|
2008
|
|
|
Baina, zerengandik babestu nahi nuen nik? Haurretan jada, denek bezala, gure izatea ezerez txiki bat bezala sentitu ohi dugu,
|
gauza
, zirrara, mugazko biribilki ezkor bat bezala zertzen zaiguna, haren erdian, gure bihotzean heriotzaren beldurra, ukapen goren bezala, sumatzen dugularik.
|
|
|
433). Zer amaitzen du Oteizak Quousque tandem?! eko orrietan, eta zer
|
gauza
berri hasten du. Horri erantzuteko, Oteizaren ibilbideko zenbait pauso aipatu ditugu, zeinak, Quousque tandem?!
|
|
|
Hitzarmen horrek, egun, atentzio berria sortu du, oraingoan berriz, amerikar kontinentetik Espainiarako bidean gauzatzen diren migrazio fluxuak direla eta. Espainiako autoritateek hitzarmen hau Uruguaiko herritarrei ez aplikatzearen jarrerak erantzun sendoa piztu du uruguaitarren aldetik, bai arlo politikora bai judizialera zabalduz, bi aldeen gobernuei tratatu horren aplikazioa
|
gauza
dezaten beharrezko gestioak egin ditzaten eskatuz eta, aldi berean, auzitegietan eskubide horiek galdatuz.
|
|
|
Alegia, ingelesez egindako hiru ariketetan, MINTZA 3, MINTZA 4 eta IDAZ 4 deiturikoetan, 5 urterekin hasitakoek okerrago adierazi dituzte ariketen asmo komunikatiboak: MINTZA 3an talde honetako askok uko egiten diote argazkian agertzen diren pertsonen kokalekua deskribatzeari, adibidez; MINTZA 4an, etengabeko laguntza eskeek eta zuzentasun arazoek ekintza gaitasunaren ikuspegitik onargarriak ez diren testuak sorrarazten dituzte; IDAZ 4 ariketan ere
|
gauza
bera gertatzen da. Aldea, beraz, kontuan hartzeko modukoa da.
|
|
|
Azaldutako guztiari, hizkuntza gaitasuna gaindituz ekiteko erronkari heldu diogu. Izan ere, gaitasun komunikatiboaren azterketak gero eta oihartzun handiagoa duen arren pedagogiaren aldetik, ez da
|
gauza
bera gertatzen jarraipen lan eta balorazioarekin. Horregatik, gure lanaren ekarpen nagusia aztergaiaren lanketa bera da, hots, gaitasun komunikatiboaren azterketa.
|
|
|
Duda barik esan genezake, beraz, parte hartzearen erretorika modan egon dela azken hamarkadan politikan edo ekonomian aritzen diren teknikari edo agintarien ahotan. Hitz beraren erabilera orokortzeak, ordea, ez du esan nahi fenomeno berberaz ari garenik une oro; izan ere, moda horren atzean, helburu, interes eta praktika desberdinak, eta batzuetan kontrajarriak, ezkutatzen baitira2 Hots, parte hartzea ez da
|
gauza
bera batzuentzat edo besteentzat, ez da helburu berekin erabiltzen, eta, ondorioz, antzeko diskurtsoen baitan oso egitate desberdinak aurki ditzakegu.
|
|
|
Hitz gutxitan, izenek belaunaldi zentzua sortzen dute. Ez da harritzekoa, gainerako ondare sinbolikoen joan etorriek ere egiten baitute
|
gauza
bera. Izenek, hortaz, laguntzen dute belaunaldien arteko aldeak areagotzen:
|
|
|
Artikulu honen xedea izendatze praktikei (naming practice direlakoei) buruzko ikerketa bat aurkeztea da. Izendatze praktikak
|
gauzei
, lekuei eta pertsonei izena emateko jarduerak dira. Praktika horiek antropologian, soziologian edota hizkuntzalaritzan ikertu dira eta alderdi askotatik ikertu ere:
|
|
|
|
Gauza
bera gertatzen da pertsonen izen propioen kasuan. Norbanakoak izena behar du bat eta bera izateko:
|
|
|
Izena emanez eratzen dugunaren aurreizatea ez dugu zalantza jartzen. Izan bada, izate zabal batean, jendeak bere hitzezko eta gogozko antolakuntzaz izatea mugatu eta, izan badiren
|
gauzak
–eratzen ditu.
|
|
|
Esanahia ez baitago izenean bertan, izena jendartean erabiltzean baizik. Eta ondorioz, izen bat edo beste erabiltzeak, modu batez edo bestez erabiltzeak, pertsonaren ezaugarri sozialei buruz zerbait esango digu; ez da
|
gauza
bera, esate baterako, Jon, Jontxu, Juan edo Jon Jauna...
|
|
|
Marko Polok «Zuhaitz Bakarraz» amets egiten du, honek paradisuko «baratzeaz», honek bere errege Aloadinez, honek Kogatraz, honek, iratzarririk, Marko Poloz, eta horrela biak elkartzen dira, Marko Polok begiak irekitzen dituen mementoan, Genevako presondegian. Devisement du Monde liburuaren eraikuntza parodiko horrek indartzen du hipotestuaren ganora gabezia (batzuetan hala izan daitekeena, maiz egiaztatua dena), azpimarratuz ameslari bakoitzak ez duela ezagutzen bere ametsetako pertsonaien ametsa, hori
|
gauza
ezinezkoa baita.
