|
2023
|
|
|
Hemen, euskararen
|
egoera
soziolinguistikoaren ondorioz zailtasunak daude erregistro informalen transmisioa bermatzeko, baldin eta ez badizkiegu leku eta uneak eskaintzen, modu atseginean, inkontzientean eta dibertigarrian landu ahal izateko. Egoera hau euskal hiztunen tipologiaren ezaugarrien ondorioa da:
|
|
|
Hemen, euskararen egoera soziolinguistikoaren ondorioz zailtasunak daude erregistro informalen transmisioa bermatzeko, baldin eta ez badizkiegu leku eta uneak eskaintzen, modu atseginean, inkontzientean eta dibertigarrian landu ahal izateko.
|
Egoera
hau euskal hiztunen tipologiaren ezaugarrien ondorioa da: gehienetan ez da euskara etxetik jaso, kalean ez da ohikoa euskaraz bizitzeko aukerak erraz topatzea eta eskolak ez du erregistro hauek lantzeko baliabiderik.
|
|
|
Bestalde, euskarak bizi duen
|
egoera
diglosikoa dela bide, ondorioak ezagutzen ari gara eta horri buelta emateko hauxe gure proposamena:
|
|
|
• Gazteak
|
egoera
informaletan euskarazko lagunarteko erregistroa erabiltzera animatzea: euskarazko esamolde erakargarriak eskainiz, gazteak esamolde horiek erabiltzen hastea.
|
|
|
Aurreko
|
egoera
gerta dadin berebiziko garrantzia duen puntuetako bat, lehen aipatu bezala, hezitzaileen formakuntza izanen da, baina formakuntza horretan asko izanen dugu irabazia hezitzaileak eragiten duten komunitatean jada barneratuak badaude, eta oraindik gehiago jarduera horren partaideak izan direnean txikitan.
|
|
|
Aski da esatea 2020ko martxotik aurrera euskarazko aisialdiak etenaldi bat nozitu zuela, euskararen erabilerak atzerakada aukerak murriztearen ondorioz, eta gainera diferentziak handitu zirela haurren artean hizkuntza gaitasunari dagokionez. Gerora, hizkuntza arrakalaz hitz egin izan da gertatu zen
|
egoera
definitzeko.
|
|
|
Internet bidezko bilerak, topaketak eta harremanak nagusitu ziren konfinamendu egunetan, eta baita ondoren ere," normaltasun berria" deitu zitzaion
|
egoeran
. Gurean Internet bidezko aisialdi eskaintza diseinatzen hasi ginen, eta Euskaraz Kilika programa garatu genuen.
|
|
|
Iruñeko Udaleko Euskara Zerbitzuarekin ekainean martxa jarri zuten" Mintza On" euskararen errefortzurako Internet bidezko egitasmoa. Eta udazkenean, Internet bidezko aisialdi eskaintza prestatzen ari ginela EBETEko arduradunak izan ziren eskuzabalki, Dindaia Fundazioaren
|
egoera
ezagututa, gure esku artean programazioa jarri zutenak. Beti egongo gara zorretan beraiekin.
|
|
|
Aisialdiko begirale dinamizatzailearen zeregina haur zein gaztetxoen artean komunikazio
|
egoerak
sortzea da, asko eta maiz hitz egitea beraiekin, elkarrizketak sortzea, euskara erabiltzea haiekin lotura emozionala eraikitzen den bitartean. Hau da, gure ustez, modurik eraginkorrena euskararen erabilera sustatzeko.
|
|
|
— Deskribapenak egiteko proposamenak: norbere buruarena, pertsona jakin batena, diapositibaren irudian topatuko duten
|
egoera
, toki, objektu edo pertsonaiarena.
|
|
|
Gainera, unibertsitatean ere ematen ditudanez eskolak, nerabeen irakasle ez ezik gaztetxoena ere banaiz, bai Nafarroako Unibertsitate Publikoan (NUPen), bai Baionako UPPAn.
|
Egoera
honek, nerabeekin bakarrik ez eta gaztetxoekin ere egon ahal izatearenak alegia, oso datu interesgarria bertatik bertara eskuratu ahal izateko aukera ematen dit: nola eboluzionatzen duten nerabeek euskal hizkuntzarekiko atxikimenduan, hizkuntzaren erabileran eta hizkuntza gaitasunean, oso garrantzitsua dena ondorioak ateratzeko orduan, horien araberako proposamen egokiak egiteko.
|
|
|
Egia aitortu behar badut, oso etsigarria da, hainbeste non uste baitut arazoari ezin zaiola gehiago ez ikusiarena egin, eta hala egin dezagun dei egiten diot hezkuntza komunitateari, baita herriari berari ere. Aurre egin behar diogu
|
egoerari
, oso sintomatikoa delako, asimilazioarena, honek azkenaldian hartu duen erritmo beldurgarriarena, bereziki, gure ezintasunarena, euskararen benetako normalizazioak aurrera begira dakarkigun erronkarena. Zintzoki eta ausardiaz begiratzen badiogu, aztarna asko ematen ahal dizkigu egungo egoera zein den ikusteko.
|
|
|
Aurre egin behar diogu egoerari, oso sintomatikoa delako, asimilazioarena, honek azkenaldian hartu duen erritmo beldurgarriarena, bereziki, gure ezintasunarena, euskararen benetako normalizazioak aurrera begira dakarkigun erronkarena. Zintzoki eta ausardiaz begiratzen badiogu, aztarna asko ematen ahal dizkigu egungo
|
egoera
zein den ikusteko.
