|
2015
|
|
|
...alako tresnak baliatu nahi zituztenen saioetara, tresnok gutxienez auzitan jarri nahi zituztenenetara, non oro ziren emakumeak eta ez zen kasualitatea; ikasturtea itzultzaileen hitzaldiekin beharrean arrakalagilearen bi eskolarekin amaitu nuenekoa, Maialen ikusi bainuen diferituan udako ikastaroen irekiera ekitaldian, bataren eta bestearen arteko konnotazioetan galdu gabe, eta zuzenean Eako poesia
|
egunetan
, esaten bertsolariek eraiki dutela eurei zegokien zubiaren puska bat, esan nahi baita, hizkuntz errekaren bertso aldetik hasita literatura bestalderaino, eta nire zalantza bazen ea literaturlari naizen aldetik, eta hizkuntza erreminta duten adierazpideen zale, hortaz, gehienetan, ez ote ditudan, zubi horretan, oraindik zimendu gehitxo ipintzeko.
|
|
|
Bildutakoen artean hamar bat izango ziren euskaldunak, hitzez noski, baina atmosfera berezia sortu zen. Gure gai jartzaile den Casabal lau
|
egun
geroago iritsiko zenez, Manexekin batera, Sierrak jarri zituen gaiak. Polita izan zen “Lucky Luke” doinuan kantaturiko bertsoaldia.
|
|
|
Sentsazio oso onarekin oheratu nintzen AEBetako nire urtemuga
|
egunean
. Takoak jaten ospatutako Euskal Herriko urtemugaren ondoren, eder bilakatu zen 9 ordu geroagoko urtemuga amerikanoa.
|
|
|
Oraindik Casabal eta Manexen bisitaren zain geundela egin genien aurre bertan emango genituen
|
egunei
. Segituan hasi ginen bost eguneko egonaldia antolatzen.
|
|
|
Azken
|
egunean
, San Frantziskoko Euskal Etxera abiatu ginen, ziztu bizian, eta, nahiz eta emanaldirik eman behar ez genuen, Johnny Curutcheti egin ez genion elkarrizketa grabatzera joan ginen. Oso era ederrean erakutsi zigun Euskal Etxea, eta zin egiten dut itzela dela.
|
|
|
Ixaakek Laida Rock ezagutu zuen
|
eguna
|
|
|
|
Egunak
Manhatanen eman eta gero, kale zabaletatik igaro ondoren, gospel ahotsak entzun ostean, eta, nola ez, NYCko oroigarri eta erosketak eginda, oso gozo tratatu gintuen lurrari agur esan behar genion. Ordua iritsi zen, 28 egun eta gero.
|
|
|
Lehen
|
eguna
bidaiatzen pasatu ostean, Los Angeleseko hotel batean egin behar genuen gaua, eta, urteak betetzen nituenez, mexikar jatetxe batean ospatu genituen. Ez inori kontatu, baina glamour pixka bat espero nuen nire eguneko afarian.
|
|
|
Urduritasunaren ajeak eta barruen pisuak apenas utzi zidan lo egiten, baina bigarren
|
egunaren
garrantziak goiz esnatu ninduen. Taxi horian gerturatu ginen kotxeak alokatzera, eta, derrepente, Los Angelesetik urruntzen ikusi nuen nire burua.
|
|
|
“Tamalez nahi baino bilketa eskasagoa egin dut, jakin badakidalako horrek garrantzia handia duela. Elkartean zuzendaritzan sartu nintzenean ohartu nintzen horren balioaz, duela 18 urte inguru, eta ahal dudanetan materiala eramaten saiatzen naiz, gure etxe eta karpetatan baino hobeto gordetzen eta artxibatzen eta katalogatzen dituztelako besteak beste, eta badakidalako bilketa lana garrantzitsua dela, eta
|
egunen
batean nik zerbait banu badakidalako non egongo den, baita beste inork balu ere”.
|
|
|
Eta handik goizeko ordu bietan irten –dena ondo badoa goizeko hiruretan neure herrira itzultzeko. Hurrengo
|
egunean
, demagun igandea dela, beste saio bat dago arratsaldez; lagunaren tabernan kafe petrolioduna hartu eta berriz kotxe zaharrean, irratia ez dabil, banoa bidean ahozko tradizio honen balio objektiboak banan bana akatzen. Bederatziak inguruan etxean izango naiz”.
