|
2000
|
|
|
Baina garaipen kontuei beste begiratuko zaio EHren abstentzio deialdiak duen eraginari. Emaitzak ikusi behar, baina leku askotan ez da samurra izango
|
eragin
hori zein den ikustea, deialdi aktibo honez gain, abstentzioak gorabehera handiak izaten ditu eta. Edozein modutan ere, azken urteetan, Espainiako Legebiltzarrerako hauteskundeetan izaten da txikien abstentzioa (96koetan% 27, 2), adituen ustez alderdi estatalistek beren hauteslegoa hobeto motibatzen dutelako.
|
|
|
Urte askotako ustea hankaz gora jartzen duen baieztapen hori egin dute Aranzadi elkarteko Milagros Esteban, Maite Izquierdo eta Xabier Alberdi ikertzaileek, Zarauzko eta Astigarragako indusketen berri ematean. Alabaina,
|
eragin
hori zenbaterainokoa izan zen ez dago zehazterik oraindik. Maite Izquierdoren ustez, Gipuzkoako kostaldeko biztanleen artean aldaketaren bat gertatu zela" ziurta dezakegu, baina argitzeke dago zertan eragin zuen:
|
|
|
Bizkaitik hain gertu egoteak eragin handia izan du Castroren historian. Eta
|
eragin
hori areagotu egin da azken hamarkadan.
|
|
|
Jakina, hauteskunde kanpainetan sumatutako
|
eragin
hori orokortu eta hedatu eginzen berehala. Maxwell MacCombs eta Sheldon Gilbert irakasleek, esate baterako, Agenda Ezarpena deitutako teoria hasi ziren garatzen, hedabideen eraginari buruzkokezka hau metodologikoki aztertzeko6 Hedabideek zeregin garrantzitsua dute, oro har, sozialki garrantzitsutzat hartuak izango diren gertaera, pertsonaia, toki eta momentuendemarkazioan.
|
|
|
nolako hizkuntza, halako mundu ikuskera. Hizkuntzaren barne
|
eragin
hori estrukturalismoarenitzalean bereganatu zuen Txillardegik, euskararen aldeko bere tesiak funtsatzeko; baina, oso oker ez banago, gaur egun ez luke hori dagoen dagoenean onetsiko gureeuskaltzale sutsuak. Nago ñabardura bat baino gehiago egingo lizkiokeela ordukoplanteamenduari:
|
|
2001
|
|
|
Foro Nuclear en ustez," erronka gizartearen premiei eta garapenari erantzuteko, epe luzerako plangintza bat bultzatzean datza, eta horretarako energia nuklearraren ekarpena objetibotasun eta zorroztasun teknologikoz neurtu behar da. Energia nuklearraren alde egitea aurrerapenaren alde egitea da, eta ez litzateke egokia iraganeko inertzia politiko erosoen
|
eraginez
horri uko egitea".
|
|
|
Duela hamar urte baino gehiago, telebista kanal pribatuak agertu zirenean, handitu egin zen kate orokorren irekietako telebista eskaintza. Batez besteko kontsumoa ez da igotzen ordainketa eskaintza berriekin, edo oraindik ez da ikusten kontsumoan
|
eragin
hori, satelite bidezko telebista digitaleko plataformek (Canal Satelite Digital eta Vía Digital) batez besteko kontsumoaren %2, 2 baino ez baitute hartzen. Sofresen datuek berriro erakusten dute emakumeek telebista gehiago ikusten dutela gizonen aldean (38 minutu gehiago egunean), eta etxekoandreen kasuan, monitorearekiko esposizioaren batez besteko denbora 267 minutura igotzen dela.
|
|
|
Araban, Odon Apraizen ustez, atzerakada hori XVIII. mendean gertatzen da batez ere (garai hartantxe, hain zuzen, ematen digu Kardaberazek bertako hizkuntz egoeraren berri); Nafarroan ostera, hurrengo mendean gertatuko omen da gibeleratze nagusia. Lizarra aldean, esaterako, orduan burutzen da segur aski lehendik zetorren erdalduntzea;
|
eragin
horretan axola handikoa da Independentziako Gerratea eta, are gehiago, hogei urte ondotik darraion Lehen Karlistada. Honelako zerbait ere gertatu zen, sasoia ongi zehaztu gabe dagoen arren, Bizkaiko Enkartazioetan.
|
|
|
Bistan da hedabideek arazo politikoen ezagutza eta sozializazio prozesua (edo haien estaltze prozesua) bizkortzen dutela. Eta hedabideek ezagutzen dugunaren eta inguruko mundua ezagutzeko moduaren gainean eragina badute,
|
eragin
hori munduaren aurrean bideratzen ditugun jarreretara ere zabalduko da maila batean edo bestean. Aski dugu pentsatzen jarri eta gogoan hartuko bagenu zein iritzi giro nagusituko zatekeen Espainiako Estatu osoan irrati, telebista eta egunkari guztiek Lizarra Garazi Akordioa eta haren ondoko gertaerak horren modu sektarioan tratatu ez balituzte, gatazkari irtenbidea zabaldu nahi zion aukera politiko sozial maioritariotzat hartu izan balute; editorialetan fronte kutsuko terminoak alboratu izan balituzte; zurrumurruak eta egiazko gertaerak bereizi izan balira eta gertaeren berri egiazko garrantziaren arabera eman izan balitz... kritikari edo Akordio horren indar sinatzaileekin zituzten desadostasunen gaineko eztabaidari uko egin gabe, horrela portatu izan balira.