|
|
|
Zeren eta oraindik oso nabaria ez bada ere toki erdaldunetako erdarazko joera hori, uholdeak hori ere hartuko duela gauza jakina baita, datuak eta begiratuta aurreikusten denez. Herriak berak duen
|
egoeraren
ondorio eta sintoma da euskararen egoera, eta erritmoak erritmo, denak hartuko ditu horregatik gainbeherak, analisiak eta diagnostikoak egoki egin ezean, eta neurriak hartzen ez badira. Aspaldi zaigu kezka iturri, euskaraz dakiten eta ikasten duten haur eta gazte euskaldunak ere euskaraz egiteari uzten hasi direla eskola eremutik kanpo, esate baterako.
|
|
|
Zeren eta oraindik oso nabaria ez bada ere toki erdaldunetako erdarazko joera hori, uholdeak hori ere hartuko duela gauza jakina baita, datuak eta begiratuta aurreikusten denez. Herriak berak duen egoeraren ondorio eta sintoma da euskararen
|
egoera
, eta erritmoak erritmo, denak hartuko ditu horregatik gainbeherak, analisiak eta diagnostikoak egoki egin ezean, eta neurriak hartzen ez badira. Aspaldi zaigu kezka iturri, euskaraz dakiten eta ikasten duten haur eta gazte euskaldunak ere euskaraz egiteari uzten hasi direla eskola eremutik kanpo, esate baterako.
|
|
|
Garai batean (bai, badakit, zaharren moduan ari naizela irudi lezakeela, lehengo garaiak beti hobeak zirela pentsatzen...), jarrera tinkoagoa zegoen, larriagoak iruditzen zitzaizkigun hizkuntzarekin zerikusia zeukaten kontuak. Hizkuntzaren normalizazioan pausoak eman direla uste du jendeak, eta ez naiz ni izango hori horrela denik ukatuko duena, baina irudipena dut iritzi horrek, erabat zuzena ez izateaz gain,
|
egoeraren
itzalak eta ilunak ikusteko zailtasunak ere ekartzen dituela. Ematen du jada ez dela beharrezkoa horretan eragitea, edo ez dakit.
|
|
|
genuke herri normala izatea, eta beste nazio batzuek egiten duten moduan gure hizkuntza erakutsi ahal izatea modu normalizatu eta" apolitiko" batean, euskarak errealitate soziopolitiko espezifikoa ez balu bezala,
|
egoera
dramatikoa duela aintzat hartu behar ez balitz bezala, hori guztia hala dela esplizituki esatea beharrezkoa ez balitz bezala, euskararen errealitate soziolinguistikoa euskal populuaren historia tamalgarriari loturik azaldu behar ez balitz bezala. Baina ezin da.
|
|
|
Izan ere, Nafarroako Unibertsitatean ere erdaraz mintzo dira euskaraz ikasten duten etorkizuneko irakasle asko eta asko, nahiz eta hemen ere aldea dagoen, noski, Iruñerriko edo eremu euskaldunetako jendeen artean, gorago azaldu ditudan arrazoiengatik. Hemen
|
egoera
ez da hain nabarmena, baina kezkatzekoa iruditzen zait ikustea nola hemendik pare bat urtera haurren hezitzaile izango diren horiek ez duten euskarari heltzearen hautua (oraindik) egin. Askotan gertatzen da gaztaroan egitea hizkuntza ohituretako aldaketa, nerabezaro garaiko helduekiko desafio beharra eta gainerako" gorabeherak" gaindituta.
|
|
|
Askotan gertatzen da gaztaroan egitea hizkuntza ohituretako aldaketa, nerabezaro garaiko helduekiko desafio beharra eta gainerako" gorabeherak" gaindituta. Hori hautu pertsonal baten bitartez gertatzen delako iruditzen zait zeresan handia lukeela hor hezkuntzak kontzientzia soziopolitikoan eragin ahal izatea, eta horregatik uste dut hor eragitetik hasi genukeela irakasleok,
|
egoera
iraultzen hasi nahi izatekotan, bederen. Euskararen testuinguru kulturalaz gain, euskararen herriaz hitz egiteaz gain, uste dut testuinguru soziopolitikoaz ere gakoak eman genizkiela ikasleei, euskarari heltzea ez delako inondik ere berez etortzen den zerbait, egin beharrekoa dela ohartzen garen unean erabakitzen duguna baizik.
|
|
|
Zapalkuntza dagoenean, zapaldua dagoenari hitza ematea da askeena, askatzailea delako. Berdin hizkuntzari dagokionean nola bestelako menderakuntza
|
egoeretan
.
|
|
|
Hori da nire borondatea, ez dezazuela zalantzarik egin.
|
Egoera
ez da atsegina, ez da oso iradokitzailea, baina euskaldunok beti erakutsi dugu borondatea, kemena, eta adorea. Begiratu diezaiogun, otoi, irakaskuntzaren errealitateari.
|
|
|
Gurasoez ari naiz, baina hor sartzen dira, noski, haurtzaindegietako irakasleak, gurasoen oinordekoak. Umearen
|
egoeraz
eta portaeraz mintzatzeaz gainera, transmisioaz ere hitz egingo zuten inoiz. Harreman horrek duen garrantziaz.
|
|
|
Kontziente zara. Asko kostatuko bazaizu ere, ohitu beharra daukazu,
|
egoera
onartu.
|
|
|
Horren ildotik, 2022an, Euskarazko ahozko jarduna Nafarroako gaztetxoen artean:
|
egoera
eta aukera berriak izeneko mintegia antolatu zuten Iruñeko Komunikabideak Fundazioak eta Euskaltzaindiaren Sustapen batzordeak. Esku artean duzun argitalpen honetan mintegian azaldu ziren ikuspegi, iritzi eta proposamenak bildu nahi izan ditugu.
