|
2006
|
|
|
Egoera honek erakusten du, besteak beste: a) euskararen normalizazio bidean (baita eleaniztun bihurtze prozesuan ere), ezinbestekoa zaigula, oraingoz behintzat, instituzio ofizialak eta erakunde sozialak biak normalizazio bidean
|
eragiteko
, baita unibertsitate munduan ere; b) egungo egoera hau egoera nahiko extraordinarioa dela, egoera nahiko anormal batean gaudela, egoera normalean nahikoa izan lukeelako bide bakarrak. Artikuluetan jaso diren ebaluaketak ere, gehienbat UPV/EHUren egoeraren aurkezpenetan, nahiko bat datoz hitzaurre honetan esaten ditugunekin.
|
|
|
Nolanahi ere euskaldunen gehiengoa kasu guztietan. Eskuin aldeko zutabeetan, aztertzen ari garen tarteetako irabazi/ galerak agertzen dira; 81 epealdian, galdutako euskaldunak, adin tarte zaharrenetan ematen dira, 50 urteetatikaurrera, 2.587 hiztun, eta multzo horrekiko erlatiboki kopuru txikia da eta, hiztun galerak zio naturalak (heriotzak,...)
|
eragindakoak
direla pentsatzera eramanez. Epealdi bereani rabazitakoak hiztun, ostera, guztiak helduak izanik ezin pentsa daiteke berezkoak direnik, horiek, duda izpirik gabeeuskaldun ikasiak dira, euskaldun berriak alegia.
|
|
|
Zer gertatu da? Gu ere helduen artean izandako euskaldun galerak ikusita harritu egin gara, benetan ulergaitza baita horrenbeste galera azaltzea zio demografikoen
|
eraginez
soilik. Nola ote 1986ko 20 eta 64 urte bitarteko 288.860 euskaldunetatik% 5’08a 1991 urterako galtzea?
|
|
|
" Euskaldunen elebiduntze goiztiarrak ezkor
|
eragiten
du euskararen erabileran" multzo horien ezaugarri soziodemografikoak dira, besteak beste, bilakaera horren deskribatzailerik adierazgarrienak. Nolanahi ere, gure hizkuntzen arteko ukipen egoera honetan zenbatzen diren hiztun bakarrak euskaldunak izanik, biztanleria binakatu egiten da, hots, bi hiztun multzotan banatu.
|
|
|
Adin talde gazteenetan alfabetatuen artean ematen dira euskararen erabilera tasarik onenak. Helduen artean, ostera, alfabetatua izateak ala ez, ez du
|
eragiten
etxeko ohiko hizkuntzaren erabileran.
|
|
|
Etxeko hizkuntza euskara daukatenak gazteak baino, euskaldun helduak dira. Euskaldunenelebiduntzegoiztiarrak negatiboki
|
eragiten
du euskararen erabileran. Izan ere ez daukagu inolako arrazoirik euskararekiko atxikimendua gazteengan helduengan baino txikiagoa dela azaltzeko.
|
|
|
Hala ere ez dugu uste nahikoa denik. Helduen artean
|
eragitea
, ahalik eta gehienak euskalduntzea, alfabetatzea eta euskararen aldeko jarrerari goren mailan eustea funtsezkoa baita hizkuntzen arteko asimetriari aurre egin ahal izateko.
|
|
|
" Helduen artean
|
eragitea
, ahalik eta gehienak euskaldun tzea, alfabetatzea eta euskararen aldeko jarrerari goren mailan eustea funtsezkoa da hizkuntzen arteko asimetriari aurre egin ahal izateko"
|
|
|
Hots, aldaketarik eman ezean estatistikoki kopuru beretsuak behatu genituzke batean eta bestean. Horrelakoetan biztanleriak hamar urte horietan izandako aldaketak edo aldaketa ezakkontutan hartuz, gazteen artean bederen, migrazio mugimenduek eta heriotza tasek ez dugu uste
|
eragin
handia daukatenik edo zehazkiago, balizko eragin hori ez dela estatistikoki esanguratsua.
|
|
|
Horrek irudiak jorratzera garamatza, jakinik irudiak, sozialki osatuak eta partekatuak diren ezagutza mota pratikoak direla zeren munduarengan eta besteengan
|
eragiteko
balio dute. Ondorioz, irudi soziala simplifikatzailea eta eskematizatzailea da:
|
|
|
" diglosiaren irudiak bi motatakoak dira: alde batetik, usadioak onartarazten dituen desbalorapenak sendotzen ditu eta, beste aldetik, ordainketa mugimendu are eta indartsuago bat
|
eragiten
du zapaldua dagoen hizkuntza mehatxatua sentitzen denean, Bourdieu ren aburuz," errealitatean, erralitatearen irudia sartu behar da ala, zehazkiago, irudien gudua buruko irudien baita buruko irudiek erabili nahi dituzten adierazpen sozialak gisa ulertu behar dira".
