|
2007
|
|
|
Beharrez lagunduko hait nik... akuliarekin. Hailua feafutre
|
nahi
dukan lekurat!
|
|
|
ni hola tratatzea! zer ahalgea... ni holako gizon zintzoa... zazpi haurren aita, igande guziz mezan... ez da posible... kalte egin
|
nahi
daut, hil nahi nau, ai ei ai...
|
|
|
ni hola tratatzea! zer ahalgea... ni holako gizon zintzoa... zazpi haurren aita, igande guziz mezan... ez da posible... kalte egin nahi daut, hil
|
nahi nau
, ai ei ai...
|
|
|
Beraz... botak bustiak zirela eta kataskan hasi zirezte: ez duzu
|
nahi
ukan Pettanek so egin zezan zure barrukian...
|
|
|
"... haurra nintzanean, jadanik, nehork ez zian enekin jostetan ari izan
|
nahi
, ez nintzelakotz besteak bezalakoa, inoxenta eta haur abandonatua nintzela, omen, amodio gabe hazia, gaixo bat funtsean. Nitaz zonbait irri egiten zitean ene haur lagunek, ni behi-zain akulia bizkarrean, faluxa hegian eta heiek eskolarateko bidean zoatzila; harri xintxolak botatzen zizkidatean ahurtaraka eta ni kontent nindian lasterka joaiten zirelarik, norbait bederen nitaz axolatzen baitzen.
|
|
|
... ene denbora guzia aberekin pasatu diat, behi eta ardiak nintiela ene lagunak (baita ere Xumi, gure xakur beltxa), heiekin nindaukan goizetik arrats, nun heien usaina ere enetzat hartua nian, heien egoera bera partekatzen nian,
|
nahi
gabez entzuten nialarik etxeko anderearen partetik: " irus izaiten ahal hiz hunat eroririk, baduk mutil frango esker gaixtoz pagatua denik" edo" jana baduk zer behar duk gehiago?"; eta zonbat holako erranek konpreniarazi baitzautaten kabaletan izanen niela gehiago adixkidetasun ezinez eta etxalde huntako bizitzaileetan!
|
|
|
Eta mintzatu gaituk hiruak, Xexilirekin, eta emeki emeki gostuxaño gintian denak. Nahiz, ez diat deus gordetzekorik, bizia hola duk, gure aferak dituk... to nola, Argitxu sortu zen urtean, erloiu bat erosi nian... Xexilirentzat... gosta ba... bixtan dena... bainan, zer
|
nahi duk
... plazer zian... hola duk...! Horren kondatzen ari nintzala, ez dik gure mutikoak deus erran... beha zukan... ixil ixila... irri ezti bat ezpain xokoetan... badakikek zer diren holako... eta ez dik, segur nauk hortaz, sekulan nehori erranen... beretako atxikiko dik...
|
|
|
Urhats bat ezin diat egin erortzeko irriskurik gabe! Nola
|
nahi duk
erna nadin?
|
|
|
Erran behar da, Lapixtegitik eskolarateko edo elizarateko bidea ez zela nola nahiko bidea; luzea eta makola zen, patartsu, dena arroila, sasi, arroka ta zilo, lohi edo erhauts aroak nola uzten zuenean eta han ibiltzeak ez zeion ez arrangura kalkula edo katiximan emaiten! Eta norbaitetaz mendekatu
|
nahi zutenean
bide horren desgrazia orotaz, ardurenian apezari edo errientari bihurtzen zituzten beren erranahiak. Jakinez gainerat, sakretan erabiltzen direla erlijione hitz zonbait, hala nola Jainko, debru eta bertze, hori aski zeien, holako elhe zonbait erranez, bi" arraza" horiek batean laidostatzeko!
|
|
|
— Bon, bon,
|
nahi diat
. Ez nian horri pentsatia, bena auzoko pentzian sartuz geroz hobeki bazoakan, ez?
|
|
|
Eta gure taula tzar hek zangoetan trebes, nihundik ezin urhats bat egin erori gabe! Eta kendu
|
nahi
ukan ditugularik, alanbreak tiranian gogortiak, koropilatiak, sekulako pikoak egin tiat eta behatz zonbait hautsi lerra madarikatu horien gatik! Bagindian" alura" ba, oskiak ere kendu behar izan ditiauk!