|
|
|
Lekuan lekuko eta
|
egunean
eguneko publikoaren eta funtzioaren aurrean kokatu nahia izaten du borroka, egun, Elortzak. Funtzio sozial eta funtzio emozionalean kokatu nahia adibideekin erakutsi zuen:
|
|
|
Horiekin guztiekin bizi behar dela, eta horiekin guztiekin bizitzen jakin behar dela: “Egun batean oso haserre edo triste bazaude,
|
egun
hori pasatuko da, eta hurrengo egunean egongo zara pozik. Denak dira zure bizitzaren parte, eta bertsoa ere zure bizitzaren parte da”.
|
|
|
Horiekin guztiekin bizi behar dela, eta horiekin guztiekin bizitzen jakin behar dela: “Egun batean oso haserre edo triste bazaude, egun hori pasatuko da, eta hurrengo
|
egunean
egongo zara pozik. Denak dira zure bizitzaren parte, eta bertsoa ere zure bizitzaren parte da”.
|
|
|
Gaiak horretarako aukera eman behar duela ere uste du.
|
Egunaren arabera
eta norberaren barruan bila aritu beharra arriskutsutzat jotzen du Enbeitak. “Beti ezin dituzu emozio, sentimendu eta korapilo denak publikoaren aurrean askatu”.
|
|
|
Nahiz eta “errealitatea” besterik den: “Nik urteko 365
|
egunetatik
oso gutxitan sentitzen dut zein neska ederra naizen, goizean ispiluaren aurrean jartzen naizenean. Niri bezala, gizarteko emakumeen %80ri pasatzen zaie zoritxarrez.
|
|
2016
|
|
|
Sagardotegira joan eta baserria zeukala ere ahazten zuen. Hiruzpalau
|
egun
pasa zitzakeen. Gure gurasoek haren esaldi eta bertso mordoa zekizkiten, erreferente kultural bat izan da.
|
|
|
“Gure amona bertsozalea zen oso, eta 7 urte neuzkanerako Txirritaren 30 bertso inguru jakingo nituen buruz. Gure ama, 19 urterekin, herriko taberna batean aritu zen lanean, zerbitzari, eta
|
egunen
batean ganbarara bidali zuten zerbaiten bila. Atea ireki eta bat batean 150 kiloko gizaseme bat aurkitu zuen galtzontzilotan, ‘Ieuuuup! ‘, bera agurtuz.
|
|
|
‘Ez, ez, hori ez da arazoa. Bihar San Antonio
|
eguna
da, eta argirik ez badago kanpaiak nork jo behar ditu? ’ Hura zen apaizaren ardura, ez biraoak”.
|
|
|
gaurko
|
egunian
halako asko
|
|
|
|
egunen
batez haserre xamar
|
|
|
Armistizio
|
eguna
nahiz den
|
|
|
Lehen aldiz bakarrik joan zara oporretara. Lehen
|
eguna
bukatzen ari zaizu.
|
|
|
hirugarren
|
egunean
.
|
|
|
hiru
|
egunetik
behin
|
|
|
Gaizki itxitako motxila bat oka neramala iritsi nintzen igande gauez aterpetxera. Bi
|
egun
zeramatzan mikromunduak egosten, eta igartzen ziren lehen burbuilak ordurako. Aurretik aste bat, eta mundu bat hizketan.
|
|
|
Tartean, ispilu deformatuak. Beñat Krolemi beste erakusketa baterako mamia emango zion
|
egun
horretako azalak.
|
|
|
Gure Eroyak (Bonberenea Ekintzak) bigarren diskoan eroriez eta heroiez ari dira. Bertso
|
Egun
hartan Donostiako Kursaalen buruz buru egin zuten emanaldi entzutetsu haren ostean, ezezko ugari eman zituzten berriz halakorik egiteko. Azkenean, bestelako zerbait eskaintzea erabaki zuten, ordea, eta horri eutsita oihartzun handia lortu dute.
