|
2000
|
|
|
Erdibidea bizkaiera batuan egon liteke, Bermeoko ikastolan eta beste batzutan egindako moldez. Alegia,
|
egoera
informalari herrikoan lasai egin, eta irakaskuntzan, lehen urteetan behintzat, bizkaieraz. Hortik aurrera askoz errazagoa ei da euskara baturako zubi lana, idatziz eta ahoz.
|
|
2001
|
|
|
irakasleen aginduak ulertzeko gaitasuna izatea, ikasleak eta irakasleak agurtzen jakitea, horiei zalantzak galdetzen jakitea (ulertu ez duen zerbait azaltzeko edo zerbaitberriro esateko eskatzea...) eta horien azalpenak ulertzea, klasekideei zerbaiteskatzen, eskaintzen, ukatzen eta abar jakitea... Komunikazio egoera horiekguztiak
|
egoera
informaletan egingo dira.
|
|
|
Beraz, ikasleek garatu behar duten komunikazio gaitasunari begira, tartekoaden hirugarren mailan gizartean guztiontzat ohikoak diren testu era gehienak landubeharko ditugu, hala gizakien arteko harremanetan nola hedabideetan aurki ditzakegunak. Testu horiek
|
egoera
informaletan zein formaletan ikusiko dira.
|
|
2004
|
|
|
Euskara egokia egoera eta testuinguru bakoitzari ongi lotzen zaiona da. Azken batean, kaleko hizkera galtzean
|
egoera
informaletan euskaraz jarduteko modu bat galdu dugu. Urretxun eta Zumarragan euskararen erabilera oso txikia da.
|
|
2005
|
|
|
Ikasgaietako hainbat testu mota aukeratuko dute horretarako. Irakasleak euskara jasoan arituko dira azalpen orokorrak emateko eta
|
egoera
informaletan bat batekotasunari lekua utziko diote.
|
|
2008
|
|
|
Izan ere, hiztunen kontzentrazio egokia izateak hizkuntza erabileraren" talde barruko solidaritate" esparruak sortzen dituzten gizarte sare estuak sortzen laguntzen du. Gutxiengo/ gehiengo testuinguru batean, taldeen arteko komunikazioak izaera diglosiko nabarmena izaten du, eta, askotan, gutxiengoaren hizkuntza" solidaritate hizkuntza" bihurtzen da onenera jota, ia ia alor pribatuetan eta
|
egoera
informaletan soilik erabiltzen den hizkuntza. Talde menderatzailearen hizkuntza, berriz," estatusa duen hizkuntza" da, eta hizkuntza horixe erabiltzen da nagusiki testuinguru sozial publiko eta formaletan (Landry, Allard eta Deveau, 2006, 2007a).
|
|
|
Lehenik eta behin, askok kudeatutako diskurtso interaktiboa dago, gutxienez pertsona biren artean eraikia etengabeko negoziazio prozesu baten bidez. Diskurtso mota horretan, bi konpetentzia mota sartzen dira. Batetik,
|
egoera
informaletan behar bezalako elkarrizketak izateko konpetentziak daude, eta horiek bigarren hizkuntzetan bereziki hartu behar dira kontuan. Bestetik, egoera formalekin, akademikoekin eta profesionalekin?
|
|
|
|
Egoera
informaletan jariokortasunez, bat batean eta egoki mintzatzea, gainerakoenganako errespetua erakutsiz eta elkarrizketaren arau sozio komunikatiboak errespetatuz, pertsonen arteko komunikazio ona garatzeko eta horretaz gozatzeko.
|
|
|
g. Lagunarteko hizkera edo
|
egoera
informaleko hizkera euskalkian edo azpieuskalkian oinarritzen da. Hizkera landua, berriz, euskara batuan edo euskalkiaren erabilera landuan.
|
|
|
Halaber, irakasle eta gainerako profesionalen esku dago
|
egoera
informaletan aldaera informala erabiltzea, egoera formaleko ereduaren alboan alde nabarmena izango duena. Bestetik, eskolako jarduera akademikoaren barruan, lehen esan dugunez, elkarrizketa landu beharreko gaia da, eta horretarako antzerkia eta rol jokoak oso baliagarri izango zaizkigu.
|
|
2010
|
|
|
6 elkarrizketa grabatu eta eman zituzten. Guztiak ere
|
egoera
informalean, kalean, ikuskizunen batean, plazan, doinu umoretsuan... Elkarrizketatuak, denak leitzarrak.
|
|
|
Batua, normalean behintzat, eskolan jaso duten eredua da, eta ez etxean edo inguru hurbilean. Erregistro hori ezagutzen dute, eta beren jolasetako
|
egoera
informaletan, egoera jakin batzuk irudikatzen edo antzezten ari direnean, erabili egiten dute. Irakasle papera antzezten ari direnean, esate baterako, baina baita gurasoaren papera irudikatzen ari direnean ere.
