|
2000
|
|
|
Koldo Lizarraldek aspaldian zuen buruan ideia hori, eta urteak eman ditu bere lana borobiltzen. Europa,
|
Euskal
Herria eta Elgoibarko datuak biltzen ditu. Izan ere dantza generikoa da, Europa osoan zabaldua, tokian tokiko berezitasunak dituena:
|
|
|
osoa eskaini du Salegik tribuaren alde, hots,
|
Euskal
Herria eta euskaldunen alde. Hainbat urtetan bizirik eta osasuntsu darrai bere 82 urterekin bizi eta nozitu dituen abenturek, ezustekoek, etsipenek eta desgraziek oro ez dute batere kikildu eta azkenaldi honetan egindako adierazpen batzuetan inoiz baino baikorrago zegoela adierazi zigun Euskal Herriaren egoerari buruzko galdera bati erantzunez, nahiz eta ikusitakoak eta ikasitakoak ziniko samar bilakatu omen duten bere burua.
|
|
|
Habanan bizi izandako istorio bitxi horrek hartzen du liburuaren zati garrantzitsua, baina horrez gain, idazle amerikarrak euskaldunokin eta Euskal Herriarekin izandako harremana jorratzen du. Nobel saria irabazi aurretik makina bat aldiz izan zen
|
Euskal
Herrian eta hemengo koadrila ere osatu zuen. Hain ezagunak ez diren pasarteek eta argazkiek agertzen dute aurpegi berri hori
|
|
|
Gaiei edo edukiei dagokienez, badirudi
|
Euskal
Herria eta honi loturiko gaiak oso presente egon direla literaturan. Zabaldu al da euskal idazlea beste gaietara?
|
|
|
Soka dantza da ikuskizunaren oinarria eta zentzua.
|
Euskal
Herrian eta Europa osoan gehien erabiltzen den dantza edo elementua da, eta, aldi berean, zaharrena ere bai. Claude Iruretagoyena berak dionez," soka dantzetan beti eskema bera jarraitzen da, mugimendu eta erritual berdinak; beraz, egitura berbereko dantza ezberdin ugari dago, eta ikuskizun bati osotasuna emateko oso egokia zen soka dantza erabiltzea".
|
|
|
Eta ahaztu egiten da musika herrikoiak ere bere jatorria baduela eta jatorri hori, portzentaje handi batean, kultoa dela eta bakoitzak entzun eta bere erara moldatzen duela. Salbuespen batzuk badaude, baina oso gutxi,
|
Euskal
Herrian eta beste edozein lekutan. Hemen abesbatzetan kantatzeko ohitura aipatzen da, baina hori munduko toki askotan gertatzen da.
|
|
|
Bustok hainbat abesbatza zuzentzeaz gain, abesbatzarako obrak konposatzen ditu. Bera da orain
|
Euskal
Herrian eta Europa osoan, konposatzaile ezagunena eta kantatuena.
|
|
|
Hau guztia, Baltasar Garzonen aginduz, Joxemi Zumalabe, Bai
|
Euskal
Herriari eta ABKko kideen aurka izandako atxiloketen inguruan emandako hainbat erantzunen harira dator. Garzonen ofentsibaren aurkako balorazio eta erantzuna prestatzerakoan, azken atxilotuen eta 18/ 98 sumario ospetsuaren inguruan atxilotutakoen artean egindako bereizketaren zergatia ez dut inondik inora ulertzen.
|
|
|
Eta beti planteamentu berberarekin egin du, gainera. Oraingoan, ABK, Bai
|
Euskal
Herriari eta Joxemi Zumalabe fundazioko atxilotuei ETAko kide edota laguntzaile izatea leporatzen zaien antzera, gauza bera gertatu zen Egin egunkarian edota ezker abertzaleko nazioarteko harreman eta mugimendu herrikoietako sektore desberdinetan lanean ari zirenekin.
|
|
|
Besteak beste, Ramon Lazkano, Joseba Torre, Gabriel Erkoreka, Pascal Gaigne, Guillermo Lauzurika, Sofia Martinez eta Maite Aurrekoetxearen musika jotzen dute. Abenduan zehar hainbat kontzertu dago aurreikusita
|
Euskal
Herrian eta baita Espainian ere: 16an Iruñean, 18an Kartagenan, 19an Murtzian eta 20an Alacanten.
|
|
|
Gainera, bi liburu hauetako ipuinak kokapen geografiko jakin batean gertatzen dira:
|
Euskal
Herrian eta Irlandan kokaturik daude, bere esperientzian oinarritu baita liburuak idazteko. Baina, islatu nahi duen errealitate horri fantasia erantsi diola nabarmena da.
|
|
|
Pirinio Atlantikoetan, 1984an bi buruko (euskalduna biarnesa) estazio bat sortuzen Radio France Pays Basque Pau Bearnekin, bi kokaleku izan dituena (Baiona etaPaue), eta lehen urteaz geroztik, bertan Ipar
|
Euskal
Herriak eta Biarnok zeinek bereegitarau bereiziak izanez.