|
|
|
Poetak Mentura menperatu nahi lukeela dio, benetan kontrolpean daukan sistema baten makinerian finkatuz, baina Menturaren Ideia mentala baizik ez du eskupean; Gizakiak bere ideiak baizik ez ditu ordenatzen ahal, eta ez haien erreferenteak:
|
gauzekin
berekin aritzea ez zaio emana, are gutiago agintzen dituen Menturekin, Gizakia beraren existenzia honen menpeko dela ere. Poetak errealitate guzia «Libururat» helaraztea zuen amets:
|
|
|
Poeta ez da Mentura beraren, hots haren ideia mentalaren erreferentearen existenziaz edo existenzia ezaz segur izaten ahal. Hain zuzen, «Liburu» izan ezina Menturaren baieztapena eta ezeztapena da ber denboran («il y a et il n, y a pas de hasard»/ «mentura bada eta ez da»,, uvres complètes, op., 442 or.), bi jarrera horiek
|
gauza
bera erran nahi dutelarik: Menturaren Ideia baizik ez dugu lortzen ahal, hizkuntzatik harat ez baikintezke joan gure «bisioek» («visions») errepresentatzen duten izaeraren edo izaera ezaren arrazoia osoki ulertzeko («bisio» horiek zuzenean «bistan» ager dakizkigun nahi genukeelarik? «vues»?, Mallarmé k dioen bezala «Prose (pour des Esseintes) »en, Poésies, op., 45 or.), «bisio» horiek «zerbait» edo «ezer» edo ahoskaezina den beste zerbait izan daitezen.
|
|
|
Egiaz erraten ahal den
|
gauza
bakarra da beraz «zentzua» «zehaztugabea» geratzen zaigula, eta menturaz zortea jokatuz erdiesten dugula bakarrik.
|
|
|
Bainan bildumaren ondarrean, egiaztapen bat saihestezina agertzen da: A. Arkotxak deskubritzen duena, azken finean lortzen dituen
|
gauza
bakarrak dira, Septentrioaren ordez eta beronen tokian, Lurraren mugimendua eragiten duen «bederatzigarren zeruaren» partez (Septentrio, 80 or.), «Ternuaren» ordez, horietaz hitz egiten duten testu zaharrak; eta horrelaxe iluntzen dute helburua, horretatik hatza, itzala, «artebisio» bat baizik erakusterat emanez bakarrik (Philippe Jaccottet en «entrevision» hitz gustagarria erabiltzen dug... Literatura ez da erotzen den iparorratza baizik, egiazko diamante septentrionalaren kontaktuan norabidea galtzen duena:
|
|
|
Orduan, drama metafisiko hori argiki gogoan hartuz, bai eta haren errepikapen etengabea, mila bertsio eta metafora literarioren bidez huskeria segur baterat helarazten duena («abolis bibelots d, inanité sonore»/ «soinu hutseko
|
gauza
ezdeustaratuak», Poésies, op., 59 or.), zer da gelditzen. Soilki isiltasuna, hitzetik harat den itsasoaren beraren errealitatea; azken buru buztan, ez, ez da idatzi beharrik (hau da Mallarmé ren galderaren bigarren ihardespena).
|
|
|
[?] Errepikapenak erran nahi luke beraz, edo egiaztatu, edo adierazi: «Mintzaira honetaz mintzo naiz, eta honen bidez erraiten dudana, zeozer erran dezadan,
|
gauza
, esperientzia, egiaztatze honen zerbitzuko da: «Mintzo naiz, nere mintzaira zerbitzatzen, salbatzen dut:
|
|
|
«Hondamen» existenziala islatzen duen Literatura ezgauzari istorio gabezia metafisikoari begira, mintzaira da salbatzekoa den
|
gauza
bakarra, eta bideratzen duen kultura historikoa. Septentrio dokumentario bat bezala irakurtzen ahal da beraz.
|
|
|
Septentrio irakurtzean, liburu «eruditu» hori, erran dugun bezala, eta «collage» literario bat dirudiena, parte batez gai ez literarioz osatua dena, irakurleak ikasten ditu, bai, euskal itsas munduari lotuak diren
|
gauzak
, Ihoan Mandabillaren bidaia kondairari esker, beste testu artxibatu eta argitaragabeen erreferentziei esker (adibidez Martin de Hoyarsabal ena, 101 or. aipatua, eta horretaz itzulpena egin zuen Piarres Dorre-rena, 135 or.), «orain goibelak» iruditzen zaizkigun lehengo mapen erreprodukzioei esker («désormais opaques», Septentrio, 2006), edo eleberri laburrari esker, lehen pertsona erabiltzen ...