|
|
|
Hedabideek gizartearen arau eta balioak islatzen dituzte, baina ideologia nagusiaren araberako arau eta balioak, gizarte hegemonia 3 egituratzen dutenenak hain zuzen ere; eta, gainera, zehazten laguntzen duten aldi berean islatzen dituzte. Elkarren arteko
|
eragin
hori, adibidez, hartu behar da kontuan hedabideek Lizarra Garaziren aurrean bideratu duten portaera eta izan duten eragina ulertzerakoan, edo, gehiago zehaztearren, ongi gogoan hartu da, gai honetan, mezu berberek euskal herritarrengan eta espainiarrengan duten eragin desberdina.
|
|
|
Baina, era berean,
|
eragin
hori kontestatu, deuseztatu edo indartu (baina betiere kutsatu) egiten da beste faktore batzuengatik: sineste sistemak eta norberaren aldez aurreko jarrerak, pertsonen arteko sareen bitartez bideratzen diren talde praktikak edo esperientziak (familian, txokoan, lantokian, ikastetxean...), gizartea" iritzi erreferentzia" gisa zeharkatzen duten elkarte eta instituzio sareak (eliza, alderdiak, sindikatuak, mugimenduak, klubak edo bertsolarien mundua bera, euskal gatazkaren arlo honetan eragin sare gisa diharduena).
|
|
|
Horrez gainera, hedabideen eraginaren azterketa ezin muga daiteke" herri xehearengan" dituen ondorioetara,
|
eragin
hori gizarte elite, instituzio eta, bereziki, sistema politikora ere hedatzen baita; haien guztien eraginaren mendean jarduten dute, halaber, hedabideek eta, oro har, informazio jardunak 5 Aztertzen ari garen gaiari dagokionez, berebiziko garrantzia du burubide honek. Zera da, oro har, kazetaritza, sistema politikoarekiko liskar eremua 6, bata bestearen agenda, bestearen gai garrantzitsuak, zehazten ahaleginduko den eremua hain zuzen ere.
|
|
|
1 Nagusi jardun zuen mezuen berehalako, zuzeneko, saihestezinezko
|
eragin
horren gaineko ideiak Estatu Batuetan 1920 eta 1940 urteen bitartean hedabideei buruz egin ziren ikerketa eta teorietan. Araberako izenak eman zizkioten eman ere," Teoria Hipodermikoa" edo" Balaren Teoria".
|
|
2002
|
|
|
Ukaezina da nazioarteko eraginek euren sormenean eragin handia duela. Guadalupe Echevarria komisarioetako baten esanetan, kanpoko
|
eragin
hori da hautatutako artisten lanen oinarrietako bat. Eta hala ere Euskal Herriko egoera politikoa eta soziala beste oinarrietako bat dela dio.
|
|
|
Euskal literaturaren loraldiak, nik uste, ezin dezake hortan berehalako eraginik izan:
|
eragin
hori zenbait urteren buruan baizik ez da nabari izango. Bateratsu, urrutiko helburu bakar bati begira, ari behar genuke guztiok, baina nor geure sailean, gogoko ez dugunean ez baitugu gauza zuzenik egingo.
|
|
|
Bere lehen eleberriak, Leturiaren egunkari ezkutuak (1957), markatu zuen filosofia existentzialistak eragindako ibilbide literarioaren hasiera;
|
eragin
hori nabarmenagoa izan zen lehen hiru eleberrietan, zeinetan, J. Juaristiren arabera (1987b), hautsi egin baitzen ideologiaren eta literaturaren arteko oreka, eduki ideologikoa nagusiaraziz literarioaren kaltetan. Leturiaren egunkari ezkutuan Leturiaren eta Mirenen arteko maitasun harremanaren historia kontatzen da, eta harreman hori, eleberrian agertzen diren harreman pertsonal guztiak bezalaxe, porrot egitera kondenatuta dago hasiera hasieratik.
|
|
|
Hizkuntza jarduereneuskarri hautatuko ditugun testuen tipologiak badu eraginik gaitasunarengarapenean? Testuak lantzeko moduak badu
|
eraginik
horretan. Prentsakoartikuluak eta editorialak, adibidez, egokiak dira, gramatika?
|
|
|
Gorakada horren arrazoietako bat, alderdiaren eta bere inguruko elkarte eta ekimenen antolamendu sendoaizan zen, Jose Mari Tapiz ek (2001) erakutsi duen legez.
|
Eragin
hori operazionalizatzeko, Errepublikaren bigarren erdian eskuin muturreko bere aliatuak abandonatu zituen EAJk, eta zentro politikoranzko bira burutu zuen. Agirre edo Irujo bezalako liderrek bultzaturik, bira horri esker, bere historiako saririk handiena eskuratuzuen EAJak, gerra piztu eta gero:
|
|
|
Arrisku horretaz jabetzea eta kontzientziatzea, tranpa esentzialistan ez erortzeko ahaleginak egitea, eta ikertzen jarraitzea, besterik ez dago. Gainera, Euskal Herriko historia eta historiografiari so eginezgero, konturatuko gara gatazka politikoak beste zenbait garaitan ere eragin handiaizan duela; nahiz eta, gaur egun, mugarik gabeko bortizkeriak ukitu berezikimingarria eta tragikoa ematen dion
|
eragin
horri.
|
|
|
Helburu eta jomuga dituen pertsona eta taldeengan eragina bilatzen du propagandak.
|
Eragin
horrek solaskidearen jokaera aldatu gura du, iritziak tartean direlarik. Eragin horren oinarrian informazioa dago, zuzena nahiz okerra, egiazkoa nahiz gezurrezkoa.
|
|
|
Eragin horrek solaskidearen jokaera aldatu gura du, iritziak tartean direlarik.
|
Eragin
horren oinarrian informazioa dago, zuzena nahiz okerra, egiazkoa nahiz gezurrezkoa.