|
|
|
Casamigliak eta Tusónek (2007) azpimarratzen dute ahozko gaitasun diskurtsiboa garatzeko eta bereganatzeko ingurune soziokulturalaren eginkizuna ezinbestekoa dela, eta gaineratzen dute, Bourdieren (1982) hitzak aipatuz, gizartean dauden desberdintasunak hizkuntzaren baliabideak ikasteko aukeretara ere iristen direla. Bada, horietaz gain, euskararen ahozkoaren komunikazio gaitasuna irakasteko garaian, ingurune soziokulturalaz gain, ikaslearen ingurune hurbilaren
|
egoera
soziolinguistikoa eta euskara hizkuntza gutxitua izatea ere kontuan hartzekoak dira.
|
|
|
bilakaera eta erronkak", in Euskara Nafarroako hezkuntzan:
|
egoera
eta aukera berriak, 17 Jagon Saila. Euskaltzaindia.
|
|
|
Baina ikuspegi osoa marrazteko, komeni da komunikazioaren beste alderdi hau ez ahaztea:
|
egoeraren araberako
erregistroen aldakortasuna. Jakina da komunikazio
|
|
|
" Etengabe komunikatzen ari gara eta, hala ere, ia ez gara gauza komunikazioari buruz komunikatzeko." (Watzlawick eta beste, 1987: 37).
|
egoera
mota bakoitzak komunikatzeko erregistro8 ezberdina eskatzen duela. Beraz, esan daiteke hizkuntza batean gaitasun nahikoa izatea badela hiztunak komunikazio egoera guztietan egoki eta erraz komunikatzeko gaitasuna izatea; hau da, behar dituen erregistro guztiak dituen errepertorioaren jabe izatea (karta guztiak dituen karta sorta edukitzea) eta, behar izanez gero, erregistro eta kode berriak ikasteko eta sortzeko gaitasuna izatea, inguruko hiztunekin adostua9.
|
|
|
37). egoera mota bakoitzak komunikatzeko erregistro8 ezberdina eskatzen duela. Beraz, esan daiteke hizkuntza batean gaitasun nahikoa izatea badela hiztunak komunikazio
|
egoera
guztietan egoki eta erraz komunikatzeko gaitasuna izatea; hau da, behar dituen erregistro guztiak dituen errepertorioaren jabe izatea (karta guztiak dituen karta sorta edukitzea) eta, behar izanez gero, erregistro eta kode berriak ikasteko eta sortzeko gaitasuna izatea, inguruko hiztunekin adostua9.
|
|
|
8 Soziolinguistika Eskuliburuaren definizioa: " Erregistroa da solaskideen arteko harremanak, haien asmoak, gaiak, formaltasun maila eta
|
egoera
definitzen duten beste hainbat faktore kontuan hartuta erabiltzen den hizkuntza aldaera. Testuingurura egokitutako hizkera.
|
|
|
(...) Desberdintzea bezain garrantzitsua da, ordea," nor garen" adieraztea, identifikazioa, alegia. Gazteak bere burua bere
|
egoera
berean dauden beste batzuekin identifikatzen du. (...) Dena den, adina ez da gizartean diberjentziak sortzen dituen dimentsio bakarra.
|
|
|
euskarari eutsi, komunikazioa (eta, ez ahaztu, gizarte harremanak) kaltetzeko arriskua onartuta, edo komunikazioaren eraginkortasunari lehentasuna eman, ongi menperatzen duen hizkuntza erabiliz eta euskara bazterrean utziz. Bigarren aukera horretan erabiltzen ez duen euskararekiko atxikimendua eta aldekotasuna apalduko ditu,
|
egoera
beste modu batez ezin ebazteak sortzen dion barne gatazka baretzeko.
|
|
|
Hortaz, betiko desagerrarazi behar ditugu euskara ez erabiltzeagatik botatako mespretxuzko iruzkinak, askotan gazteen identitatearen kontra jotzen dutenak. Izan ere, desegokiak izateaz gain, ez dira eraginkorrak, presio
|
egoeran
ez baitira jarrerak aldatzen, sendotu eta finkatu baizik. Jarreretan aldaketa gertatzeko, subjektuak kontrola eta erabakimena nabaritu behar ditu; izan ere, kanpoko presioa handitzen denean, jarrera aldaketa murrizten da (Apodaka, 2004:
|
|
|
— Gazteekin egin behar dugun lanari koherentzia emateko ezinbestekoa da hizkuntza komunitate osoak behar bezala erantzutea. Nahiz eta gazteek euskararen
|
egoera
gutxitua ulertu, haien erabilera ezin da simulakro hutsa izan eta euskara erabiltzeak gero eta zentzu handiagoa izan behar du gertuko komunitatean eta gizartean, orokorrean. Horretan aurrera egiteko:
|
|
|
Sanginés Sáiz, G. eta Suay i Lerma, F. (2008). " Hizkuntza mendetasuna aztertzeko eta
|
egoera
horretan esku hartzeko eredu bat". Bat Soziolinguistika Aldizkaria, 69:
|
|
|
Datozen orriotan aztergarri izango ditu irakurleak proposamen horren bidez azpimarratu nahi diren alderdiak. Egungo
|
egoeraren
hausnarketatik abiatuta, edozein ikasleren ibilbidean hizkuntza aintzat hartuta aritzeak duen garrantzia azpimarratzen da, ondoren, irakasleak elkarlanean aritzeko irizpideak bateratu beharra ohartarazteko, eta irizpide horiek zein mugarri aintzat hartuta egitea komeni den proposatzeko. Amaieran, ondorioei emandako tartean nabarmendu dira, curriculuma ikuspegi hau aintzat hartuta jorratzeak ikasleari, irakasle taldeari eta euskararen normalizazio prozesuari eskaintzen dizkion aukerak.
