|
2023
|
|
|
Horien lekuan, agindu interpretatzaileak eman ditu Foru agindu formarekin, esaterako, apirilaren 28ko 179/ 2023 Foru agindua, eratorritako ondare izaeraren erregela interpretatzeko irizpideak onetsiz, subholding egituretan Sozietateen gaineko Zergan eta Ondarearen gaineko Zergan aplikatzeko. Modu horretara, jarraibideak baino segurtasun juridiko
|
handiagoa
ematen dute aldizkari ofizialean argitaratzen direlako. tributu zama ekitatez banatzea, eta justizia printzipioak. Tributu sistema aplikatzeko printzipioak dira, ostera, proportziotasuna, eragingarritasuna, formazko betebeharrak betetzeagatik izandako zeharkako kostuak mugatzea eta tributu betebeharpekoaren eskubide eta bermeak errespetatzea.
|
|
|
Ekonomia ahalbidearen printzipioari ekinez, ahalbide
|
handiagoa
duen pertsonak zergetan gehiago ordaindu behar du, ahalbide txikiagoa duenak baino. Eskakizun hori zerga proportzionalekin ere bete daiteke, berbarako, karga tasa bakarreko zergekin.
|
|
|
Progresibitateak, alabaina, urrunago joan nahi du. Zerga progresiboetan, proportzionaletan bezala, ordaindu beharreko kuota gero eta
|
handiagoa
da zerga oinarria handitzen den heinean; baina horrez gain, karga tasa ere gorantz doa, zerga oinarriaren arabera.
|
|
|
Ikus daitekeenez, ahalbide
|
handiago
duen pertsonak zerga handiagoa ordaintzen du, karga tasa berdina izanik (100 irabazten duenak 20 ordaindu behar du, eta 20ko aldea du 200 irabazten duenarekin).
|
|
|
Ikus daitekeenez, ahalbide handiago duen pertsonak zerga
|
handiagoa
ordaintzen du, karga tasa berdina izanik (100 irabazten duenak 20 ordaindu behar du, eta 20ko aldea du 200 irabazten duenarekin).
|
|
|
Kasu honetan, ekonomia ahalbide
|
handiagoa
duen pertsonak gehiago ordaintzen du honako bi arrazoiengatik: batetik, zerga oinarri handiagoa du; bestetik, karga tasa ere handiagoa da.
|
|
|
Kasu honetan, ekonomia ahalbide handiagoa duen pertsonak gehiago ordaintzen du honako bi arrazoiengatik: batetik, zerga oinarri
|
handiagoa
du; bestetik, karga tasa ere handiagoa da.
|
|
|
Kasu honetan, ekonomia ahalbide handiagoa duen pertsonak gehiago ordaintzen du honako bi arrazoiengatik: batetik, zerga oinarri handiagoa du; bestetik, karga tasa ere
|
handiagoa
da.
|
|
|
Aldi berean, zerga egitateak garrantzi
|
handiagoa
hartzen du, tributua legitimatzen duen egitezko kasua delako. Horrenbestez, zerga egitateak barneratu behar ditu ekonomia ahalbidearen zein justiziaren irizpideak; irizpide horiei esker, legegileak prestazioa ezar dezake, norbanakoak egitatea gauzatu duenean.
|
|
|
Bi zerga horien zerga egitatea ezberdina denez Kataluniako zerga Konstituzioarekin bat dator. Ondorio horretara heltzeko, ez da nahikoa zerga egitatea hutsa aztertzearekin, zerga egitatearen beste alderdi batzuk ere aztertu behar dira, hala nola, zergapetik kanpoko kasuak, subjektu pasiboa edota osagai kuantitatiboak, baita helburu estrafiskalak zerga biltzeko helburuarekin batera izatea ere maila
|
handiagoan
ala txikiagoan. Horiek horrela, Kataluniako zergan eta Ondasun Higiezinen gaineko Zergan kargapeko aberastasuna eta gai ezargarria bera bada ere, bi zerga egitate ezberdinak dira Kataluniako zergan helburu estrafiskal bezala jabetzaren gizarte eginkizuna nagusitzen delako, eta toki zergan, ostera, dirua biltzeko helburua nagusi delako.
|
|
|
Zerga egitateak garrantzi
|
handia
du, tributuak identifikatu edo egituratzeko. Tributuen arteko ezberdintasuna ez datza tributuek kargatzen duten ekonomia ahalbidean, ezpada tributuen arau ezberdinek ezarritako egitezko kasuan.
|
|
|
...rautzat hartzen den ikuspuntutik, haien izaera positiboa baieztatzen duen ikusmoldetik abiatuz gero alegia, tributuaren zerga egitatea ere definitzen duen arautzat hartzen duen ikuspuntutik, esan daiteke zerga egitatea gauzatzeak ez duela zertan ekarri tributu betebeharraren sorrera, legegileak kontrakoa badio ere; egin eginean ere, zerga egitatea itxuratu eta mugatzeko salbuespen arauak garrantzi
|
handiko
eginkizuna du. Hala ere, zerga egitatea gauzatzean, tributuaren menpekotasuna sortuko da zalantzarik gabe, eginbehar desberdinekin (kontabilitate, erregistro eta aitorpen eginbeharrak...).
|
|
|
Irizpide hori Bizkaian baino ez da aplikatzen graduazio irizpide bezala. Araban eta Gipuzkoan, aldiz, arau haustearen tipoari erantsi zaio, hots, datuak ezkutatzen direnean jokabidea astunagoa dela uste da eta, ondorioz, zehapenaren gutxieneko ehunekoak
|
handiagoak
dira. Ulerbidez, autolikidazio akastuna aurkeztearen ondorioz edo autolikidazioa ez aurkeztearen ondorioz zorra ez ordaintzeagatiko zehapena (GTFAOren 195 artikulua) oro har %50etik %150era bitartekoa da, baina datuak ezkutatuz gero, zehapena %100etik %150era bitartekoa Araban eta %80tik %150era bitartekoa Gipuzkoan izango da.
|
|
|
Bizkaian, datuak ezkutatzeko irizpidea aplikatu da Bizkaiko 196.etik 198 era bitarteko artikuluetako zehapenen kasuan (zorra ez ordaintzea, aitorpenak ez aurkeztea edo itzulketak bidegabe lortzea). ...torpenik ez bada aurkeztu, aitorpen osatugabeak edo zehaztugabeak aurkeztu badira, edo aitorpenetan egitate edo eragiketa faltsuak edo ez direnak sartu badira, edota aitorpenetan eragiketak, sarrerak, errentak, ekoizkinak, ondasunak edo tributu zorra zehazteko behar den beste edozein datu osorik ala zati batean sartu ez badira, beti ere ordaindutako sarrera txikiagoa denean edo lortutako itzulketa
|
handiagoa
denean.
|
|
|
Arabako arauketak eta Gipuzkoakoak ere, ordea, irizpide hau aplikatzeko betekizun bat gehiago jaso du: zehapen
|
handiagoa
ezartzeko, datuak ezkutatzearen ondoriozko zorra %10etik gorakoa30 izan behar da, zehapenaren oinarriari begira.
|
|
|
...ere, betebehar nagusiari zuzenean lotuta ez dauden formazko betebeharren kasuan, adibidez, subjektu berak informazio eman behar duenean, kontuan hartu behar dugu informazioa gorde eta emateko betebeharrak merkataritzako arauketan ezarritako epeen mende daudela sei urte dira Merkataritzako Kodearen 30 artikuluaren arabera derrigorrezko liburuetarakoedota formazko betebeharrak eskatzeko epeen mende,
|
handiagoa
izango balitz. Kasu honetan, horrenbestez, preskripzio epeak ez dute loturarik edozein betebehar nagusirekin.