|
|
|
Garai hartako kontuez ez ezik, bertso zaharrak eta bertsolaritzari lotutako hamaika kontakizun kontatu zizkieten aurrez aurre zituzten haur hezkuntzako haurrei. Aurrerago, beste
|
egun
batean, bertso kantari eta kontu kontari jardun zuten Aitor Sarriegik eta Joanito Dorronsorok ere. Sarriegi eta Dorronsororen saioan, Dorronsorok hautatzen zituen bertsoetarako doinuak eta Sarriegik doinu horretan kantatzen zuen bertsoa.
|
|
|
“Oinarri oinarritik” hasi ziren. Artzaintzaren doinuak, txalaparta, bertsolaritza, garai zahar eta berrietako musika, kantautoreak eta beste hainbat arlo landu zituzten, sorreratik gaur
|
egunera
. “Plazerez bizi izan dugu, eta egun horiek guztiak nola nahasten diren ikusi dugu.
|
|
|
Bertsotan terremotoa, hizketan gozoa, parrandara joateko esan zidan, zaharren kontuak utzita. Jesus Alberdi ´Egileor´ Elosuko bere bordan elkarrizketatu nuen udazkeneko
|
egun
epel batez, kezkatuta zegoen mendian kortesia arauak agortu zirelako: mendizale berriek jada ez zuten ezezagunik agurtzen parean pasata, nolabait denona zen espazioa kirol esparru huts bilakatu izana deitoratuz.
|
|
|
Aldizkaria sortu zuenean, 14 urte neuzkan, marraztea gustatzen zitzaidan beste ezeren gainetik, eta aitak, oso bere estiloan, erabaki zuen seme nerabearen marrazkiak argitaratuko zituela aldizkarian. Lotsa dezente ematen didate marrazki haiek
|
egun
, baina garai hartan primeran pasatzen nuela ezin uka. Geroago, 18 nituela, idazteko aukera ere eman zidaten.
|
|
|
Eta geurea bezalako egitura eta funtzionamendu hetereoa duen aldizkari baten kasuan are gehiago: ...egiten da eta ‘honi deitu litzaiokek’ eta horri galdetuta ‘hark egingo likek/ n testua’, eta testua egingo lukeen horrek ezin duela ‘lanez lepo nabilen/ k’ baina ‘beste hari eskatzen badion/ k igual…’ ta hark ‘bueno saiatuko naun/ k, baina egun zehatz horretan izan liken/ k…’ eta ohikoan lan egiten duen argazkilariak ezin du, kanpoan dago
|
egun
horietan (Lubaki Sirian bertako gerraren jarraipena egiten, Conny Berlinen familia bisitatzen, Galder Estatu Batuetan Berri Txarrakekin kontzertuak ematen… Eguna iritsi eta elkarrizketatuari azaltzea ahaztu…
|
|
|
Eta geurea bezalako egitura eta funtzionamendu hetereoa duen aldizkari baten kasuan are gehiago: ...po nabilen/ k’ baina ‘beste hari eskatzen badion/ k igual…’ ta hark ‘bueno saiatuko naun/ k, baina egun zehatz horretan izan liken/ k…’ eta ohikoan lan egiten duen argazkilariak ezin du, kanpoan dago egun horietan (Lubaki Sirian bertako gerraren jarraipena egiten, Conny Berlinen familia bisitatzen, Galder Estatu Batuetan Berri Txarrakekin kontzertuak ematen…
|
Eguna
iritsi eta elkarrizketatuari azaltzea ahaztu…
|
|
|
Hurrengo
|
egunean
, ordea, Joxeanek telefonoz hots egin, eta zera esan zidan: “Hi, Joxerra, Joxean nauk, eta erabaki diat hala ere egin egingo dudala”.
|
|
|
Bertso saioa Allurralden San Jose
|
egunean
. Arg:
|
|
2017
|
|
|
Bertsolaritzaren historiako irudi ikonikoeneko, Txirritaren 36ko omenaldiko familia argazkiko, protagonisten patuei erreparatu besterik ez dago: ...kronista eta, bietan, eragile garrantzitsu), erbestean gaixorik hila, 39an; Ander Arzelus Luzear (kronista eta eragile) ere erbestean gaixoturik hila, 49an; Teodoro Hernandorena ere (Aitzolen zirikatzaile nagusi eta eragilea), 66 urtera arte erbestetik itzuli gabe… Txirrita izan zen gerraren eta gerraoste luzearen atzaparretatik libratu zen bakarra, bertso saio batean, Goizuetan, 36ko Aberri
|
Egunaren
ospakizunetan, ondoezak eman eta altxamendua baino hilabete eta erdi lehenago hila.