|
|
|
Giza komunikazioaren eragina ez da berehalakotasunean bilatu behar, teoria honen aldekoek diotenez. Produktu mediatuak ez du berehala eragiten hartzailearen portaeran,
|
eragin
hori epe luzekoa da, alegia, zelanbait esatearren, hartzailearen burmuinean, mezuaren iraunkortasunagatik, mezuaren jarraikortasunagatik, akumulatu egiten dira estimulu desberdinak, zeintzuek azkenean jarrera aldaketa lortzen baitute. Epe luzeko bakunazio kanpainaren antza hartzen du teoria honek.
|
|
|
Hizkuntza ikasteak pentsamenduaren estrukturazioa dakar. Hizkuntzak pentsamenduan du bere eragina, baina
|
eragin
hori norainokoa den ez dago argi gaur egun.
|
|
|
Soziologoek, psikologoek, gerontologoek eta endekapenezko gaixotasunen tratamenduarekin lotutako elkarteek denbora asko daramate “zaintzailearen sindrome” gisa ezagutzen hasi dena aztertzen. Zaintzailea, teorikoki osasuntsua den gaixo ezkutua da, eta bere gain hartzen ditu erantzukizunen eta zereginen
|
eragin
horrek bere oreka aldatzen du, batzuetan izaerara, harremanetara edo familiara ere hedatutako ondorioekin. Zaharraren “zahartasunaren makulu” tradizionaletik harago, era guztietako laguntza paperak hartzen ditu bere gain, eta horrek higadura handia eragiten dio maiz.
|
|
|
Gainera, nahi gabe bolantea automobila martxan dagoela askatzen badugu, angelu horrek gure ibilbidetik desbideratzea eragotziko du.
|
Eragin
horretan eragina dute, halaber, direkzioaren piboteak, gurpilaren kontra finkatzen den piezak eta besoak eta norabide espekak birarazteko indarra hartzen duten piezak. Eskuarki, hagunaren diametro horizontalarekiko angelu txiki batekin eta ardatzarekiko inklinazio txiki batekin jartzen da.
|
|
|
Azterketa hori “Metabolism” aldizkariaren azken edizioan argitaratu da, eta dieta bat proposatzen du, non zenbait elikagai konbinatzen baitira, hala nola soja proteinak, intxaurrak, zuntzak (oloa eta zekalea) eta landare esterolak (landare olioetan eta orri berdeko barazkietan dagoen substantzia). Kolesterola murrizten duten propietate ezaguneko produktuak diren arren, horien nahasketak
|
eragin
horren potentziala %7tik %29ra igotzen du. Datu horiek hilabetean proposatutako dieta egin zuten 13 lagunen jarraipenetik atera ziren.
|
|
|
Hau da, irakaskuntza ren bitartez gauzatzen den jakintzaren erabileraz gain, beste era zuzenago batean eragin daiteke ingurukoaren garapena. Eta
|
eragin
hori gauzatu ahal izateko, jakintza erabilgarria sortu eta bereganatzeaz gain, gizarte eragileei helarazi behar die unibertsitateak. Gaur gizarte eragileek horixe eskatzen diote unibertsitateari.
|
|
|
Izan ere, kontu hau ez da berria. Unibertsitateek beti izan dute eragin onuragarria bere gizarte inguruan eta inguru horren garapenean, baina
|
eragin
hori zeharkakoa izan da, bestelakoak izan baitira unibertsitatearen helburu nagusiak.
|
|
2003
|
|
|
Mundu estatuaren aukerak gutxitzen dira, eskualde hauek [Europar Batasuna etamunduan sortzen ari diren gisa horretako makroeskualdeak] haien interesak babesten ahalegintzen baitira, beste eskualdeen kaltetan. (...) globalizazio prozesuaaldaketak eragiten ari da munduko egituraketa politikoan, baina
|
eragin
horrek hainbat aldaera ditu lekuen arabera, tokian tokiko baldintzekin batzean. Ez dago, beraz, joera finkorik, ez mundu estatu baterantz, ez nazio estatuen amaiera ziurrerantz, ezaipatzen diren beste aukera batzuetarantz.
|
|
|
Parasitoei dagokienez, leku nabarmenena Trichinella da, trikinosiaren eragilea. Duela urte asko zerri sakrifikatu guztiak kontrolatzeko beharra ezarri zenetik
|
eragin
hori asko murriztu den arren, oraindik ere noizbehinka gertatzen da basurde haragia kontsumitzeagatik, parasitazioa endemikoa baita oraindik ere, eta, batzuetan, albaitariaren kontroletik ihes egiten dute. Kasu horietan, ibilgailua ez da izaten haragi freskoaren kontsumoa, egoste gogorra eskatzen baitu, parasitoa kanporatzeko, baizik eta haragi horrekin egindako txorizo edo saltxitxoi gisako hestebeteen kontsumoa, gordinik kontsumitzen baitira.
|
|
|
Alabaina, ozeanoek Lurreko bizitzarako duten garrantziak ez du izan kontinenteetan egindakoaren antzeko ikerketa erantzunik, nahiz eta urak planetaren gainazalaren hiru laurdenak baino gehiago hartzen dituen.
|
Eragin
hori aztertzeko, Tenerifeko Santa Cruz portuan Korika kanpaina aurkeztu da (Ekialdeko ingurabideko itsaslasterra, Kanariar Uharteak), “Thalassa” ontzi ozeanografiko hispaniar frantsesean. Kanpaina horrek, hurrengo 25 egunetan, Kanarietako itsaslaster ozeanografikoak aztertuko ditu.
|
|
|
Vicente Arroyo Bartzelonako Ospitale Klinikoko Hepatologia Zerbitzuko buruaren arabera, duela hogei edo hogeita hamar urte infektatu ziren pertsonen artean hepatitisaren birusaren detekzioa dela eta, zirrosia da gibel transplantea eragiten duen kausetako bat.