|
|
|
... ago... nun nintzen... ba, bazkaria... berriz ere erasiak eginen ditin ba sobera jaterat emaiten diotala... hau bitxikeria... iduri din bere gerriari kasu egiten diela... alta, ez tun ez baitezpada lodia... untsa ekartzen ba... halere... kasu puttil!... gazte eta lerden izan nahi... norbaiti gustatu
|
nahi
... jakin dinat ba bazuela norbait... nunbait... xarmanta omen, xinplea eta aise mintzatzen denetarik... baratzegintzan ezagut dena... beharko dinau ba egun batez hortaz elhestatu...
|
|
|
... ez dakinat zer dien egun, edo sobera untsa konprenitzen dinat... bainan zer
|
nahi dun
, akitua nindunan barda, eta errañetako min tzar hori beti kitzikan... noizbait beharko dinat ba operatu edo nik dakita zer debru... halere... ez dun arrazoin bat ez gitun beti prest diren hoitarik, ez?...
|
|
|
— Segur? Ez duk egon
|
nahi
–
|
|
|
— Bai, Argitxu, ederra da zure jostagailua,
|
nahi duzu
enekin jostatu
|
|
|
... hire erraner bai, banikek hortaz zer... erran... nihaurek, sudur puntatik neramakela
|
nahi bahu
... gaizo ni... hi bezalako emazte galant eta distirant batek burua galarazteko baizik ez luken... bainan... hola hobe beharbada... gu biek badikenau gune iduritsu bat... egun batez baitugu itzuli handi bat hartu itzuliezinezko itzuli bat... erran nezaken... bainan horiek gure egitateak dituk... nehork ez dik deus jakin behar...
|
|
|
— badakiat ba zer
|
nahi
dukan...!
|
|
|
—
|
Nahi
ote dun hik ere, galdetu zion Josefinari.
|
|
|
— Puttiko hori laneko on litaken, ez?... nik, horren adinean ahuntzak zaintzen nintinan... Utzi
|
nahi
datan, proposatu zuen Ximunek.
|
|
|
Ez zuen ez konprenitzen nolaz bere haur gehiena harriturik zagon herri huntako alor eta pentzetaz. Eztare Joanesen sensualitatea, hunek
|
nahi baitzuen
hartu plazer tresna bat bezala.
|
|
|
— Ene alaba plazatu?
|
Nahi
zinuke beharbada, zuretzat sehi gisa! Hauxe da ixtoria!
|
|
|
Hau pollita dugu!... Plazazkitzue zuenak
|
nahi baduzue
, ez baditutzue maite... bainan, eneak ez hunki!
|
|
|
Haizea bezala ziren, eta bera lurra zen. Halere, denak une goxo eta labur baten bila tematzen ziren, eta denek bigarren aldi bat
|
nahi zuten
.
|
|
|
— Ezagutzen edo ez, nik hait ernaldu, ez? Eta umea
|
nahi dinat
!
|
|
|
Ez zuten sinesten beste edozoin pizti edo izakien izaeran. Zer
|
nahi
gisaz, beren ingurumenean holakorik ez zegoen. Eta, gainerat, erakasleak senharrik ez zaukalako, uste zuten burutik ez zela ongi artatua, ideia bitxiz betetako gogoa zaukala, bakardadean bizi diren guziak bezala.
|
|
|
Aldeko lagun bakarra zuen, Maddi, herriko alkaldearen alaba eta hunek, bere atzekaldean jarrita eskolako gelan, noiz
|
nahi
xuxurlatzen zion beharrirat, bestek entzun gabean ahalaz: " beha zak, Xano, nahi dituzkan aments guziak egiten ahal dituk, aberetaz, xorietaz, nesketaz edo beste, bainan, hobe huke ixilik egonik, hire hoberenetan".
|
|
|
Aldeko lagun bakarra zuen, Maddi, herriko alkaldearen alaba eta hunek, bere atzekaldean jarrita eskolako gelan, noiz nahi xuxurlatzen zion beharrirat, bestek entzun gabean ahalaz: " beha zak, Xano,
|
nahi
dituzkan aments guziak egiten ahal dituk, aberetaz, xorietaz, nesketaz edo beste, bainan, hobe huke ixilik egonik, hire hoberenetan". Bainan, ez zen horregatik segurrago sinetsiko zuenik, bazakielakotz Xanok amenstea bezainbat maite zuela amentsten zuena kondatzea goraki, iduriz, jatzartueta amentsak oraino segitzen balu bezala.
|
|
|
Maddi izan zen, ingurumeneko biztanle guzitan, laguntza ekartzeko prest zitaken bizikide bakarra: " zerbait
|
nahi nikek
egin, Xano, bainan ez dakiat zer eta nola. Hola hire ikusteak bihotza daldaran ezartzen daitak, barnealdea airean, malkoak begira heldu zaizkiat.