|
|
|
Ez zen izan une hartan trago txarra pasa zuen bakarra. Hurrengo
|
egunetan
hainbat izango dira gertaturikoagatik hedabideetan euren haserrea eta ezinegona azalduko zutenak [4].
|
|
|
Irakurleak aipatzen duen zurrumurruak indar handia izan zuen
|
egun
haietan: Basarrik irabaz zezan antolatu omen zen sariketa.
|
|
|
Barka iezadazue beste bertsolariez mintzatu ez izana, haiek ere egin zuten beren lana, eta geroz hamaika saio egin dugu elkarrekin, baina Amurizak txapela etxeko iltzean zintzilikatu zuen
|
egun
berean iltzatu zen nire bihotzean izen handi hura. Haren hitza zen ni harrapatu ninduen amua.
|
|
|
Inoiz ez zait gustatu izan zain egon beharra, baina
|
egun
hartan, ikusminak eraginda, begiak zabal zabalik egon nintzen ilara luzean, finalista horietako gehienekin noizbait oholtza konpartitzeko zoria izango nuela jakitun izan gabe.
|
|
|
Hitz jokoak eta sententziadun bukaerak, arrazoi eternalaren eta egia absolutuaren jabe bailiran. Gerora jakin nuen Andoni
|
egun
hartan hamabi ordu baino dexente gutxiago lo eginda joan zela. Goizeko lauretan jaiki zen.
|
|
|
Oilarrak han ez zuen arrautzarik jarri, baina
|
egun
hartan gandorraren ordez txapela eraman zuen oilategiko azeriak, Egañak, ia denak jarri zituen. Bai behintzat soina eta soinekoa.
|
|
|
Gure lagun batzuek ere ez dute ahaztuko
|
egun
hura. Gernikako finalerdian, Unai eta Igorren lagunek euren aldeko pankarta eman zieten biharamunean Iruñera eroateko.
|
|
|
Andoni eta Unai buruz burukoa jokatzen zebiltzan bitartean, gu baino bost edo sei ilara aurrerago jarrita zegoen kazetari baten irudia ere nahiko argi daukat. Andonik bertso onen bat kantatzen zuen bakoitzean(
|
egun
hartan sarri) aulkitik jaikitzen zen besoak altxatuta. Gu Unairen alde geunden, Andonik nahiko txapel bazituela eta Unaik inoiz janztekotan orduantxe izan behar zuela iritzita, eta urduri jartzen ninduten kazetariaren gora eta beheranzko mugimenduek.
|
|
|
Ohiz kanpoko fenomenotzat daukat udalekuena. Zaila da bereizten zer den mitoa eta zer egia, baina dakidana da irauten duten hamar
|
egun
eskasetan urte osorako hilerokoa sinkronizatzeko bezain harreman estuak egiten direla bertan. Lotsa izateaz bakarrik lotsatzen ikasten dela eta hauek arropak bezala erantzi daitezkeela.
|
|
|
Hortaz, bertsoa, agian, ez dute hainbeste landuko. Maialen Lujanbio bat ez da hamar
|
egunean
egiten. Baina gure haur eta gaztetxoengan duen eraginean baino, hobe genuke terapia horretatik ikasiko bagenu.
|
|
|
eta
|
egunen
baten
|
|
|
Eta, lehen esan dudana, gauza guztien gainetik bertsotarako grina zuen. Niri gertatu izan zait Joxerekin norabait joan eta gai batekin larri samar ikustea, baina handik hamar
|
egunera
antzeko gai bat jarri eta primeran moldatzea, etxean landuta zekarrelako. Harrobian konpresorarekin zuloak egiten ari zela ere bertsotan jarduten zuen.
