoari, eta honen aurka erreakzionatzen
|
zuten
erlijioak debekaturiko harreman sexualak izanez.
|
|
2015
|
|
|
Heresiarka, hereseen buru? jartzen zuen tiara batez burua estalirik sutzarrean erre
|
zuten
erlijioaren ortodoxiaren izenean.
|
|
|
38 Lekuz kanpo dagoela dirudi etxe honen erosketaz hain luze jardutea; eta, egiaz, gauzak xeheki begiratzen zituztenek, ez zuten uste miraria baino gutxiago zenik, bai prezioagatik ia dohainik baitzen, bai hura ikusi
|
zuten
erlijioko pertsonengatik, ez erosteko nola itsutu ziren kontuan harturik; eta etxea Burgosen egon ez balitz bezala, harri eta zur geratzen ziren ikusten zutenak, eta errua bota eta zentzugabeak deitzen zieten. Eta etxe bila zebilen mojen monasterio bat, eta baita haietako bi ere (bata duela gutxi egindakoa; bestea, berriz, kanpotik etorria, erre egin baitzitzaien etxea) eta monasterio bat egitekotan ari zen beste pertsona aberats bat.
|
|
|
Roman izan ezik, denek zeukaten balizko ekintza argi eta garbi errefusatzeko eragozpenen bat. Azken batean ezin
|
zuten
erlijioaren kontrako ekintza artistiko politiko baten zilegitasuna eztabaidatu. Ez behintzat zehaztu arte.
|
|
2016
|
|
|
Elizatik bakarrik. Zuzenbide kanonigoak dio pertsonen aurrean ezkondu behar duzula lehenik jainkoaren aurrean ezkontzeko segidan, eta lehenagoko emazte haiek ez zuten legearen arabera egin nahi, ez zutelako pentsioa galdu nahi, baina ez
|
zuten
erlijioaren kontra bizi nahi ere, eta Elizatik ezkontzen ziren, salbuespen gisa. Orduan, pentsatu genuen gure amari eskatzea Etxegarai kardinalari idaztea.
|
|
2017
|
|
|
Horren inguruan esan nahiko nuke nire ustez Europan ez dagoela islamofobiarik, islamismofobia baizik. Europan immigrazioa indartzen hasi zen 40ko urteetan, eta horiek ere praktikatzen
|
zuten
erlijioa. Arrazakeria eta xenofobia existitu izan dira, eta, esaterako, niri ez zidaten erasotzen musulmana izateagatik; bertakoei lana kentzera edo lan baldintzak merkatzera etorri nintzela esaten zidaten niri, baina ez zituzten aipatzen erlijio kontuak.
|
|
|
Perun ere, deabrukeriaren aurkako lehen eraso bortitza 1560ko urteetan gertatu zen, Taki Onqoy mugimenduaren goraldiarekin batera11; europarrekin elkarlanean aritzearen aurka eta kolonizazioa buka zedin jainko andetar (wakak) guztien arteko itun baten alde zegoen hango mugimendu milenarista bat izan zen hura. Jasandako porrota eta heriotzak ugaritzea tokiko jainkoak alboratu izanaren ondorio izan zela aldarrikatu zuten takionqoyek, eta jendea adoretu
|
zuten
erlijio kristaua errefusa zezaten, bai eta espainiarrengandik jasotako izenak, janaria nahiz jantziak bazter zitzaten ere. Arren eskatzen zieten uko egiteko espainiarrek inposatzen zizkieten zergak ordaintzeari eta lan behartuei, eta, uzteko alkandorak, kapelak, sandaliak edo Espainiako beste edozein janzki soineratzeari?
|
|
|
Emaitza horiek gerta daitezke migrazio prozesuan pertsona osasuntsuenen hautaketa bat gertatzen delako, edota osasun arazoak denboraren poderioz azaltzen direlako (Vega et al., 1998). Halaber, babes faktore soziokulturalen ondorioz gerta daiteke, adibidez, Finch eta Vega-k (2003) demostratu
|
zuten
erlijio sinesmenak edukitzeak babesten zuela osasun mentala. Europa mailan osasun psikologikoaren inguruan egindako zenbait ikerketak adierazi dute etorkinen estres maila (Amponsah, 2010; Elgorriaga, Ibabe eta Arnoso, 2016; Singhammer eta Bancila, 2011) eta ongizatea (Sam, 1998) bertako populazioarekin alderatuz berdina edo hobeagoa dela.
|
|
2018
|
|
|
Istanbulek musulmanentzat abantailak ematen zituenez, herritar asko, zergak saihesteko, dendak ireki ahal izateko edota tokiko administrazioan lan egin ahal izateko musulman erlijiora bihurtu ziren. Nekazal guneetan ordea, gutxiagotutako nazioetan gertatu ohi izan den moduan, oso gutxik hartu
|
zuten
erlijio musulmana, ordura arteko nortasun serbiarra edo kroaziarra mantenduz.