|
Eragin
hori lau aldiz handiagoa izan daiteke hurrengo urteetan. Kalkuluen arabera, zortziehun mila espainiarrek hepatitisaren birusaren infekzioa dute, eta horietatik %20k zirrosia garatuko dute datozen 20 edo 30 urteetan.
|
|
|
Eta horiek dira onenak ume 192 eta mutilen artean izaeraz gizonenak izanik. Batzuek ordea lotsagabeak direla diote, guztiz oker, ez baitute lotsagabekeriak
|
eraginda
hori egiten, adore, ausardia eta gizontasunak eraginda baizik, beren antzekoa besarkatuz. Eta hauxe froga handia:
|
|
2004
|
|
|
Azken urteetan, erakusketetan gero eta emakume gehiagoren lanak aurkeztu arren, lehenengo aldiz izan dute mota honetako liburu batean aipatuak izateko" ohorea". Gaur egunean, arte sorkuntzan emakumeek duten presentzia gero eta handiagoa ederki islatzen du liburuak eta pentsatu genezake, Aro Garaikideko atala osatzeaz arduratu diren bi irakasleak emakumeak izateak, eduki duela
|
eraginik
horretan. XIX. mende bukaeran Ascension Martiarenarekin hasi eta gaur egunera hurbiltzen goazen heinean, gero eta ugariagoak dira emakumeen aipamenak, artean ere, beste hainbat alorretan bezala, emakumeek objektu izatetik subjektu izatera eman duten jauziaren ispilu.
|
|
|
Epe baliodunetik kanpo ere, idazkunen berreraketa susta daiteke. Garaiz egindako espedientea interesdunei iragarri bazaie, eta egitateek hirugarrenarengan aurkako eragina badute inskribatzen direnetik bakarrik,
|
eragin
hori izateari utziko diote berrinskripzioa egiten ez den bitartean.
|
|
|
hizkuntzaren eragina norberaren gogamenean eta taldetasunaren nortasunean.
|
Eragin
horren irispena eta nondik norakoa neurgaitza izanagatik, gogoan hartzekoa iruditzen zait oso datu soziologiko hau: hizkuntza dela, alegia, geure buruak munduratzeko eta gizartekotzeko sozializazio prozesuan darabilgun bitartekoa, eta prozesu horretan garatzen dugula guk geure ezaguera gaitasuna eta leialtasun joera.
|
|
|
Hori da behinik behin Azurmendik argi eta garbi aitortu diguna. Politikaren eragina erlatibizatu egin digu,
|
eragin
horren beharra ukatu gabe. Politikaren edo boterearen eskuak oratzen eta taxutzen du euskal nazioaren identitatea, baina orerik gabeko ogirik ez dagoen bezala, orobat ez dago euskal kulturaren mamirik gabeko euskal naziorik.
|
|
|
Kasaresen esanak egiatik duena egitura soziolinguistikoaren izaera menderatzailean datza: alegia, euskaldungoaren gizarte
|
eragina
horren mendeko eta bazterreko izanik, ez du inolako eragin indarrik erdal komunitatearen estatus sozialean eta nazionalean aldaketarik xumeena ere eragiteko. Erdal komunitatea bere eskuko da erabat eta osoki.
|
|
|
Mendebaldean doktrina etiko kristauak izan du predikamendurik handicna. Gurekontzepzio etikoa guztiz dago mora] kristauaz blai eginda, eta azken mendeetako sckularizazio prozesua ez da
|
eragin
horretatik libratzen (ikus Eriijioaren Eilosofta).
|
|
|
Hala ere, sindikatuek, Euskal Herriko lan sozietateen sorkuntzan eta sendotzean eragin handia izan dute:
|
eragin
horrek bat egiten du historian sindikatuekautoeraketaren eragile eta bultzatzaile bezala erakutsi duten jarrerarekin. Horrekinbatera, honako saiakerak ere azpimarragarriak dira:
|
|
|
Hala ere,
|
eragin
horrez gain, besteak beste, honako autoreek ere lagundu zutenArrasateko Esperientzia gorpuzten: Maritain eta Mounier, pentsalari pertsonalistak; euskal tradizio soziala (adib. auzo-lana); kooperatibismoaren klasikoak (Lambert, Owen, etab.); Marx eta Lenin-en filosofia; txinatar kultura iraultza; sozialismo utopikoa (Britainia Handiko laborismoan oinarritua); eta azkenik, anarkismoaren joera batzuetatik ere edango du,, federalismo?
|
|
|
Agian horregatik, definizioak eta kontzeptuak nahasiak daude. Besteak beste, uste du nahikoa dela produktu komertzialei osasunari onura nabarmena ekarriko dioten substantziak eranstea, eta, orobat,
|
eragin
horrek zentzua duela bermatzeko, teknika farmakogenomikoak erabiltzea defendatzen dutenak. Ramón Cterminosek, EuroEspes (CIBE) Ikerketa Biomedikoaren Zentroko zuzendariak, azken kategoria horretan parte hartzen du.
|
|
|
arantza bifidoarekin jaiotakoen zati txiki batek helduarora iristea lortzen du, baina beheko gorputz adarren paralisisetenarekin eta gernu edo gorotz inkontinentziaren maila aldakorrarekin. Hodi neuralaren akatsen eragina munduan 1 kasukoa da bizirik jaiotako 10.000 pertsonako, eta
|
eragin
hori nabarmen handitzen da Kaukasoko indibiduoetan eta maila sozioekonomiko apalenetan. Aldagai geografikoak ere badaude.
|
|
|
Arkumez edo arrozez betetako parra hostoekin egindako sarguneak dira.
|
Eragin
hori agerian geratzen da, halaber, elikagai batzuk, batez ere haragia, ontzeko moduan eta plater turkiar jatorrenetako batez gozatzeko aukera ematen duten establezimendu ugarietan: “kebab”, haragiz betetako ogitarteko originala.