|
|
|
36 Kontrabando delituak gauzatuko dituzte (abenduaren 12ko 12/ 1995 Lege Organikoaren 2 artikulua), merkataritza barruko merkatu gaiak inportatu eta esportatzen dituztenek, legeek ezarritako betekizunei muzin eginez eta, batik bat, merkatu gaiak aduanan edo Aduana administrazioak egokitutako lekuan aurkeztu gabe. Dena den, ondasunen eta merkatugaien balioa 150.000 eurokoa baino
|
handiagoa
izan behar da, jokabidea delitua izan dadin. Halaber, kontrabando delitua gauzatuko dute droga, estupefaziente, arma, lehergai edota horiek edukitzea delitu den beste ondasun batzuekin trafikatzen dutenek, ondasunen edo merkatugaien balioa gorabehera, bai eta tabako lanekin trafikatzen dutenek baldin eta merkatu gaien balioa 15.000 eurokoa edo hortik gorakoa bada.
|
|
|
Jokabide bat baino gehiago jaso da tipoan: zergadunaren betebeharretatik sortutako kuota ez ordaintzea, egin behar ziren atxikipenak edo konturako sarrerak eta egin ez zirenak, edota egin zirenak eta gero Ogasun publikoari ordaindu ez zitzaizkionak; itzulketak bidegabe lortzea, balio gutxitze
|
handiagoa
dakarrelako, hau da, Administrazioaren kutxatik dirua ateratzen delako eta ziurrenik, sarri askotan, bidegabe jasotako zenbatekoa itzultzeaz gain, ordaindu gabe utzitako zorra ere ordaindu delako; eta onura fiskalak bidegabe hartzea, ez ordaintzeko edota itzulketak bidegabe lortzeko jokabidearen baitan sar zitekeena.
|
|
|
Gaur egun 305 artikuluaren 4 lerrokadak garrantzi
|
handiko
figura arautu du, bai doktrinaren ikuspegitik bai ikuspegi praktikotik: absolbitzeko desenkusa37 Egitate burutuen jokabidearen aurrean bagaude ere, Zigor Kodeak borondatezko damuaren aukera onartzen du, behin delitua gauzatu eta gero tributu egoera erregularizatuz, beti ere Tributu administrazioa horretaz konturatu baino lehen.
|
|
|
Zehapena gutxienez 150 eurokoa da eta gehienez 6.000 eurokoa Araban eta Gipuzkoan, eta 300 eta 12.000 euroen artekoa Bizkaian. b) Kontabilitatea eta tributu arauek ezarritako liburu eta erregistroak eraman edo zaindu beharra betetzen ez bada, Bizkaian diruzko isun proportziozkoa jarriko da, hain zuzen, zergaldian izandako negozio kopuruaren %1eko isuna, eta 1.200 euroko isuna, gutxienez (Araban 600 euro gutxienez, baldintza berdinetan), eta Gipuzkoan, %10eko isuna, gutxienez 15.000 eurokoa izanik. Halaber, kontabilitatearen eta erregistroen euskarri moduan erabiltzen diren programa eta artxibo informatikoak zaintzeko betebeharra betetzen ez bada, Gipuzkoan isun bera jarriko da, baina Araban eta Bizkaian isuna astunagoa izango da, negozio kopuruaren %20raino izan daitekeela (eta gutxieneko isuna ere
|
handiagoa
da: Araban, 30.000 eurokoa, eta Bizkaian, 60.000 eurokoa eurokoa 2024an).
|
|
|
Nolanahi den ere, FALCON Y TELLAk adierazi duenez," isilpean eduki behar" hori hautsiko da urtero zordunen zerrendak argitaratzeko, tributu betebeharren inguruko ez betetze esanguratsuak badira. Ez betetzea esanguratsua izango da ordaintzeko dauden tributu zor eta zehapenen zenbateko osoa 600.000 euro baino
|
handiagoa
bada ez dira kontuan hartuko geroratuta edo etenda dauden zorrakbetearazpen aldian badaude aurreko urteko abenduaren 31n. Zerrenda horretan sartuko dira zordunak ere, erantzule solidario izendatu direnean.
|
|
|
Tributuen arloan Estatuen arteko elkarlana" konpondu gabeko arazoa" izan omen da egun arte, eta elkarlana garatu eta zehaztu ezinak neurri
|
handi
batean zaildu du Tributu administrazioaren eginkizunak erabat egikaritzea. Tributu arauen lurralde esparruak betebeharrak betetzea oztopatzen du baldin eta betebeharrak behar bezala betetzeko beste Estatu baten jurisdikzioan jardun behar bada lege eta prozedura ezberdinen bidez, bai jakinarazpenak egiteko, bai informazioa lortzeko edo kredituak kobratzeko ere.
|
|
|
Hasieran aurkeztutako autolikidazioa zuzendu daiteke autolikidazio osagarria (aurrekoa aldatzen duena datu berriak gehituz, aitortu gabeko datuak gehienetan) edo ordezkoa (zuzenketaren ondorioz datu akastunak datu zuzenekin ordezten badira) aurkeztuta43, baldin eta ordaintzeko kopuru
|
handiagoa
edota itzultzeko kopuru txikiagoa dakartenean, hau da, hasierako autolikidazioa Ogasun publikoaren kaltetan egin bada (Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 117 artikulua eta Bizkaiko TFAOren 119 artikulua). Hori bai, borondatezko epetik kanpo aurkeztuz gero, autolikidazio horiek epez kanpoko izaera izango dute edozein kasutan.
|
|
|
Administrazioak eskuratu edo eskualdatzen diren ondasun higiezinen balioaren berri emango du; balio hori loteslea izango da Administrazio eskudunarentzat, eta du balio
|
handiagorik
aplikatu. Lurralde erkidean, interesdunari balioa jakinarazi eta hurrengo hiru hilabeteetan zehar izango da loteslea; Bizkaian, hiri lurreko ondasun higiezinen balioa izango da esleitu beharreko gutxieneko balioa, abenduaren 3ko 163/ 2013 Foru Dekretua aplikatzearen ondorioz; Araban esaten denez, emandako balio hori kontuan hartzeko gutxieneko balioa izango da tributu bakoitzaren arauketak ezarritako lotura eta norainokoarekin; eta Gipuzkoan, gehienetan, katastro balioarekin bat dator, baina balioa loteslea izateko eta horren norainokoa zehazteko tributu bakoitzaren araua begiratu da.
|
|
|
Aurretiazko tributu proposamenak TFAOetan jaso dira (Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 87 artikulua eta Bizkaiko TFAOren 89 artikulua), eta ez dira TLOean arautu. Ikusi dugun bezala, aurretiazko balorazio akordioen bidez, errenten, produktuen, ondasunen, gastuen eta tributu zorra zehazteko gainerako elementuen balioespen fiskala ematen bada ere, aurretiazko tributu proposamenen helburua garrantzi edo konplexutasun
|
handiko
eragiketa jakin batzuei dagokien tributu zorra zehaztea da. Proposamenen bitartez, segurtasun juridikoaren plusa ezarri nahi da eragiketetan aplikagarri izango den tributuak zehaztuz azken ondorioetaraino, baita tributu zorraren kopurua zenbatuz ere.