|
|
|
" hizkuntza planifikazioa hizkuntza arazoak konpontzeko saiakera eta indar konziente bat da. Hizkuntza praktika eta usadioak bultzatzeko ala ez eta
|
eragiteko
hartutako erabakiak dira. Hizkuntza baten itxura eta bere erabileta baita diskurtsoa ere, deliberatuko aldatzeko indarren gehiketa da.
|
|
|
4 Kreolizazio gertaeren eta kreoloen ikerketa. Kolonialismoaren
|
eraginez
, hizkuntza komunitatearen eta hizkuntza berriaren sorrera (esklabuena alegia) jorratuak dira, kolonoen hizkuntzatik habiatuz.
|
|
2007
|
|
|
Hala ere, erabili dira beste izen batzuk. Gipuzkoa eta Nafarroan haren
|
eraginez
Gau Eskolak, Bizkaian Alfabetatze Kanpainak, Alfabetatze Euskalduntze Kanpainak... Orain arte beste batzuk entzuten dira; Euskal Eskolak, Euskaltegiak.
|
|
|
Gure eginkizun nagusia helduen euskalduntze eta alfabetatzea da. Orotara, 64 euskaltegi homologatu ari gara lanean EAEn, baina gure
|
eragin
esparrua ehunka herri eta auzotara heltzen da. 1.000tik gora irakaslek osatzen dugu Helduen Euskalduntze eta Alfabetatzearen Sektorea, guztiak HABEk homologatuak.
|
|
|
Gure eginkizun nagusia helduen euskalduntze eta alfabetatzea da. Orotara, 64 euskaltegi homologatu ari gara lanean EAEn, baina gure
|
eragin
esparrua ehunka herri eta auzotara heltzen da. 1.000tik gora irakaslek osatzen dugu Helduen Euskalduntze eta Alfabetatzearen Sektorea, guztiak HABEk homologatuak.
|
|
|
Beraz, belaunaldi berriak
|
eragindako
euskal adimenaren eta sentimenduaren berritze prozesu horretan kokatu behar da Alfabetatze Batzordearen sorrera. Alfabetatze Batzordearen zeregina, bestalde, alfabetatze kanpainak antolatzea zen, euskaldunak beren hizkuntzan alfabeta zitezen bitartekoak ipintzea, alegia.
|
|
|
Instituzioetatik garatzen den euskara politikak ez du euskara kalifikatzen eta prestijiatzen. Horrek ez du tentsionamendurik
|
eragiten
, eta goian aipatu moduan, hizkuntza ikasi nahi duenak (betiere ikasle gehienei buruz ari gara) motibazio pertsonal sakon batzuei kasu eginez egiten du.
|
|
|
Instituzioetatik garatzen den euskara politikak ez du euskara kalifikatzen eta prestijiatzen. Horrek ez du tentsionamendurik
|
eragiten
, eta goian aipatu moduan, hizkuntza ikasi nahi duenak (betiere ikasle gehienei buruz ari gara) motibazio pertsonal sakon batzuei kasu eginez egiten du.
|
|
|
Bestalde, berriki plazaratu kulturari buruzko inkesta batean Iparraldeko biztanleen% 20 euskara ikasteko prest agertzen da. ru hiztun pasibo zor zaizkiola HEAri. Emaitza mugatuak dudarik gabe, are gehiago denbora berean egoera soziolinguistikoak
|
eragin
duen hiztun galtzearekin konparatuz gero: 5900 jende erdaldun bilakatu eta beste 12200 euskaldun pasibo bilakatu.
|
|
|
Motibazioaren alorreko aldagaien eta lorpen emaitzen arteko erlazio hori ez da beti era sendoan bistaratu. Azterlan batzuetan ez da ageri, eta, ageri denean, ez dira izan lorpen emaitzei
|
eragiten
dieten aldagai askerik behinenak. • Aurrekoaren haritik, motibazioaren alorreko aldagaiaren eta lorpen emaitzen arteko erlazioa bistaratu denean, motibazioaren intentsitatea eta motibazioaren noranzko integratiboa dira lorpen emaitzekin lotura erakutsi duten aldagaiak.
|
|
|
Helduen euskalduntzean
|
eragiten
duten prozesu psikosozialen ikerketa. Motibazio eta jarrerak, besteak beste, aztertuz.
|
|
|
Eta badatoz beste batzuk: euskalduntze prozesuan
|
eragiten
duten faktoreei buruz, esaterako, (Otegi, abian) edo irakasleen prestaketaren alorrean partaidetza pasiboak dituen ondorioen azterketa Internet bidezko euskarri telematikoetan (Murua, abian).
|
|
|
Gure tesiaren mamia laburbilduz, gure ustez, perfilen sistemak, euskaltegietara ikasle asko bultzatzen baditu ere, motibazio txarra
|
eragiten
die. Sarritan azpimarratzen den bezala, hauengan euskaraz aritzeko motibazio egokia eragiteko, euskaltegia ez da nahikoa.