|
|
|
Literaturaren mirakuilluzko
|
eragin
hori onarrazteko, beste mixterio eta izkutuki mordo bat onartu behar da. Ez baita batere agertzen zergatik sortzen dan literatura bat.
|
|
|
Ingurumenak haurra inguratzen eta barne zeharkatzen du sortzetik beretik. Ingurumenak (gurasoek, familiak, ingurugiro sozial eta materialak) berebiziko eragina du haurrarengan, dudarik gabe, eta
|
eragin
horri esker (elikadura fisiko eta afektibotik hasita, ororen buru) bizi da. Hori guztia ukaezina da.
|
|
2005
|
|
|
Rulforenean horiek guztiak badaude ere, Rulforen elipsia haratago doa: elementu denborarik gabeek »ametsek, mitoek, sineskeriek, erritoek, pertzepzio mistikoek…» berebiziko eragina dute giza bizitzaren kondizio fisiko denborazkoan eta
|
eragin
hori muga jakinik gabeko eremu lanbrotsu batean gertatzen da. Horra Pedro Paramoren eremua, horra Rulfok begien aurrean jartzen digun mundu beti aldakor bezain betikoa; iragarpenezko ametsez betea; mozkorraldietako sukar ametsez eta eldarnio erotikoez gainezkatua.
|
|
|
Idazle horietako askok onartu dute Pott bandan egon ziren idazleen ipuingintzaren eragina.
|
Eragin
hori ipuingintzara ez ezik, eleberrigintzara ere hedatu zen, narratiba osora.
|
|
|
Pott bandak egundoko eragina izango zuen euskal literatura modernizatzen.
|
Eragin
hori berehalakoa izan zen aldizkarian jorratzen ziren bi genero nagusietan, olerkigintzan eta ipuingintzan.
|
|
|
Dena den, egoitza duten herrialde berriko jaki tipikoak prestatzen ez jakiteak, osagaiak elkarrekin konbinatzen eskarmenturik ez izateak eta pertsonaren egoera ekonomikoak
|
eragin
hori arindu egiten dutenez, aurretiaz kuzinaturiko jangaiak erostera jo behar izaten dute maiz, horrelako jakiak merkeago ere gerta dakizkiekeelako.
|
|
|
Izan ere, gozokiak kontsumitzeak endorfinen askapen mekanismoak estimulatzen dituela egiaztatu da:
|
eragin
horrek, pertsona batzuei gozokiak jateak egonezina arindu eta abaildura edo lur jotze egoerari aurre egiteko unean laguntzen diela ulertaraz liezaguke.
|
|
|
Zuzendaritza Taldeak irakasleengan duen eragina oso ezaugarri garrantzitsuada lan prozesuak biderazteko.
|
Eragin
hori zuzendaritzaren edo zuzendariarenestatus edo karismaren araberakoa da.
|
|
|
Hala ere, fenomeno hori ez da hautematen cis, 11 edo horien nahasketa erabiltzen denean.
|
Eragin
hori saguetan ere ikusten da, eta horregatik interesgarriak dira animalia gisa, aurretik laborategian aztertzeko. Horregatik guztiagatik, haien segurtasunaren ebaluazioa beharrezkoa da, batez ere epe luzera molekula horiek erabiltzeko.
|
|
|
Gainerako mundu solidoetan ez bezala, Ilargia ez zen eratu Eguzki Sistema primitibo batean material gehiago egotearen ondorioz, baizik eta Marteren tamainako gorputz batek Lurra eratzen ari zen eta oraindik ez zuen amaitu gorputz solido bihurtzeko prozesua. Zientzialarien arabera,
|
eragin
hori aipatutako hartze aldiaren amaieran gertatu zen, eta Lurrak osatzen duen materiaren azken %10aren erantzulea izango litzateke. Horregatik, Ilargiaren adina zehaztasunez ezagutzea izango litzateke gure planeta eratzeko une zehatza jakiteko modurik onena.
|
|
2006
|
|
|
Horrela, gatzaren ordezkoa hartu zutenen artean 5,4 mm Hg-ko jaitsierak ikusi ziren arteri presio sistolikoan. Eta
|
eragin
hori oso garrantzitsua da, hipertentsioaren kontrako botikekin lortu ohi diren antzeko emaitzak lortu baitira.
|
|
|
Hiriak zikinak zeuden, baina pertsonak ere ez ziren askoz gehiago garbitzen. Berpizkundetik aurrera gorputzaren pertzepzio itxiagoak izan zuen
|
eraginik
horretan. Gainera medikuek pentsatzen zuten urak, batez ere beroak, organoak ahultzen zituela, gorputza babesik gabe uzten zuela eta, azaleko poroetatik sartzen bazen, era guztietako eritasunak ekar zitzakeela.
|
|
|
Hots, aldaketarik eman ezean estatistikoki kopuru beretsuak behatu genituzke batean eta bestean. Horrelakoetan biztanleriak hamar urte horietan izandako aldaketak edo aldaketa ezakkontutan hartuz, gazteen artean bederen, migrazio mugimenduek eta heriotza tasek ez dugu uste eragin handia daukatenik edo zehazkiago, balizko
|
eragin
hori ez dela estatistikoki esanguratsua.
|
|
|
Infusioan, goian genioen bezala,
|
eraginak
horren parte txiki txiki baten parekoak dira, antioxidatzaileen presentzia ere askoz urriagoa baita.
|
|
|
Gogoan izan, gainera, edari kitzikagarria denez, horretara ohituak ez daudenek
|
eragin
hori nozi dezaketela.