|
|
|
Geroztik, biziak hola segitu zuen, Xano arras xori bilakatua balitz bezala, bere lagunek trufaka eta burlaka segitzen zutela. Gainerat, gauak ere zuen gure putikoa baretzen, noiz
|
nahi
gauerdi edo goizalderat entzuten zirelarik xori-hixtu eta ttiuttiukak, zakurrak berak ixiltzen baitziren holako arrabots bitxiak ezagun zirelarik. Emeki-emeki, gauzak makurtu ere baziren, herritarrek asetzeko jokabidetzat zauzkaten jestu horiek, burrasoer ogen emanez holako haur bitxia sortu izan gatik.
|
|
|
Terexa erakasleak pazientzia galduz, alkatearen alaba zaflako batekin etxerat igorri zuen, hunek Xano defenditu zuelakotz natura zientziako kursoaren erdian, erranez kurso horien gatik zuela burua galdu, eta bixtan dena erakaslearen gatik. Eltzea gainditu zuen xorta izan zen gertakari hau, eta herriko arduradun, apez, kontseilari eta beste jakintasun handiko jendeak bildurik, alkateak deliberatu zuen biztanleen erdian ezin bizi zitakela hoien era hartu
|
nahi
ez zuen izaki bat. " Joan bedi beraz, xoriak diren lekurat, kaiolarat".
|
|
|
— Ez baitute sobera fite jakin arazi
|
nahi
ikerketak zertan diren, dudarik gabe.
|
|
|
Ustez altxor bat galdu duzulakoan? Zer
|
nahi
gisaz, atzemanik ere Cromagnon baino zaharragoko hexak, jakin zazu horien fama edo ondorioek ez zituela ez zu aberastuko! Badira afera hortan gu baino abilagoak estalgia beren alde tiratzeko!
|
|
|
Zonbait egun pasatu ziren, uztailaren erditsutan ginen eta gaitzeko beroen gatik ala beste zerbaitetaz, Mañex zaharra gero ta gibelago zoan, ganbaratik ez zen gehiago ateratzen ere, ohean pasatzen zuela denbora guzia eta,
|
nahi dena
erranik, Xana eta Kaietek atearen gontza kurrinka hura falta zuten nunbait. Haurrak izan zizkion ikusten duela zonbait egun, bainan hauek ere ez zuten jakin zertako gonbidatu zituen, tutik ez baitzuen entzun arazi.
|
|
|
— Jauna, barkatu bainan,
|
nahi
ginduke jakin Mañex Marlet zuen etxean den.
|
|
|
Hortik aintzina gauzak laster joan ziren, gorputzaren prestaketak egin, familia abertitu eta ehorzketak egin ziren igande goizarekin, uztailaren hamaseian. Hamazazpian, Kaietek jandarmak abisatu zituen nola Mañex hila zen jakin gabe heiek mintzatu
|
nahi zutela
eta jandarmek ez zuten, iduriz bederen, deus kontrakorik erakutsi. Bainan, galdetzearen bortxaz, aitortu zuten Marletako hezurkina, Señan Lohidoy deitu batenak zirela, eta hau Mañexen lagun bat zela, denen ustean gerlarat joana eta alde bat desagertu zena.
|
|
|
" — 1940co oustallaren emesortsia osteouna egoun ni Magnes Marletacoa Chegnan Lohidoyecin dispoutatou nouc Maytecha Espelacoa gaisqui tratatou diela eran datac eta
|
nahi
datala borchaz hartou armadalat jouan gabe garbitou diat enetas troufatou delacoan eta haren gorpoutsa bordaco mourou silo batian ehorsi diat asqui sian es holacoric eguitia bere falta dic Amen. "
|
|
|
Denbora hetan, errumes edo ijito famili baten karabanak, uda guziz bezala, feriakari heldu ziren eliza aintzinera eta han kokatzen. Bidetan zehar zabilen jende kasta hori ez zen lekukoetaz hainbat maitatua, bainan zaldi tratuetan ezagutuak zirenez eta gainerat komerzio ganbaran fixatuak, nehork ez zeien deus trabarik egin
|
nahi
. Egia erran, ez ziren arras beti bidetan gaindi kurritzen, bainan ingurumenetako merkatu eta feria guzitan parte hartzen zuten edozoin tratularien gisa, eta beren bizi moldea bitxia izan gatik, partikulazki beztimendu eta mintzaira mailan, herabeki onhartuak ziren zaldi edo beste kabala mota zerbait erosten zuten ber. Biziki pobreak emaiten zuten, iduriz bakarrik, zeren eta ongi kasu egiten zelarik beren ontasunak gordetzen bazituzten ere, kurritzeko kamioi eta berebilak arras dirdirant eta berriak zituzten, denbora hetako marka hoberenetako arnesen barnean agertzen zirelarik harro eta bufant.