|
|
|
[Charles Baudelaire, Les Fleurs du Mal]. Gaizki gogoratzen zaion
|
gauza
bakarra da, desordena horren guztiaren artean, bere burua». («La quatrième personne du singulier», Jean Michel Maulpoix, in Figures du Sujet Lyrique, sous la direction de Dominique Rabaté, PUF, «Perspectives littéraires», Paris, 1996, 160 or.). Interesgarria liteke hurbilagotik aztertzea «suieto lirikoaren» araudia A. Arkotxaren obretan, horrenbeste ezaugarri modernoak direlarik (Jean Michel Maulpoix i jarraitzen badiogu) erbesteratze absolutua eta «ni» pertsonaren zehaztugabetasuna («ni» biografikoa, femeninoa edo beste ez dena, alegia).
|
|
|
Horra horien trichtezia, nahi eta ez, iretsi behar. Hori duk hori
|
gauza
gogorra!
|
|
|
Albert Goienetxe medikuari buruz han eta hemen argitaratuta dauden datu guztiak bildu eta gero ere, haren gainean beste
|
gauza
asko ezagutzeko gogoz gelditzen zara, esate baterako, medikuntza non ikasi zuen, edota seme alabarik eduki ote zuen.
|
|
|
Jaun eskualdun suhar horri deus ez zaio sobera Eskual herria ohora dezaketen
|
gauza
guzien oso begiratzeko eta gorarik agertzeko.
|
|
|
Uztailaren 27ko Eskualdunaren zenbakiak Troisièmes Fêtes de la Tradition Basque direlakoen programa osoa aurreratzen du, egunik egun zehaztuz abuztuaren 15etik eta 22ra bitartean zeintzuk ekitaldi egingo diren69 Horretaz gain, badakar ere artikulu bat luzea, Pariseko L. Univers egunkaritik hartua, besteak beste, tradizioaren balio intrintsekoa nabarmenduz. Nolanahi, hurrengo zenbakian Goienetxek berriro sinatzen du eskari bat, erakusketarako
|
gauzak
galdetuz70.
|
|
|
Ez diteke bada uste izan behar holako bilkuiak egitearekin, egun bateko bakharrik bilhatu behar dela; egungo denboretan laborariak bethiko indar bat behar du ardietsi. Ez da aski ez laborarientzat ez eta nausientzat lanean artzea, aziendak bazkatzea eta edertzea; merezi du kampoko nekhazaleak bere lanez eta izerdiaz baliatzea; lur lanetik ohorezki bere bizia eta familiarena atheratzea; bainan ikhusten dugu elgar aditzerik gabe,
|
gauza
zuzen horiek ez detzazkela ardiets.
|
|
|
Mundu guzia mintzo da laborariez eta laborantzaz; frango
|
gauza
eder eta on asmatuak izan dire azken denbora hautan, bai laborarien laguntzeko, bai eta gure lur zaharreri behar den hazkurria emaiteko.
|
|
|
Hainitz azienda gehiago ekharri duzue aurthen bai eta ere laborantzako fruitu eta
|
gauza
. Eskerrak bihurtzen dauzkitzuet zeren guretzat ere atsegin bat baita ongi egina ezagutua izaitea.
|
|
|
Laborantzan, bertze
|
gauza
guzietan bezala mundu huntan, lanak eta entseiuak behar dute lagundua izan bereziki bi gauzez. Lehenik elgar aditzeaz.
|
|
|
Laborantzan, bertze gauza guzietan bezala mundu huntan, lanak eta entseiuak behar dute lagundua izan bereziki bi
|
gauzez
. Lehenik elgar aditzeaz.
|
|
|
Aurthen mintzatuko nitzauzue bigarren
|
gauza
batez. Zombat nesesario liteken laborarientzat laborantzako eta laborantzari doazkon gauzak astapenetik eta printzipioz haurrek ikhastea.
|
|
|
Aurthen mintzatuko nitzauzue bigarren gauza batez. Zombat nesesario liteken laborarientzat laborantzako eta laborantzari doazkon
|
gauzak
astapenetik eta printzipioz haurrek ikhastea. Nik bezain ongi badakizue laborantza bertze estatu guziak bezala aitzindu dela azken urthe huntan.
|
|
|
Haurrek eskoletan ikhas dezatela izkiribatzen, irakurtzen, frantseses mintzatzen eta beren katichima. Bainan zonbat bertze
|
gauza
inutil geroko deusentzat ez dituztenak ez diozkate irakhusten guziek errient egin behar balute bezala.
|
|
|
Zer tratamendu behar duten arbolek, nola chertatzen diren? Horiek guziak laborari gehienek ez dakizkiten
|
gauzak
dire.
|
|
|
Atchiki gure usaieri, gure garbitasunari eta gure hitzkuntza ederrari. Gure artetik galtzen balin bada eskuara gure baithan diren
|
gauza
hoberen guziak galduko ditugu. Harek atchikitzen ditu gure artean gure fede azkar eta kontsolagarria, gure garbitasun eta leialtasuna, gure zaharren printzipio eta ikhusteko manera zuzen eta ederrak, gure arteko errespetua.