|
|
|
Radio France Pays Basque Pau Bearn departamentuko bi buruko estaziotikdikotomia bat sortzera heldu da (erabat desberdinak diren bi estazio), tokian tokikoerrealitate kulturala ematen duena,
|
Euskal
Herria eta Biarno elkartzen dituen hitzordubakarra gelditzen baita: 18:00etako departamenduko albistegia.
|
|
|
Gaur egun indarrean dauden egitura juridiko politikoek maila eta modu ezberdinetan zatikatzen dute Euskal Herria. Batetik, estatuen existentzia dugu, horien mugezIpar
|
Euskal
Herria eta Hego Euskal Herria egitateak sorrarazten dituena. Bestetik, eraketa administratibo ezberdinak ditugu Iparraldean eta Hegoaldean, lehenean euskalherrialdeak beren osotasunean hartzen dituen egiturarik gabe, eta bigarrenean bi erkidego autonomiko ezberdinekin (Nafarroako Foru Komunitatea eta Euskal AutonomiaErkidegoa).
|
|
|
Euskal Herriarekin zerikusia duen artikulu batek, hartara, Euskal Herri osoarekin zein haren parte batekin soilik izan dezake lotura. Geroxeagohelduko diogu
|
Euskal
Herria eta bere barneko eremu ezberdinen arteko alderaketari). Beraz, egunkariek gai hauen berri ematen digutenean, hurbileko kontuek garrantziairabazten dute (ezin bestela izan euskarari dagokionez, jakina; baina ez litzatekenahitaez horrela izan behar gainerako bietan).
|
|
|
Bestetik,
|
Euskal
Herria eta Espainia bi arlotan agertzen dira nabarmen lotuta: politikan eta kiroletan. Bi gai hauetan, herrialde bien arteko lotura gainerako gaietanbaino handiagoa da.
|
|
|
Hurrengo lerroetan ikusiko dugunez, alabaina, EUSKALDUNON EGUNKARIAk Frantziari buruz argitaratzen dituen albisteetan, oro har, Espainiari buruzkoetan sumatu dugun joera bera antzematen da: hots, ekonomiatik birsortzen da
|
Euskal
Herriaren eta Frantziaren arteko lotura hori, nagusiki.
|
|
|
Hemen nortasunbiak eta erreferentzia eremu biak ez dira kontrajarriak. Baina euskal herritartasuna etaespainoltasuna hartzen baditugu, batzuen ikuspegitik bata bestearen osagarri denbitartean, beste batzuen ikuspegitik elkarren aurkakoak dira eta kontrajarrita daude.Era berean,
|
Euskal
Herria eta Espainia eremu kontrajarriak lirateke.
|
|
|
Politika gaiek
|
Euskal
Herriaren eta Espainiaren arteko harremana azpimarratzendute. Gai honen inguruan biak agertzen dira lotuta, egunkari guztietan erreferentziahau nagusi izanik.
|
|
|
Ipar
|
Euskal
Herriaren eta Nafarroaren tratamendua (tratamendu eza, hobeto esanda) berdina da kanal bietan. Ezberdintasunak daude, ordea, Espainian gertatzen direnalbisteen inguruan:
|
|
|
Berriro ere agertzen zaigu jadanik egunkarietan ikusi dugun joera berbera: kiroletan agertzen dira gehienbat
|
Euskal
Herria eta Espainia lotuta, bai eta neurri txikiagoanpolitikan ere. Kirolaren kasuan, bestalde, hauxe ikusten da:
|
|
|
|
Euskal
Herria eta Frantzia
|
|
|
|
Euskal
Herrian eta Espainian
|
|
|
|
Euskal
Herria eta burujabetasuna, horra eztabaidarako gaia, eztabaidarako gairik bada. Gai bero beroa, egun egungoa, zalantzarik gabe.
|
|
|
Planteamendu politak egin ditzakegu, guztiontzat eta abar; baina paretaren kontra jo behar badugu, zertarako balioko lukete? Beraz, azter dezagun nola dagoen
|
Euskal
Herria eta, horrenarabera, egin dezagun planteamendua. Badirudi Erkidego Autonomoan eskubidehori lor daitekeela eta aplika dezakegula.
|
|
|
|
Euskal
Herriak eta Espainiak elkarrekin duten borroka ez da horrenbeste sozio-ekonomikoa, konkistaren arazo politiko nazionala baizik. Espainiaren eta Euskal Herriaren nazio lornahi politikoak uztar ezinekoak dira.
|
|
|
Eta guztiz sineskaitza zitzaidan norabide horretan gora egin zuen. Oso ikastaro gogorretan parte hartu zuen,
|
Euskal
Herrian eta atzerrian, besteak beste Alemanian eta Israelen, bizkartzain" luxuzko ertzain", beraren hitzetan izatearren.
