|
2023
|
|
|
|
Nola
egon da zure semea alaba? (1 gaizki/ 4 oso ongi)
|
|
|
|
Nola
egon da zure haurra?
|
|
|
Egoera honek, nerabeekin bakarrik ez eta gaztetxoekin ere egon ahal izatearenak alegia, oso datu interesgarria bertatik bertara eskuratu ahal izateko aukera ematen dit:
|
nola
eboluzionatzen duten nerabeek euskal hizkuntzarekiko atxikimenduan, hizkuntzaren erabileran eta hizkuntza gaitasunean, oso garrantzitsua dena ondorioak ateratzeko orduan, horien araberako proposamen egokiak egiteko.
|
|
|
Arroztasun handia sentitzen dute euskararekiko, beren bizitzatik oso urrun dagoen zerbaiten gisa bizi dute, eta horrexegatik erronka:
|
Nola
edo zer egin genezake gazte horiek euskarara e (ra) kartzeko?
|
|
|
Izan ere, Nafarroako Unibertsitatean ere erdaraz mintzo dira euskaraz ikasten duten etorkizuneko irakasle asko eta asko, nahiz eta hemen ere aldea dagoen, noski, Iruñerriko edo eremu euskaldunetako jendeen artean, gorago azaldu ditudan arrazoiengatik. Hemen egoera ez da hain nabarmena, baina kezkatzekoa iruditzen zait ikustea
|
nola
hemendik pare bat urtera haurren hezitzaile izango diren horiek ez duten euskarari heltzearen hautua (oraindik) egin. Askotan gertatzen da gaztaroan egitea hizkuntza ohituretako aldaketa, nerabezaro garaiko helduekiko desafio beharra eta gainerako" gorabeherak" gaindituta.
|
|
|
Egia da, eta, gainera, balore afektibo bat dauka beti, komunikatzen laguntzen digulako. Debeku hutsak ez du funtzionatzen, garbi dago, eta, gainera, objektu bat ez izanik,
|
nola
gauzatu ahal genuke. Nola burutu?
|
|
|
Debeku hutsak ez du funtzionatzen, garbi dago, eta, gainera, objektu bat ez izanik, nola gauzatu ahal genuke?
|
Nola
burutu. Baina, jarrera matxistak mugatzen ditugu, aurre egiten diegu, saiatzen gara lantzen, behar duen arreta jartzen, onargarria ez dela argi dugulako.
|
|
|
Zapalkuntza dagoenean, zapaldua dagoenari hitza ematea da askeena, askatzailea delako. Berdin hizkuntzari dagokionean
|
nola
bestelako menderakuntza egoeretan.
|
|
|
Zaila da zehaztea zer dagoen artean urtea ere bete ez duen haurraren baitan, baina dakidantxoa da hatzek duten garrantzia umearen munduan; sehaskaren kulunkak; balkoiaren aurretik pasatu den txantxangorriaren txioak edo txakurraren zaunkak. Eta,
|
nola
ez, gurasoak eta halako hizketa ia musikatu batez aritzeak. Ikusi besterik ez dago umearen arreta.
|
|
|
Euskaldunek elkarren artean hartu emanak izateko duten sarea oso ahula, indargabea bada, eta gaur, gizartean, haurrak eskolatik atera orduko beste ekintza batzuetara eramaten baditugu, elkarrekin jostatzeko aukerarik gabe uzten ditugula askotan, bestelako jardun antolatu horietan
|
nola
aritzen dira. Euskarazko eskaintzarik ba al dute?
|
|
|
Aditu eta arituen iritziak eta gogoetak jaso dira, oso ikuspegi eta abiapuntu diferenteetatik eginak. Aditu gisa egin nahi edo egiten ari diren proposamenen eta proiektuen berri eman digutenak; euskararen normalizazioan ahozko jardunak duen garrantziaz gogoeta egin dutenak; irakaskuntzan
|
nola
heltzen dioten arlo honi eta zer planteamendu egiten duten adierazi digutenak. Baita eskolaz kanpo zer ekimen eramaten diren aurrera azaldu digutenak ere, hain zuzen ere, ikastola eta eskoletan euskaldundu diren haurrek eta gazteek euskarazko sarea izan dezaten.
|
|
|
" Hizkuntza eta hitzak ez dira berez eder zein gris, nik egiten ditut eder zein aspergarri". Eta zuek, liburu hau gauzatu duzuenok, Ane, Ander, Anjel, Esther, Rosa, Xabier eta Yolanda zeuen artikuluen bidez erakutsi diguzue oraindik asko falta dugula etxean, karrikan, eta ikastetxean euskaraz modu erraz eta goxoan aritzeko; baina, horrezaz gainera, hizkuntza eder egiteko, bidea zein izan daitekeen eta zer eta
|
nola
landu behar dugun hizkuntza formala eta informala, eskolan eta eskolatik kanpo, ere erakutsi diguzue.