|
|
|
Gure tesiaren mamia laburbilduz, gure ustez, perfilen sistemak, euskaltegietara ikasle asko bultzatzen baditu ere, motibazio txarra eragiten die. Sarritan azpimarratzen den bezala, hauengan euskaraz aritzeko motibazio egokia
|
eragiteko
, euskaltegia ez da nahikoa. Euskara egoera gutxituan egonik, bizitzeko beharrezkoa ez izateaz gain, askotan hizkuntza erabiltzeko aukera gutxi egoten da, are gehiago zenbait lurralde eremu eta gizarte arlotan.
|
|
|
Testuinguru gure ikasleak trebatzeko eta motibatzeko. Trebatzeko, ikasleak erabilera errealean jarduteko aukera izango duelako eta esanguraz hornitutako ikas prozesua burutzeko elementuak eskainiko dizkigulako; motibatzeko, ikasleen aurrerapausoek
|
eragin
zuzena izango dutelako plangintzaren aurrerabidean. Gainera, HABEren Helduen Euskalduntzerako Oinarrizko Kurrikulua, irakaskuntza mailan, metodologia komunikatibo eraginkorrean asmatu ahal izateko tresna egokia izan daiteke.
|
|
|
Gainera, HABEren Helduen Euskalduntzerako Oinarrizko Kurrikulua, irakaskuntza mailan, metodologia komunikatibo eraginkorrean asmatu ahal izateko tresna egokia izan daiteke. Gainera, Europako Erreferentzi Marko Bateratuak ikaslearen ikasprozesuan
|
eragiten
duten elementuak zehazteaz gain, hauen deskribatzaile mailakatuak proposatzen ditu. Testuinguru bakoitzari egokitu beharreko deskribatzaile hauek helburuen zehaztapenerako, programaziorako, eta ebaluaziorako guztiz erabilgarriak izan daitezke.
|
|
|
Gainera, azterketek
|
eragindako
presioak jarreran eragiteaz gain, ikas prozesuan ere garrantzi handia hartzen du. Ikasleek urratsetan gora
|
|
|
Gure tesiaren mamia laburbilduz, gure ustez, perfilen sistemak, euskaltegietara ikasle asko bultzatzen baditu ere, motibazio txarra
|
eragiten
die. Sarritan azpimarratzen den bezala, hauengan euskaraz aritzeko motibazio egokia eragiteko, euskaltegia ez da nahikoa.
|
|
|
Gure tesiaren mamia laburbilduz, gure ustez, perfilen sistemak, euskaltegietara ikasle asko bultzatzen baditu ere, motibazio txarra eragiten die. Sarritan azpimarratzen den bezala, hauengan euskaraz aritzeko motibazio egokia
|
eragiteko
, euskaltegia ez da nahikoa. Euskara egoera gutxituan egonik, bizitzeko beharrezkoa ez izateaz gain, askotan hizkuntza erabiltzeko aukera gutxi egoten da, are gehiago zenbait lurralde eremu eta gizarte arlotan.
|
|
|
Kontuak kontu, nahiz eta egia borobila den lana aurkitzeko perfilak eskatu ezean gure ikasleen erdiak baino gehiagok ez lukeela euskara ikasiko, ezin dugu ukatu azterketa bat gainditu beharrak presio handia sortzen diela eta horrek jarrera negatiboa
|
eragiten
diela. Beraz, bide berriak urratu lirateke.
|
|
|
Zalantzarik gabe edozein mikro plangintzatan bezala gizarte osoan ere, ezer baino lehen euskalduntze prozesuari buruzko eztabaida zabaldu egin behar da. Plangintzen sozializazioa
|
eragin
litzateke eta horien aldeko kontzientzia piztu. Plangintzak garatu eta aurrera atera ahal izatea edozein enpresaren edota gizarte osoaren nagusitasunaren adierazle da zalantzarik gabe, baina horretarako gizarteak nolabaiteko ezagutza edo heziketa behar du.
|
|
|
Gizarte esparru ezberdinetan
|
eragitea
da, beraz, hizkuntza plangintzen helburu nagusia. Bai Euskarari eta EBPN dira egun indarrean ditugun plan estrategikoak.
|
|
|
Hau guztia horrela izanik, arlokako euskalduntze plangintzak ugaritzea izan litzateke helburua. Ikasle kopurua handitzeaz gain, arlo eta gune ezberdinetan
|
eragingo
genuke, bertako euskaldunei euskaraz aritzeko aukera emateaz gain, besteengan euskara ikasteko beharra eta irrika sortuz.
|
|
|
Noski, honek plangintzetan
|
eragingo
luke. Batetik, nolabait esatearren, euskaltegia lantokian txertatzeak bultzada handia suposatuko dio prozesuari.