|
|
|
Administrazioak edozein informazio eska dezake, bere ustez tributuetarako garrantzizkoa bada, nahiz eta prozedura zehatza hasi ez, edota eskatu diren datuak erabili nahi badira ikuskapenaren helburuak finkatzeko, besterik gabe. Horiek horrela, prezio batetik gorako ibilgailuen erosleei buruzko informazioa eskatu izan da, edota saltoki
|
handi
batean urtean 30.000 euro baino gehiago gastatu duten ordain txartelen titularren informazioa ere (2015eko otsailaren 18ko Auzitegi Goreneko Epaia). Bilketa bidez lorturiko informazio hau emateko eskaeren aurka ezin daiteke alegatu banku sekretuaren mende egonik informazioa babestuta dagoela.
|
|
|
Errekarguen ondorioz tributu zorraren zenbatekoa handitzen da eta handitze horrek kalte ordainaren izaera ala zigor izaera izan dezake. Errekarguaren zenbatekoa berandutze interesena baino
|
handiagoa
bada, errekarguon izaera zehatzailea izango litzateke, eta errekarguen zenbatekoa berandutze interesena baino txikiagoa ala berdina izango balitz, horien izaera kalte ordainarena izango litzateke (azaroaren 13ko 164/ 1995 Konstituzio Auzitegiaren Epaia).
|
|
|
Epai horretan Konstituzio Auzitegiak baieztatu duenez, inori bere asmoa kentzeko helburuarekin batera errekarguaren bidez zigortzeko helburua badago, zehapen bat da eta ez errekargua. Errekarguaren kopurua ikusita, berandutze interesak baino askoz
|
handiagoa
denez, errekarguaren itxurarekin" ezkutuko zehapena" ezarri da, bete betean agintzen dena inguruabar objektiboen arabera eta inolako prozedurarik gabe.
|
|
|
68 Horrela, 164/ 1995 Konstituzio Auzitegiaren Epaia: " Errekarguaren eginkizuna (administrazio kontratuetan edo kontratu pribatuetan zigor klausularen eginkizuna bezala) ez da zehapena jartzea esangura hertsian, ez baita administrazio arloan jokabide ez zilegiaren ondoriozko zigorra, ezpada tributu betebeharrak betetzeko pizgarria, edo bestela esanda, ez betetzeko asmoa kentzea". zehaztutako zorra baino zor
|
handiagoa
ordaindu behar da, hasierako aitorpena akastuna izan zelako, autolikidazioa aldatu delako edo aurretik ez zelako aitorpenik ala autolikidaziorik aurkeztu izan.
|
|
|
Izapide hori burutu eta gero, hala denean, interesdunak peritu baten balioespena ekarri behar du peritu tasazio kontrajarriko prozedurara, eskubide edo ondasunaren izaerara egokituta. Tributuaren foru arauak kontrakoa xedatu ezean, perituak ez badatoz bat ondasunen edo eskubideen balioespenean eta Administrazioaren perituaren tasazioa ez bada 120.000 euro baino gehiago eta betebeharpekoaren perituarena baino %10
|
handiagoa
, azken hau hartuko da oinarritzat likidaziorako. Osterantzean, hirugarren peritua izendatu behar da, eta horren balioespena likidazioaren oinarritzat hartuko da, aitortutako balioa eta Administrazioaren lehenengo aldian egiaztatutako balioa muga direla; balioespen horren aurka ezin aurkeztu izango da errekurtsorik.
|
|
|
Bestetik ondasunak, elementuak, ustiapenak ikuskatuko dira, eta tributu betebeharra behar bezala betetzeko Administrazioari eman behar zaizkion informazio guztiak lortuko ditu, horien artean hirugarrenei edo subjektu pasiboari eginiko errekerimenduak, bankuko kontuak ikertzea, eta abar. Ikuskapen prozedura kontrolik
|
handiena
egiten duen prozedura, kudeaketa prozeduretan ziren mugak gabe. Ikuskapen prozeduran ere, arau orokorren arabera zorra kobratuko dela ziurtatzeko har daitezkeen neurriez gain, kautelazko neurriak har daitezke; neurrien bidez, tributu betebeharra izan dela edo bete dela zehazten dituzten frogak ez desagertzea, ez suntsitzea edo ez aldatzea lortu nahi da.
|
|
|
Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 142 artikuluaren eta Bizkaiko TFAOren 141 artikuluaren izaera irakastekoa da, arautzeko izaera baino gehiago. Horiek horrela, eduki praktiko
|
handirik gabe
, artikuluak egiaztapena eta ikerketa bereizten ditu. Egiaztapen jarduketen bidez, tributu betebeharpekoek aitorpenetan eta autolikidazioetan adierazitako egintzak, elementuak eta balioak aztertzen dira; ikerketa jarduketen bidez, ostera, tributuetarako garrantzizkoak izanda tributu betebeharpekoek aitortu gabeko datuak edo txarto aitortutakoak aurkitzen dira.
|
|
|
Nolanahi den ere, epe hori beste hamabi hilabetetan luza daiteke. Epea luzatzea arrazoitu behar da eta arauek ezarritako kasuetan (Arabako TFAOren 147 artikuluak, Bizkaiko TFAOren 146 artikuluak eta Gipuzkoako Ikuskapenari buruzko Erregelamenduaren 49 artikuluak jasotako kasuetan) soilik luzatu daiteke, hala nola, Jarduketak oso konplexuak izateagatik (eragiketen kopuru
|
handia
, faktura faltsuak erabiltzea, jardueren sakabanatze geografikoa, sozietate taldeak, kontuak ikuskatzeko beharra) edota ikuskariak aurkitzeagatik betebeharpekoak gauzatzen dituen jarduera enpresarial edo profesionalen bat ezkutatu duela. Prozedura luzatzeko erabakia betebeharpekoari jakinaraziko diote hamabi hilabeteko hasierako aldia amaitu aurretik (Araban hamazortzi hilabeteko lehen aldia).
|
|
|
Hori bai, kudeaketa organoek ezin dituzte jarduketak Tributu administrazioaren bulegoetatik kanpo gauzatu, baina ikuskapen organoek badute halako jarduketak egiteko ahalmena. Gure ustez, ikuskapen prozeduren artean egiaztapen mugatuko prozedura sartzeak ez du zentzu
|
handirik
, kudeaketa organoek bulegoetatik kanpo jarduketak ezin egiteko muga gainditzeko ez bada; emaitza bera lor daiteke, ordea, egiaztapeneta ikerketa prozeduran jarduketa partzialen bitartez. Lehenago aipatu dugun moduan, ikuskatzeko eginkizuna kontrolerako prozedurarik sakonena izanda, zalantzarik gabe, ahalmen horien artean garrantzi gutxiagoko hauek ere sar zitezkeen.
|
|
|
Horregatik, egintza errebokatzeko edo horren edukia erabat aldatzeko ez da bide hau erabili behar. Horren guztiaren ondorioz, berrikuspen bide honek oker materialarenaez du garrantzi
|
handirik
. Halaber, jurisprudentziak zorroztasunez definitzen du egitezko okerra, prozeduraren erabilera gehiago murriztuz:
|
|
|
Horiek horrela, Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 228 artikuluak eta Bizkaiko TFAOren 229 artikuluak araututako prozedura honetara jo ahal izateko, hurrengo kasuen bat izan behar da: a) Tributu zorren edo zehapenen ordainketa birritan egiten denean. b) Ordaindutako zenbatekoa administrazio egintzatik edo autolikidaziotik sortutakoa baino
|
handiagoa
denean, edota ordaindutakoa zerikusirik ez duenean inolako autolikidazio edo egintzarekin. c) Preskripzio epea76 (edo Bizkaian iraungitze epea) igaro ostean tributuzorren eta zehapenen zenbatekoak ordaindu direnean. d) Zergen arloko arautegiak hala ezartzen duenean.