|
|
|
Horrek esan nahi du merkatuak enpresei lan egiteko prozedura edo jardunbide egoki eta egonkorra exijitzen diela. Baina era berean,
|
gauza
jakina da produktuen bizi zikloa eta berrikuntzen ustiatze aldia zeharo murrizten ari dela, eta, bistan denez, horrek adierazten du merkatuak sormena/ berrikuntza ere exijitzen duela.
|
|
|
daukatela diote. Internetek harremanak kosturik gabe izatea ahalbidetzen badigu, Interneti gailenduko litzaiokeen
|
gauza
bakarra telepatia izango litzateke. Ohargarria da Henry Ford bere garaian honela kexu zela:
|
|
|
Kalitate zirkuluek, adibidez, oihartzun handia izan zuten laurogeiko hamarkadaren erdialde eta bukaera aldera; gaur egun ez dira aintzat hartzen, baina, kalitatea hobetzeko taldeak ez al dira, hein handi batean, kalitate zirkuluak? Batzuek esango dute ez direla
|
gauza
bera, baina nire ustez oso antzeko egiturak dira, neurri handian. Bestalde, ISO 9001 arauek eta gisa bereko beste arau batzuek zerbitzu jakin batzuetan izandako goraldia eta beheraldia ere hor daude.
|
|
|
Produktuak taxuz egindakoak direla. Enpresak
|
gauzak
modu antolatu eta sistematikoan egiten dituenez, produktu akastunak izatea ezinezkoa dela. Eta hori guztia, bezeroei konfiantza emateari begira, hirugarren erakunde batek zertifikatu du.
|
|
|
Esan bezala, laurogeita hamarreko hamarkadan AEBko akademia alorreko eta negozio aldizkarietako kritikek egindako publizitate negatiboaren ondorioz, herrialde horretako enpresa askok zalantzan jarri zuten erabateko kalitate kudeaketak antolaketa hobetzen zuela.
|
Gauzak
horrela, laurogeita hamarreko hamarkadaren bukaeran Fortune aldizkarian argitaratutako txosten batean arabera, erabateko kalitate kudeaketa zuzendarien kudeaketa jarduera gogokoenen zerrendan hamargarren zegoen 1997an. Neurri handi batean, kazetariek eta negozioen munduko berriemaileek goratu zuten kalitate kudeaketa paroxismoraino 80ko hamarkadan, baita hurrengo hamarkadan gurutziltzatu ere (Camisón et al., 2006).
|
|
|
303). Defentsa mentalitatea indartzeko soldaduen desmoralizazioak ere izan zuen pisua; izan ere, beraiek jabetuta zeuden
|
gauza
bat zela bizia ematea helburu baten alde, eta beste bat, bizia alferrik galtzea, norberaren agintariek ez zekitelako batailoi bat maniobratzen.
|
|
|
1979an kaleratzen hasi zen Historia general de la guerra civil en Euskadi entziklopediak ez dio atal bat ere eskaintzen; Carmelo Garitaonaindiak eta José Luis de la Granja k (1987) zuzendutako La Guerra Civil en el País Vasco. 50 años después liburuan
|
gauza
bera gertatzen da. Iñaki Egañaren() 1936 Guerra Civil en Euskalerria izeneko lanean toki gehiago du.
|
|
|
Ezaguna denez, gerraren lehenengo egunak nahaste handikoak izan ziren; Gasteiz, Iruñea eta Donostiako militarrak uztailaren erdialdera matxinatu ziren, baina ez zen
|
gauza
bera gertatu Bilbon. Bizkaiko hiriburuan militarren gehiengoak bat egin zuen Errepublikaren defentsarekin.
|
|
|
Hain zuzen ere, arkitektura tradizionalaren parte handi batek oinarri bioklimatikoen arabera funtzionatzen du, artifizialki klimatizatzeko aukerak eskasak eta garestiak baitziren. Horrela, Espainiako iparraldean leihateak hegoaldera begira egitea, propietate termikoak dituzten materialak erabiltzea (egurra zein pezoa), herrien kokalekua eta beste hainbat
|
gauza
ez dira ustekabekoak, funtzio espezifikoa betetzen dute. Hots, EAEko hegoaldera zuzendutako leihateek berogailuen beharra murrizten dute, eta Andaluziako patioek aire egokituaren beharra murrizten dute.
|
|
|
Barne egitura bera izan arren, kanpo egitura hots talkak eragindako galera da.
|
Gauza
bera esan eta argudio bera eman daiteke ondoko kasuan ere: helduak gitxi jan dosue dio eta gazteak, aldiz, gitxi jasue.
|
|
|
Gazteak dioen silbot hitza orokorragoa da helduak darabilen sil baino. Horretaz gain, tirrin terminoa darabil gazteak
|
gauza
bera esateko, nahiz eta badakien haur hizkerakoa dena.
|
|
|
Immigrazioa gertatzen denean, bi taldeko emakumeak etxeak mantentzeaz arduratzen dira jatorrizko gizartean, baina
|
gauzak
aldatzen dira jomuga den herrialdera ailegatzen direnean. Latinoamerikan, emakumearen rola ezinbestekoa da eta leku-aldaketarekin garrantzi hori mantendu edota areagotzen da.