|
|
|
Imanol Lazkano poltsikoan bi orrialde dituela etorri da elkarrizketara. Orrialde batean, hil zen
|
egunean
familiaren eskariz idatzitako bertsoa dakar:
|
|
|
Urte batzuen buruan, ordea, Bertso Maratoia izena jarri eta dena
|
egun
berean egitea erabaki zen, probatu asmoz. Arrakasta ikusita, gehienez bi egunetan egin da txapelketa handik aurrera:
|
|
|
Urte batzuen buruan, ordea, Bertso Maratoia izena jarri eta dena egun berean egitea erabaki zen, probatu asmoz. Arrakasta ikusita, gehienez bi
|
egunetan
egin da txapelketa handik aurrera: kanporaketa bat Beran eta gainerako lehiaketa guztia, larunbatarekin, Lesakan –Arrano elkartean eta Linddurrenborda sagardotegian egin izan dira finalak urteotan.
|
|
|
tabernetako arduradunekin egon, kartelak egin, afaria eskatu, epaileak eta trikitilariak bilatu… Gai jartzaile talde eder bat ere badago, Alaitz Rekondok koordinatua. Dena den,
|
eguna
iristean, denek jartzen dute beraien alea: grabatzen, megafonia muntatzen, kantatzen, gaiak jartzen, epaitzen…
|
|
|
Denetik banatu dute, bigarren eskuko azoka bat antolatzeko beste gauza: kamisetak, txanoak, sagardotegirako gonbidapenak, Bertso
|
Egunerako
sarrerak, mantalak, tazak, giltzarriak, kantinplorak… Azken urteetan bertso eskolaren logoa eta, batzuetan, koplatxo bat daramate oparitutako produktuek; eta parte hartzaile guztiek jasotzen dituzte, epaile eta gai jartzaileek barne.
|
|
|
Hizkuntzaz aldatzea oso zaila da behin harremana gazteleraz sortu denean; horregatik esaten nien lagun berri pare bat egiteko erabat euskaraz egingo zutenak eurekin. Niri Lazkaoko harrera familiarekin gertatzen zitzaidan, baina euskaraz aritzeko indarrik ez nuenean ez deitzea erabaki nuen eta hurrengo
|
egunean
saiatzea, adibidez, harreman hura euskara hutsean mantendu nahi nuelako.
|
|
|
|
egunen
baten orrek/ igarriko diyo
|
|
|
Urtian beingo festa
|
eguna
/ beti zelebratzen dute
|
|
|
Ezbear batez
|
egun
batean/ bertsotan isildu zanai
|
|
|
Esan bezela, apirilaren/ bostean degu
|
eguna
|
|
|
Neba zaintzera joan zen arreba Maria Luisa, haurdun bazegoen ere. Neba hil zen
|
egun
berean, abenduaren 8an, eduki zuen haurra Maria Luisak. Osaba gela batean hilotz eta bestean haurra erditzen egokitu ziren.
|
|
|
Garai horretan futbola ere utzi nuen, Hernani Txikin, jubenil mailan, atezain jokatu ondoren. Urte berean, Donostiako Amarako eskolan Ingeniaritza Teknikoa ikasten hasi nintzen, gauez,
|
egunez
lan egin eta gero. Nire eguneroko ibilbidea honako hau zen:
|
|
|
anaiaren baten Vespan lehenbizi, eta Lambrettan geroago, Epele Andoain Epele (bazkaldu) Andoain Donostia Epele (afaldu). Gero, ahal banuen, eskolako lanak egiten nituen, biharamunean 06:30ean jaiki eta beste
|
egun
berri bati ekiteko. Ez nuen aspertzeko betarik izaten; parrandarako ere ez.
|
|
|
Badakit Euskal Herritik begiratuta, zenbait emaitza errorik gabekoak liratekeela, globalizazioaren ondorio, baina poloniarrok ez dugu beste aukerarik izan. Ziur naiz
|
egunen
batean lortuko dugula ikusgarriak bakarrik ez, garrantzitsuak eta erabilgarriak diren ikuskizunak garatzea.
|
|
|
Amasan entzun nuen lehen aldiz bertsolari bat. Sanmartinak ziren eta Gazte
|
eguna
ospatzen zuten. Elkarte baten barruan aditu nuen kantari Oihana Iguaran, eta txunditu egin ninduen jendeak zein errespetuz entzuten zuen hautemateak.
|
|
|
Nik ere banekizkien kopla jarriak, baina bat batekoak askoz ere gehiago gustatzen zitzaizkidan. Eta neure buruari agindua nion
|
egunen
batean Santa eskean ateratzekotan, bat batean kantatuz aterako nintzela. Gure kuadrillarekin Eizmendiko Sabin ibiltzen zen koplari, eta hark jakingo zituen 60 bat kopla.