|
|
|
2 Egungo
|
egoeraren gaineko
hausnarketa
|
|
|
Eskola gizartean bizi den
|
egoeraren
isla dela esan ohi da, eta euskararen gaitasun mailari dagokionez ere halaxe da. ereduan ikasten duten ikasleen emaitzei erreparatzea besterik ez dago, azken urteetan gertatzen ari zaigun egoeraz jabetzeko. isei ivei erakundeak eaen egin ohi duen Ebaluazio Diagnostikoa da gizartean jazotzen ari den, eta irakaskuntzan oro har bizi dugun, egoeraren erakusgarri.
|
|
|
Eskola gizartean bizi den egoeraren isla dela esan ohi da, eta euskararen gaitasun mailari dagokionez ere halaxe da. ereduan ikasten duten ikasleen emaitzei erreparatzea besterik ez dago, azken urteetan gertatzen ari zaigun
|
egoeraz
jabetzeko. isei ivei erakundeak eaen egin ohi duen Ebaluazio Diagnostikoa da gizartean jazotzen ari den, eta irakaskuntzan oro har bizi dugun, egoeraren erakusgarri. Aipatu erakundeak 2022ko otsailean argitaratu zuen Txosten Exekutiboaren arabera, EAEn Bigarren Hezkuntzan ikasten ari diren ikasleen euskarazko komunikazio gaitasuna behera egiten ari da urtetik urtera.
|
|
|
Eskola gizartean bizi den egoeraren isla dela esan ohi da, eta euskararen gaitasun mailari dagokionez ere halaxe da. ereduan ikasten duten ikasleen emaitzei erreparatzea besterik ez dago, azken urteetan gertatzen ari zaigun egoeraz jabetzeko. isei ivei erakundeak eaen egin ohi duen Ebaluazio Diagnostikoa da gizartean jazotzen ari den, eta irakaskuntzan oro har bizi dugun,
|
egoeraren
erakusgarri. Aipatu erakundeak 2022ko otsailean argitaratu zuen Txosten Exekutiboaren arabera, EAEn Bigarren Hezkuntzan ikasten ari diren ikasleen euskarazko komunikazio gaitasuna behera egiten ari da urtetik urtera.
|
|
|
Ez da joera isolatua gurean gertatzen ari zaiguna. Europako Kontseilua jabetuta dago aspalditxoan eskolatze hizkuntza eta ikasleen lehenengo hizkuntza sarritan ez datozela bat, eta
|
egoera
hori eskolatze hizkuntza bigarren edo hirugarren hizkuntza duen ikaslearentzat zailtasun iturri izan liteke. Hala, 2017an Europako Kontseiluak Developing language awareness in subject classes2 ikerketaren barruan egindako galdetegi baten arabera, bigarren hizkuntza batean ikasten ari diren ikasleek zailtasunik handienak honako trebetasun hauetan dituzte:
|
|
|
|
Egoera
horrek kezka eragiten du; izan ere, ikasle horiek gizartean parte hartzeko ezinbesteko duten hizkuntza gaitasuna ez dute lortzen edota lortzeko zailtasuna dute, eta, era berean, indarrean dauden curriculumetan jasotako konpetentziak eskuratzeko ezinbesteko hizkera akademikoa ulertzeko eta erabiltzeko eragozpenak dituzte. Ondorioz, hezkuntza sistemaren ekitateari berari ere eragiten dion gaia da esku artean duguna.
|
|
|
Konpetentzietan oinarritutako hezkuntzaren hautuak berekin dakar gizartean partaidetza aktiboa izatea eta bizitzako beharrei eraginkortasunez erantzuteko nahitaezko diren konpetentziak garatzea. Ildo horretatik, irteera profilean jasotako pertsona eredua
|
egoera
eta testuinguru zehatzetan eraginkortasunez erantzuteko gai dena da, eta egiteko horietarako beharrezko diren ezagutzak, trebetasunak eta jarrerak era bateratuan eta integratuan erabiltzen dituena. Egiteko horretan, da aritu hizkuntzari bizkarra emanda.
|
|
|
Bertan azpimarratuta dago guztiok garela hizkuntza irakasle, bai hezkuntza arautuan jarduten dugun hezitzaileak, bai eremu ez formalean aritzen direnak. Hizkuntzaren dimentsioak hezkuntzaren ekitatean eta kalitatean duen eragina kontuan hartzea nahitaezkoa zaigu, 2 atalean bistaratu dugun
|
egoera
irauli nahi badugu, bederen. Hizkuntza irakasle gara, gure ikasgaia edota espezialitatea edozein dela ere, eta, baldin eta gure ikasleen hezkuntza ibilbidean eraginkortasunez aritu nahi badugu, ezinbestean izan dugu hizkuntza irakasle.
|
|
|
Beraz, ikaslearen hizkuntza errepertorioa aberastea izango da irakasleon jomuga; era horretan, eguneroko bizitzako
|
egoeretan
sortzen diren zereginei eraginkortasunez erantzun diezaien, eta, bide batez, edozein diziplinatako ezagutza eta
|
|
|
Gurea bezalako hizkuntza gutxituen eremuan, eskolak funtsezko eginkizuna du euskara erabiltzeko komunikazio behar errealak sortzen. Euskaraz aritzeko eta euskara erabiltzeko ahalik eta aukera gehien eman behar dizkio ikasleari, harentzat esanguratsu, gozagarri eta erakargarri izango zaizkion
|
egoerak
diseinatuz. Gaztelania eta frantsesa bigarren hizkuntza izango dira, eta erabilera formala lantzeko baliatuko dira; ingelesak, aldiz, lingua franca izaera izango du, eta ez da kultura anglofonoaren osagairik aintzat hartuko.