|
|
|
Gero, mahai ttipi baten gibelean eserita, oihal urdinhoriz estalitako berinazko borobil bat agertzen zuen eta eskuak gainean emanik" zeren bila zaitezte, hor nauzue azti suhar eta samurra". Harat heldu ziren bikote edo emazteek jakin
|
nahi zutenez
beren geroko esperoaren berri, Maritzak bere eskuak pausatzen zituen emearen sabelaren gainean eta hasten zen kanta gisako litania batzuen errezitatzen, mintzaira bitxi batean, begiak hetsirik, artetik galdera xume bezain xinple batzu eginez, hala nola: " zer zinukete desiratzen gehienik", eta errantzuna entzun bezain laster" hala bedi!
|
|
|
Eta gertatzen baldin bazen, noizbait edo nunbait, Maritzak iragartu alaba seme sortzea, edota aldrebes berdin, aitamak ondoko urtean joaiten zitzaizkion konduen eskatzera eta orduan zen, orduan gure atso-azti zaharra burgoi eta harro heien errezebitzeko. Bere karrosan sararazten zituen bikote kexatuak, polliki-polliki mintzatuz, bere orduko errana ahantzia zuela" pentsa, urte bat badu halere, nola
|
nahi duzue
gogoan atxik ditzadan guziak, eta... nola duzu izena. A, ba Etxeberri Gaxine" berehala so eginen zuela bere liburu sainduan, hala deitzen baitzuen kuaderno zahar okitu bat nun ere idazten zituen aldi guziz bere errantzunak.
|
|
|
—... zure... kuadernoan...
|
nahi nuen
ikusi zer idazten zinuen eta...
|
|
|
Hauxe izan zen ba harritzeko elgarrizketa: Arñotentzat, bere ugazamak erabiltzen zituen sekretuetan sartzea izan zen aspaldidanik azaldu
|
nahi zuen
gordailuaren zabaltzea.
|
|
|
— A bai! Hori nuke jakin
|
nahi
, bai segur!
|
|
|
Bainan, alaba etortzen bazaio, segur izan hadi ondoko urtean hemen izanen dukala, kexu, denak hausteko prest, izorratu dukala erranez, ezbeharrezko dirua bilduz, eta nik dakita zer ixtorio. Orduan, ainhitz estakuru emanez, bai adina, bai aroa, osagarria edo
|
nahi
dukana, aitortzen duk bakarrik ez dukala gogoan ordu hetan errana, bainan, beharrik, kuadernoan idatzia huela errantzun xuxen eta ezin ukatuzkoa. Orduan, kaierra zabaltzen duk berer erakusteko zer idatzia huen eta" alaba" hitza ikusiko die...
|
|
|
Eta hori ere soberakin izan zen gure amarendako. Ene arreba erasiatzen zuen goizetik arrats, hunek ihardokitzen zuela" apezak ez nau kezkatzen, korala nuke segitu
|
nahi
". Eta amak berriz" ez, ez sekulan.
|
|
|
Bakarrik, anhitz haurridez osatutako famili batean hazia izana zen, goiz-goiza lanean ezarria, eta buruan hartua zuen lanetik zetorrrela norberaren bere gain jartzea. Oroz gainetik
|
nahi zuen
guk, bere haurrak, bizian edozoin kasuetarik ateratzeko lan garbi eta zuzen baten baloretan konda ginezan. Eta hori zuen, bere ustez, sar arazi nahi etxeko kasko gogorrenean, Xantianaren buruan.
|
|
|
Oroz gainetik nahi zuen guk, bere haurrak, bizian edozoin kasuetarik ateratzeko lan garbi eta zuzen baten baloretan konda ginezan. Eta hori zuen, bere ustez, sar arazi
|
nahi
etxeko kasko gogorrenean, Xantianaren buruan. Egia erran, alde hortarik bazuen ene arrebak zer egin amaren urguluaren heinera heltzeko, sekulan nahi izan balu ere.
|
|
|
Adios lisatze, kozina egite, buketa hedatze eta beste lan murriztu eta etorkin gabeko horiek, ez dira beretzat, Xantiana bezain gisako neska batek beste gero baten mentura behar zuela" aterako da segurki, badaki zer ari den". Denak ongi zoatzin beraz, amak ez zuen kezkatu behar, eta"
|
nahi baduzu
bederen, denbora puska bat gehiago atxik ginezake hemen, kontratuz kanpo, bixtan dena, hain gira beraz kontent, bazter guziak airosten baititu... dute bat hartuko duzu? ".