|
|
|
APAOLAZA, Xabier Gilles Deleuze(). 92 zk. (1996), 65 Liturji otoitza. 5 zk. (1957), 19
|
Euskal
Herria eta soziolinguistika: bi zalantza eta apostu bat. 42/ 43 zk. (1987), 143 (Itz.:
|
|
|
SAIZAR, Xabier
|
Euskal
Herria eta Europa ekonomi arloan. 40 zk. (1986), 17 Euskal Herria eta Arrantza. Bakailuntzi azpisektorea. 48 zk. (1988), 125
|
|
|
SAIZAR, Xabier Euskal Herria eta Europa ekonomi arloan. 40 zk. (1986), 17
|
Euskal
Herria eta Arrantza. Bakailuntzi azpisektorea. 48 zk. (1988), 125
|
|
|
101 zk. (1997), 125 Soziolinguistika (Egunen gurpilean). 102 zk. (1997), 129
|
Euskal
Herria eta soziolinguistika: bi zalantza eta apostu bat. 42/ 43 zk. (1987), 143 (Itz.:
|
|
|
SAIZAR, Xabier
|
Euskal
Herria eta Europa ekonomi arloan. 40 zk. (1986), 17 Euskal jitea Karrantzan (Orain eta Hemen). 14/ 15 zk. (1980), 165 Zazpiak bat ala zazpiak zortzi?
|
|
|
SAIZAR, Xabier
|
Euskal
Herria eta Arrantza. Bakailuntzi azpisektorea. 48 zk. (1988), 125
|
|
|
Aberria eta uzkurtza batez be.
|
Euskal
Herria eta Jaungoikoa.
|
|
|
Jaun Ahalguztidun errukiorrak eskuineko sakelan utzirik zion diru mordoskari esker arazo ekonomikorik ez zuenez, Bilboko pentsio batean ostatu hartu eta hantxe bizitzen geratu zen Lauaxeta, Bilbori,
|
Euskal
Herriari eta mundu osoari buruzko erraldoi hura asetzera emana.
|
|
|
Hasierako uste ustela baztertuz, 1936an hasitako gerra hura galdu egin zutela ere ikasi behar izan zuen, jakina, hamabi edo hamahiru aste haietan, eta berpiztu berritan ikusi zuen ertzain autoa ez zela inondik ere bera hil ondoan bizirik geratutako burkideen garaipen heroiko baten ondorio. Gerra hura faxistek irabazi zutela ikasi behar izan zuen; Jose Antonio Agirre Euzko Jaurlaritzako lehendakaria erbesteko Euzko Jaurlaritzako lehendakaria baino ezin izan zela 1937ko abuztutik aurrera; etsaien burua, Francisco Franco caudilloa, ohean hil zela 1975ean,
|
Euskal
Herria eta euskara ahal izan zuen bezain zapalduta utzirik eta ondorengotzaren inguruko kontuak ahal izan zuen bezain estu loturik. Horrekin guztiarekin batera, garaiko abertzaleen zatiketaz jabetu zen, eta ETAri buruz ere asko eta interes biziz irakurri zuen.
|
|
|
Sustrai sakoneko herria dogu, kultura berezia daukana eta hizkuntza bereziaren, euskerearen, jabe dana. Zazpi herrialdek osatzen dabe
|
Euskal
Herria eta hiru administraziotan banatuta dagoz: Euskal Herriko Autonomi Elkartea eta Nafarroako Foru Komunitatea Estatu Espainiarrean, eta Iparraldea Estatu Frantseseko Pirineo Atlantiarren Departamentu barruan." Eusko Legebiltzarraz mintzo zen taula beste testu batean:
|
|
2001
|
|
|
Senak halaxe dioen arren, ez da horrelakorik gertatuko, kontrakoa baizik. Egun,
|
Euskal
Herrian eta Europan bertan, behar denaren zatitxo bat baino ez da itzultzen, giza eta gauza baliabiderik ezean.
|
|
|
" Kontuz, poliziak trapitxeroak erabiltzen ditu txibatotarako..." Horrela ez goaz inora.
|
Euskal
Herrian eta ezker abertzalean hain zuzen falta dena droga guztien inguruko eztabaida sakon bat da. Ni ez nago prest estatuek legaltzat onartzen dituzten drogak bakarrik kontsumitzeko.
|
|
|
Energia eolikoaren garapenean, bai
|
Euskal
Herrian eta bai Espainiako Estatuaren gainerako lurraldeetan, egoitza Euskal Herrian duten bi enpresa izango dira onuradun handienak, hau da, BBVA eta Iberdrola, Corporacion IBVren kide izanik, akzio bidezko partaidetza baitute Gamesan. Arabako Gamesa enpresa, bere Energia sailean, Gamesa Energia, aerosorgailuen munduko hirugarren ekoizlea bihurtu da.
|
|
|
Planetarioak ere badaude
|
Euskal
Herrian eta Iruñekoa da garrantzitsuena. 1996an ireki zituen bere ateak eta ordutik, bere kupula erraldoiak eskaintzen dituen programez gain, hainbat erakusketa eta ekintza antolatu dute bertan.
|
|
|
Irakurleak aldizkari hau eskuratzen duenerako, burutuak izango dira martxoaren 8ko Emakume Langileen Nazioarteko Egunaren inguruko ekitaldi, ospakizun eta mobilizazioak
|
Euskal
Herrian eta mundu osoan zehar. Emakumeen egoera eta bizi baldintzak hobetzearen alde ari diren munduko mugimendu feminista guztien helburu nagusietakoa gizon eta emakumeen arteko berdintasuna lortzea da.