|
|
|
Eta ahapaldien barruko perpausen ordenamendua ere oso prezisua da, azken esaldiaren eta esanahiaren zerbitzura jarria dagoena, alegia. Nik ez dakit bertsolarien influentzia horrek on ala kalte egin didan abestien hitzak ontzerakoan, baina
|
eragin
hori, molde estilistiko bezela, hor izan dudala beti, hori garbi daukat.
|
|
|
Efektu horrek benetako horizonte gaineko denborak luzatzen ditu, batez ere ZP eta IE mugetatik hurbil. Taula kalkulatzerakoan
|
eragin
hori ez da kontuan hartu.
|
|
|
Efektu horrek sartze eta irtetze azimutak luzatzen ditu, batez ere ZP eta IE mugetatik hurbil. Taula kalkulatzerakoan
|
eragin
hori ez da kontuan hartu.
|
|
|
beste babesle batekin osoki edo partzialki kontratua egiten duen babestuak luke horren aurka erreklamaziorik egin lehenago babesleak bere partea beteko ez balu.
|
Eragin
horrek ez dirudi justifikatua dagoenik beste babesle batekin kontratu partziala soilik egiten den kasuetan.
|
|
|
Gaur egun Asian eta Europan dabilen H5N1 anduia Oso Patogenoa den Hegazti gripearen (IAAP) kausa kategoriari dagokio.
|
Eragin
horrek hegaztien hilkortasunaren %100 eragiten du, eta gizakien %50 baino gehiago. Andui hori ez dago Amerikako kontinentean.
|
|
|
Udaberria, uda, udazkena eta negua; urtaro bakoitzak eragin desberdina du naturako gertaera ikusgarrienetan, baina
|
eragin
hori bide ezkutu eta ezezagunetan ere gertatzen da. Adibidez, infartu arriskua aldatu egiten da urtaroen, klimaren eta ilargi posizioaren arabera.
|
|
|
liburu salmentaren %60 baldin bada testuliburuari dagokiona, garbi dago nondik helduko zaion kaltea liburugintzaren sektoreari, eta oso bereziki berez ahulagoa den euskal liburugintzarenari.
|
Eragin
hori, bestalde, ez litzateke ekoizlearenean gauzatuko (ondoriorik lazgarrienak bertan izango lituzkeen arren): liburuaren salmenta kate osoa kaltetuko luke maileguak, eta, horrekin batera, liburuaren presentzia urriagotuko luke era benetan bortitzean.
|
|
2007
|
|
|
Ideien eremura salto eginda, azterketa egiten du Etxezaharretak. " Uste dut 1968ko
|
eragin
hori, mundua bestela ikusteko ahaltasuna, laurogeiko hamarkada hasiera hartan iparralderatu zela. Literatura errespetua ekartzeko modu bat da, herri pobreek badute bederen literatura bat.
|
|
|
Izen adjektiboen atzizkietan ere ezagun da
|
eragin
hori. Itxuraz euskara hutsezkoak diruditen atzizki batzuen azpian latina edo honen ikutua dugu.
|
|
|
Modu bitara kutsatu zen: bide zuzenez eta zehar bidez, erromantze bidez. Lexiko mailara mugatu zen
|
eragin
hori, maileguzko hitz jakin batzuetara.
|
|
|
Egia esan, egitura hori «Konstituzioko ingeniaritza prozesala» izendatu dezakegu, eta horren helburua partikular batek urratutako oinarrizko eskubide bat babestea da; eskubide hori zeharka babesten da urratzearen erantzukizuna eskubide hura bere garaian behar den moduan babestu ez zuen organo judizialari leporatuta. Edonola ere, partikularren aurreko babesa botere publikoen aurrean dagoena baino askoz lausoagoa izango da beti; lotura pribatuek (kontratuak, etab.) konstituzio eskubideen egikaritzan eragina izan dezakete, baina
|
eragin
horrek mugak ditu. Modu horretan, Konstituzio Auzitegiak ez du baimendu partikularren arteko lotura pribatuak arautzen dituzten printzipioek konstituzio eskubide edo, askatasunen egikaritza erabat saihestea (urtarrilaren 18ko 14/ 1993 KAE, maiatzaren 9ko 13/ 1994 KAE, ekainaren 19ko 94/ 1995 KAE, etab.); Auzitegiak konstituzio eskubideen aurkako kontratu hizpaketak (otsailaren 13ko 19/ 1985 KAE) edo eskubide horien aurkako hizpaketak dituzten hitzarmen kolektiboak (urriaren 10eko 177/ 1998 KAE, martxoaren 9ko 28/ 1992 KAE, etab.) deusezak direla ezarri du.
|
|
|
Tributu betebeharrak aztertzean, azken arazo bat planteatu ohi da, hots, lege fiskalen atzeraeragineko aplikazioa. Kasu horretan, Konstituzio Auzitegiak hasiera hasieratik onartu du, baina atzera
|
eragin
horri ezarri ahal zaizkion mugak azpimarratu ditu, guztiak konstituzio printzipio batzuen aplikaziotik eratorritakoak, esaterako ekonomia ahalbidea, segurtasun juridikoa edo nahierakeriaren debekua (KAE hauek: otsailaren 4ko 6/ 1983, uztailaren 16ko 126/ 1987, urriaren 4ko 150/ 1990, azaroaren 19ko 197/ 1992, uztailaren 22ko 134/ 1996, urriaren 31ko 173/ 1996, urriaren 28ko 182/ 1997, azaroaren 15eko 273/ 2000).
|
|
|
Horretarako, bi aukera daude: fruituek etilenoa ekoiztea eragoztea (oxido nitrosoak
|
eragin
hori du, esate baterako) eta etilenoak fruituetan duen efektua eragoztea.