|
|
|
— A! Hastiala haiz to, denak jakin
|
nahi
eta ez behatu nahi...
|
|
|
— A! Hastiala haiz to, denak jakin nahi eta ez behatu
|
nahi
...
|
|
|
— Ez zakiat, eta hondarrean ontsa futitzen nauk, kamelu, kameleoi edo beste
|
nahi
tukan guziak, dakiana duk jendarmek altxatu dutela goizean goizik...
|
|
|
— Aise sinesten diat! Nik hasteko kameleoi bat banu baratzean nehori ez nezakek aipa ere... nitaz irri egin dezaten beldurrean... kuskandela bat, bai, hori non
|
nahi
bizi daitekeena duk, baina... kar, kar, kar... kamelu edo kameleoi bat... Ostaler! Beste biga otoi!
|
|
|
— Izozkiak ere
|
nahi dituzue
" rikarrarekin"?
|
|
|
— Pagatu
|
nahi zenukete
berdin...
|
|
|
Ehorzketak heldu den astelehenean iraganen dira herriko hilerrian. Eskerrak gure penetan parte hartu
|
nahi duenari
. Jana Mari Zubieta, bere laguna eta Ion bere semearen partez"
|
|
|
Orduan, balizan sar ahala puska emanik, pleguan edo ez, taxi bat deitu zuen eta joan ginen hitz bat gabe Betharrameko eskolategira, hango diziplinak ongik baizik ez zatala egiten ahal erranik. Ikusi behar zen zer etxea zen Betharramisten komentia, kartzelan sartu aitzin norbaitek
|
nahi badu
jakin askatasun gabeko bizi moldea zer den, joan bedi Betarramisten etxera, berehala jakinean izango da.
|
|
|
Handik elkitzeko ere ihesi joan behar izan dut Bordaleko hiri beterat, zenbait urtez han bizi izan naiz karriketan, gorderik, isilean, sasitar bat bezala. Azken urte honetan berriz Baionara itzuli naiz, kasu eginez, zelatan, paper faltsuekin ezin baita
|
nahi dena
egin.
|
|
|
Ez ninduen behin ere ene izenetik deitzen. Halabeharrez
|
nahi balin
bazuen jakin non edo zertan nabilen, amari erraiten zion beti: " non da haurra?" edo" zer deabru ari dun hire semea?", horrela naiz azkenean beraz futitu, beraz eta gaineratikoez.
|
|
|
Beren aitzinean, kutxa bi xibaleten gainean pausatua, emazte bat beltzez beztitua, berrogei bat urtekoa iduriz, berria izan behar daiteke, ene aitak laguntzat hartu zuena bere mozkor garaiak utzi zituenetik. Ez dut uste ama hor daitekeenik, ez dut ikusten ez sumatzen ere, ez zitaken zer
|
nahi
gisaz bere lekua hemen!
|
|
|
Hemen gara beraz, Izturitzeko aterpe famatuan eta
|
nahi banatzaizue
jarraiki bederen, joango gara barne hatz horien bisitatzera. Hau, lehen gela dugu, Izturitze deitua da, beste bi ere direlarik, baina, bat ezin bisitatuzkoa, urpeko sarrera duelako, eta bestea aldiz, sarritan ikusiko duguna.
|
|
|
Baina, ez bakarrik jateko edo kalakan aritzeko, zeren eta erran behar da lehengo gizona ez zela bakarrik ehiztaria, bazuela ere orduko eran" kultura" pixka bat, eta erraz ditake gogoratzea...
|
nahi badituzue
" zinez" gogoratu... ilargitsu gau goxo batez... garraren bulta dantzak lagun... kantuz eta musika egiten... bai musika bai, zeren eta ikerketek erakutsi duten bezala, xirula moldeko xixtu batzuk kausituak izan dira, eta segurtatzen ahal dugu, saioak egin baititugu Euskal Herriko musikari handi batekin, xixtu haiek soinuaren ateratzeko gai zirela, beraz lehengo gizonek bazutela izpiritue...
|
|
|
— Zaude, zaude, anderea otoi,
|
nahi baduzu
, galderak bukaerako utziko ditugu, gure bisitak segi dezan deus trabarik gabe, milesker. Beraz jaun andereak, erraten nuen bezala, historiaurreko gizonek ehizaz eta bizibideez artatzeaz besterik zuten gogoan, eta jakintsu handi-handiengandik dakigu erlisione edo izpiritualismo mota zerbaiten seinaleak direla harpezuloetan ikusten diren tinta, margo, grabatze eta beste, baita ere orduko gizonek jotzen zuten histu soinu egiteko tresna horiek...