|
|
|
Baserrian nagusiarentzat bakarrik zen etxea eta beraz, gainontzekoentzat eliza eta ikasketak ziren alternatiba bakarra. Ondorioz, ikuspuntu horretatik ikertu izan dira euskara,
|
Euskal
Herria eta abar. Itsasertzeko herrietan baina, arrantza izan da bizibide nagusia, eta ez da inoiz langabeziarik egon.
|
|
|
«Euskal Unibertsitatea», ostera, ez. Bien bitartean, urte horietan UEUk bere udako ikastaldiak antolatu izan ditu, Ipar
|
Euskal
Herrian eta Iruñean. Beti «Euskal Unibertsitatea sortzen laguntzeko» ahaleginetan eta, beti ere, irakasleen prestakuntzan, materialen sorkuntzan eta euskararen normalkuntzaren alde lanean, hogeita hamar urte hauetan milaka pertsona igaro da UEUren ikasgeletatik eta ehunka batzuk dira UEUk argitaratutako liburuak eta ikasmaterialak «Uztaro» Giza eta Gizarte Zientzietako Aldizkaria barne.
|
|
|
" Gaixo ingelesa" filmarako bere abesti batzuk aukeratu zituzten eta orduan egin zen ezagun Sebestyen, aurretik ere lan handia egindakoa da, ordea, bai bakarka bai talde anitzekin. Bospasei aldiz abestu du
|
Euskal
Herrian eta laster izango da berriz ere gurean.
|
|
|
Bere batez besteko kostua 3 pezetatik 17,5era bitartekoa da kilowatt bakoitzeko. Energia mota hori geroz eta gehiago sortzen da Hego
|
Euskal
Herrian eta, oso bereziki, Nafarroan.
|
|
|
Zer da euskal gatazka? Nazionalista batzuek dioten bezala,
|
Euskal
Herria eta Espainiako edota Frantziako estatuaren arteko gatazka. Edo euskaldunen arteko gatazka ote da?
|
|
|
Euskararen egoerari buruz (Hegoaldean eta 14 urtetik gorako populazioa kontuan izanik) egindako lehenengo ikerketa demolinguistiko enpiriko garrantzitsuaSIADECOk 1975ean egindakoa da. Lan honetako datuen arabera, 500.508euskaldun daude EAE osatzen duten lurraldeetan, 53.340 NAEn, 78.453 Ipar
|
Euskal
Herrian eta 90.000 emigratu herrialde ezberdinetan; guztira 632.301 euskaldundaude Euskal Herrian (populazioaren laurdena baino gutxixeago).
|
|
|
Zakur basak ez dira oso goxoak ez
|
Euskal
Herrian eta ez Indian ere. Alde bat dago, ordea.
|
|
|
Bistan da obra hori beste askoren aldamenean agertua dela, baina beste asko horien aztarrenak zeharo galdu dira. Horrenbestez esan nahi dut,
|
Euskal
Herria eta euskal literatura urriak izateaz gainera, urritasun horrek baduela arrazoi bat eta arrazoi hori dela, ez berez eta jatorriz urria eta exkaxa izatea, baizik gero urteak etorri eta urteak joan urritu eta pobretu izana neurri handi batean. Beste gauza bat ere aipatu behar da, guztiz beharrezkoa dena, Euskal Herriaren partiketa.
|
|
|
Lartzabal utzi eta mendira abiatu ginen," haize osasuntsuaz bizitza indartzera", bospasei urtez lehenago hasiak ziren haziagoen atzean. Inguruan lehenbizi (Jaizkibelen, harri arteko pinuetan; Sutolan, pago haritzen itzalpean), urrutiago gero,
|
Euskal
Herrian eta are Euskal Herritik kanpo.
|
|
|
Beren hizkuntzak ez du, beraz, lekurik hor. Eta Suedia ez da
|
Euskal
Herria eta horrelako oharrak ez dira han bakarrik agertzen. Arrotz guztiak ero sortu ote ditu Jainkoak, eta gu bakarrik zuhur?
|
|
|
Goresmenik behar balu, aski litzateke esatea, eta ez genuke egia soila baizik esango,
|
Euskal
Herriari eta euskarari eskaini dizkiola bere bizitza luze eta lanpetuaren fruiturik gehienak eta onenak, etengabeko ahaleginen gaina eta bikaina. Hori nahikoa ez balitz, gainera, esan daiteke bere obra dugula beharbada asmoz eta neurriz, erabat harturik eta inorena gutxietsi gabe, euskal idazle batek, noiznahikoa den, sortu duen larriena.
|
|
|
Halatan, desberdina da
|
Euskal
Herrian eta Espainiako estatuaren gainerako lurretan hedabideek euskal gatazkaren aurrean duten eragina. Estatu mailan, erreferentzia politiko sozial nagusietatik eta gizarte ingurutik beretik sorturiko ikuspegia bat dator modu positiboan hedabideenarekin, eta askoz ere handiagoa da hedabideek jendeak gatazkari buruz dakienaren eta ezagutzen duenaren gainean duen eragina.