|
|
|
Aurreko batean esan bezala, Galdakaoko ospitalean lanean dauden eta Euskal Herri osoko euskaltegietan euskara ikasten dabiltzan guztiek euskaltegia bertan izango balute, bertan gertatzen diren komunikazio egoeretan trebatuko bagenitu, unean uneko laguntza praktikoa emango bagenie, egundoko bultzada izango litzateke euskararen normalizazioa bultzatze aldera. Erabileran
|
eragin
zuzena izango genuke eta erabiltzaile guztiak euskaraz aritzera animatuta sentituko lirateke.
|
|
|
Honek ikasleari epe motzerako helburuak ezartzea
|
eragingo
dio. Helburu eskuragarriak izango direnez, lorpenak txikiak baina garrantzitsuak izango dira eta ikasteko motibazioari eusten lagunduko diote.
|
|
|
HABEren HEOKek arlo ezberdinetan
|
eragin
nahi du: " euskaltegien autonomian, zentro nahiz irakasleen programazioetan, ikasleen partaidetzan, mailaketan, metodologian, ebaluazioan..." Esan dezakegu, aplikazioan asmatuz gero, orain arteko egoerari iraulketa sakona emateko gutxieneko irizpide batzuk ematen zaizkigula, orain arteko euskalduntze alfabetatzearen eragina handitzeko eta bere eragin esparrua zabaltzeko.
|
|
|
Horretarako ikasleari inguru berriak eskaintzeaz gain, bere ingurua ere euskalduntzen ahalegindu behar gara eta, aldi berean, ikaslearengan euskara erabiltzeko motibazioa piztu. Euskaltegian euskara maila egokia ematen lagundu behar zaio ikasleari, baina aldi berean, bere ingurunean
|
eragin
behar da. Horretarako planifikazio orokorrago bat behar beharrezkoa izango da, ikaslea prozesu horretako protagonista bihurtuz eta euskaltegia bera inplikatuz, sustatzaile lana egin dezan.
|
|
|
Galdakaoko ospitalean lanean dauden eta Euskal Herri osoko euskaltegietan euskaraikasten dabiltzan guztiek euskaltegia bertan izango balute, bertan gertatzen diren komunikazio egoeretan trebatuko bagenitu, unean uneko laguntza praktikoa emango bagenie, egundoko bultzada izango litzateke euskararen normalizazioa bultzatze aldera. Erabileran
|
eragin
zuzena izango genuke.
|
|
|
Honela hizkuntza errazagoa eta funtzionalagoa irudituko zaie ikasleei. Egun dugun ebaluazio sistemak zuzenki
|
eragiten
du arlo honetan. Baita, lehen aipatu bezala," euskaldun berriekiko" jarrera ere.
|
|
|
Finean, EPK delakoa euskaltegi bakoitzak egin beharrean, kurrikuluaren aplikazioak arlo ezberdinetako plangintzen beharretara bideraHorretarako ikasleari inguru berriak eskaintzeaz gain, bere ingurua ere euskalduntzen ahalegindu behar gara eta, aldi berean, ikaslearengan euskara erabiltzeko motibazioa piztu. Euskaltegian euskara maila egokia ematen lagundu behar zaio ikasleari, baina aldi berean, bere ingurunean
|
eragin
behar da.
|
|
|
Norberarena den tresna honek autoebaluazioaren bidez, ikasleari bere ikas prozesuaren lema hartzea errazten dio. Ikastea modu positiboan ikustea
|
eragingo
dio eta esfortzu handiagoa egitera bultzatuko du. Ikasitakoak ematen dizkion aukerei erreparatuko die, izan ere, gaitasun komunikatiboa eskuratu ahala gauza berriak egiteko ahalmena duela ikusiko du.
|
|
|
MINTZAPRATIKA PROGRAMAK: EUSKARAREN ERABILERAN
|
ERAGITEKO
TRESNA ERAGINKORRAK
|
|
|
Aipatutako esparru horiek pertsonen bizitza pribatuarekin lotuak daude eta horietan legeek eta arauek eragin gutxiago dute. Esparru hauetan, beraz, hizkuntza ohituretan
|
eragiteko
bestelako bideak jorratu behar dira: eskaintza oparoa, erakargarritasuna, gozamena, praktikotasuna, erosotasuna, sentiberatzea,...
|
|
|
Mintzapraktika egitasmoen bidez hiruretan
|
eragin
nahi dugu: motibazioan eragin nahi dugu hizkuntzari bere funtzio komunikatiboa emanez, modu informalean eguneko kezkak, pozak, sentimenduak konpartitzeko aukera izanik hizkuntzarekiko atxikimendua areagotu egiten delakoan.
|
|
|
Mintzapraktika egitasmoen bidez hiruretan eragin nahi dugu: motibazioan
|
eragin
nahi dugu hizkuntzari bere funtzio komunikatiboa emanez, modu informalean eguneko kezkak, pozak, sentimenduak konpartitzeko aukera izanik hizkuntzarekiko atxikimendua areagotu egiten delakoan. Ezagutzan, euskara maila hobetu nahi/ behar dutenen ikas prozesua azkartzeko eta osatzeko klasetik kanpo, kalean, modu informalean euskaldunekin elkar ekintzan gaitasuna hobetzeko aukera emanez.