|
|
|
Artzai-xakur erne eta alai bat bakarrik, ile kuskulatu labur eta harro batez jauntzirik, begiak xorrotx, beharriak erne, ez deus batentzat gorputz guzia daldaran. Haatik, aitortu behar dut, ni ere besteak bezala, bi-hankadunen zerbitzuko naizela, bainan ez nola nahika, nortasun bitxikoa naizenez, duintasunez beterik, ez baitut beti manatua egiten ostiko zonbaiten hixtuak ez naukalakotz beldurtzen, partikulazki nagusiak adardun edo apodun izakien bila manatzen nauelarik eta nik, horiek ezin soportatuz, uzten baititut
|
nahi dutena
egitera.
|
|
|
Ardiak deitu izaki horiek, ni nizan etxaldean kasik une eta gune guzia betetzen dute, baita mendian ere funtsean, hazkuntza mailako izaki iledun hoberenak baitira. Hoberenak baita zozoenak ere, bururik ez zentzurik ez dutelakotz, idurita adarren artean duten muina ez zeiotela garatu aspaldiko denboraz geroztik, eta gisa hortan heietarik
|
nahi
dutana egiten baitut, erran nahi baita, nagusiak manatzen duena, orduan baita kontent gure gizona. Halere, hori ezagutu dutalakotz auzoko eremuetan, badakit ardiek ere, nik bezala, xakur zuri-beltzak hastiatzen dituztela.
|
|
|
— baietz, ba emaztea, enekin izanen dun — eta hortan finkatu zen, ene atsegin handian, beren deliberoa. Eta, gero, goizeko argi xirrintak agertzeari eta hiritik hurbiltzeari sukar beroenean nintzen aita hasi zaitalarik" kontseilu" emaiten — hemendik goiti ez haiz gehiago haur bat, ene laguntzale bezala
|
nahi baduk
onhartua izan, jakin behar duk, lehen-lehenik, ulertzen ez den aferetan ixiltzea dela hoberena. Hola segur izaten ahal haiz ez haizela tronpatuko eta ez nehori kalterik egingo.
|
|
|
badakizu zer? — ez, haurra, eta ez diat jakin
|
nahi
ere... badakik zertako? — egia, ahantzia nuen — ixilik... ixilik egoiteko manuaren gatik, eta ixildu nintzen hainbeste nuelarik erraiteko, aitak zaldiaren giderrak hartu zituen hitz bat erran gabe, eta biak oinez eta bakarrik, karrosan norbait zelarik alta, abiatu ginen merkatutik etxerateko bidean.
|
|
|
— egia, ahantzia nuen — ixilik... ixilik egoiteko manuaren gatik, eta ixildu nintzen hainbeste nuelarik erraiteko, aitak zaldiaren giderrak hartu zituen hitz bat erran gabe, eta biak oinez eta bakarrik, karrosan norbait zelarik alta, abiatu ginen merkatutik etxerateko bidean. Hiritik ateratu eta, alkietarat iragan ginen eta zaldiaren urhats inarrosiaren menpe abiatu etxerat buruz, karrosaren kulunkak loa ekar arazten zautala
|
nahi
gabez.
|
|
|
— Hori ikusi
|
nahi nuke
, segur bai!
|
|
|
Auzoko biztanle guziek uste zuten akiturik, nekaturik eta gorputzez arras higaturik zagola han. Batere, gure aitonak geldirik ezin egona zuen, eta noiz
|
nahi bazuen
zerbait egiteko. Ikusten zen ardura zare edo saski batzuen egiten, hurtze-kimaz txirikordatzen, edo berdin ganibeta eskuan arto xuritzeko xiri lantzen edo arrestelu hortzen bermoldatzen, berdin ere ilezko lepoko edo galtzerdi pare baten trikotatzen, hau ez bazen ere gune hauetako gizonen ohizko ekitate bat, begiak erdi hetsirik puntuen aldarrikatzeko ez baitzuen ikusi beharrik, ezpainak murmurikan nehork sekulan jakin gabean otoitzez ala sakreka ari zen.
|
|
|
Zer afera!". Orduan, berahala gure Pettan joan zen Maddiren ganat erranez ohorezki onhartu behar zela holako mundura jite bat, eta gisa hortan opari bat
|
nahi
zeiola egin.
|
|
|
— Egizu beraz
|
nahi duzuna
, beti bezala!