|
|
|
5) Euskal Literaturaren zabaltzea
|
Euskal
Herrian eta atzerrian.
|
|
|
Eta gero ere bai. Mendian, berriz, nekazari eta artzain askorekin topo egiten genuen, orduan orain baino gehiago, bai
|
Euskal
Herrian eta bai atzerrian ere, hemen bizi izan naizen urteetan. Jende horrekin hizketalditxo bat egin gabe ezin utzi.
|
|
|
Tajadurarentzat testuliburuetako edukien zioa Dekretuan dago,
|
Euskal
Herria eta Espainia errealitate desberdindu gisa ulertzen dituelako. Eta gainera, testu horiek, gero, Nafarroan zabaltzen dira.
|
|
|
Iparraldeko lurrak agertzeak istilu diplomatikoa sor zekiokeela Estatuari gogoratzen zuen zentsoreak. Estatistiketan ere ez zuten onartzen
|
Euskal
Herria eta Espainia bereiztea. Separatismo usaina zerion.
|
|
|
Etxegorri bikarioak ez zuen Balantsun gogotik galdu haatik, Eskualzaleen Biltzarreko bazkarietara gonbidatu zuelako aldi oroz, gerla bukatzerakoan. Bortuan edo arditegian ez zegoenean, Balantsun publiko aurrean zen, eskuak gerrian, zango bat zuzen eta bestea plegaturik, txapela buruan trebes,
|
Euskal
Herriaren eta Euskararen amodioz zartatzeraino hanpatu testuak eskaintzen. Tradizionalak –odolaren, arrazaren eta izenaren garbitasunaren ideologia lehen jartzen zutenak– eta moderno zaleak –gerla ondoko Hegoaldeko errefuxiatuek ekarri kultura herrikoiaren maitasuna txertatua zeukatenak– konformismo berdinaz zoratzen zituen.
|
|
2002
|
|
|
|
EUSKAL
HERRIA ETA AUTODETERMINAZIOA
|
|
|
Edonola, Trama enpresa, Principe de Viana eta Nafarroako Gobernua oso ukituta atera daitezke auzi honetatik, gutxienez ondare historikoaren babesari dagokionez.
|
Euskal
Herria eta Espainia osoko arkeologoen artean urteko eskandalutzat jo da Gaztelu Plazako indusketa. Gasteizen otsailaren 18, 19 eta 20an egin zen Arkeologia Kongresuan hitzetik hortzera ibili zen gaia.
|
|
|
Behin egoera baretuta, 1985.ean gaztetxoei zuzendutako kontzertu didaktikoei ekin zion BOSek,
|
Euskal
Herrian eta Espainian aitzindariak alor honetan. Halaber, zenbait disko grabatu zituen.
|
|
|
Liburua gramatika liburu bat den arren, hitzaurrean
|
Euskal
Herriari eta euskarari buruzko hainbat argibide eskaintzen ditu, hala nola: gastronomia, musika eta dantza, kirolak, euskal kulturaren ikuspegi batzuk, literatura, politika, Jaurlaritzari buruzko informazioa, ekonomia eta abar.
|
|
|
Hirurogeita hamarreko hamarkadaren hasiera aldera unibertsitate desberdinetako ikasleak,
|
Euskal
Herrian eta bertatik kanpo, Euskal Kultur Talde etaMintegiak (EKT eta EKM izenekoak) sortzen hasi ziren. Erakunde horiek funtziodesberdinak bete zituzten:
|
|
|
Aldaketa horiek edozein herritan suertatzendiren harremanetan nabarmentzen dira, eta baita giza sistemetan ere. Euskalgizarteari eta hezkuntzari dagokionez,
|
Euskal
Herrian eta Europa osoan gertatzenari diren aldaketa horiek, beste lurralde batzuetan gertatu arren ere, bertakoikuspegia erabiliz aztertu behar dira, eta aurre egin behar zaie.
|
|
|
Idazki honen helburua,
|
Euskal
Herrian eta Europako Batasunean 2006 eta 2021.urteetara begira Euskal gizartean eta hezkuntzan eragin handiena izango dutenaldagai nagusien prospekzioa osatzea da.
|
|
|
Euskal gizartea eta hezkuntza
|
Euskal
Herrian eta Europako Batasuneanaztertzean, giltzarri diren aldagaiak aipatu eta datozen urteetarako aurreikustendiren tendentzia edo joera nagusiak aztertuko ditugu, gainetik bada ere.
|
|
|
Beraz, egiteko dagoen lanaz eta apustuaren benetako dimentsioaz etabeharraz ohartuta, unibertsitateko eta gizarteko sektoreek horren alde ager daitezeneta lanera ekin diezaioten lortu behar da.
|
Euskal
Herriak eta euskal unibertsitarioekhori behar dugu.