|
|
|
ekintzan eta erabileran oinarritutako ikuspegia da lehenesten duguna. Zeharka bada ere, EEEBn aipatzen den ikuspegi honen arabera, ikasleak, jada, gizarte eragileak dira; hau da,
|
egoera
jakin batzuetan ingurune espezifiko eta jarduera arlo zehatz batean, zeregin jakin batzuk —ez soilik hizkuntzarekin lotuak— bete behar dituzten gizarteko kideak9 Testuinguru sozialetan eragiten duten gizarteko kideak dira, beraz, eta ikasgela bera ere testuinguru sozial bat den heinean, egungo ikasgaiak praktika komunitateen edota ezagutza komunitateen pareko izango lirateke (matematika... Horren ildotik, jada ez ginateke etorkizuneko herritarrak soilik hezten arituko, baizik eta dagoeneko beste ikaskide/ gizarte eragile batzuekin elkarreraginean, helburu partekatu bat lortu nahian, elkarri eragiten diharduten pertsonak hezten arituko ginateke.
|
|
|
(HABEren itzulpena). gizarte eragile horri. Hortaz, helburua ez litzateke hizkuntza lantzeko
|
egoerak
prestatzea, baizik eta hizkuntza eraginkortasunez baliatuz, egunerokoan ohikoak diren egoera konplexuei erantzun egokia ematen asmatzea. Ikasleek eguneroko bizitzako egoera konplexuei erantzuten dieten ekoizpen errealak egiten dituzten heinean, gelako hormak lausotu egingo dira; hau da, ez dira gerora praktikan jarri beharreko ezagutzak ikasten arituko.
|
|
|
(HABEren itzulpena). gizarte eragile horri. Hortaz, helburua ez litzateke hizkuntza lantzeko egoerak prestatzea, baizik eta hizkuntza eraginkortasunez baliatuz, egunerokoan ohikoak diren
|
egoera
konplexuei erantzun egokia ematen asmatzea. Ikasleek eguneroko bizitzako egoera konplexuei erantzuten dieten ekoizpen errealak egiten dituzten heinean, gelako hormak lausotu egingo dira; hau da, ez dira gerora praktikan jarri beharreko ezagutzak ikasten arituko.
|
|
|
Hortaz, helburua ez litzateke hizkuntza lantzeko egoerak prestatzea, baizik eta hizkuntza eraginkortasunez baliatuz, egunerokoan ohikoak diren egoera konplexuei erantzun egokia ematen asmatzea. Ikasleek eguneroko bizitzako
|
egoera
konplexuei erantzuten dieten ekoizpen errealak egiten dituzten heinean, gelako hormak lausotu egingo dira; hau da, ez dira gerora praktikan jarri beharreko ezagutzak ikasten arituko.
|
|
|
Gaur egun adostasun handia dago, alfabetizazioak garai batean zuen adiera aldatu egin dela baieztatzerakoan. Irakurtzen eta idazten jakitetik, ezagutzak erabiltzera, transferitzera eta bizitzako
|
egoeretan
aplikatzera igaro gara: arazoak konponduz eta erabakiak hartzeko prozesuetan eraginez, irakasgaiaren gaitasunaren ezinbesteko zatitzat hartzen da.
|
|
|
•
|
Egoerak
eta haien ezaugarriak
|
|
|
Eguneroko bizitzako
|
egoerak
izango dira ikaslearen ikaskuntza prozesua abiarazi eta testuinguruan jartzeko abiapuntu. Ez gara eduki zerrendetatik hasiko, beraz, egoera jakin bati erantzuteko.
|
|
|
Eguneroko bizitzako egoerak izango dira ikaslearen ikaskuntza prozesua abiarazi eta testuinguruan jartzeko abiapuntu. Ez gara eduki zerrendetatik hasiko, beraz,
|
egoera
jakin bati erantzuteko. Alderantzizko bidea proposatu du Ekintzara Bideratutako Ikuspegiak:
|
|
|
Alderantzizko bidea proposatu du Ekintzara Bideratutako Ikuspegiak:
|
egoera
aztertzetik eta egoera horri aurre egiteko egin beharreko zereginetik hasiko da planifikazio lana. Proposatuko diren egoerak, ahal den heinean, ikaslearen interesekin lotura dutenak izatea komeni da, zeregin konplexu bat barne biltzen dutenak (ezinbesteko izango zaizkion kontzeptuzko, prozedurazko eta jarrerazko edukiak erabiltzea eskatuko diotenak, hain justu).
|
|
|
Alderantzizko bidea proposatu du Ekintzara Bideratutako Ikuspegiak: egoera aztertzetik eta
|
egoera
horri aurre egiteko egin beharreko zereginetik hasiko da planifikazio lana. Proposatuko diren egoerak, ahal den heinean, ikaslearen interesekin lotura dutenak izatea komeni da, zeregin konplexu bat barne biltzen dutenak (ezinbesteko izango zaizkion kontzeptuzko, prozedurazko eta jarrerazko edukiak erabiltzea eskatuko diotenak, hain justu).