|
|
|
Ezkututik entzuten egoten nintzen. Etxe bakoitzean pare bat epaile ere izaten ziren eta ondoko
|
egunetan
komentarioak egiten zituzten. ‘Gurean Zepaik ez zian asmatu’, esan zezakeen batek.
|
|
|
Baina saioa bukatu nuenean esan zidan oso ondo jardun nuela, baina senarra oraindik bizirik zuela. Sekulako ilusioarekin prestatzen genuen
|
egun
hori, baina oso egun gogorra izaten zen. Lehen, entzuten zegoenarentzat izugarri ederra izango zen koplariak bere izen eta guzti berari propio kopla bat kantatzea, eta halaxe da orain ere.
|
|
|
Galdetzen nion ea bera gaztea zenean ba al zen Santa eskerik eta “izango ez zen bada –erantzuten zuen, baina beti gauez etortzen ziren.
|
Egunez
lana egin behar izaten zen”.
|
|
|
Eta, aldi berean, azken 25 urteotan Zestoan kantatu diren Santa eskeko koplak grabatu eta jaso ditut, 12.000 kopla inguru dira.
|
Egunean
450 bat kopla kantatu ohi dira. Urte hauetan guztietan bertsolari eta koplari onenak pasatu dira herritik.
|
|
|
Eta amore ematen ez bazuen, asto lasterrak egingo zituztela iragartzen zuten. Mustrak ere egiten ziren, eta bereizten zituzten ‘galarrotsa’ (gauez egiten ziren hots eta zaratak) eta
|
egunez
egiten bazen, tobera. XIX. mendean emakume bat protestante batekin ezkondu zelako tobera famatu bat egin zen.
|
|
|
Eta zer sentitu ote zuten bertsolariek, gizon hori herioaz jo zuten
|
egunean
–Nola kantatu zuten kontsolatzeko?
|
|
|
Bigarrena Gabi de la Mazak karaoke bihurtutako bertsoa da, eta hirugarrena, Anjel Marik partida batetik atera berritan EITBri botatako bat bateko bertsoa; Txirritaren garai zaharreko izaera kronikagilea zaharberrituz, anoetarrak hamarreko txiki batean azaldu zuen
|
egun
hartan gertatutakoa kameraren aurrean.
|
|
2018
|
|
|
Vosgeetara itzuli eta inprimatzaile lanetan hasten da, eta etengabe jende hiltzen. Hala Pernod senar emazteak; Martin senar emazte tapizegileak, Saint Naborden, 1888ko martxoaren 15ean; Sulzer senar emazte oihalgileak, 1888ko azaroaren 18an; Ferry anderea, 1889ko otsailaren 5ean; eta François alarguna, handik bi
|
egunera
. Hainbeste hilketaren ondoren, azkenean, preso hartu zuten, juzgatu eta gillotinara kondenatu.
|
|
|
Antza denez, berak beti ukatu arren eta berarekin injustizia egiten zela aldarrikatu, maiz ibiltzen zen putetxeetan eta jokoan xahutzen osturiko diruak, diru lapurreta izan zelarik hilketen arrazoia. Heriotza zigorraren
|
egunean
06:55ean jaiki, lasai jantzi, zigarrotxo bat erre, kafe beltza ron ttanttaz bustia edan eta lasaiki idatzi zion emazteari. Aitortu, barkazioa lortu eta komunioa ere hartu ondoren, zigorra eman zioten.
|
|
|
Ia mende bat iragan zen Victor Hugok bere aldetik sorkuntza eta bestelako obretan lekukoa hartu arte, bereziki Kondenatu baten Azken
|
Eguna
eleberritxoan [2]. Parlamentuan ere saiatu zen hitz sutsuz politikariak bere ideietara erakartzen, baina, tamalez, frantses gizarteak kasu egin arte urte anitz igaro behar izan ziren, heriotza zigorraren deuseztatze osoa Robert Badinter en eskutik 1981eko urrilaren 9an lortu baitzen.