|
|
|
1 Zer da ahozkoa, zer ahozko landu eta
|
nola
egin progresioa
|
|
|
Jarreraren kontrako portaerek jarrera aldaketa eragiten dute, portaerak gidatzen ditu
|
nola
edo hala jarrerak. Pentsatu eta egiten dugunaren artean kongruentzia bilatzen da.
|
|
|
(...) Alegia, gazte batek, heldu batek bezalaxe, ez du era berean komunikatzen haserre dagoenean eta pozik dagoenean, edo iritzia ematen duenean eta lanpostua eskuratzeko elkarrizketa batean dagoenean. Ez, gizarteak dimentsio ugari du, gizarte bakoitzak ezartzen du zein diren beretzat dimentsio garrantzitsuak eta horren arabera kasu bakoitzean
|
nola
jokatu (nola komunikatu) definitzen du". (Esnaola, 2000:
|
|
|
(...) Alegia, gazte batek, heldu batek bezalaxe, ez du era berean komunikatzen haserre dagoenean eta pozik dagoenean, edo iritzia ematen duenean eta lanpostua eskuratzeko elkarrizketa batean dagoenean. Ez, gizarteak dimentsio ugari du, gizarte bakoitzak ezartzen du zein diren beretzat dimentsio garrantzitsuak eta horren arabera kasu bakoitzean nola jokatu(
|
nola
komunikatu) definitzen du". (Esnaola, 2000:
|
|
|
Curriculumean zeharkakoak diren arren, diziplina bakoitzak duen ezagutzak eraikitzeko moduak eragina du eragiketa horien interpretazioan; esaterako, deskribapenaz ari garela, desberdinak dira deskribapen literarioak eta zientifikoak. Beraz, jakintza arlo bakoitzeko irakaslearen lana izango da eragiketa kognitibo linguistiko horietatik eratortzen diren testu zatien inguruko zehaztasunak ematea, eta, ondoren, gizartean erabiltzen diren testuetan
|
nola
gorpuzten diren ikusaraztea.
|
|
|
txosten zientifikoak, artikuluak, erreportajeak, ipuinak... Testu horietako hizkuntza eredugarri izango zaie ikasleei hizkuntza trebetasunak aberasteko, diziplina bakoitzak gizartean ezagutza
|
nola
zabaltzen duen ezagutzeko, eta, gurera etorrita, Euskal Herrian esparru desberdinetan diharduten jakintza erreferenteen lanak ezagutuz euren kultur esperientziak aberasteko. Horretaz gain, eredu egokiak izango dituzte eskura gizarteko esparru desberdinetan erabili ohi diren
|
|
|
Arestian aipatu dugu praktika komunitate bakoitzak ezagutza eraikitzeko eta partekatzeko lanean egiteko modu desberdinak dituela. Beraz, aintzat hartu da, praktika komunitate horiek
|
nola
baliatzen dituzten Bronckarten testuen barne arkitekturari dagozkion geruzetako alderdiak. Horretarako, jakintza arlo horietako testuen irakurketa egitea komeni da, Bronckarten testu arkitekturaren geruzak kontuan hartuta.
|
|
|
Era berean, Hizkuntzen Trataera Bateratuari ere berebiziko ekarpena egin dio Bronckarten ikuspegiak; izan ere, ikasleak hizkuntza batean landutakoa beste hizkuntza batean erabiltzeko bidean ezinbestekoa den kontzientzia metalinguistikoa garatzeko aukera ematen baitu. Aipatu berri ditugun geruza bakoitzean erabili beharreko hizkuntza baliabideak hizkuntza desberdinetan
|
nola
baliatzen diren hausnartu behar du ikasleak. Ildo horretatik, ikasleak akatsak egingo dituela aurreikusi behar dugu; ikasketarako abiapuntu izango dituen akatsak, hain justu.
|
|
|
Zer ebaluatu, hura irakatsi, hala dio esaera zaharrak. Ebaluazioak baldintzatzen du zer eta
|
nola
ikasten den, eta kalitatezko ikaskuntzarekin ere lotura zuzena du. Hortaz, edozein sekuentzia didaktiko prestatzerakoan, irakasleak erremediorik gabe begiratu dio ebaluazioari bere osotasunean.
|
|
|
14 Aizpurua Ugarte, X. (2015). " Euskararekiko pertzepzio soziolinguistikoa
|
nola
landu udalerri euskaldunetako ikasleekin: hizkuntza ekologia eta arnasguneen ideia".