|
|
|
egoera aztertzetik eta egoera horri aurre egiteko egin beharreko zereginetik hasiko da planifikazio lana. Proposatuko diren
|
egoerak
, ahal den heinean, ikaslearen interesekin lotura dutenak izatea komeni da, zeregin konplexu bat barne biltzen dutenak (ezinbesteko izango zaizkion kontzeptuzko, prozedurazko eta jarrerazko edukiak erabiltzea eskatuko diotenak, hain justu). Testuinguruan ipinitako egoera horiei erantzuteko, ikasleak —gizarte eragileak, arestian esan bezala— zerbait egin du helburu jakin bat erdiesteko, eta hartzaile bat izango du
|
|
|
Proposatuko diren egoerak, ahal den heinean, ikaslearen interesekin lotura dutenak izatea komeni da, zeregin konplexu bat barne biltzen dutenak (ezinbesteko izango zaizkion kontzeptuzko, prozedurazko eta jarrerazko edukiak erabiltzea eskatuko diotenak, hain justu). Testuinguruan ipinitako
|
egoera
horiei erantzuteko, ikasleak —gizarte eragileak, arestian esan bezala— zerbait egin du helburu jakin bat erdiesteko, eta hartzaile bat izango du
|
|
|
Denok izan behar dugu hizkuntza irakasle 52 jomuga. Era berean, eskura izango ditu zenbait euskarri edo material, eta baita
|
egoerari
erantzuteko baldintza jakin batzuk ere. Finean, ekintza sozialera daramaten egoerak dira irakasle taldeak proposatuko dituenak.
|
|
|
Era berean, eskura izango ditu zenbait euskarri edo material, eta baita egoerari erantzuteko baldintza jakin batzuk ere. Finean, ekintza sozialera daramaten
|
egoerak
dira irakasle taldeak proposatuko dituenak.
|
|
|
Testuinguruan jarritako
|
egoerak
ebazteko bidean, informazioa ikuspegi kritikoz aztertzen erakutsi behar zaie ikasleei: informazioaren benetakotasuna eta fidagarritasuna aztertzen eta ebaluatzen trebatu behar ditugu (berariaz landu beharreko alderdia dugu azken hori, egun eskura dugun gehiegizko informazioa kontuan hartuz gero), horretarako, ulermen sakonagora iristeko bitartekoak landuz (informazioa eta iritzia bereizten, helburu jakin baten arabera informazioa eskuratzen, testuak edota irudikapen grafikoak edo sinbolikoak interpretatzen trebatzea, esaterako).
|
|
|
Azken puntu horri heldu diote Galarragak eta Alonsok ikasgelako elkarreragina hizpide duen artikuluan11 Bi ikertzaileon esanetan, elkarrekin pentsatzen ohitu behar dira ikasleak, eta, bide horretatik, eskolaren funtsezko egitekoa da, ikasleei elkarrekin arrazoitzeko aukerak ematea; arrazoinamendu kolektibora iristeko aukerak eman behar zaizkie. Horretarako, ikasgelan ohikoak diren elkarreraginezko
|
egoeretan
hizketa esploratzailea sustatu beharra aipatu dute. Hizketa molde hori lortzeko, baina, elkarrekintza bera diseinatu beharra aldarrikatu dute biek ala biek.
|
|
|
Egoerak eta haien ezaugarriak zehaztu berri ditugu goiko atalean. Esandakoa kontuan hartuta, diziplina edota jakintza arloa edozein dela ere, egoera guztiek helburu jakin bati erantzuteko zeregin bakarra izango dute, eta
|
egoera
horretan parte hartuko duten igorle eta hartzaileak izango ditugu. Finean, ikasleak bizitzako eremu pertsonalari, akademikoari edo publikoari dagokion egoera bati aurre egin dio.
|
|
|
Helburu desberdinak izango dituzten beste zenbait egitekorekin batera, bost aldagai horiek gogoan izanda ekingo dio ikasleak
|
egoera
ebazteko bideari. Era berean, bost aldagaiok erabili beharreko hizkuntza erregistroan eta hizkera akademikoaren konplexutasunean duten eraginaz jabetuta jokatu du irakasleak ikasle taldea gidatzeko lanean.
|
|
|
Hortaz, eguneroko bizitzako
|
egoera
batek testuinguruan jarriko duen edozein ikaskuntza prozesu abiaraztean aktibatzen diren eragiketa kognitiboen artean (konparatu, kalkulatu, inferitu, interpretatu, hautatu...), aldi berean kognitiboak eta linguistikoak direnak ere aktibatuko dira, edota lehenengo haiek aktibatuko dituzte (deskribatu, definitu, azaldu, justifikatu, argudiatu...).
|
|
|
...tza ekintzen bidez, jarduten dugu gizartean, eta, testuinguruaren arabera, itxura bat edo beste (hau da, testu genero bat edo beste) baliatuz sortzen ditugu testu horiek12 Ondorioz, hezkuntzaren egitekoa izango da, ikasleen hizkuntza errepertorioa aberaste aldera, bizitzako askotariko eremutan helburu desberdinak lortzeko baliatzen diren testu generoak aintzat hartzea, eta genero horiek baliatzeko
|
egoera
esanguratsuak diseinatzea. Ildo horretatik, nahitaezkoa da ikasleek diziplina edota jakintza arlo bakoitzak ezagutza partekatzeko baliatzen dituen testu generoak ezagutzea eta maneiatzen trebatzea:
|
|
|
Hortaz, edozein sekuentzia didaktiko prestatzerakoan, irakasleak erremediorik gabe begiratu dio ebaluazioari bere osotasunean.
|
Egoera
hori abiapuntu duela, unitatea hasteaz batera ahalik eta xeheen adierazi ditu erdietsi beharreko helburuak eta haien lorpen maila zehaztuko duten adierazleak.