|
|
|
Beraz, Toki administrazioak emandako tributu egintzen aurka errekurtso bakarra geratu zen, berraztertze errekurtsoa; ordutik aurrera, berraztertze errekurtsoa ez zen borondatezkoa ezpada manuzkoa, eta errekurtso horren ebazpenaren aurka auzi errekurtsoa baino ez zegoen administrazio bidea agortzen zelako. Geroago, abenduaren 16ko Toki Gobernua Modernizatzeko Neurriei buruzko 57/ 2003 Legearen bidez, erreklamazio ekonomiko administratiboa berreskuratu zen toki tributuen gainean erreklamazioa ebazteko organo berezia sortuz baldin eta udalerriak" biztanle kopuru
|
handiko
udalerri" izaera bazuen (hots, 250.000 biztanle baino gehiago; 175.000 biztanletik gorako probintziako hiriburuak; probintziako eta autonomia erkidegoko hiriburuak edo autonomia erkidegoen erakundeen egoitzarik duen udalerria; edota 75.000 biztanletik gorako udalerriak, inguruabar ekonomiko, sozial, historiko edo kulturalengatik bereziak badira). Toki Araubideko Oinarrien Legearen 137.1 artikuluak ezarri duenez, organo horrek udal arloko erreklamazioak ezagutu eta ebazteko eskumena du tributuen eta Zuzenbide publikoko sarreren kudeaketa, likidazio, biltze eta ikuskapen egintzen gainean.
|
|
|
Toki arloko tributu egintzen berrikuspenaren egungo egoera, beraz, bikoitza da: oro har, udal gehienetan berraztertze errekurtsoa dago eta derrigorrekoa da administrazio bidea agortu ahal izateko; edota berraztertze errekurtso borondatezkoa eta derrigorreko erreklamazio ekonomiko administratiboa, bide ekonomiko administratiboa erabiltzeko" biztanle kopuru
|
handiko
udalerri" etan.
|
|
|
Hortaz, batasun printzipioaren ondorioz, foru sektore publiko osoaren aurrekontuak sartzen dira Aurrekontu Orokorretan. Hori gorabehera, historiari begiratuz gero, hainbat bide erabili ohi dira gastu kopuru
|
handiak
aurrekontuetatik at uzteko. Horren adibide ditugu, besteak beste, honako trikimailuak:
|
|
|
Edozein kasutan ere, batasun printzipioa ez da absolutua eta bazter utzi behar da Estatu esku hartzailean finantza jarduera publikoa aritzean bizitasun
|
handiagoa
lortzeko. Ulerbidez, horrela gertatu da aparteko kredituekin eta kreditu gehigarriekin, aurrekontuetako baino gastu handiagoa egin behar denean, aurreikusi ez edo aurrekontu onetsian kopuru nahikoa jaso ez duten beharrizanetara erantzuteko.
|
|
|
Edozein kasutan ere, batasun printzipioa ez da absolutua eta bazter utzi behar da Estatu esku hartzailean finantza jarduera publikoa aritzean bizitasun handiagoa lortzeko. Ulerbidez, horrela gertatu da aparteko kredituekin eta kreditu gehigarriekin, aurrekontuetako baino gastu
|
handiagoa
egin behar denean, aurreikusi ez edo aurrekontu onetsian kopuru nahikoa jaso ez duten beharrizanetara erantzuteko.
|
|
|
Horiek horrela, erregelamenduzko arauketa legearen mende, berau garatu eta osatzeko izan behar da beti. c) Tributuen arloko lege erreserbak ez die eragiten modu berean tributuaren oinarrizko osagai guztiei. Modu horretara, zerga egitatea arautzeko legeak bete behar duen zehazte maila
|
handiena
da eta ez da hain handia beste osagaiak zehazteko orduan, karga tasa eta zerga oinarria, alegia. d) Legeak berak igorri behar gaitu bigarren mailako araura, eta azken horrek legeak agindutakoa bete behar du edozein kasutan. Esaterako, tributuaren zenbatekoa zehazteko ahalmena erregelamenduari emango balio, legeak ezarri luke tributuaren gutxienekoa eta gehienekoa, Edu berean, legeak kontzeptuak zehaztu lituzke, tasen kasuan zerbitzuaren kostea kasu.
|
|
|
Horiek horrela, erregelamenduzko arauketa legearen mende, berau garatu eta osatzeko izan behar da beti. c) Tributuen arloko lege erreserbak ez die eragiten modu berean tributuaren oinarrizko osagai guztiei. Modu horretara, zerga egitatea arautzeko legeak bete behar duen zehazte maila handiena da eta ez da hain
|
handia
beste osagaiak zehazteko orduan, karga tasa eta zerga oinarria, alegia. d) Legeak berak igorri behar gaitu bigarren mailako araura, eta azken horrek legeak agindutakoa bete behar du edozein kasutan. Esaterako, tributuaren zenbatekoa zehazteko ahalmena erregelamenduari emango balio, legeak ezarri luke tributuaren gutxienekoa eta gehienekoa, Edu berean, legeak kontzeptuak zehaztu lituzke, tasen kasuan zerbitzuaren kostea kasu.
|
|
|
Hori gorabehera, alderantzizkoa ere gerta daiteke, alegia, printzipio horiek guztiak errespetatzen dituen tributu sistema zuzena ez izatea. Pentsa dezagun, adibidez, tributu betebeharrarekin batera ezartzen diren prestazio erantsiak beteezinak direla, prestazio horiek kostu
|
handia
dakartela, edo tributu prozedurek proportziorik gabeko" zeharkako presio fiskala" dakartela. Hori guztia saihesteko, Konstituzioak 31 artikuluan adierazten du, tributu sistema zuzena izan behar dela.
|
|
|
Hainbat epaitan ikus daitezke halako argudioak: makina txanponjaleen Jokoaren gaineko Tasa kopuru
|
handian
igo zen atzera eraginez baina Auzitegiak atzeraeragina ontzat eman zuen aurretik ikustekoa zelako (uztailaren 16ko 126/ 1987 Epaia); Jokoaren gaineko Tasa bera atzera eraginez igo zenean Konstituzioaren aurkako zela adierazi zuen oraingoan aurrez ezin zelako ikusi (urriaren 31ko 173/ 1996 Epaia); PFEZren zorra atzera eraginez igo zuen araua egokia zela adierazi zuen nahiz eta araua aldatu abendua...
|
|
|
lehenik eta behin, lurralde horretako auzitegi eta epaile guztiek aplikatu behar dute lege hori, antolamendu juridikoaren beste osagai bat izanik; bigarrenik, lege hori, antolamendu juridikoan sartutakoan, kontuan hartu behar da edozein xedapenen interpretazioa egiterakoan. Gure kasuan, arauen lurralde eragingarritasuna garrantzi
|
handikoa
dira Euskadiko Ekonomia Itunari eta Nafarroako Ekonomia Hitzarmenari begira, arau horietan tributuak banatzeko lotuneak ezartzen direlako, baita autonomia erkidegoko erakunde eskudunek esparru honetan emaniko arauak ere, arauok alega daitezkeelako eta bete beharrekoak direlako Estatuko administrazio organoentzat berrikuspen prozeduretan edota arauok interpretatu eta aplikatu behar dituzten organo...