|
|
|
Ezagutzan, euskara maila hobetu nahi/ behar dutenen ikas prozesua azkartzeko eta osatzeko klasetik kanpo, kalean, modu informalean euskaldunekin elkar ekintzan gaitasuna hobetzeko aukera emanez. Eta, erabileran
|
eragin
nahi dugu elkar ezagutzen ez diren pertsonen artean modu naturalean sortuko ez liratekeen euskarazko sare berriak, lagun berriak... osatzeko aukerak sortuz.
|
|
|
Bestalde, egitasmoa" kalean" garatzen dela kontuan hartzen badugu, tokiko paisaia linguistikoan
|
eragiteko
aukera ere ematen dute, beti ere, hiztun talde informalen bidez.
|
|
|
Motibazioari dagokionez, esan behar dugu arlo konplexua dela. Nola asmatu motibazioetan
|
eragiten
–Pertsonen aukera eta jokabidetan hizkuntza ohituren aldaketa eragin nahi dugu, baina nola egiten da hori?
|
|
|
Nola asmatu motibazioetan eragiten? Pertsonen aukera eta jokabidetan hizkuntza ohituren aldaketa
|
eragin
nahi dugu, baina nola egiten da hori. Daniel Golemanek" emoziozko adimenaren" 3 teoria bultzatu du.
|
|
|
Daniel Golemanek" emoziozko adimenaren" 3 teoria bultzatu du. Haren arabera, pertsonengan aldaketa
|
eragitea
hainbat faktoreren baitan dago. Hizkuntzaren erabilera ohiturak aldatzean Goleman en ustez abilezia teknikoek baino (hau da hizkuntza gaitasuna, edo ezagutza edo hau ikasteko duen koefiziente intelektuala...) abilezia emozionalek izango dute garrantzia edo eragina (euskara erabiltzeak sortzen dion sentsazioa, euskarak suposatzen dizkion lotura afektiboak, emoziozko aldaerak...).
|
|
|
Izan ere, Mintzapraktika programetako partaideek ongi pasatzen badute, emozio positiboak sortzen bazaizkie (harreman berriak egin, egunerokoa konpartitzeko tokia topatu, gustuko ekintzetan parte hartzeko aukera ikusi, autoestimua igo...) jarraitzeko gogoa sortuko zaie eta horren ondorioz euskara erabiltzeko aukerak ugaritu egingo zaizkie eta horrenbestez hizkuntza erabiltzeko ohituretan
|
eragitea
errazagoa izango zaigu.
|
|
|
euskara ikasten ari direnak, euskara inoiz ikasita ere erabili ez izanagatik abilezia galdu dutenak, inguruan hitz egiteko aukerarik ez dutenak edota hirira iritsi berriak direnak,... eta gure ustez horiengana guztiengana iristeko modua hau izan daiteke: sare berriak eskaintzea, harreman sare ez formaletan
|
eragitea
, zaletasunen inguruko erabilera guneak eratzea,... azken batean euskaraz bizitzeko aukerak ugaritzea.
|
|
|
Mintzapraktika egitasmoen bidez hiruretan
|
eragin
nahi dugu: motibazioan eragin nahi dugu hizkuntzari bere funtzio komunikatiboa emanez, modu informalean eguneko kezkak, pozak, sentimenduak konpartitzeko aukera izanik hizkuntzarekiko atxikimendua areagotu egiten delakoan.
|
|
|
Mintzapraktika egitasmoen bidez hiruretan eragin nahi dugu: motibazioan
|
eragin
nahi dugu hizkuntzari bere funtzio komunikatiboa emanez, modu informalean eguneko kezkak, pozak, sentimenduak konpartitzeko aukera izanik hizkuntzarekiko atxikimendua areagotu egiten delakoan. Ezagutzan, euskara maila hobetu nahi/ behar dutenen ikas prozesua azkartzeko eta osatzeko klasetik kanpo, kalean, modu informalean euskaldunekin elkar ekintzan gaitasuna hobetzeko aukera emanez.
|
|
|
Ezagutzan, euskara maila hobetu nahi/ behar dutenen ikas prozesua azkartzeko eta osatzeko klasetik kanpo, kalean, modu informalean euskaldunekin elkar ekintzan gaitasuna hobetzeko aukera emanez. Eta, erabileran
|
eragin
nahi dugu elkar ezagutzen ez diren pertsonen artean modu naturalean sortuko ez liratekeen euskarazko sare berriak, lagun berriak... osatzeko aukerak sortuz.