|
|
|
Xelebrea, gura baduzu, baina inork faltsua denik frogatu ez didana. XIX. mendean bizardo batzuek erabaki
|
zuten
erlijioa zela gizarte menderakuntzaren tresna nagusietako bat eta, beraz, erlijioari gerra deklaratu zioten. Berba egiteko modu bat da.
|
|
|
Karlistek foruen defentsa sutsua egiten zuten; hain zuzen, oraindik eztabaidagai da herritarrak, oro har, Karlos erregegaiaren alde ote zeuden arrazoi dinastikoengatik ala honek foruen atxikitzeko hitza eman zuelakoz. Jaungoikoa, Aberria, Erregea karlisten goiburuak garbi uzten zuen non
|
zuten
erlijioa kokatzen borroka hartan.
|
|
2019
|
|
|
Badago aldea batetik bestera: derrigorrezko eskolaldian, alegia, Lehen Hezkuntzan eta DBHn, ikasleen ia erdiak ari dira erlijioan, %47, eta Batxilergoan, laurdenak, %24.Eskaria EspainiariNafarroako Parlamentuan hizpide izan
|
zuten
Erlijioa ikasgaia atzo, bi lege proposamenen harira. Ezkerrak aurkeztu zuen bat:
|
|
|
»Historikoki, ordura arteko euskaltzale ia ia guztiek lotura estua izan
|
zuten
erlijioarekin, ez da hutsetik sortua, euskaldun fededun, esaldi ezaguna?, eta kasu askotan erlijioaren ikuspegi itxi eta integrista batekin; 1960ko hamarkadaren amaieran eta 1970ekoaren hasieran, ordea, plazara agertu ziren belaunaldi berrietako euskaltzaleen artean ez ziren gutxi ezkertiarrak eta fede erlijiosorik gabekoak.
|
|
2021
|
|
|
Zorioneko belaunaldikoa naizela uste dut; gurasoek egin
|
zuten
erlijio iraultza frankismoaren amaieran, ez bataio ez jaunartze, eta gaiaz askorik kezkatu gabe hazi ginen 1980ko hamarkadako ikastoletan, gure aurrekoen estuasunik gabe, gure ostekoen kontrol administratiborik gabe, Euskadik zazpi herrialde zituela argi izanda.
|
|
2023
|
|
|
Hogeita hamasei urte iraun
|
zuten
erlijio gerlek Frantziako Erresuman, eta hainbat buruzagiren artean izugarriko tentsioak eragin zituen.
|
|
|
1598an Nantes herrian ediktua izenpetu
|
zuten
erlijio gerren bukaera iragarriz. Ediktua hau osatuagoa zen, erreformaren kultua baimentzen zuen herrialde eta toki guztietan.
|
|
|
Ez, ez dut uste erlijioak eta nazionalismoak gauza bera direnik baina une jakin batetik aurrera nazioen trinkotasuna bermatzen omen
|
zuten
erlijioek galdu egin zuten horretarako gaitasuna eta, haien partez, ideologia nazionalistek ekin zioten gizartearen eraketari. Arazoa zeretik dator, garai batean erlijio bakoitzaren barruan batek gailendu behar zuelako tesiaren moduan eta, horren arabera, inguruko erlijioen aurka borrokatu zuten bezala, nazioen artean ere, badaudela batzuk besteen gainean ezarri direnak.
|
|
|
Esaten zuen bere eta bere kideen ahaleginak alferrikakoak izango zirela, besteek amore ematen ez bazuten; bakea lortu ordez, odol isurketarekin amai zitekeela jendearen izaeran zegoelako horretarako joera. Enperadoreari aurre egiteko elkartu eta prestatzen ez baziren, ebanjelikoek
|
zuten
erlijio independentziarik gorde. Turkoen kontra borroka egiteko Enperadorea sostengatu behar bazen, aurrez Enperadoreak Erreforma onartu zuen.
|
|
|
Tartean, identitateari, erlijioari eta botoari buruz egindako inkestek agerian utzi dute sakonekoa dela moldaketa. Iragan irailaren amaieran, esate baterako, Ipar Irlandako errolda eguneratu zuten —2021eko datuekin—, eta jakinarazi
|
zuten
erlijio bakar batekin identifikatzen ez direnen kopurua 101.200etik 177.300era igo zela hamar urtean.
|
|
|
Familia Alsaziatik eta Errusiatik etorria zuen, nahikoa diruduna zen eta biziki ikasia; jatorriz judutarra, baina errotik asimilatua eta frantsesa; familia horretan agnostikoak ziren eta ez
|
zuten
erlijiorik praktikatzen. Beraz, deusek ez zuen partikulazki iragartzen Simone Weilen ibilbide izpiritual berezia.
|