|
|
|
Rolen gainkarga izan da emakumeen osasuna argitzeko proposatu den adierazpen erabiliena (Caro, 2001; Chandola et al., 2004; Martikainen, 1995; Lahelma, Arber, Kivela eta Roos, 2002). Immigrazioarekin, horrek, batez ere emakumeengan eragiten du, beraiek baitira etxearen ardura hartzen dutenak eta hainbat
|
gauzari
aurre egiten dietenak: familiaren zailtasunei eta deserrotze sozial eta afektiboari (Mogollón eta Vázquez, 2006).
|
|
|
Hauek jabetzen dira gainerako herrialdeetatik datozen emakumeekiko duten abantailaz gaztelania jakiteagatik. Gaztelania ez jakiteak nolabaiteko urrakortasun sentsazioa eragiten du, beste
|
gauzen artean
mugatzen baitu lan mundurako sarbidea. Horregatik guztiagatik, iritsi eta berehala gaztelania ikastea izaten da lehentasuna.
|
|
|
Bestalde, emakumeen mugimenduaren aldetik, emakume migratuak deitzen dituzte eta haien partaidetza emakume gisa dituzten elementu komunetatik abiatuta sustatzen dute. Emakumeok elkar ezagutzeak ahalbidetuko du gure arteko
|
gauza
komunak azaltzea, ahalegin dialektikoa eta errealitate desberdinen arteko zubiak eraikiz. Azken finean, emakumeak sarritan ikusezin bihurtu dituen edo ezkutatu egin dituen tradizio baten garrantziaren onarpen kritikoa egin behar da.
|
|
2009
|
|
|
Esan dezakegu, ez elementuaren kasuan, egileen joera bukaeran jartzea izan zela matxinada aurreko testuetan; ezin elementua ez zen agertu testu haietan. 1972ko testuan, ordea,
|
gauzak
nahasiago agertu dira eta, beraz, ondoriorik ezin dugu atera; adibideetan ikus daitekeenez, aukera guztiak eman zituen egileak. Gabe elementua gutxitan erabili zuten ezer ez esateko.
|
|
|
Zenbakizti au egiteko, Lopez Mendizabal, dar Ixaka euzkaltzale bikaiñak gipuzkeraz idatziriko Zenbakiztiya au, ean izan dogu,
|
gauza
askoetan eredutzat a, tuaz. Boakoz, beraz, gipuzkoa?
|
|
|
Umiak be, amar, irama?, larama?..... esaten otu diranezkero, irakasliak beste ixenak, be, azaldu leiskiez: ogei, ogetama?, be, ogei, be, ogetama?, irurogei, irurogetama?, larogei, larogetama?; areik, be, ama, ta, Zenbakiztirako baka, ik erabiliko dira, ta bestiak, ogei, be, ogei ta, enparauko
|
gauzetan
, eta Zenbakiztijan be bai, noxianbein.
|
|
|
211). Gaztelania bezalako aditz hizkuntzen izaera morfosintaktikoak, ordea, ez du
|
gauza
bera egitea ahalbidetzen, eta horregatik txertatu ohi dute itzultzaileek beste aditz bat, Bidezko osagai bakoitzak bere aditza izan dezan (adb.: Pasandopor el salón, fuial gabinete.
|
|
|
uprise1:
|
Gauza
bera gertatzen da «uprise» aditzarekin. Batzuetan BIDEZKO aditz bezala sailkatu dugu:
|
|
|
Harremanak jendearen artean estuak dira eta zaila iruditzen zait lau txakurren truke batzuekin eta besteekin haserretzeko eta giro eskasa sortzeko prest egongo den norbait aurkitzea elkarte horietan. Gainera gure sektore honetan
|
gauza
batzuei buruz hitz egitea eta eztabaidatzea, badirudi bekatua dela. Hemen ez du inork dirua bere poltsikora eramaten enpresa pribatuetan bezala, irabaziak ez dira batzuen artean banatzen, guztiak barku berean gaude eta ez dago irabazirik, eta horrek ez du laguntzen enpresaren ikuspegia garatzen»18.
|
|
|
Hori da militantziaren ondorio bat. Beraz, modu militante batean sortu bada, gero ezin du enpresa moduan funtzionatu, izango da beste
|
gauza
bat, baina ez enpresa. Ez da justua niretzat, langileei hala moduz ordaindu eta proiektua aurrera ateratzea»30.
|
|
|
Plangintza bost urteko epean betetzea aurreikusten da. «Ez dakigu hemendik 5 urtera zer nolako enpresa izango garen, baina soldatak eskualdeko batez bestekora egokitu nahi baditugu,
|
gauzak
egokitu eta aldatu ditugu eta konpromisoa hartuta dago»37.
|
|
|
Kongresua eta mintegia egin zirenetik hiruzpalau urte igaro dira, eta ez du ematen
|
gauzak
larregi aldatu direnik, ez onerako bederen.