|
|
|
Horretaz gainera, ekoitzitako etilenoa pilatzea saihesten dute. Horretarako, biltegia ongi aireztatzen dute, ekoitzitako etilenoa hortik kanporatzeko, eta etilenoa adsorbatzen duten iragazkietatik pasarazten dute biltegietako airea (aluminio silikatoak eta potasio permanganatoak
|
eragin
hori dute, esate baterako).
|
|
|
Izan ere, begitartea erlaxatzen du.
|
Eragin
hori nabarmena da bekainen arteko zimur bertikaletan. Hain zuzen, bekainen muskuluak gehiegi uzkurtzeagatik, zimur sakonak sortzen zaizkie pertsona batzuei, eta, gainera, haserre itxura izaten dute.
|
|
|
Hirsch doktorearen iritziz
|
eragin
horren jatorria iragan urrunean dago, antza.
|
|
|
Eta, bestalde, hedabideentzat, prentsa bulegoa da informazioa lortzeko iturria edobidea. Elkarreragina dago, baina
|
eragin
horrek ez dakar bata bestearen gainetikegotea, elkarrekin lan egitea baizik, leku ezberdinetan egonda eta interesezberdinak izanda (hedabide bakoitzeko kazetariak interes ezberdinak dituenbezala, beste hedabideetako kazetariekiko). Oro har, kazetariak enpresa jakinbatean dihardu lanean eta enpresaren interesen arabera egiten du lan, neurribatean.
|
|
|
|
Eragin
hori aldatzen ari al da. Handitzen edo txikitzen?
|
|
|
Gakoa dago horiek erabiltzeko moduan. Hala,
|
eragin
hori onuragarria izan dadin, ezinbestekoa da estrategia egokiak erabiltzea. Hori egin ezean, telebista, ordenagailuak, jolas elkarreragileak eta Internet arazo bihur daitezke.
|
|
|
Azken hamarkadetan, telebista haurren eguneroko bizitzaren zati bihurtu da; izanere, gaur egun, Espainiako estatuko haurrek, adibidez, egunean 218 bat minutu (hiru ordu eta 40 minutu, gutxi gorabehera) ematen dituzte telebista aurrean (CEACCU, 2004). Hori dela-eta, garapenaren psikologoek askotan galdetu dioteberen buruari telebista ikusteak garapenean eraginik ote duen, eta, hala badu,
|
eragin
hori onuragarria ala kaltegarria den. Galdera horiek zenbait erantzun jasodituzte.
|
|
|
Batetik, telebistako bortxakeriak oldarkortasuna edo jokabide antisozialak areagotzen ditu, haurren gizarte klasea, adina eta maila intelektuala edozeinizanda ere. Bestetik,
|
eragin
hori nabarmenagoa da bortxakeria justifikaturik agertzen denean. Bestalde, telebistako bortxakeriaren ondorioz, ikusleek oldarkortasunarekiko sentiberatasuna galtzen dute, eta errealitatean onartzeko prest egotendira (Shaffer, 2002; Bushman eta Huesmann, 2001).
|
|
|
Bestalde, telebistak etengabe bonbardatzen gaitu iragarkiekin, eta horiek ereeragin kaltegarria dute garapenean.
|
Eragin
hori aztertzeko, zenbait autorek eraginasmodunak eta asmorik gabekoak bereizten dituzte (Kunkel, 2001). Eraginasmodunei dagokienez, autoreek diote iragarkiek helburu jakin batzuk dituztela, eta gehienetan lortzen dituztela; besteak beste, kontsumitzaileek produktuagogoratzea, eskuratu nahi izatea eta erostea (Kunkel, 2001).
|
|
|
Batetik, AEBn egindako ikerketen arabera, iragarkiek jarrera materialistak bultza ditzakete (Godberg eta Gom, 1978; Moschiseta Moore, 1982, denak in Kunkel, 2001). Hala ere,
|
eragin
hori ezin da orokortu, AEBn oso gutxi baitira telebistako iragarkirik ikusten ez duten haurrak (Kunkel, 2001). Bestetik, iragarkiek jateko ohituretan eragina dute (Diez, 1990; Jeffrey, McLellam eta Foz, 1982, denak in Kunkel, 2001).
|
|
|
Ikerketen arabera, haurrek besteak baino prosozialagoak izateko joera dute, baldin eta lankidetza, gauzak partekatzea, gaizki pasatzen ari diren kideakkontsolatzea eta antzeko jarduera prosozialak agertzen dituzten programak ikustenbadituzte, nahiz eta
|
eragin
hori behin betikoa izateko beharrezkoa den heldu batekprograma horietan ikusitakoa egitera animatzea (Shaffer, 2002).
|
|
|
Berdin, Ideologoak sentsistak baitira, eta Humboldt gaztea Kant eta Fichte ezagutzetik baitator, haiei buruz franko negatiboa da Pariseko nota guztietan nahiz gutunetan bere iritzia1107 Laburbilki: ezerk ez du erakusten Aarsleff ek suposatzen duen Ideologoen
|
eragin
hori egiaz egon denik. Humboldt Parisen Ideologoekin asko harremandu da, baina pentsamendu filosofikoan hurbiltasuna ez beste guztia ukan dute euren artean, eta hizkuntzaren arazoaz Humboldt oraindik ez da deus interesatzen (hain zuzen, interes hori Paris utzi eta Euskal Herria ezagutzean piztuko zaio:
|
|
|
Gure hizkuntzaren jopuak ote gara? ...da, arazoak ez dauden tokian ez eztabaidatzeko, a) Whorf beti hizkuntzazko pentsamenduaz ari dela, linguistikoki formulatuaz?, ez pentsamenduaz beste gabe; eta b) hizketa korriente ohikoaz eta ekanduen errutinaz ari dela1514 A eta B mintzo direnean, mintzo diren hizkuntzaren gramatikak (lexikoa, etab.) grabitatearen legearen antzeko erakarpen indar inkontziente batek daragi haien pentsamenduan1515
|
Eragin
hori datza, hizkuntzak mundua aurretik ordena jakin batean ordenatua ematen digula, solas arruntean guk segitu baino egin ohi ez duguna1516.