|
|
|
Egozpen sistema horrek ere bi modalitate izan ditzake: aipatutakoa, egozpen oso deritzona; eta egozpen arrunta, horren arabera, kenkaria, gehienez jota, ezin daiteke izan nazioarteko errenta horiek egoiliar diren Estatuan ordainduko zuketen kuota baino
|
handiagoa
.
|
|
|
Oraingoan ere, manuak ez du erabilgarritasun
|
handirik
, arauak terminoaren definizioa ez duenean, hots, gatazka batean, zein esangura gailendu behar den ez duelako zehazten. Terminoak izan ditzakeen adieretatik, kasuari ondoen dagokionaren arabera egin behar dela interpretazioa besterik ez dio legeak, esangura horien artean inolako lehentasun hurrenkerarik ezarri gabe; gauzak horrela, zein irizpide aplikatu lehenago, juridikoa, teknikoa ala ohikoa?
|
|
|
Alde batetik, tributu sistema ekonomia agerpen orori hedatu zaio, gastu publikoa etengabe handitu ahala gastu horri aurre egiteko diru iturri berriak bilatu direlako. Bestetik, printzipio juridikoek garrantzi
|
handiagoa
hartu dute tributu sistemak eratzean, zergadunen bermeak garatu, tributu motak artezago arautu eta ekonomia ahalbideari hobeto egokituz.
|
|
|
Indarraldi mugatuarekin eta zerga egitate berdinarekin, Fortuna
|
Handien gaineko
Aldi Baterako Zerga daukagu, Ondarearen gaineko Zergaren osagarri, Autonomia erkidegoei laga ezin dakiekeena baina Ekonomia Itunaren bidez araugintza autonomoko zerga itundua dena.
|
|
|
" mortis causa" eskurapenak (jarauntsia, legatua, eta abar)," inter vivos" dohaintzak, eta hirugarrenaren mesedetan bizi asegurutik jasotako kopuruak. Lurralde erkidean, autonomia erkidegoei lagatako zerga da, zergaren arauketa aldatzeko ahalmen
|
handiak
dituztela.
|
|
|
kostu bidezko ondare eskualdaketak (ondasunen eskualdaketa, eskubide errealen, maileguen, errentamenduen... eraketa kargatzen dituena); sozietate eragiketak (sozietatearen desegitea, kapitala murriztea ekarpenak itzulita. kargatzen ditu); eta egintza juridiko dokumentatuak (egintzak eskritura publikoetan jasotzea, merkataritzako agiri batzuk egitea kanbio letra, kasu, eta administrazio agiri batzuk egitea. kargatzen ditu). Lurralde erkidean, autonomia erkidegoei lagatako zerga da, zerga arautzeko ahalmen
|
handiak
dituztela.
|
|
|
Tasa eta kontribuzio berezien kasuan, lotura hori malguagoa da, baina horrek ez du esan nahi tasa eta kontribuzio bereziak tributuak ez direnik. Orokorrean, tasa eta kontribuzio berezien bitartez, jarduketa publikorako finantzaketa lortu nahi da; ildo horretatik, jarduketatik onura gehien ateratzen dutenek parte
|
handiagoa
hartu lukete jarduketaren finantzaketan. Horregatik, azken bi tributu horien kontraprestazio izaeraz hitz egiten da eta zergaren kasuan, izaera ordaintzaileaz argi eta garbi.
|
|
|
Tasaren zenbatekoa ezin da administrazio jarduketaren edo zerbitzuaren benetako kostua baino
|
handiagoa
izan. Kostu horrek bere barne hartzen ditu zuzeneko eta zeharkako gastuak, finantza gastuak, gastu orokorrak eta ibilgetuaren amortizazioa.
|
|
|
Prezio publikoen zenbatekoak, azkenik, jarduketa edo zerbitzuak sorturiko kostuak gutxienez estali behar ditu, diru sarrera
|
handiago
eska daitekeela. Dena den, interes publikoko arrazoiak edota kultur, ongintza edo gizarte arrazoiak direla bide, kostuak baino txikiagoak diren prezio publikoak ere ezar daitezke.
|
|
|
Aipamen zehatz horiez landara, Administrazioak zergadun eta subjektu pasiboekin dituen harreman guztiak egoitza fiskalaren arabera jakinarazten dira. Tributuaren aplikazioa administrazio prozeduren multzoaren bidez gauzatzen denez, Tributu administrazioaren eta betebeharpekoen arteko jakinarazpenek garrantzi
|
handia
daukate, kontuan hartzen badugu Ogasunak beti diharduela administrazio prozeduren bitartez, eta jakinarazpenak prozedura horretan oinarrizko betekizun direla, norbanakoentzat berme zereginak bete eta babesik eza saihesteko. Horregatik, tributua aplikatzean burutzen diren egintza eta prozedura guztiak eragingarriak dira, horien jakinarazpena behar den moduan egin bada; egoitza fiskalak, bada, izugarrizko garrantzia du tributuaren aplikazioan.
|
|
|
Hori erabiltzen da Sozietateen gaineko Zergan, edozein zerga oinarriri portzentaje bera aplikatzen baitzaio. Karga tasa progresiboen kasuan, tasen tarifa bat dago eta, zerga oinarria handitzen den heinean, tasa ere
|
handiagoa
da. Demagun, oinarri likidagarria 1.000 eurokoa denean, karga tasa %5 dela; karga tasa aurrerakorra denetan, zerga oinarria 2.000 eurokoa izango balitz, karga tasa %5 baino handiagoa izan litzateke, adibidez, %7 Karga tasa progresiboen artean bi motatakoak daude:
|
|
|
Karga tasa progresiboen kasuan, tasen tarifa bat dago eta, zerga oinarria handitzen den heinean, tasa ere handiagoa da. Demagun, oinarri likidagarria 1.000 eurokoa denean, karga tasa %5 dela; karga tasa aurrerakorra denetan, zerga oinarria 2.000 eurokoa izango balitz, karga tasa %5 baino
|
handiagoa
izan litzateke, adibidez, %7 Karga tasa progresiboen artean bi motatakoak daude: jarraiak eta tartetan edo eskala mailatan zatitutakoak.
|
|
|
Adierazi dugun bezala, tarifa progresiboetan, oinarria handitzen denean, kuota ere handitzen da, bi arrazoi horiengatik: oinarria
|
handiagoa
delako, eta aplikatzen zaion karga tasa ere handiagoa delako. Oinarria handitzean, tasa handiagoa aplikatzen denez, kuota ere handitzen da; horrela, tarteen arteko jauzia gertatzen da, kuotak izandako gehikuntza handiagoa denean oinarriak izandakoa baino.
|
|
|
Adierazi dugun bezala, tarifa progresiboetan, oinarria handitzen denean, kuota ere handitzen da, bi arrazoi horiengatik: oinarria handiagoa delako, eta aplikatzen zaion karga tasa ere
|
handiagoa
delako. Oinarria handitzean, tasa handiagoa aplikatzen denez, kuota ere handitzen da; horrela, tarteen arteko jauzia gertatzen da, kuotak izandako gehikuntza handiagoa denean oinarriak izandakoa baino.
|
|
|
oinarria handiagoa delako, eta aplikatzen zaion karga tasa ere handiagoa delako. Oinarria handitzean, tasa
|
handiagoa
aplikatzen denez, kuota ere handitzen da; horrela, tarteen arteko jauzia gertatzen da, kuotak izandako gehikuntza handiagoa denean oinarriak izandakoa baino.