|
|
|
XVIII. mendean Louis Sébastien Mercier-ek, Pariseko kronista ospetsu batek, kale kantariei buruzko honako irudia utziko digu: Un parricide, un empoisonneur, un assasin, le lendemain, que dis je, dès le jour même de leur supplice, enfantent des complaintes qui ont chantées dans tous les carrefours et composées par les chanteurs du Pont Neuf. [6] Alegia, gurasoen hiltzaile baten, pozoitzale baten eta asesino baten hilketaren biharamunean edo
|
egun
berean hasiak zirela plaza eta izkina orotan Pont Neuf eko kantariek moldaturiko konplaintak saltzen eta kantatzen. Euskal Herrian ere ez ziren ezezagunak horrelako kantak, horixe baitio Francisque Michelek bederen, comme ailleurs, les complaintes composées dans le Pays Basque à l´occasion de crimes célèbres et du supplice de leurs auteurs sont en grand nombre [7], hots, ugariak zirela gurean ere hilketen ondoren urkamendiko edo gillotinako zigorraren okasiorako moldatzen ohi ziren bertsoak eta kantak.
|
|
|
Courrier bat assassinaturik. Eman dugu heyen cantuac, cembeit
|
egunen
burian ASCAINECOAC ERE. Eta, beraz, badago ikerketa lana oraindik.
|
|
|
Azken horiek aurkezten hasiko gara lehenik. Esan bezala, badira bi kantu ezberdin naturak eragin zorigaitzen gainean, hau da, bat 1873an gertatu Ville du Havreren hondoratzea kontatzen diguna, lainoek eragina, non 226 pasajers ithorik bukatu zituzten beren
|
egunak
, eta bestea 1875eko inondazioneak, uholde izugarriak aipatzen dituena.
|
|
|
Poliziak Lasserrerena zen zurgin metro bati jarraiki jakin zuen nortzu ziren hiltzaileak. Heriotza
|
eguna
iritsi zenean, 1874ko martxoaren 5ean, Levaineur lasai dago eta ardoa eskatzen du lukainka bustitzeko; Laserrek, aldiz, oso urduri, ezin du hitzik atera. Mitronek eskaintzen zaion gurutzea besarkatzen du, aldamenean Pelletan apaiza eta Nicolas Roch borreroa dituela, lanturik gabe doa.
|
|
|
Aguazila, ordea, itxuraz gustura ez eta, bere makilarekin bozgorailuari kolpeka hasi zitzaigun, “Nahikoa da, behera hortik”, oihukatuz. Iskanbila latza sortu zen agintari eta herritarren artean, eta halaxe bukatu zen gure
|
egun
hartako jarduna. Gerora, 25 urteurrena ospatu genuen, berriz hirurok, toki berean.
|
|
|
Halaxe zioen agiriak. Ezagutu ahal izan genuen salatzailea, baina 30
|
egunez
Basauriko kartzela berria ezagutzeko abagunea izan nuen.
|
|
|
Xalbadorren heriotza
|
eguna
ere oso gogoan dudan eguna da. Aita, ama eta emaztearekin izan nintzan Urepelen, kantatu ere aitak eta biok kantatu genuen.
|
|
|
Xalbadorren heriotza eguna ere oso gogoan dudan
|
eguna
da. Aita, ama eta emaztearekin izan nintzan Urepelen, kantatu ere aitak eta biok kantatu genuen.
|
|
|
|
Egunaz
argi gutxi, gauean ilun,
|
|
|
|
egunaz
ere, baita gauetan txit maiz,
|
|
|
1989an Bertsolari Txapelketako finalean bukaera emanda osatutako bertso bat ekarri digu gogora bolalekua bisitatzeak. Alaba gaixorik etxean utzita kantatzera joan zen
|
egunean
, Laxaro Azkunek bertso amaierako puntua eman zion: “Asko maite duenak asko sufritzen du”.
|
|
|
“Zu, Aitor, etxekoandrea zara. Gaur, Euskal Herri osoan greba
|
eguna
da. Lantokietan ez da lanik egin, baina etxean zortzi lagun dituzu bazkaltzeko orduan”.
|
|
|
iritsiko da
|
eguna
|
|
|
Herritarrek egin zioten Arantzan bertan lehenengoa 1985 urtean. Hiru urte geroago, Donostian, Bertso
|
Egunaren
karietara Bertsozale Elkarteak ere omendu zituen hura eta anaia Xalbador.