|
|
|
Gerra bizia, gero,
|
eragin
horren handi ala txikiaren inguruan piztu da, laster itzuliko gara.
|
|
|
laster itzuliko gara. Eta ukaezina da, Whorf-ek gogo handia ipini duela bere izkribuetan
|
eragin
horren inportantzia azpimarratzen, ia ez baitu bestetarako izkribatu «aurkikuntza» hori airatzeko baino.
|
|
|
Tradizioz, ikusi izan da Asiako emakumeek minbizi eragin txikiagoa dutela, eta
|
eragin
hori azaltzeko emandako hipotesi ugarien artean, sendoenetako bat dieta dela. Shanghairen azterketan, ikertzaileek ohitura dietetikoak alderatu dituzte, eta bi profiletan sailkatu dituzte:
|
|
|
Iturri dietetikoetako kaltzioa estrogenoen metabolismo aldaketarekin lotzen da, estrogenoak beharrezkoak baitira hezurren dentsitateari eusteko. “Nahiz eta oraindik ez gauden ziur
|
eragin
horren oinarrian, baliteke kaltzioa duten elikagaiek aldaketa hori eragitea”. Jakina da, halaber, esnekiek, metal horren iturri nagusietako batek, estrogenoak sortzen laguntzen duten konposatu aktiboak izan ditzaketela.
|
|
|
Hirugarren eremuak gure eguneroko bizimoduan eragin duen eraldaketa sozialaz ongi asko jabetu dira gizarte mugimenduak. Adituen iritziz,
|
eragin
hori gehixeago areagotuko da ondorengo hamarkadotan.
|
|
|
Baina testuen alderaketa utzirik, nabarmenagoa da
|
eragin
hori kultura teknikoan:
|
|
2008
|
|
|
Janteko Legeak egungo daniar kulturan zenbaterainoko eragina duen frogatzea zaila da. Dena den, soziologoek
|
eragin
hori baserri giroko guneetan mantentzen dela diote, eta hiriguneetan askoz ere txikiagoa dela.
|
|
|
Mugituko ote genituen Gara, Deia eta ez dakit zein beraien hizkuntza praktiketatik? Egin eta
|
eraginen arteko
horretan ez daukat batere damurik. Beste gauza bat da orain hainbat gauza eginda dauzkagunean, autozentratutako mugimendu eta erakundeak dauzkagunean, eragiteari eta nola eragiteari beste lan lerro bat irekitzea.
|
|
|
Bifidus jogurta jan behar genuke egunero; Gabonetako otorduek eragina izaten dute hesteen lan erritmoan, eta jogurt mota horrek
|
eragin
hori gutxitzen du.
|
|
|
Ur salto batek turbina bat mugiarazten du, eta mugimendu hori elektrizitatea sortzeko baliatzen da. Ingurumen eraginik txikiena duen teknologia da, eta
|
eragin
hori zentralen eraikuntzari loturikoa da: zementua eta makineriaren erregaiak, batez ere.
|
|
|
Zenbaitek teoriarako joera dute, eta bertze zenbaitek kasu zehatzak (hemengo edo hango abertzaletasunaren bilakaera, hango edo hemengo nazionalismoaren jatorria) aztertu nahiago izan dute; kasu hoberenetan, hala ere, ikerketa praktikoak eta teoriak elkarri eragiten diote. Izan ere, erran liteke elkarri
|
eragite
horretan oinarritzen dela ikerketa arlo honen garapena: hausnarketa teorikoek hainbat irizpide ematen dituzte egiazko kasuak aztertzeko, eta beren aldetik kasu praktikoen azterketen emaitzek elikadura berria eskaintzen diote teoriari, teoriagileak ikuspegi zaharrak berriz pentsatzera eta ordura arte bazterturiko alderdiak kontuan hartzera behartuz.
|
|
|
Izan ere, Akademiak euskal idazleen aurrean autoritatearauemaile bihurtzeko saioan sabindar gotorren itzulerak aparteko eragina izan zuen. Bi une nagusitan ikusiko da
|
eragin
hori: 1930ean, Gavelen saioaren haritik eta 1932an, izendegiaren aferan.
|
|
|
Jakina, Errektore Batzordean Batzar Nagusiak duen
|
eragin
hori askoz handiagoa da kooperatiba txikietan handietan baino. Oso argi dago, kooperatiba handietan Batzar Nagusiaren eta Errektore Batzordeen ordezkatze mailen artean dagoen gero eta desproportzio handiagoaren ondorioz, organo bion arteko harremanetan gero eta urruntasun handiagoa sortzen dela.
|
|
|
Garaiko oihartzuna dela eta, Quousque tandem?! aipaturiko
|
eragin
horrekin erlazionatu izan da ia gehienetan, eduki politiko eta abertzaleak dituen liburutzat hartuz9 Horren adibide garbiena da Oteizaren lana aztertu duten zenbaiten ikerketaren zentzua, Oteizaren lan zabalaren zein aspektu interesatu zaizkien, eta zein ondorioetara iritsi diren. Honekin ez dugu esan nahi ikerketa guztiak horrela izan direnik, baina ondorengo adibideak esanguratsuak suertatzen dira.
|
|
|
Oso iritzi eta datu kontrajarriak daude gai horren inguruan. Euskal errepublikazaleek, porrota onartzeaz gain, erasoaldiaren
|
eragin
hori azpimarratu zuten54 Pedro Urrutikoetxea gudariak, gure ustez era okerrean, ez zuen inongo zalantzarik
|