|
|
|
eta euskaraz, komunikabide tresna bezala? irakastea oraindik fantasiaren munduko
|
gauza
zenean. Izan ere, Montevideon hezkuntzarako euskara bateratu bat erabiltzeko beharra ere azpimarratu zen:
|
|
|
azkenik iritxi duzute amairu urrtetatik onaraiño izan dan zuen amets gozoa. Iya ezta amets utsa, egizko
|
gauza
baizik; gure begiyak ikusten, gure biotzak sentitzen ari bai dira21.
|
|
|
Ezin liteke
|
gauza
onik iehoiñ, chikitanik lotsa galduta, biotza usteldua daukaten jende etatik: ¿ zer egin lezake ama ukatzen duen semeak?
|
|
|
Horrek ondorio zuzenak izan zituen, besteak beste, Iparraldeko denek eta Hegoaldeko batzuek euskal etxe hori uztea, baita berauek nahi zuten euskal batasuna ezerezean gelditzea. Beraz, esan dezakegu euskaldunen arteko liskarrak ez direla gaurko
|
gauza
soilik, baizik eta historian zehar errepikatzen joan dena. Orduko liskarraren ondorioz, euskal etxearen estatutuak birmoldatu zituzten (besteak beste, hauek dira gatazkarekin ondorio zuzena izan zutenak):
|
|
|
Arnaldo Parraberek zuzentzen zuen Euskal Erria aldizkarian, euskal etxearen fundazio akta aurkituko dugu, non
|
gauza
deigarriak ikus ditzakegun12:
|
|
|
Aramendik egin zuen proposamena indartuta atera zen, beraz, esan dezakegu ez zela modu onean gelditu Bilbao jauna, bere proposamena (adin eta esperientziako jendea jartzea euskal etxearen buru) ez baitzuten bozkatu. Batzarrak beste puntu batzuk jorratu zituen, egun hartan mahiak aipatu beharreko
|
gauzekin
bukatu arte. Orduan, batzarrari hitz egiteko unea utzi zitzaion Bilbao jaunari berriro beste proposamen batzuk egiteko eta denak aurrera atera eta gero, gaueko 22:30ean Euskal Erria euskal etxearen lehenengo batzarra amaitutzat eman zuten.
|
|
|
1912ko martxoaren 30ean euskal etxea sortzearen ametsa aurrera ateratzea lortu zuten13, horretarako lehenengo batzarra Club Españolean eginez. Bilkura horretan, beste
|
gauzen artean
, euskal etxearen izena erabaki beharrean aurkitu ziren: Euskal Erria edo Zazpiak Bat, lehenengo izena hautatu zutelarik (Hermenegildo Aramendi izan zen hautatutako izena proposatu eta defendatu zuena).
|
|
|
Azkenik, Hermenegildo Aramendi abertzalea aurkituko dugu. Ondorioz, hain ezberdinak diren pertsonak batzeaz arduratuko dena komunean zeukaten
|
gauza
bakarra izango da: euskal kultura.
|
|
|
|
Gauzak
horrela, 1911 urtean euskaldun batzuek beren aitzindariek eginikoa berreskuratuz euskal etxe bat sortzea erabaki zuten, Centro Euskaro deiturikoa. Baina estatutuak egiteko unean ez ziren akordio batera iritsi:
|
|
|
Gai eta kezken arabera, beraz, ezagutu nahi duguna eta ireki nahi (ko) ditugun aukerak zeharo desberdinak dira, eta horren arrazoi nagusia ideologia, bizitza modua eta aurrera begirako asmoak dira.
|
Gauza
bera gertatzen da jaso ohi dugun informazioarekin, alegia: adierazpen bati modu zeharo desberdinean egingo zaiola harrera, gure posizioaren arabera19.
|
|
|
komunikazio aldiak ez dituela bere helburuak bete.
|
Gauzak
horrela, pentsa liteke beharrezkoa dela agenda politikoan diseinaturiko faseak eta metodologia aldatzea; komunikazio aldiaren helburua jendea informatzea eta aldekotasuna eskuratzea (izan) bada bederen.
|
|
|
Respecto a otras opciones, no hay ninguna alternativa viable debido a motivos técnicos, geográficos, medioambientales o de optimización de viajes» (DV,).
|
Gauzak
horrela, «Los Gobiernos vasco y español rechazan las amenazas de ETA y se reafirman en los plazos; la `Y' vasca es irreversible» (DEIA,). Proiektua aldez aurretik onetsia dago, eztabaida bakarrak proiektua hobetzeko irakurketa teknikoak dira eta ekarpenek proiektuaren bideragarritasuna sendotu behar dute.
|
|
|
|
Gauza
bat konfiantza eza da. Hauek izan ohi dira konfiantza eza eragiten duten faktore batzuk:
|
|
|
Azken batean: «AHT egingo da» bezalako funtsik gabeko konbentzimendu bat hedatzen bada, herritarrak hartara egokituko dira («erabakia dute edozer gertatuta ere eraikitzea»; «ez dago aterabiderik»; «parte hartzeak beste
|
gauzetarako
denbora kentzen digu, eta gainera jakinekoa da ez dugula sekula ezer lortuko»), eta horrek halabeharrez eraikitze erreala ekarriko du, ez garelako oposatuko eta proiektua egiteko «bidea irekiko zaielako» instituzioei. Gure ekintzen ondorio ezdesiratuak efektu zital bilakatzen dira, egoera kaltegarri edo ustekabekoan.