|
|
|
Igandeaz gain baziren, hala ere, bertsotan egiteko
|
egun
seinalatuak: “Santakta” deiturikoa izaten zen horietako bat, duela berriki arte bizirik jarraitu duen ohitura.
|
|
|
Mahai ingurua ere aprobetxatzen zuen Bautistak bertsotan aritzeko. Inauteriak, zerri hiltzeak eta auzolan
|
egunak
aitzakia perfektua ziren mahai ingurua alaitu eta kantuan aritzeko.
|
|
|
“Lasai egon zaitez, orain denekin horrela ibiliko dira eta”. Lehenengo deklarazioak hartu eta etxera bidali omen zituzten, baina hurrengo
|
egunean
denak kartzelara eramateko agindu zuen Marroquin epaileak. Eraman zituzten Migel Jose Aranzegi, Jose Joakin seme zaharrena, Jose Antonio seme gazteena eta hiru alaba:
|
|
|
Baina idatzita utzi zituen kartengatik badakigu beste pentsamolde politiko bat zutenekin hitz egiteko batere arazorik ez zuela, ez eta laudorioak banatzeko ere; haietan “ilustreena”, bere Kubako batailoiko tenientea: Jose Sanjurjo militar frankista iruindarra, errepublikarrek 1936ko uztailaren 20an (altxamendutik bi
|
egunera
) fusilatua.
|
|
|
ez andrea, ez gizona/ nere inon ez egon nahia ote da zure ezinegona? ”. Telebistan edota sare sozialetan hedapen handia izan zuen bideoak
|
egunean
bertan. Alegia, denbora gutxian, sekulako hedapen gaitasuna du pantailak (eta publikoa harrapatzekotan bertsoak ere).
|
|
|
Adiskideak badaki euskaraz, baina ez du euskal mundua bizi eta, konparazio batera, bertsolari guziak (lehengoak nahiz gaur egungoak) arrotzak zaizkio. Hala ere, nire aurpegia ikusirik eta nire espantuak aditurik, agudo ohartu zen zerbait berezia aurkitu genuela azaro hasierako
|
egun
hartan. Ezin nuen sinetsi nire begiak ikusten ari zirena.
|
|
|
Eskuz idatziriko lau orri ziren, 225/ 1915 sumarioaren laburpena. Zehazki aditzera ematen zen zer urrats egin ziren 1915eko urriaren 30etik, kereila gisara hasi zenetik, 1918ko maiatzaren 21a bitarte,
|
egun
horrekin emandako autoan deklaratu baitzen bi akusatuak “insolventes” zirela (kaudimengabeak) eta ezin ziotela erantzun diru ondasunen bidez epaiak eskatzen zienari, eta horren partez deserriratze pena handiagoa ezartzen zitzaien. Datu interesgarri bat ikasi genuen hirugarren kutxako agirietatik:
|
|
|
Tomaxaren ondora bueltatu zen Eusebio, maldizioak marmarka. Begirik ezin izan zuen bildu gau osoan,
|
eguna
argitu arte.
|
|
|
Bertsokidea aurkari gisa hartu eta hura azpiratu arteko onik ez zuen bertsolari klasea zen oiartzuarra. 1978an, X. Bertsolari
|
Egunean
, omenaldia egin zioten Karmelo Baldan. Plazako azkeneko bertso saioa 1988ko abuztuaren 15ean egin zuten, Ernialden.
|
|
|
Juan Mari Lekuonak dio 1955eko saio hartan bezalako tentsiorik ez zuela inoiz ikusi. Garai batean, orain baino gehiago, saioa antolatzen zuenak bertsolari batengana jotzen zuen saioa antolatu nahi zuela eta, eta bertsolariak hautatzen zuen gutxi gehiago
|
egun
horretan kantakide zein izango zuen. Basarrik kudeatzen zituen bertso saio asko eta Mitxelenari ez zion deitzen, antza, berak nahi hainbestetan.
|
|
|
mezua.
|
Egunetik
egunera gehiago gara, kantitatean eta kalitatean. Glosadore gehiago, zale gehiago, publiko gehiago, formakuntza gehiagorekin, tailer gehiagorekin eta ilusio gehiagorekin.
|