|
|
|
oinarria handiagoa delako, eta aplikatzen zaion karga tasa ere handiagoa delako. Oinarria handitzean, tasa handiagoa aplikatzen denez, kuota ere handitzen da; horrela, tarteen arteko jauzia gertatzen da, kuotak izandako gehikuntza
|
handiagoa
denean oinarriak izandakoa baino.
|
|
|
Jauzi hori saihesteko, egun erabiltzen diren tarifa progresiboak tarteetan edo eskala mailetan zatitzen dira, eta tarte bakoitzean hurrengo sistema erabiltzen da: tarte bakoitzaren gutxieneko zenbatekoari eskalan ezarritako kuota bat dagokio; gutxieneko zenbateko hori gainditzen duen oinarriaren zatiari eskalak zehaztutako tasa
|
handiagoa
aplikatzen zaio. Horrela, oinarria handitzen denetan, gehikuntza oso txikia izan arren, ordaindu behar den portzentajea ere handitu egiten da.
|
|
|
Kuota hori, oinarriari begira, %26, 81eko portzentajea da. Horrenbestez, nahiz eta erabilitako oinarri biak eskalaren tarte berean egon, oinarri likidagarri
|
handiagoaren
kasuan, kuota ere handiagoa da.
|
|
|
Kuota hori, oinarriari begira, %26, 81eko portzentajea da. Horrenbestez, nahiz eta erabilitako oinarri biak eskalaren tarte berean egon, oinarri likidagarri handiagoaren kasuan, kuota ere
|
handiagoa
da.
|
|
|
Diferentziazko kuota kalkulatzeko, kuota likidoari kendu behar zaizkio zergaldian zehar gauzaturiko atxikipenak edo kontura egindako ordainketak eta kenkariak. Zenbateko hori negatiboa izan daiteke (itzuli beharrekoa), konturako ordainketak kuota likidoa baino
|
handiagoak
direnean. Kontrara, zenbatekoa positiboa izango balitz, diferentziazko kuota izango litzateke tributu betebeharraren eduki ekonomikoa, hots, zergadunak ordaindu lukeena.
|
|
|
Bermeak ziurtatu behar duen kopuruari dagokionez, Araban, zorra edo zehapena, errekarguak eta berandutze interesak estali litzateke; Gipuzkoan, zorra edo zehapena, berandutze interesak eta horien guztiaren %25 gehiago estali litzateke borondatezko aldian, eta geroratutako zenbatekoa, interesak, betearazpen aldiko errekargua eta horien guztiaren %5 gehiago, betearazpen aldian; eta Bizkaian, kuota edo zehapena eta horien guztiaren %20 gehiago estali litzateke. Halaber, Bizkaian, premiamendu errekargua (%20koa hau ere) sortu izan bada, eta ordaintzeke dagoen kopurua
|
handiagoa
bada, orduan errekargua eta %5 gehiago estali behar da kostuetarako. Edozein kasutan, bermeak berandutze interesak ere estali behar ditu, geroratzean sortuko diren interesak barne.
|
|
|
XX. mendearen erditik aurrera (parafiskalitatearen kontzeptua eratzen denean), zenbait ahalegin egin dira ordainarazpen parafiskalak ezabatzeko edo, gutxienez, tributuak printzipioen menpe jartzeko. Ahalegin horiek indar
|
handiagoa
hartu dute 1978ko Konstituzioa onartzeaz geroztik. Hasieran, bazirudien ordainarazpen parafiskalak ez zetozela bat Konstituzioak tributuen arloan ezartzen zituen printzipioekin, baina praktikak erakutsi digu hori ez dela guztiz egia.
|
|
|
Horiek horrela, TFAOren eta TLOren izaera publikoko ondare prestazioen definiziotik alde egiten dute. Eztabaida teorikoaz gain, esparru juridiko praktikotik haratago doa karga horiek erabiltzean tributuak aplikatzeko eta sortzeko kontuan izan beharreko printzipioak hautsi daitezke, modu horretara segurtasun juridikorik eza
|
handia
sortuz.
|
|
|
Ildo horretatik, Konstituzioaren 133.2 artikuluak berdindu omen ditu autonomia erkidegoen ahalmena eta toki korporazioen ahalmena tributuak sortzeko eta galdatzeko. Nolanahi den ere, horrexetan datza alderik
|
handiena
: autonomiaerkidegoek euren tributuak sortzeko jatorrizko ahalmena dute euren autonomia estatutuetan jasota; eta toki korporazioen ahalmena eratorria da, ez da jatorrizkoa, hots, tributuak sortzeko baimena ematen dien legea behar dute, Estatuko legearen baimena8, hain zuzen.
|
|
|
Aldi baterako akordioa behin betiko bihurtu zen, eta Ekonomia Ituna modu sistematikoan berriztatu zen behin eta berriro, baina berriztatze bakoitzean horren indarraldia zehaztu behar zen Estatuari ordaintzeko kopuruak eguneratu ahal izateko. Sistemak abantaila
|
handiak
zekartzan Ekonomia eta Ogasun Ministeriorako diru sarrera ziurrak berehala lortzen zituelako inolako gasturik gabe. Bestetik, diputazioek, Kupoaren ordainketa araubidearen ardatza zela jakinda, urteko kupoa ordaintzen zuten zintzo zintzo eta euren tributu kudeaketa egiten zuten.
|
|
|
diputazioek euren funtzionarioak izendatzen zituzten, udalen sarrerak eta gastuak kontrolatzen zituzten, errepide sare zabala kudeatzen zuten, euren polizia zeukaten, bekak ematen zituzten, etab... eta hori guztia Estatuaren kontrolik gabe. Diru sarrerei dagokienez, Ogasun zentralaren aldaketek, era berean, Ekonomia Itunaren aldaketak ekartzen zituzten sistemara egokitzeko; Kupoa eguneratzeko aitzakiarekin Ituna berriztatzen zenetan, malgutasun
|
handia
erakutsi zuten.
|
|
|
Bizkaia eta Gipuzkoa probintzia" traidore" izendatu zituzten eta, 1937ko ekainaren 23ko Dekretuaren aginduz, Ekonomia Itunaren araubidea ezabatu eta Ogasun zentrala zabaldu zen bi probintzien lurraldera. Itunari eutsi zioten, ostera, Araban eta Nafarroan, baina debaluatuta hein
|
handi
batean. Diktadura frankistaren garaian, oso zentralizatuta eta hierarkizatua zen testuinguruan, ogasun autonomoarentzat baliabide asko eskatzea ezinezkoa zen beldurrarengatik edota erakundeen prebentzioarengatik; horiek horrela, itunak ezin izan ziren berreskuratu sasoi horretan.
|
|
|
Egoera hori larriagotu zen errekurtsogileek Europar Batasunaren barruan Ekonomia Itunaren bateragarritasuna" kolokan" jarri zutenean. Garai hartan, egia da Europar Batasunaren ikuspegitik zuzeneko zergen arteko harmonizazio fiskala bultzatu nahian, arrakasta
|
handirik gabe
, ez zen aitortzen estatu kideena ez zen tributu sistemarik. Testuinguru horretan, hagitz garrantzitsua suertatu zen 2004ko abenduaren 9ko Auzitegi Gorenaren Epaia; bertan zeharka adierazi zuenez, Sozietateen gaineko Zergaren foru arauak Europako Tratatuen aurkakoak ziren, Estatu laguntzak zirelakoan ez baitzitzaizkion Europako Batzordeari aurretiaz jakinarazi.