|
|
|
Zalantzarik gabe azken urteotan lan asko eta ona egin da Euskal Unibertsitatearenalde, hau da, erreferentzia nagusitzat
|
Euskal
Herria eta euskal gizartea hartuko dituen eta oinarritzat euskara eta euskal kultura izango dituen unibertsitatea eraikitzearen alde. Hala ere, urte hauetako balantzea egiterakoan, ezin dugu ezkutatu geure desadostasuna eta dezepzioa euskal irakaskuntzak gaur egungo unibertsitateetanbizi duen egoeraz, eta, oro har, aurrera egiteko perspektiba garbiaren gabeziaz.
|
|
|
Laugarrenez, bi Estatu etsaien menpekoak ziren bi lurraldeak elkarren lagunizate horrek kortsoaren garapena ere bideratu zuen. Bai Hego
|
Euskal
Herria eta baiIpar Euskal Herria garai hartako kortsario gune garrantzitsuenetakoak izan zirenEuropa osoan. Conversak, batetik, elkarren erasoak saihesten zituen, honela norbere kortsario ontziteria galtzeko arriskua aldenduz, eta, bestetik, hitzarmen haietatik at zeuden herrialdeen aurka erasoak lasai egiteko aukera ematen zien denei, inork galarazteko arriskurik ia izan gabe.
|
|
|
|
Euskal
Herrian eta Europan edo Ameriketan, euskal esparruko jendeak daude.Ondorioz aurkitu beharreko subjektuetaz, protagonistetaz, hitz egin behar da, jendeek ez baitute izan identitate dimentsio bakarra, ezta gutxiago ere. Gurean ezindugu Euskal Herriko historiaren nondik norakoa mugatu,, exogenisten?
|
|
|
Haien helburua, euskal gizartearen arazoak argitzea da, eta aurretik jar zitezkeen lurraldearen eta nazioaren definizioak tokiz kanpo omen daude. Eta hala dirudi, beraien burua ez abertzaletzat duten askok, Ipar
|
Euskal
Herria eta Nafarroakontuan hartzen dituzten lan kolektiboetan parte hartzen dutenean38 Anekdotatikharago, hauxe gogoratu behar da: «No existe una historia, neutral?, no nacionalista, esterilizada y aseptica de España, ni de Cataluña, ni del Pais Vasco»39.
|
|
|
a. Estaturik gabeko nazioak: beste batzuen artean
|
Euskal
Herria eta Eskozia Europan, eta Québec Amerikan.
|
|
|
2002 urtean hainbat inkesta soziolinguistiko egin dira ipar
|
Euskal
Herrian eta, lehenik, Hizkuntza Kontseiluak
|
|
|
Hori, hala ere, ez da besterik gabe egin daitekeen edo lor daitekeen zerbait.
|
Euskal
Herriaren eta estatuen arteko harremanaren berregituratze orokorraren ondorioa izango da. Beraz, har daitezen hemen emandako argudioak berregituratze horretarako arrazoi gisa.
|
|
|
Zalantzarik gabe,
|
Euskal
Herriaren eta bere kultur nortasunaren erroetan oinarritutako hezkuntza egitasmoa sustatzen duena, euskal gizartea ren beharrei erantzungo diena, berdintasunean oinarritua, publikoa, autonomoa, osoa, demokratikoa, berritzailea, irekia, ikasleriaren garapen integrala bermatuko duena, euskararen eta euskal kulturaren hedapena ahalbidetuko duena, ikerkuntzari leku zabala eskainiko diona, langileria ...
|
|
2003
|
|
|
Fanzineko arduradunak eurak, merkatua nola dagoen ikusita, gustura daude daukaten egoerarekin. 5.000 ale banatzen dituzte Hego
|
Euskal
Herrian eta Espainiako Estatuan.
|
|
|
Natura eta zibilizazioaren meditazio edo gogoeta egitea xede zuen. Krisi pertsonal batean iritsi omen zen,
|
Euskal
Herria eta Europa ere horrela ziren. Mende bat eta erdi luze joan da, eta egoerak pareka daitezkeela dirudi.
|
|
|
Baina potentzialitateari dagokionean, bada kontu bat hori desmontatu egiten duena: ni Ibarretxe banintz, eta horrelako proposamen sendo bat egiteko asmoa banu, nirekin batera gizartearen zati handi bat Madrilekiko konfrontazio demokratiko eskema batera eramango duena, lehenik eta behin pentsatuko nuke konfrontazio horrek,
|
Euskal
Herriaren eta Madrilgo interesen artekoa izan lukeela eta ez EAJ eta Madrilen artekoa. EAJren historian konstante bat da hori.
|
|
|
Kate berri asko sortu dira azken urteetan, baina euskaraz aritzen direnak oso gutxi dira. Guztira 57 telebista kate lokal dira
|
Euskal
Herrian eta horietatik 6 baino ez dira euskara hutsezkoak.
|
|
|
Subiranotasuna aipatzean
|
Euskal
Herria eta Espainiako Koroaren arteko Ituna agertzen da: Euskal Foru sistema.
|
|
|
Behin Txominen aintzinean ere ordu lauren egon zan hizketan catedrático bat
|
Euskal
Herria eta euskaldunak zirala gaia, eta esan zituan kirtenkeri ta gezurrak erraiteko, universidadeko catedrático batek izan ezik, hiru ordu gutxienez behar izango lituke edozeinek. Eta Txominek zer egin zuan?