|
|
|
" eta deliberatu zuen hil kutxa baten egitea, berari egokia zitakena, hau ez baitzitaken beretzat nihun ez zeneko lan bat, neurriak behar bezala hartzen baziren. Bazakien mahasturiak hil-kutxa berriak saltzen zituela, kebide sahetsean, agerian, egun oroz orhoitzeko lur huntako bizia laburtua zuela eta noiz
|
nahi
joateko prest zela. Oi zortea!
|
|
2008
|
|
|
Bertan gogoratzen zaio, bardaratsean berean Emiliok erranik entzuna: " Zenbat
|
nahi
ez nuzkeenik behar nukeen aditu, gibeleko mazeletan beharriak banitu!" Norena da mintzo erlats hori. Peio amerikanoarena!
|
|
|
Entzuten nauzu?-Bai! Segurki!-
|
Nahi duzu
zerbait hartu?-Segurki baietz!-Zer nahi zenuke?-Bi baso arno gorri!-Zoaz hortik! Baduzu aski edanik!
|
|
|
Entzuten nauzu?-Bai! Segurki!-Nahi duzu zerbait hartu?-Segurki baietz!-Zer
|
nahi zenuke
–-Bi baso arno gorri!-Zoaz hortik! Baduzu aski edanik!
|
|
|
Familia hori haunditzera eta edertzera doala eta, bazkari honetan ibiliak izan diren solasak etxekorrak dira. Ahantzi
|
nahi dituzte
, batzuek besteeri, garai desberdinetan egin dituzten ximiko eta sorginkeriak. Ez dituzte, gerorako, beren gogoetan haziko batzuk besteren alderat zor duten eginbide eta atxikimendua baizik.
|
|
|
Neskatxoak pausako igandea du gaur eta horretaz baliatuz du berhonek ikerketa kartsu bat obratzen eta horretarako bi mutikoek eman dizkiote argitasun baliosak. Ikusirik Hemen ez Gaizki-n bertsulariak sartzen,
|
nahi du
entzun hauek zer dioten. Jadanik ostatua betea da, kanpoko kadiretan jarririk dituzte entzun, bihotza altxatzen dieten uste gabetako bertsu hauek:
|
|
|
Mikelek:-Ganix Xorroxtegi! Zure semearen ikusteko gutizia balinbaduzu, hemen nagokizu zure zerbitzuko eta
|
nahi duzunean
.
|
|
|
Ganixek:-Segurki,
|
nahi dudala
! Eskerrak zuri, jaun gaztea!
|
|
|
Leixturreko Maiana, gure alabak ere etorri behar luke gurekin. Haatik
|
nahi nituzke
eskertu ere gure hertzainak: zuen ahalari esker baita gure semea senda bideratuz artetxera eremana
|
|
|
Marie Leonak:-Nik ere
|
nahi dut
zuekin etorri!
|
|
|
Uztailaren hiruko astelehen aratsaldean, hiruak irian, Xorroxtegiko senar emazteak, Ganix eta Andrea, beren alaba Maiana, Marie Leona eta Mikele haiekin, artetxe barruko areto batean daude horgo mediku nagusiaren baia ukanik Peioren ikusteko, erizainak dei egin artean. Andrea, bere semeaz, holaxet mintzo zitzaioten inguruan zitueneri:-Harrigarri da nola berkoitua den gure Peio, besten aurka zerbait apostu edo ixpixo irabazi
|
nahi balu
bezala. Besten alderako duen mehatxu hori ongi gostatzen zaio orain!
|
|
|
Izanagatik bestako laugarren eguna, jendea omore arradoan senti dela agerian dago. Ahanztu
|
nahi dituzte
goizeko uholdearen mehatxuak. Hor, elgarrekin egin salba lanak berotu dizkiete bihotzak.
|
|
|
Bainan badira oraino bi hor kantatuko dutenak. Nehork ez
|
nahi
berexkorik egin.
|
|
|
Hauek beren berezitasunetan, hein hortara heltzeko hoin gaztedanik egina duten lan arradoari pentsatzen zutela. Ez dira nor
|
nahi
! Ez dute beti bizi erreztasuna hautatu, hauen artixtgoa sakrifizio ainitzen bururapena delakotz.
|
|
|
Oihukatzen zuen: " nork zer du
|
nahi
–Hemen bada orotarik:
|
|
|
Manez gaizoa, buruari torraka, arras gogoetatua, heian, Erramun tzar horrek nahiz emana ote zaion holako xehakaldia!-
|
Nahi baduk
doi bat legunduko dezteat ozka larrien horiek bederen!-Hik baitakik ile mozten?-Nor nahik egin diok ozka ikaragarri horien berdintzea.