|
|
|
Mintzapraktika programak euskararen erabileran
|
eragiteko
egun dugun egitasmo eraginkorra eta preziatua da. Beraz, Euskara Elkarteetan eta Topagunean mintzapraktika egitasmoak eskaintzen duen aukera lantzen jarraituko dugu, tokian tokiko sustatzaileekin (hala nola euskaltegi sarea, ikastetxeak, elkarteak...) elkarlanean gisa honetako egitasmoak martxan jar daitezen lan egiten.❚
|
|
|
euskara ikasten ari direnak, euskara inoiz ikasita ere erabili ez izanagatik abilezia galdu dutenak, inguruan hitz egiteko aukerarik ez dutenak edota hirira iritsi berriak direnak,... eta gure ustez horiengana guztiengana iristeko modua hau izan daiteke: sare berriak eskaintzea, harreman sare ez formaletan
|
eragitea
, zaletasunen inguruko erabilera guneak eratzea.
|
|
|
Baina euskaltegietan jarduera nagusia ikasgelan gertatzen da, eskoladenboran. Euskararen status eta erabileran nola
|
eragin
ahal dugu geuretik?
|
|
|
Baina euskaltegietan jarduera nagusia ikasgelan gertatzen da, eskola denboran. Euskararen status eta erabileran nola
|
eragin
ahal dugu geuretik. Ez da galdera berria, eta erantzun batzuk egon dira dagoeneko.
|
|
|
Ikuspegi komunikatibotik hizkuntz ekintzaren ideia jasotzen zen, hau da, benetako komunikazio jarduerak antolatzea beharrezkoa da ikasprozesua eragingarriago suertatzeko. Kulturaren pertzepzio horretatik kultur ekintza kontzeptua zetorren bestalde, komunitatean
|
eragiteko
jarduerak.
|
|
|
Horrela bada, jarduera horietan murgilduta, ikasleak hizkuntza ikasi eta hizkuntzaren normalizazioan
|
eragiten
du. didaktikoa era batekoa edo bestekoa izan da: landutakoa praktikatzera bideratuak, praktika librerako une espezifikoak, sozializazioa,..
|
|
|
1980aren erdi aldean AEKn euskara ikastean ez ezik, klasetik hizkuntzaren berreskuratzean ere
|
eragingo
zuen ikuspegi metodologikoa landu zen. Esan daiteke HEAren barruan proposamen hau ikastea eta normalizazioa uztartzeko lehenengo saioa izan zela.
|
|
|
Ikuspegi komunikatibotik hizkuntz ekintzaren ideia jasotzen zen, hau da, benetako komunikazio jarduerak antolatzea beharrezkoa da ikas prozesua eragingarriago suertatzeko. Kulturaren pertzepzio horretatik kultur ekintza kontzeptua zetorren bestalde, komunitatean
|
eragiteko
jarduerak. Horrela bada, jarduera horietan murgilduta, ikasleak hizkuntza ikasi eta hizkuntzaren normalizazioan eragiten du.
|
|
|
Kulturaren pertzepzio horretatik kultur ekintza kontzeptua zetorren bestalde, komunitatean eragiteko jarduerak. Horrela bada, jarduera horietan murgilduta, ikasleak hizkuntza ikasi eta hizkuntzaren normalizazioan
|
eragiten
du.
|
|
|
" Ekintza" honekin alde batetik benetako jarduera baterako hizkuntza erabili behar izanda marko egokia aurkitu dugu hizkuntza bera lantzeko. Bestalde, ekintza bera zuzenduta dago euskararen normalizazioan
|
eragiteko
, paisaia linguistikoan kasu honetan. Ekintza horren arrakasta beraz bi bidetatik ebaluatu behar da, ikaslearen hizkuntzan daukan eraginean batetik, eta inguruan daukan eraginean bestetik.
|
|
|
Ez da hausnarketa berria, baina bai, gure ustez, berriro ekarri beharrekoa. Ilintiari
|
eragingo
diogu, baina gar ona egiteko hango eta hemengo egurra ere da. soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 127
|
|
|
Beharbada, lehenengo pauso modura, ikasleak lortu lukeen gaitasunarekin batera, zer nolako jarrerak lortu eta erabilera esparruetan nola
|
eragin
nahi genukeen ere planteatu genuke.
|
|
|
Non
|
eragin
–Objektua definitu
|
|
|
Hizkuntzaren normalizazioan
|
eragin
nahi badugu hau da lehenengo galdera, galdera kurrikularra nonbait: Zer da normalizazioa eta zer lortu nahi dugu?
|
|
|
Nondik
|
eragin
–
|
|
|
Nola
|
eragin
–
|
|
|
Aurreko historia guztiak, nire ustez, gauza bat utzi du argi:
|
eragiteko
erak ugari dira, baina inportantea da" eragingarriena" den bidea bilatzea. Eragingarria azken helburua ondoen betetzen duena bada, lehenengo eta behin lortu nahi den helburua ezartzea komeni da.
|
|
|
Hau da, helburuen eta edukien formulazioan hori aintzat hartu litzateke. Beharbada, lehenengo pauso modura, ikasleak lortu lukeen gaitasunarekin batera, zer nolako jarrerak lortu eta erabilera esparruetan nola
|
eragin
nahi genukeen ere planteatu genuke. HEOKek planteatzen duen" paradigma aldaketari" beste buelta bat, alegia.