|
|
|
Ala Barandiaran jakituna euren artean hartu daben hainbeste Erakunderen izenean? Guk uste, zeure izakerea, jakituria,
|
Euskal
Herriaren eta kristau fedearen alderako hainbeste nekez eta ikerlanez egindako lana nahikoa ta larregi dozula, inoren izenean barik zeure izenean etorteko, eta esker onez ta maitasun handiz ezin hobeto hartua izateko.
|
|
|
Ondorioz haren Inperioaren atzaparretan ikaraturik gelditu ziren, 12 urte luzez bederen, Frantzia, Espainia,
|
Euskal
Herria eta Europa guztia. Urte haietan, Iparraldean, Garat eta Harispe izan ziren Napoleonen zerbitzari ospetsuenak.
|
|
|
Bazirudien orduan memento ona zela, Québec en eta
|
Euskal
Herrian eta, menturaz, beste leku askotan, zenbaitek aipatzen zuten Askapen Teologiaren bidetik, beste itxura baten emaiteko, elizaren eta estatuen ohiko harreman hertsiegiei, Jainkoaren Herriaren eta Herrien beren onetan. Horra zergatik sartu nituen ene liburuan bi aipamen hauek:
|
|
|
Lurralde horietarik batek izena du
|
Euskal
Herria eta gure gaztaroan ginen baino biziki gazte gehiago baditugu gure iloben eta ilobasoen belaunaldietakoak, sorterriaren kezka bihotzean barna alha dutenak edo, haietarik batek zioen bezala, %100 basque izaiteko, nahiz ez beti euskaraz, nolazpait lehiatzen direnak.
|
|
|
Eta XVI. mende bukaeratik XIX. menderaino erabat nagusi izan zen. ...ikatu zuen euskaldun bakarra Arnaud Oihenart zuberotarra izan zen, bere latinezko Notitia Utrisque Vasconiae (1638) obra zorrotz eta bikainarekin32 Latinez idaztea adierazgarria da, erakusten baitu latina zela garaian nazioarteko hizkuntza, eta gainera Iparraldean oraindik XVII. mende erdialdera frantsesak baino kultur prestigio handiagoa zuela33 Oihenartek, agirietan oinarrituz, Baskonia osoaren(
|
Euskal
Herriak eta Akitaniak osatua) historia idatzi zuen, tubalismo kantabrismoak baztertuz. Euskaraz propioki historia lanik idatzi ez arren bere gaztaroa neurtitzetan kontatu zuen.
|
|
|
Gerra kanpaina Euskal Herrian ez da ondo eraman, ez dira lotu ikuspuntu internazionala edo globala eta bertakoa, ez da ulertu borroka ez dela bakarrik Irakeko gerragatik, gerra global bat dela. Orain hori hemen argi dagoela ikustenari gara, Aznarren estrategia
|
Euskal
Herrian eta Iraken. Bushek daukan estrategiaberdina da.
|
|
|
Betetako fitxen arabera, 416 lagunek ikastaro osoa (bi asteak) egin zuten, 115 astebete aritu ziren eta beste 100ek, (irakasleak gehienbat) egun bat edota pare bat egin zuten bertan. Bildutakoen artean, ohiko moduan bizkaitarrak nagusitu ziren, 342 lagunek Bizkaian bertan baitzuen bizitokia, 216 Gipuzkoan bizi ziren, 69 Araban, Nafarroan 44, 4 Ipar
|
Euskal
Herrian eta beste 4 Euskal Herritik kanpo, 29 izan ziren hemendik kanpo jaiotakoak. Gipuzkoarren eta Ipar Euskal Herrikoen artean izan ezik, euskaldun berriak ziren nagusi beste lurraldeetan.
|
|
|
Beste bientzat, ordea, Euskal Unibertsitateak euskal espiritua jaso behar zuen, eta espainiar unibertsitatearen atzerapena eta isolamendua gainditu behar zituen. Santamariaren 1974ko hitzak erabiliz, Unibertsitateak Euskal Herriaren kulturazaleen gosea ase behar zuen, azken horiek «behar duten buruzko janaria ematen ez dienean, beste kultura baten bila joan behar dute hauek, nahiz ta nahiez»10 Edozein kasutan, unibertsitate osoa izan behar zuen (fakultate klasikoak izango zituen, eta
|
Euskal
Herriari eta munduko beharrei zegozkien ikerketa guneez hornituta) eta Euskal Herriaren berezko ezaugarriak (hizkuntza, legedia, historia, bizimoduak eta abar) aztertuko zituzten, beste edozein unibertsitateren ahalmenekin11 Bazeuden, aldiz, funtsezko desberdintasun bi: zein harreman izan behar zuen Euskal Unibertsitateak indarrean zegoen Unibertsitate ofizialarekin eta zein zen euskararen tokia eredu horretan.