|
|
|
Esan bezala, ekarpen hori ez da Aldundi bakoitzak bildutako diruaren araberakoa, Euskaditik kanpo dagoen osagai baten araberakoa baizik, hots, Estatuko gastu orokorren araberakoa. Ildo horretatik, zerga bilketak gora eginez gero edota kudeaketa ona burutuz gero Euskadiren mesedetan da autonomia erkidegoaren gasturako erabil daitekeen kopurua
|
handiagoa
izango delako. Zerga bilketan behera eginez gero, ordea, gastuetarako kopurua txikiagoa izango litzateke.
|
|
|
Erregela berezi bezala, aurreko ekitaldian egindako eragiketen zenbatekoa 10 milioi euro baino
|
handiagoa
denean, subjektu pasiboek, egoitza fiskala edonon dutela ere, foru aldundiei, Estatuko Administrazioari edo bi Administrazio horiei aurkeztuko eta ordainduko diete tributua, ekitaldi horretan lurralde horietako batean edo bestean egindako eragiketen zenbatekoaren proportzioan. Esaterako, demagun enpresaren egoitza Lemoan
|
|
|
Erregela berezi bezala, aurreko urtean (eta ez aurreko ekitaldian Sozietateen gaineko Zergan bezala) egindako eragiketen zenbatekoa 10 milioi euro baino
|
handiagoa
denean subjektu pasiboek honela ordainduko dute zerga: a) Euskadin bakarrik jarduten dutenean zerga foru aldundian ordaindu behar dute; eta lurralde erkidean bakarrik jarduten dutenek Estatuko Administrazioan ordaindu behar dute. b) Lurralde erkidean eta Euskadin jarduten duten subjektu pasiboek zerga bi administrazioetan ordaindu behar dute, lurralde bakoitzean egindako eragiketen zenbatekoaren proportzioan.
|
|
|
Ekonomia Itunak, bada, artikulu luze bat, 43.a, erabiltzen du egoiliarra izatea eta egoitza fiskala zehazteko. Sartu ere, 2002ko Itunak aldaketa
|
handiak
sartu zituen bi horiek zehazteko eta lurralde erkideko Legearekin koordinatu zen. Garai hartan, abenduaren 27ko 21/ 2001 Legea, Autonomia Estatutudun Hirien eta Lurralde Erkideko Autonomia erkidegoen Finantzaketa sistema berriaren Neurri Fiskal eta Administratiboak arautu zituena indarrean zegoen (egun abenduaren 18ko 22/ 2009 Legeak indargabetuta, baina lege horretan diraute halako irizpideak).
|
|
|
Lehenengo erregelak huts eginez gero, pertsona fisikoa ohiko egoiliarra izango da bere interesen gune nagusia duen lekuan. Leku hori zein den jakiteko, Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren zerga oinarriaren zatirik
|
handiena
zein lurraldetan eskuratzen duen ikusiko da. Kasu honetarako, ez dira kontuan hartuko ondasun higigarrien kapitalak emandako errentak eta ondare irabaziak, ezpada errentak lortzeko lurralde batean egotea beharrezkoa den kasua (lan etekinak edota jarduera ekonomikoarenak).
|
|
|
Bigarren erregela ere berdin berdin aplikatuko da: zerga oinarriaren zatirik
|
handiena
lortu den lurraldean egoiliarra dela ulertuko da. Eta hirugarrena, bere azken egoiliar izatea lurralde horretan izan bada.
|
|
|
Sozietate egoitza eta negozioen zuzendaritza eta administrazio kudeaketa zentralizatuta dagoen lekua bat ez badatoz, kudeaketa edo zuzendaritza hori Euskadin egiten bada. Aurreko irizpide horiek huts eginez gero, ibilgetuaren baliorik
|
handiena
non daukaten hartuko da kontuan.
|
|
|
Era berean, sozietate zibilek, nortasun juridikorik gabeko erakundeek eta erakunde ez egoiliarren establezimendu iraunkorrek egoitza fiskala Euskadin dutela uste izango da, Euskadin egiten badute euren negozioen administrazio kudeaketa edo zuzendaritza. Irizpide hori erabilita egoitza non duten jakiterik ez badago, ibilgetuaren baliorik
|
handiena
non daukaten hartuko da kontuan.
|
|
|
Egoiliar izate berrian pertsona fisikoak jarraian emandako denbora gutxienez hiru urtez luzatzen den kasuetan izan ezik, Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren eta Ondarearen gaineko Zergaren ondorioetarako, aldaketarik ez dela izan pentsatuko da ondorengo inguruabarrak gertatzen direnean: a) Egoiliarra izateaz aldatzen den urtean edo hurrengoan, Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren zerga oinarria aldaketaren aurreko urtean izandako zerga oinarria baino %50
|
handiagoa
izatea, gutxienez. Baterako tributazioa egiten denean, indibidualizatzeari buruzko arauak erabiliz zehaztuko da. b) Egoera hori sortzen den urtean, Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren ondorioz benetan ordaindu den tributua aldaketa izan aurreko lurraldean aplikatu beharreko arauarekin gertatuko zatekeen tributuaren benetako ordainketa baino txikiagoa izatea. c) Ohiko egoiliarra berriz ere hasierako lurraldean izatea, a) letran azaldutako egoera sortzen den urtearen hurrengoan, edo horren hurrengoan.
|
|
|
Ekonomia Itunaren 65 artikuluaren arabera, Arbitraje batzordeak hiru kide izango ditu, itzal
|
handiko
adituak izan behar dira, tributuen edo ogasunaren arloan lanbidez aritutakoak hamabost urtetan, gutxienez. Sei urteko aldi baterako izendatuko dira.
|
|
|
Estatuaren gastu horietako batzuk Euskaditik kanpo egiten dira (adibidez, Koroaren gastuak, Estatuko Erakunde Zentralen gastua, Kongresuaren eta Senatuaren gastua, Defentsako gastua, Kanpo Harremanetarako gastua edota Europar Batasunari eman beharreko ekarpena). Beste gastu batzuk, txikienak, Euskadin bertan egindakoak dira (adibidez, interes orokorreko portu eta aireportuetako gastua edo Abiadura
|
Handiko
Trenaren gastua).
|
|
|
Tributuak eta zor publikoa, ostera, zehatzago ikasiko ditugu, Ogasun publikoaren sarrerarik garrantzitsuenak direlako, zerga bilketaren ikuspegitik. Tributua, gainera, ardura
|
handiz
jorratuko dugu idazlan honetan zehar.
|
|
|
Administrazio publiko guztien herri zorraren kopuruak ezin du gainditu Europar Batasunaren Funtzionamendurako Tratatuak ezarritako balioa, barne produktu gordinari begira (Konstituzioaren 135.3 artikulua). Horiek horrela, Euroaren guneko herrialdeetan herri zorrak ezin da barne produktu gordinaren %60 baino
|
handiagoa
izan. Hala ere, krisi ekonomikoaren eta zati batean pandemiaren eta nazioarteko gatazka edo guden ondorioz, une honetan Espainiak muga horiek gainditzen ditu eta herri zorra barne produktu gordinaren %113tik gorakoa da, gutxi gorabehera.