|
|
|
|
Gauzak
ez dira, ordea, hor bukatzen. Alde batetik, parte hartzerik/ oposizio errekonoziturik gabe, proiektua ezinbestean eraikiko da.
|
|
|
Horrela, ELPEren jatorrizko ideia dugu babestu beharreko ondarea giza jarduerek eraldatutako landa paisaia dela, aintzat hartuz «beharrezkoa dela babesa eta garapena bi kontzeptu antagoniko ez direla egiaztatzea» (EJ, 1992: 84) 5 Horretarako nekazaritzan eta basogintzan aritzen direnei finantza pizgarriak ematekotan agertzen da ELPE, alde batetik ingurunearen zaintzarekin bateragarriak diren ekoizpen jarduerak
|
gauza
ditzaten, eta, bestetik, NEBetan ezarritako erabilera murriztapenetatik eratorritako diru galerak konpentsa daitezen. Halaber, eremu babestuen ondoko inguruetako garapena piztearren ELPEk zerbitzu sektorearen sustapena proposatzen du, baita ingurunea mantentzeko diru-laguntza espezifikoak ere, kalitate labelen sorrera, etab.
|
|
|
Azkenik, ikuspegi erabat ekonomizistari jarraituz, eremu jakin bat izendapenerako hautatua denean eratorritako aukera kostua kontuan hartu litzateke. Izan ere, hautatutako eremuan beste helburu batzuk bilatzen dituzten jarduerak
|
gauza
zitezkeen eta horiei uko egiteak kostu jakina suposatzen du. Edonola ere, kostua, oro har, ezarri nahi diren neurriek eta NEBan gauzatzen diren jarduera motek baldintzatuko dute (Barreiro et al., 2004).
|
|
|
«Matematikako zeinuak eta sinboloak zientzia fisikoetan eta teknologian erabiltzeko». Izatez, euskararako egokitzapenerako egin behar dugun
|
gauza
bakarra, araua bere horretan onartzea da, osorik.
|
|
|
|
Gauza
bera gertatu da zientzietako kode idatziei dagokienez ere. Komunikazioaren gizartean bizi garela, oso garrantzitsua da informazio zientifikoa zabaltzeko erabiltzen diren kode idatzietan adostasun minimo batzuk finkatzea, kontzeptuak kode bidez transmititzen direnean zertaz ari garen argi eta garbi jakiteko, eta hizkuntza muga gaindiezina gerta ez dadin praktikan.
|
|
|
Has gaitezen definiziotik.
|
Gauzak
zehazte aldera, sinbolo deritzegu zenbait kontzeptu era idatzian nazioarteko zientzialarien komunitateak erabiltzen dituen ikurrei.
|
|
|
Gure ustez, ezinbestekoa da
|
gauza
bat argi uztea. Hain zuzen ere askotan alde batera utzi da Eliza instituzioa dela eta, beraz, eginbeharrak eta eskubideak izan ditzakeela.
|
|
|
Batzuek diote ezen XIX. mendeko Desamortizazioarekin
|
gauzak
garbi geratu zirela, baina gauzak ez dira batere garbi ikusten: lehenik, Desamortizazioan komentuez eta lurrez hitz egiten da, baina ez herrietako erlijio tokiez.
|
|
|
Batzuek diote ezen XIX. mendeko Desamortizazioarekin gauzak garbi geratu zirela, baina
|
gauzak
ez dira batere garbi ikusten: lehenik, Desamortizazioan komentuez eta lurrez hitz egiten da, baina ez herrietako erlijio tokiez.
|
|
|
Frantzian
|
gauza
bera gertatzen da oraindik. Gure Iparraldean ere:
|
|
|
Hori hemen ohitura izan da: Juan Albizu presbiteroak, 1915ean idatzi zuen Erriberriko Elizen Historian antzeko
|
gauza
bat esan zuen: «La iglesias en su origen pertenecen en lo espiritual al abad tal o al monasterio cual o al Obispo de aquí o de allá; y en lo material las administraba o el rey, o el patrono, o el fundador».
|
|
|
Oro har, udalek berek osatzen zuen patronatua, eta beste batzuetan auzo guziek batera. Ez zen udaletik aparteko zerbait,
|
gauza
independente bat. Kasu askotan, herria beharturik zegoelarik, udalak hartzen zuen dirua parrokien patronatutik inolako problemarik gabe.