|
|
|
Ikasleek izan ditzaketen zailtasunak aintzat hartuko ditu irakasleak, dela kontzeptuen konplexutasunak eragin ditzakeenak, dela kontzeptu horiek barneratzeko ezinbestekoa den hizkuntzak eragindakoak. Ildo horretatik, ebaluazio hezigarria oinarri hartuta, irakasleak ikasleari lagundu dio
|
egoerak
eskatzen duen hizkera akademikoaren konplexutasun mailara iristen, horretarako, beharrezko diren aldamioak eraikiz eta bidean aurrera egin ahal izateko feedback esanguratsua emanez. Era berean, berdinen arteko lanketari ere ezarriko dizkiogu hizkuntza helburuak.
|
|
|
Era berean, berdinen arteko lanketari ere ezarriko dizkiogu hizkuntza helburuak. Ikasleak ikaslea aurrean duela, hau da," ikasle ikasle" harremanen arteko elkarreraginerako uneak baliatuz, talde lanean, eraikiko dituzte ikasleek
|
egoerari
aurre egiteko ezinbestekoak dituzten ezagutzak, eta talde lan hori bera baliatuko dugu eskuratu beharreko hizkuntza helburuetara iristeko.
|
|
|
Azkenik, amaierako ekoizpena ere ebaluatzea komenigarria da. Esan nahi baita, une horretan, erantzungo dio
|
egoerari
, eta azken ekoizpenari dagokion zeregina bere osotasunean aztertzea komeni da: prozesuan egindako ibilbidearekin batera, ebaluazioren funtzio egiaztatzailearen isla izango den lana, hain zuzen.
|
|
|
Irakasleok gara praktika komunitate horietako ordezkari, eta gure zeregin nagusia da, ezagutza komunitate horietan baliatzen diren egiteko moduetan ikasleak trebatzea, dela testuak interpretatzen eta ekoizten, dela praktika horiekin lotutako beste zenbait jarduera egiten. Hortaz, ahalegin handiagoa eskatzen dio
|
egoera
horrek eskolari: gizarte esparru guztietan euskaraz aritzeko pertsonak hezi behar ditugu, esparru horietan eraginkortasunez aritzeko hizkuntza gaitasuna duten gizarte eragileak, hain justu.
|
|
|
Denok izan behar dugu hizkuntza irakasle 58 beharra azpimarratzera garamatza. Ikasleek, irakasleek eta familiek jakin behar dute hezkuntza ibilbidea euskaraz egiteak zein helburu dituen jomuga, eta zer nolako onurak dakarzkion
|
egoera
gutxituan dugun hizkuntzari eta gizarte kohesioari, oro har.
|
|
|
Irakaslearen lana izango da, ikaslea eroso eta ekimenari eusteko gogoz aritzeko behar den giroa sortzea eta ikasleari ibilbidean zehar ekimenari oratzeko sostengua ematea. Irakaslea ez da ezagutzen transmisiora mugatuko, ikaslea arrakastaz aritzeko eta arrakastaz jarduteko baldintza egokiak eskainiko dituen
|
egoerak
diseinatu ditu. Ikaslearentzat esanguratsuak diren egoerak abiapuntu dituzten eta ekintza sozialera eta hizkuntzaren erabilerak ekintza sozial horri egiten dion ekarpena aintzat hartzen duten proposamen didaktikoak diseinatuko ditu:
|
|
|
Irakaslea ez da ezagutzen transmisiora mugatuko, ikaslea arrakastaz aritzeko eta arrakastaz jarduteko baldintza egokiak eskainiko dituen egoerak diseinatu ditu. Ikaslearentzat esanguratsuak diren
|
egoerak
abiapuntu dituzten eta ekintza sozialera eta hizkuntzaren erabilerak ekintza sozial horri egiten dion ekarpena aintzat hartzen duten proposamen didaktikoak diseinatuko ditu: euskal kulturaren dimentsioa bere osotasunean hartzen duten egoerak, erantzun konplexua dutenak, eta, hizkuntza helburuak berariaz landuz, eraginkortasun handiagoz aritzeko aukera ematen duten egoerak.
|
|
|
Ikaslearentzat esanguratsuak diren egoerak abiapuntu dituzten eta ekintza sozialera eta hizkuntzaren erabilerak ekintza sozial horri egiten dion ekarpena aintzat hartzen duten proposamen didaktikoak diseinatuko ditu: euskal kulturaren dimentsioa bere osotasunean hartzen duten
|
egoerak
, erantzun konplexua dutenak, eta, hizkuntza helburuak berariaz landuz, eraginkortasun handiagoz aritzeko aukera ematen duten egoerak.
|
|
|
Ikaslearentzat esanguratsuak diren egoerak abiapuntu dituzten eta ekintza sozialera eta hizkuntzaren erabilerak ekintza sozial horri egiten dion ekarpena aintzat hartzen duten proposamen didaktikoak diseinatuko ditu: euskal kulturaren dimentsioa bere osotasunean hartzen duten egoerak, erantzun konplexua dutenak, eta, hizkuntza helburuak berariaz landuz, eraginkortasun handiagoz aritzeko aukera ematen duten
|
egoerak
.
|
|
|
Garrantzitsua da nabarmentzea gazteek aisialdian euskara ez erabiltzeak hizkuntza eta nortasuna galtzea ekar dezakeela, bereziki gaztelaniaren erabilera nagusi den inguruetan. Gazteek zailtasunak izan ditzakete euskara eguneroko
|
egoeretan
erabiltzeko, eta ez dira eroso sentitzen hizkuntza hitz egiten, eta horrek, aldi berean, etorkizunean euskara ikasteko eta erabiltzeko interesik eza ekar dezake.
|
|
|
Garziak (2008) antzeko
|
egoera
irudikatzen du, bi hizkuntz gaitasun desberdinduta: hiztunarena eta hizlariarena.