|
|
|
Aizpurua Ugarte, X. (2015). " Euskararekiko pertzepzio soziolinguistikoa
|
nola
landu udalerri euskaldunetako ikasleekin: hizkuntza ekologia eta arnasguneen ideia", Bat Soziolinguistika Aldizkaria, 97 zk.
|
|
|
Erlazio berri hauek euskaraz sortzeak berebiziko garrantzia dauka, hizkuntza ohiturek eguneroko erabileran duten eragina dela eta. Egunerokoan ikus dezakegu,
|
nola
ingurune erdaldun batean, euskaraz sortu den erlazio bat erdaldun bilakatu daitekeen erraztasun handiz, gizartetik jasotzen ditugun estimulu gehienak erdaraz jasotzen baititugu gaur egun, are gehiago sare sozial eta medio elektronikoen zabalpen geldiezinarekin, non eskaintza zabal eta dinamikoa eskuragarri dugun eta duten haur eta gazteek, eskaintza honen gehiengoa erdalduna izanik. Haur eta gazteen arteko erlazio hauek gaztelaniaz sortzen badira, zaila izaten da euskaldun bilakatzea, testuinguru euskalduna eman arren, ohiturek garrantzi handia izaten baitute dinamika naturaletan.
|
|
|
Kontuan hartuta euskara hizkuntza gutxitua dela eta horrek hizkuntzaren zenbait erabilera funtzional baldintzatzen dituela, konstrukto horrek gurean ñabardura zehatzak eta irteera profil horren eredu batzuk definitzea eskatzen du. Horretarako ezinbestekoa da ikasleen ekoizpen errealak aztertzea, ikasleak
|
nola
moldatzen diren ikustea zenbait testu generotan, eginkizun desberdinetan, bereziki, elkarreraginak eta elkarrizketak zehazteko, eta hortik aurrera nolako maila erdietsi luketen irudikatzeko.
|
|
|
Bertan definitzen da zer den IHP: ...ektua hezkuntza proiektuaren garapena da hizkuntzaren alorrean, eta ikastetxeko planifikazio dokumentuekin eta curriculum zehaztapenekin bat etorri behar du". konpetentziak11 lantzen dituzte, hizkuntzak modu integratuan eta koordinatuan irakasten dituzte, ahozkoa lantzeko irakasleek erabiliko dituzten keinu didaktikoak zehazten dituzte, eta baita ikasleen ahozko komunikazio gaitasuna noiz eta
|
nola
ebaluatuko den ere.
|
|
|
• Sekuentzia didaktikoak eta ahozkoa lantzeko jarduera solteak13
|
nola
uztartu ikasleen ahozko komunikazio gaitasuna lantzeko ikasturteko programazioan eta Ikastetxeko Hizkuntza Proiektuan. Zabalak (2018) jarduera ugari eta askotarikoak proposatzen ditu ahozkoa lantzeko, ikasleek ahozko komunikazio gaitasuna praktikatu eta lantzeko.
|
|
|
Beste baliabide batzuk ere erabili daitezke. Adibidez, talde lanetan elkarrekin ari direnean, esandakoaren transkribatzaile izatea (ahozko corpusa osatzen joateko eta ahozkoaren eta idatziaren arteko aldeak ikusten joateko); gelan edozein bideo ikusi eta entzun behar baldin bada, ahozko bi baliabideren inguruko galderatxoak egitea beti, esaterako," zer esan duenean igo du bolumena hizlariak?","
|
nola
ahoskatu ditu halako eta halako hitz?"; poesia errezitalak, eta beste.
|
|
|
|
Nola
: ikaskideak korroan jarrita, ikaslea zutik parean dituen ikaskideei begira.
|
|
|
Espazioari dagokionez
|
nola
kokatuko diren: elkarri begira, borobilean, lauki moduko bat eginez...
|
|
|
• IKKIko egiturak
|
nola
erabili talde lana antolatzeko: 1, arkatzak erdira, folio birakaria eta hitzen jokoa.
|
|
|
Galderak
|
nola
formulatu modu ulergarrian eta zuzen. Galdetzailea eta gako hitza.
|
|
|
Erabiliko duten hizkuntza erregistroa: elkarren artean hizketan ari direnean, tertulia gauzatzen ari direnean zer eta
|
nola
esan... Eskuen erabilera gauzak azaltzeko.
|
|
|
aurrera begira zutik, eskuen ibilbide posibleak:
|
nola
|
|
|
6 Ahozkoaren ebaluazioa. Noiz,
|
nola
eta zergatik
|