|
|
|
Patronatu eta jabetza askotan
|
gauza
bera izan dela Nafarroako Señoríos direlakoetan ikusten da. Hor oso agerian agertzen da elizbarrutiak bi neurri ezberdin erabili dituela:
|
|
|
Hala eta guztiz ere, 2001 urtean apezpikuak immatrikulatu zuen eta 2007an saldu zion udalari berari, 468.798 euroren truke gehi 2.000 metro karratu Sanduzelai auzoan. Hori
|
gauza
handiekin egiten bada, zer ez dute egiten gauza txikiekin, artearekin esaterako. Hor ditugu Nafarroako paretetan noiz edo noiz agertzen diren afitxak, non zenbait enpresak oso garbi uzten duten denetarik salerosten dutela.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, 2001 urtean apezpikuak immatrikulatu zuen eta 2007an saldu zion udalari berari, 468.798 euroren truke gehi 2.000 metro karratu Sanduzelai auzoan. Hori gauza handiekin egiten bada, zer ez dute egiten
|
gauza
txikiekin, artearekin esaterako. Hor ditugu Nafarroako paretetan noiz edo noiz agertzen diren afitxak, non zenbait enpresak oso garbi uzten duten denetarik salerosten dutela.
|
|
|
C. Hipotekak: oraindik ez dugu frogarik, hala ere logikoa dirudi, ageriko
|
gauzak
egiten badituzte (saltzea, alokatzea...) hori ere egingo dutela.
|
|
|
D. Eta azkenik jabetza erabiltzeko. Eta azkeneko urteotan ikusi ditugu
|
gauza
harrigarriak, lotsagarriak esango nuke: leku askotan apaizek ez dituzte lehen bezala elizako giltzak uzten, eta zenbait lekutan hasi dira zentsura ezartzen.
|
|
|
|
Gauza
bat argi eta garbi utzi behar dugu: immatrikulazioaz hitz egiten dugunean, Jabetza Erregistroan lehen aldikotz izkiriatzen diren ondasunez ari gara.
|
|
|
elizkizunen lekua bai, baina udaletxea ere, herri batzarrerako lekua, artxiboa, eskola, hilerria, herriaren abisatzailea kanpaien bidez, baita defentsarako gotorlekua ere.
|
Gauza
guztietarako egiten ziren-eta elizak.
|
|
|
4 Udalek agian izan dutela elizaren patronatua, baina
|
gauza
bat dela patronatua eta beste bat jabetza.
|
|
|
Baina 12 artikuluak, erlijio tokien edukitza argi eta garbi Elizari uzten dio, eta eliza, apezpiku jauregi, seminario, apaizetxe, eta abarrek zergak ordaindu dituzte13 Estatuak, lege berezi baten bidez, 11 artikuluak aurreikusten dituen
|
gauza
eta ondasunen lagapena egin du, baina betiere, 12.ean xedatzen den bezala, Estatuak gorde eta eutsiko die (16 art.) 14 Lege berezi bat sortu arte, erlijio toki hauen izaera alienaezina eta preskribaezina izango da (13 art.) 15, eta lege berezia eman baino lehenago Eliza Katolikoari entzun ondoren expediente bat idatziko da (14 art.) 16 Edonola ere, kasu berezi batzuetan Elizaren jabetza pribatua ... Araututakoaren ildotik, 17.19 eta 18 artikuluak Nazioaren altxor artistikoaren ingurukoak ziren20.
|
|
|
Nafarroako Foru Berriaren usukapioa ere gogora ekarri behar dugu. Usukapioa
|
gauza
baten eta beste eskubide errealen jabetza eskuratzearen modua da, eskubide horren jabetza jarraituaren bidez legeak markatzen duen denboran. Nafarroako Foru Berriaren 356 legeak usukapioaren epeak aipatzen ditu:
|
|
|
Juridikoki bi
|
gauza
ezberdin badira ere, eztabaida honetan askotan nahasi dira Patronatua. Zuzenbide Kanonikoak arautzen duena, eta Jabetza.
|
|
|
Monasterio eta komentuen jabetzari dagokionez,
|
gauza
ezberdinak gerta daitezke, desamortizazioan, aurrerago jorratuko duguna, eta ondoren izan zuten historiaren arabera, baina, oro har, eta salbuespenak salbu, fraide edo monjen komunitate baten esku baldin badago, jabetza hori erlijio ordena horren izenean egongo dela suposatu behar dugu.
|
|
|
eta ondoren izan zuten historiaren arabera, baina, oro har, eta salbuespenak salbu, fraide edo monjen komunitate baten esku baldin badago, jabetza hori erlijio ordena horren izenean egongo dela suposatu behar dugu.
|
Gauza
bera gertatzen da Opus Deiren pertsona prelatutzarekin.
|
|
|
Hemen betekizunak aipatzen dira: «Jabetza usukapioaren bidez eskuratzeko, beharrezkoa da eskuratzaileak
|
gauza
jabe gisa edukitzea, arrazoi zuzenaz eta onustez. Edukitza justifikatzen duen arrazoia frogatuz gero, uste izanen da edukitza onustekoa dela, eta ez da onartuko edukitza hasi ondotik hori galdu delako frogarik.
|
|
|
Denbora dela medio jabetza eskubidea eskuratzeko, elementu nagusia edukitza da;
|
gauza
edukita, gero, horren gaineko portaera aztertu behar da, bereziki erabilera. Lehenik, edukitzari dagokionez, higiezinak Eliza Katolikoaren esku izan eta horien edukitzaile izan dela nabaritzat jo daiteke.
|