|
|
|
" 13 artikulua. Finantza jasangarritasunaren printzipioa bideratzea.Herri administrazio guztien zor publikoaren (gehiegizko defizitaren kasuetan aplikatzeko prozedurari buruzko protokoloaren arabera definituko da) bolumena ez da nazioko barne produktu gordinaren ehuneko 60koa baino
|
handiagoa
izango, termino nominaletan adierazita, edo Europako erregelamenduak ezartzen duena baino handiagoa. Muga hori honako ehunekoen arabera banatuko da, nazioko barne produktu gordinaren termino nominaletan adierazita:
|
|
|
" 13 artikulua. Finantza jasangarritasunaren printzipioa bideratzea.Herri administrazio guztien zor publikoaren (gehiegizko defizitaren kasuetan aplikatzeko prozedurari buruzko protokoloaren arabera definituko da) bolumena ez da nazioko barne produktu gordinaren ehuneko 60koa baino handiagoa izango, termino nominaletan adierazita, edo Europako erregelamenduak ezartzen duena baino
|
handiagoa
. Muga hori honako ehunekoen arabera banatuko da, nazioko barne produktu gordinaren termino nominaletan adierazita:
|
|
|
Baldin eta, Europako erregelamenduak ekarritako betebeharren ondorioz, ehuneko 60 ez beste zor muga bat egongo balitz, Administrazio Zentralaren, autonomia erkidegoen eta toki erakundeen arteko banaketak aurretik azaldutako proportzio berak izango ditu. Autonomiaerkidego bakoitzaren zor publikoaren muga ez da haren eskualdeko barne produktu gordinaren ehuneko 13koa baino
|
handiagoa
izango".
|
|
|
Horren ildotik, Aurrekontuen Legeak muga bat jarri ohi du. Bizkaiari dagokionez, abenduaren 3ko 5/ 2013 Foru Arauak, 119 artikuluan, xedatu duenez, Aurrekontuen Foru Arauak epe luzeko zorpeketaren gehieneko muga ezarriko dute; eta 118 artikuluak dionez, ekitaldiaren amaieran zor bizia ezin da ohiko sarreren aurrekontua baino 1,5 bider
|
handiagoa
izan.
|
|
|
Zeharkako negozio juridikoaren bidez, alderdiek lortu nahi duten helburua ez da eurek erabilitako negozioaren bidez lortzen dena; izan ere, ez datoz bat erabili den bidea eta lortu nahi den helburua. Horren ildotik, zeharkako negozio juridikoan, ez da ezer ezkutatzen edo ez da ezelako itxurarik egiten, baina negozioaren kariak negozio beraren helburua gainditzen du, alderdien asmoari begira; hala ere, ez dago desproportzio
|
handiegirik
negozioaren kari tipikoaren eta buruturiko negozioaren helburuaren artean. Negozio mota horiek, orokorrean, lege iruzurra gauzatzeko asmoarekin burutzen dira, baina beti ez da horrela gertatzen.
|
|
|
Hala ere, kontuan hartu behar da ezin dela erkidegoko tributurik ezarri toki tributuen zerga egitate beraren gainean, bai ostera, aberastasun iturri beraren gainean edota gai ezargarri beraren gainean, ekainaren 5eko 122/ 2012 Konstituzio Auzitegiaren Epaiak adierazi zuen moduan. Epai horretan ezarri zenez, Kataluniako Parlamentuaren abenduaren 29ko 16/ 2000 Legeak sortutako Merkataritzako Establezimendu
|
Handien gaineko
Zerga bateragarria zen Jarduera Ekonomikoen gaineko Zergarekin; debekatu ere, AEFLOren 6.3 artikuluak ez zuen debekatzen autonomia erkidegoek tributuak sortzea toki tributuetan kargatutako gaien gainean edota zergen iturrien gainean, zerga egitate beraren gainean zergapetze bikoitza sortzea baizik. Era berean, pertsona juridikoen aktibo ez emankorren gaineko Zergari buruz (Kataluniakoa ere), besteak beste, otsailaren 28ko 28/ 2019 KAEk ezarri duenez, zerga horrek ez du Ondarearen gaineko Zergaren, Ondasun Higiezinen gaineko Zergaren eta Trakzio Mekanikodun Ibilgailuen gaineko Zergaren zerga egitatea partekatzen, ez dituelako merkataritzako entitate batean aktibo guztiak kargatzen ezpada aktibo ez emankorrak.
|
|
|
AEFLOren 12 artikuluak ezarri duenez, autonomia erkidegoek errekarguak jar ditzakete Estatuko tributuen gainean, tributuak laga badaitezke eta muga zehatz batzuk errespetatzen badira. Nolanahi den ere, errekarguak ez dira erabili, eta neurri
|
handian
aukera hori hutsik geratu da. Hori azal daiteke honako arrazoiekin:
|
|
|
Horrenbestez, lotura puntua zergaduna ohiko egoiliarra izatea da. Familia unitate bereko zergadunak ohiko egoiliarrak lurralde desberdinetan baldin badira eta tributuak batera ordaintzea erabakitzen badute, oinarri likidagarri
|
handiena
duen kidea nongo egoiliar izan eta lurralde hartako Administrazioak izango du eskumena; oinarri likidagarria kasuan kasuko lurraldeko arauei jarraituz kalkulatuko da (Itunaren 6 artikuluko bigarren puntua).
|
|
|
Telelanaren kasuan ere, eta lanak edo zerbitzuak atzerrian egiten direnean, edo ontzi
|
handietan
, itsasontzi txikietan, itsas artefaktuetan edo itsasoko plataforma finkoetan, uste izango da langilea adskribatuta dagoen lantokia kokatzen den lurraldean egin direla.
|
|
|
a) Betebehar pertsonalaren arabera, zergaduna Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren menpe dagoenean hiru Lurralde Historiko edozeinetan. ...en ondare elementuak zein lurraldetan dauden kontuan hartu gabe (mundu osoko ondarea). b) Betebehar errealaren arabera, zergaduna Espainiako egoiliarra ez denean, hiru Lurralde Historikoetako Tributu administrazioek zerga eskatuko dute zergadunak Espainian kokatuta dituen eskubide eta ondasunen gainean baldin eta Euskadin dauden, erabil litezkeen edo bete liratekeen ondasun eta eskubideen baliorik
|
handiena
badago.
|
|
|
Bostgarren Xedapen Gehigarriak adierazi duenez, Fortuna
|
Handien
Elkartasuneko Aldi Baterako Zerga, Ondarearen gaineko Zergaren osagarri, araugintza autonomoko zerga itundua da eta bere indarraldian zehar eskatuko da Ekonomia Itunean Ondarearen gaineko Zergarentzat ezarritako irizpideekin.
|
|
|
Halaber, Ekonomia Itunak dakarren finantzaketak,
|
handiagoak
ala txikiagoak, eragina du proportzio berean euskal Administrazioengan gobernuko hiru mailatan, erkidego mailan, foru mailan eta udal mailan. Esan ere, esan daiteke barrura begira euskal Administrazio guztiek sistemaren arriskua partekatzen dutela, hots, arrisku partekatua da Eusko Jaurlaritzarentzat, Foru Aldundientzat eta euskal udalentzat.
|
|
|
Nafarroako eta Euskadiko foruen defentsa lotu zen alderdi karlistarekin, eta foruen ezabaketa alderdi isabeldarrarekin. Gerra liberalek edo isabeldarrek irabazi zuten, Espartero jeneralaren garaipenarekin ospe
|
handikoa
da Bergarako Besarkada Esparteroren eta Marotoren artean, jeneral karlistaren artean. Ondorioz, 1839ko urriaren 25eko Legea onetsi zen Nafarroako eta Euskadiko foruak berresteko" Estatuko konstituzio batasunaren" kalterik gabe.
|