|
|
|
• Sekuentziak testu generoen lanketen gainean egituratzen dira, besteak beste. Hori dela eta, gure
|
egoeran
, aurretik aipatu ditugun arrazoiak kontuan hartuta, ezinbestekoa da elkarreragina landuko duten sekuentziak diseinatzea, ziklo bakoitzean bana gutxienez, ikasleek pertsonen arteko oinarrizko komunikazio trebetasunak eskura ditzaten.
|
|
|
|
EGOERA
/ HELBURU KOMUNIKATIBOA: Gelakideei eguneko menua zein den azaltzea.
|
|
|
|
EGOERA
/ HELBURU KOMUNIKATIBOA: Ikasleak hautatutako karta/ irudia ikaskideei deskribatzea, besteek pertsonaia zein den asma dezaten.
|
|
|
|
EGOERA
/ HELBURU KOMUNIKATIBOA: Bi ikaslek ikaskideei ezaguna zaien ipuin bat kontatzea.
|
|
|
|
EGOERA
/ HELBURU KOMUNIKATIBOA: Gabonak datozenez, urruti bizi den familia kide edo lagun bati festa onak opatzeko bideotxo bat grabatu eta bidaliko diogu whatsapp bidez.
|
|
|
|
EGOERA
/ HELBURU KOMUNIKATIBOA: Taldeka (4 ikasle), ikaskideei jarraibideak ematea, ikasle horiek, entzundako instrukzioak jarraituz, marrazki gidatu bat egin dezaten.
|
|
|
|
EGOERA
/ HELBURU KOMUNIKATIBOA: Norbere familiari buruzko xehetasunak ematea gelakideei eta ondoko gelakideei:
|
|
|
|
EGOERA
/ HELBURU KOMUNIKATIBOA: Ikasleek taldeka aukeratutako pertsonari elkarrizketa egitea eta elkarrizketatuak esan duena ikaskideei azaltzea.
|
|
|
|
EGOERA
/ HELBURU KOMUNIKATIBOA: Taldeka hartu beharreko erabaki baten aurrean argudioak ematea, aldeko eta kontrako iritziak defendatzea eta ikastaldea konbentzitzea ahalik eta boto gehien lortzeko.
|
|
|
|
EGOERA
/ HELBURU KOMUNIKATIBOA: 6 mailako ikasleek taldeka Haur Hezkuntzako ikasleei ipuin bat kontatzea, Haur Hezkuntzakoek aurretik prestatutako marrazkiez baliatuz.
|
|
|
bukaerako direla kontuan hartuta. mantentzeko: eskuak eta
|
egoeraren
azalpena, Aditzak: lehenaldia eta gorputza erabiltzea. konponbidea... nor nori nork (zen, zion) ongi
|
|
|
|
EGOERA
/ HELBURU KOMUNIKATIBOA: Taldeka, ikasleen eguneroko egoera bati buruzko esketx bat antzeztuko diete ikaskideei, emandako rolak betez.
|
|
|
EGOERA/ HELBURU KOMUNIKATIBOA: Taldeka, ikasleen eguneroko
|
egoera
bati buruzko esketx bat antzeztuko diete ikaskideei, emandako rolak betez. Rolak haien eguneroko egoera komunikatiboetara lotuta egonen dira, lagunarteko hizkera erabiliz.
|
|
|
Taldeka, ikasleen eguneroko egoera bati buruzko esketx bat antzeztuko diete ikaskideei, emandako rolak betez. Rolak haien eguneroko
|
egoera
komunikatiboetara lotuta egonen dira, lagunarteko hizkera erabiliz.
|
|
|
|
EGOERA
: Kahoot plataforma erabilita lehiaketa bat sortzea eta ikaskideei aurkeztea.
|
|
|
Talde lanaren
|
egoera
eta helburu komunikatiboa irudikatu.
|
|
|
|
EGOERA
: Irakurgai bat abiapuntu izanik, tertulia bat prestatu dute taldean lan eginez.
|
|
|
Talde lanaren
|
egoera
eta helburu komunikatiboa irudikatu.
|
|
|
|
EGOERA
: Ikastetxean ikasturtean zehar egiten diren ekitaldietan 4 edo 5 bikotek (hirukotea ere izan daiteke, txistearen pertsonaien arabera) txisteak kontatzea.
|
|
|
|
EGOERA
: DBH 3ko ikasleek etorkizunerako erabaki akademikoak hartzen hasi behar dute (ibilbideak...); bide hori dagoeneko 4 mailako ikasleek hasia dutenez, 3 mailakoei laguntzea da asmoa, horretarako gaur egun dauden aukerak azalduko dizkiete, norberaren profilaren arabera aholkuak emanez.
|
|
|
Laburbilduz, euskarazko aisialdi eta denbora libreko eskaintza funtsezkoa da nafar gizartean euskararen erabilera sustatzeko. Hizkuntzaren inguruan gozamenerako eta komunitaterako guneak sortzea modu eraginkorra izan daiteke euskara eskola hizkuntzatzat hartzeko eta
|
egoera
informaletan euskararen erabilera sustatzeko. Ildo horretan, Larunblai bezalako programek funtsezko zeregina dute Nafarroan euskara sustatzeko eta zabaltzeko.
|
|
|
Euskarazko aisialdirako guneak,
|
egoera
informaletan euskara ikastea eta erabiltzea sustatzeaz gain, hizkuntza eta bere kultura baloratzeko bitartekoak ere izan dira. Gainera, mota horretako programek eragina izan dute komunitatean euskarazko kultura eskaintza handitzeko, eta horrek, aldi berean, normalizazioa ekarri du hainbat gizarte eremutan.
|