|
|
|
euskara eta gaztelera (hegoaldean) eta frantsesa (iparraldean) ez ezik, beste hizkuntzak ere jaso ditugu atal berezi batean. Izan ere, azken urte horietan Euskal Herriak jaso duen immigrazio berriak errealitate soziologikoa aldatu du neurri batean eta herritar berri horien etorrerak egoera soziolinguistikoan zer nolako aldaketak
|
eragin
dituen jakin nahi izan dugu. Noski, immigrazio berri horren eragina ez da Euskal Herriko hizkuntzen aniztasunean bakarrik gertatu.
|
|
|
Zurea falta da, zure interpretazioaren zain daude orriok. Gogoeta komun batek emango ahal digu, iragana aintzat hartuta, oraina ondo ezagutzeko eta etorkizunean
|
eragiteko
gaitasuna.
|
|
|
Eta datuen irakurketari ekin baino lehen ohar bat. Era honetako neurketen emaitzetatik, erabilpen lerro nagusiak atera behar dira eta errakuntza tartea aintzat harturik irakurri behar dira beti (aldagai askok
|
eragin
dezakete). Metodologia honen azalpenean esaten zen bezala," Neurketa hauen balio nagusia urtez urteko datuen konparaketatik dator; erabilpen maila edo norabideak markatzetik, beraz.
|
|
|
Nolanahi ere, datuok agerian utzi digute aldaketa soziolinguistikoen erritmo mantsoa, hizkuntza aldaketan
|
eragiten
duten faktoreen arteko lotura eta eragin maila konplexua, eta egoera soziolinguistikoen aniztasuna.
|
|
|
Baina aspektu positibo horiekin batera, badaude kezka bizia
|
eragiten
duten beste batzuk. Aipagarrienak, Iparraldeko galera etengabea eta Nafarroako erabateko geldialdia, eta, hobekuntzarako joera aldatu eta gero, aurrerapenik eza Bizkaian eta gazteen artean.
|
|
|
Oso labur. Neurketa hauek azaldu dituzten joerak aldatu edo bizkortuko badira, ezinbestekoa izango da Iparraldean eta Nafarroan euskararen aitortza eta status ofiziala lortzea eta Euskal Herri osoan, hizkuntza politika eraginkorrak sustatzea, ezagupenetik erabilerarako jauzia
|
eragingo
duten lan ildo estrategikoak indartuz eta indar berezia eginez haurren eta gazteen adin taldeetan.❚
|
|
|
Baina aspektu positibo horiekin batera, badaude kezka bizia
|
eragiten
duten beste batzuk.
|
|
|
Hona hemen, beste arrisku bat: neurketak urtez urte leku berean burutu arren, inguru horretako etxepeetan kokatutako dendak, tabernak lantokiak eta eurek
|
eragiten
duten giroa, aldiz aldi aldatzea. Egia da solasaldi bakar bat ez dela neurtzen eta neurtutako solasaldi edo mintzaldien kopurua handia denean datuek egonkortzera jotzen dutela, baina hala ere...
|
|
|
... gaitasun mailak modu biderkatzailean
|
eragiten
du erabileran. (...) hau da, bi aldagaien arteko korrelazioa geometrikoa da.
|
|
|
Izan ere, Gasteiz da, Araban, 100.000 biztanletik gorako tamaina duen udal bakarra eta –esan bezala– bere euskararen erabilera %4koa da; aldiz, dimentsio txikiagoak dituzten beste udaletan %6 %8, 9 bitarteko erabilera antzeman da. Horrela aztertuta, Gasteiz eta gainontzeko udalen arteko aldea berretsita eta areagotuta ikusten dugu (horrela ere, oso handia ez izan arren), tamaina txikiagoa duten udaletan Gasteizko balioak
|
eragiten
ez duelako eta Arabako batez bestekoan, aldiz, bai.
|
|
|
Dena den, udalerrien tamainaren araberako azterketarekin ez dugu jarraituko, datuetan udal dimentsioak baino askoz gehiago kokapen geografikoak eta auzo udalek
|
eragiten
dutelakoan; adibidez, Bizkaiko zein Gipuzkoako udalerri euskaldunekin muga egiteak edo, beste muturrean, La Rioja edo Burgosekoekin.
|
|
|
Gorantz, bai, baina geldoki ari da mugitzen euskararen erabilera Araban eta Gasteizen, hizkuntza egoera aldatzearen kontrako inertzia Lurralde Historikoan oraindik astunagoa izanik bere hiriburuarena (Gasteiz) baino. Izan ere, soziolinguistikoki lan mardula da hizkuntza aldaketa bat burutzea, horretan
|
eragiten
duten eta aldarazi beharreko baldintza indibidualak, mikrosozialak eta makrosozialak asko eta konplexuak direlako datuen inguruko ondorioak lantzean esaten genuen bezala (Mart� nez de Luna, 2002: 71).