|
|
|
Zenbait aukera aztertu ziren: irakasle titulurako ikastaroak Hego
|
Euskal
Herrian eta beste guztia Ipar Euskal Herrian; Irakasle titulurako eta ikastoletakoak Hego Euskal Herrian eta besteak Ipar Euskal Herrian; zutabeak nahastea eta batzuk Hego Euskal Herrian egitea eta besteak Ipar Euskal Herrian. Erabaki definitiboa abenduaren 30ean hartu zen idazkaritzaren eta sailburuen artean Bilbon egindako bileran.
|
|
|
Zenbait aukera aztertu ziren: irakasle titulurako ikastaroak Hego Euskal Herrian eta beste guztia Ipar Euskal Herrian; Irakasle titulurako eta ikastoletakoak Hego
|
Euskal
Herrian eta besteak Ipar Euskal Herrian; zutabeak nahastea eta batzuk Hego Euskal Herrian egitea eta besteak Ipar Euskal Herrian. Erabaki definitiboa abenduaren 30ean hartu zen idazkaritzaren eta sailburuen artean Bilbon egindako bileran.
|
|
|
Angel Goenaga jesulagunak Madrilen irakurri zuen tesia euskaraz 1966an, nahiz eta gero gaztelaniaz argitaratu15; Sabin Barruetabeña pasiotarrak euskarazko tesina irakurri zuen Gasteizko Teologia Fakultatean (1973an); Jazinto Iturbe kimikariak te sina (1974an) Bilboko Unibertsitatean eta Rikardo Arrue sendagileak tesia, unibertsitate horretako Medikuntza Fakultatean (1976ko urtarrilaren 12an16). Une berean, unibertsitate desberdinetako zenbait ikasle,
|
Euskal
Herrian eta hemendik kanpo17, Euskal Kultura Talde eta Mintegiak (EKT eta EKM) sortzen hasi ziren. Elkarte horiek hainbat funtzio bete zituzten:
|
|
|
Legezko gutxieneko betebeharrak daude ondorengoekin, aurreko ahaideekin eta ezkontidearekin, kasuan kasu, nahitaezko oinordekotzat jotzen baitira. Araudi hori ez da berdina Espainia osoan, aldeak baitaude Katalunian, Aragoin, Nafarroan,
|
Euskal
Herrian eta Balearretan. Estatu gehienetan, nahitaezko oinordekoak hauek dira:
|
|
|
Intoxikazioaren jatorri nagusia izan zen ekoizpen plantan kutsadura gurutzatua, zerri gordinaren (Listeria eramailea) eta txerri mingainaren (gelatina, egosia) artean. Espainian, Mikrobiologia Informazioko Sistemaren arabera, 1989tik 1998ra bitartean, 208 intoxikazio kasu izan dira; horietako 65 Bartzelonan, 33
|
Euskal
Herrian eta 9 Madrilen. Adituen arabera, listeriosia gaixotasun emergentea da, eta gaur egungoak baino askoz metodo eraginkorragoak garatu behar dira detektatzeko eta ezabatzeko.
|
|
|
Azken hau ez da ordea, lerro hauen helburua. 2004 urteak egoera politikoa gogor astindu dezake, bai
|
Euskal
Herrian eta bai Espainiar Estatuan zein Europan. Erabaki garrantzitsuak hartu behar dira eta inor ez da gauza, norbere kabuz eta indarrez, hauek gauzatzeko.
|
|
|
Eraso berri hau
|
Euskal
Herria eta euskararen aurkako eraso bortiz bezala ulertu beharra dago. Ez baita eraso isolatu bat.
|
|
|
Azken urte hauetan, kanpoko artisten egonaldiak antolatu ditugu Kantuketan programaren babesean, berezikiEu ropa ekialdeko herri zenbaitetakoekin. Aurten berean, Sao Tome uharteko musikari batzuek hamar bat egun iragan dute
|
Euskal
Herrian eta sorkuntza bat eraiki, iparraldeko kantari eta musikariekin. Azkenik Danyel Waro Reunion uharteko artista famatuak ikusgarri eta formakuntza bereziak eskaini ditu Polo Beyris deitu Baionako auzoan, Euskal Herriko Beñat Achiary kantariarekin batera.
|
|
|
Ez dakit ohore bat den, baina eskertzekoa bada, Vi ctor Hugok
|
Euskal
Herria eta Pasaia aukeratu izana bere meditazio historiko filosofiko hauetarako herrien bizitzaz eta patuaz historian. (Chateaubriandek, 1807ko bidaian," lescharmantes montagnes de la Biscaye" xur batekin kitatzen du Gasteiz eta Baiona arteko geografia guztia).
|
|
|
(Hau" ez da Frantzia, ez Espainia", hauteman du Donostian;" noren artean gaude" hemen?, jarraitzen du harrituz Pasaian). Kasi pribilegio bat guretzat, gogoeta horietarako Hugok
|
Euskal
Herria eta Pasaia aukeratu izana. Parisko literato ospetsu eta akademiko, jauntxo Legion d’honneur goranahi, erregea ren adiskidearentzat, mendietako eskualde galdu bat besterik ez baitzen hau, segurutik, hastapenean, Julietterekin" probintzian" ezkutatzeko bakarrik egokia, bere erreumarentzat bainuak hartzera bidean zihoala.
|