|
|
|
Hogeigarren mendea hasteko garaian Edan ura sano zen mendi ta zelaian Ur zoletan bizi zen arraina nasaian Gehigo bat zelarik giza bizi gaian Orain
|
nahi du
dena inpoildu eta jan
|
|
|
Mundua beterik da sei miliar jendez Ur sanoen beharra goratu
|
nahi
-t-ez Bakoitxak bere xorta hartze du zuzenez Gizona oart bedi zuzenezko bidez
|
|
|
Laster hemendik lekuak hustea!
|
Nahi
ez badezue hertzainak galda ditzadan!
|
|
|
Herriak eskaini zintzur bustitzeetarat ez dira herritar guziak etorri. Astelehena ere da, bi egun hauetan lo gutti eginik, zenbaitek
|
nahi dute
pausu pixka bat hartu ere. Bazkari gozo bat egin eta lo xixka bat egin ondoren, nahi baitute aurkitu aratsaldean, herritarren kantu xapelketa horretan.
|
|
|
Astelehena ere da, bi egun hauetan lo gutti eginik, zenbaitek nahi dute pausu pixka bat hartu ere. Bazkari gozo bat egin eta lo xixka bat egin ondoren,
|
nahi baitute
aurkitu aratsaldean, herritarren kantu xapelketa horretan.
|
|
|
Erran diot bai: " sal ezak behi pare bat, hiru ere,
|
nahi baduk
, behorra eta nahi dukan arneseria, bainan astoa utziko duk, he. Sobera zerbitzu egiten dik etxean eta jakin ezak oraindik, ni bizi naizeno asto bat izanen dela gure etxean!"
|
|
|
Erran diot bai: " sal ezak behi pare bat, hiru ere, nahi baduk, behorra eta
|
nahi
dukan arneseria, bainan astoa utziko duk, he. Sobera zerbitzu egiten dik etxean eta jakin ezak oraindik, ni bizi naizeno asto bat izanen dela gure etxean!"
|
|
|
Erretira hartzen dudalakotz. Karia hortako,
|
nahi
nezaikezue, ezustetako opari bat egin. Ongi tinkazkitzue gerri uhalak eta orain, utz ni bera!
|
|
|
Ikusi zuten gizon bat, areto gibeleko puntan, zikindua eta busti zipatua! Bekainak larrutuak, bere galtzak eskuan, orroka ari zen, lemazainari hortzak hautsi
|
nahi
ziozkala!-Zer duzu bada. Non zinen?-Kakategian nintzen!
|
|
|
Britania haundiko itsas bazterrean, hiri eder bateko jatetxe famatu batean, zerbitzariak ere ez baitira nor
|
nahi
, ez eta itsusienetarik. Goizeko lana hasieran, bi andere zerbitzari, hein bat ederrek, elgar agurtzean, batek erran zion besteari:-Nork ezarri hau, hola, ezpaina urraturik eta betondoa beltz beltza?-Ene senarrak!-Hire senarrak?
|
|
|
Izpiritu horretan altxatu herritarrek indarrean daukate beren herria, bai bizigailuen agintzan, bai eta ere ondarearen alor guzietan. Balitzanen ez da ikusi, ez ikusiko ere naski, herritar bizilagun bat, zaurituaz, emaldituaz edo indargabetuaz kanpo, bizi
|
nahi lukeenik
besteren sakeletarik zilintzo. Adimendu arau horretan, eta horrengatik, da hau herri bat itxaropen argian bizi.
|
|
|
Dakizuen bezala, Uda aroan, alorretan artoak berde edo heze direlarik, abere basak, azkon eta basurdeak beti aiher zaizkiete. Basabere horien haizatzea da lehenbiziko buru haustea,
|
nahi bada
gure lur mehetako uzta osorik altxatu.
|
|
|
Jara gainean da arranoa hegalak zabal zabala Haiek ez ditu higitzen bainan beti goratuz doala Gu pentsalari, bizi borrokan, lanak setian gauzkala, Guk ere
|
nahi
bakean bizi hori airean bezala-Gure mendietan, dio Katixak, emazte eta gizonen bizi moduak beherekoarena baino airosagoa behar luke izan. Izadi garbiaren soinu aberatsagoan baigara bizitzen.
|
|
|
Urte batena baduzu hola segituz!-Zuk duzu nahi izan ni nintzela mintzatuko! Utz nezazu beraz,
|
nahi dudan
xendretarik ibiliz, ixtorio honi eman diezodan behar duen osotasuna. Gillome jauna!
|