|
|
|
Hala ere, pentsatzekoa da Arabako eta Gasteizko haur, gazte eta helduengan antzematen den kaleko euskararen erabileraren gorakadatxoa, arloan arloko hizkuntza politikek
|
eragiten
duten zeharkako ondorioa
|
|
|
Soziolinguistikoki lan mardula da hizkuntza aldaketa bat burutzea, horretan
|
eragiten
duten eta aldarazi beharreko baldintza indibidualak, mikrosozialak eta makrosozialak asko eta konplexuak direlako 2001eko datuen inguruko ondorioak lantzean esaten genuen bezala (Mart� nez de Luna, 2002: 71). litzatekeela, neurri handian.
|
|
|
71). litzatekeela, neurri handian. Alegia, irakaskuntzan eta eremu publiko zein pribatuetako beste hainbat plangintzatan eta euskalgintzaren bultzadaz, pixkanaka pixkanaka ezartzen ari diren euskararen aldeko neurriek euskararen kale erabileran ere
|
eragiten
dute.
|
|
|
Behaturiko solaskideen arteko euskararen erabileran asko
|
eragiten
du pertsona nagusiek eta haurrek elkarri hitz egiteak.
|
|
|
Aurrera begirako zalantza dugu, hala ere, lelo hori egungo gazte jende gehienena ere ote den. enean baino (%3). Bestela esanda, haurren presentziak helduen berauen harremanetan ere
|
eragiten
du, modu arinean bada ere.
|
|
|
Hala ere, ez dirudi haurrek beraiek direnik euskararen erabileran euren kabuz
|
eragiten
dutenak; izan ere, solaskideen artean haurrak baino ez daudenean euskararen presentzia inoiz baino baxuagoa da (%0, 8).
|
|
|
Euskararen erabileran
|
eragiten
duen hirugarren faktorea hizkuntza gaitasun erlatiboa da. Goian esandako ikerketaren arabera, euskaldunen artean gehiago dira erdal elebidunak (erdaraz euskaraz baino erraztasun handiagoa dutenak) eta elebidun orekatuak (batean eta bestean berdin moldatzen direnak) euskal elebidunak baino (euskaraz erdaraz baino hobeto moldatzen direnak).
|
|
|
Euskararen erabileran
|
eragiten
duen hirugarren faktorea hizkuntza gaitasun erlatiboa da. Goian esandako ikerketaren arabera, euskaldunen artean gehiago dira erdal elebidunak (erdaraz euskaraz baino erraztasun handiagoa dutenak) eta elebidun orekatuak (batean eta bestean berdin moldatzen direnak) euskal elebidunak baino (euskaraz erdaraz baino hobeto moldatzen direnak).
|
|
|
Goian esandako ikerketaren arabera, euskaldunen artean gehiago dira erdal elebidunak (erdaraz euskaraz baino erraztasun handiagoa dutenak) eta elebidun orekatuak (batean eta bestean berdin moldatzen direnak) euskal elebidunak baino (euskaraz erdaraz baino hobeto moldatzen direnak). Horrek, jakina, zuzenean
|
eragiten
du hizkuntzaren erabileran: euskal elebidunek ia beti euskaraz hitz egiten dute etxean eta lagunartean; elebidun orekatuek, berriz, euskaraz erdaraz beste egiten dute eta, azkenik, erdal elebidunek erdara erabiltzen dute nagusiki.
|
|
|
Eta, azkenik, Gipuzkoako euskaldunen indize orokorrak gora egin zuen. Hazkundea, kasu gehienetan, eskolan edo euskaltegian euskara ikasi dutenek
|
eragin
zuten, hau da, euskara bigarren hizkuntza dutenek. Hori oso positiboa bada ere, zaila da euskaldun berri horiek euskararen kale erabileran nola eta zenbateraino eragiten duten jakitea.
|
|
|
Hazkundea, kasu gehienetan, eskolan edo euskaltegian euskara ikasi dutenek eragin zuten, hau da, euskara bigarren hizkuntza dutenek. Hori oso positiboa bada ere, zaila da euskaldun berri horiek euskararen kale erabileran nola eta zenbateraino
|
eragiten
duten jakitea. Eragin eragiten dutela badakigu eta, batez ere, euskara lehen hizkuntza dutenek euskaraz egitea
|
|
|
Hori oso positiboa bada ere, zaila da euskaldun berri horiek euskararen kale erabileran nola eta zenbateraino eragiten duten jakitea.
|
Eragin
eragiten dutela badakigu eta, batez ere, euskara lehen hizkuntza dutenek euskaraz egitea
|
|
|
Hori oso positiboa bada ere, zaila da euskaldun berri horiek euskararen kale erabileran nola eta zenbateraino eragiten duten jakitea. Eragin
|
eragiten
dutela badakigu eta, batez ere, euskara lehen hizkuntza dutenek euskaraz egitea
|