|
|
|
Menperatze minimo hori, jakina, errazago lortzen da hizkuntza nagusi batean hizkuntza gutxitu batean baino, eta, horrexegatik, azken horretan eskolaren laguntza beharrezkoagoa izango da281 Bestea" hizkuntz konpetentzia bikoitzaren printzipioa" da, non Cumminsek berak"
|
egoera
informaletan eskuratutako trebetasun komunikatiboa eta egoera akademikotan eskuratutako trebetasun gramatikala bereizten dituen" 282 Bigarren hizkuntza batean ikasten duten haurrek, nola ez, lehenago garatzen dute harekin loturiko elkarrizketazko gaitasuna horrekin loturiko gaitasun analitikoa baino. Azkena" elkarmenpekotasun linguistikoaren printzipioa" da, zeinen arabera —eta Arnauren hitzetan—" ikasleek hizkuntzekiko independentea den azpiko gaitasun komun bat duten, zein hizkuntza batean garatzen bada ere, egiaz, bestean ere aplikatzen den" 283 Transferentzia hori teorian bi noranzkotakoa da, bai, baina egia da berori errazago gertatzen dela hizkuntza gutxitu batetik hizkuntza nagusi batera alderantziz baino284 Printzipio horietaz gain, bestela, hizkuntz irakaskuntzaren jarduerak nahitaez hartu behar ditu kontuan bestelako" kuestio psikopedagogikoak":
|
|
2011
|
|
|
Seigarren maila hau zaila da, Fishmanen iritziz. Zailtasuna, funtsean,
|
egoera
informalak planifikatzean datza. Seigarren maila honetan komunitatearen egunerokotasun informalaz ari da Fishman, eta autoreak berak baieztatzen duen moduan, hor badago halako kontraesan bat:
|
|
|
egoera batzuetan A bakarrik da egokia, eta beste batzuetan aldiz b da egokia. A barietatea egoera formaletarako erabiltzen da (elizan, diskurtso politikoan, olertietan...). b barietatea, aldiz,
|
egoera
informaletan eta egunerokotasunean erabiltzen da (familian, morroiei aginduak emateko, lagunekin hitz egiteko...). Heziketari dagokionez, A barietatea erabiltzen da eta liburuak barietate honetan idatzita daude, baina klasean bertan irakasleak b erabili behar izaten du azalpenak emateko. b) Prestigioa.
|
|
2012
|
|
|
zenbat euskara entzuten da kaleetan? Ikergaia xumea izanda ere, ordea, ezin ahaztu gaiaren garrantzia, azken batean
|
egoera
informaletan ditugun elkarrizketetako hizkuntza portaera gai erabat estrategikoa baita hizkuntzaren egoera zein den diagnostikatzerakoan.
|
|
|
Banaketa sozio funtzionalari dagokionez, aurreko laukian ageri den sailkapenaren ordena eremu informalenetik formalenera aurkeztu da gutxi gorabehera (eta salbuespen garrantzitsu batzuekin: lankideekin eta udaletxekoekin
|
egoera
informalak izan daitezke, bereziki enpresa eta udaletxe txikienetan). Ikus dezagun, erabilerari dagokionez, eremu bakoitzaren postua zein den ondoko laukian (1 postuarekin euskararen erabilera handiena jasotzen duen eremua dugu, eta 6.a gutxiena).
|
|
2014
|
|
|
Asko ez desagertzearen aldekoak dira, gustokoa dute berau entzutea... baina hau maila teorikoa da, izan ere ez baita beren prioritateen artean berau ikastea. Hitanora gazte berriak gehitu badira berarekin bilatzen duten funtzio ezberdinduagatik da, hots,
|
egoera
informaletarako aurkitzen dioten baliagarriatasunagatik bestea beste.
|
|
|
Hauturik egin ez dutenek, egoera bakoitzean, era batera edo bestera jokatzen dute.
|
Egoera
informaletan, lagunartean bereziki, gaztelera ateratzen da garaile. Baina, kurioski herriko dendari batengana hurbildu eta euskaraz dakiela jakinda; euskaraz zuzentzen dira gehientsuenak.
|
|
|
Hauturik egin ez dutenek, egoera bakoitzean, era batera edo bestera jokatzen dute.
|
Egoera
informaletan, lagunartean bereziki, gaztelera ateratzen da garaile. Baina, kurioski herriko dendari batengana hurbildu eta euskaraz dakiela jakinda; euskaraz zuzentzen dira gehientsuenak.
|
|
|
Dena den, euskararen erabilera
|
egoera
informaletan apurka apurka gehituz badoa ere igoera oso motela da eta askoren ardura da harreman intimoetan gazteen artean erdarara jotzeko joera."
|
|
2015
|
|
|
Hizkuntza zapalkuntzaren memoria liburua argitaratu zuen Anautek, Euskal Memoria fundazioaren eskutik, eta, bertan, egungo egoeraren faktoreetako batzuk azaltzen zituen. " Garbi izan behar dugu euskararen erabilera ez dela baldintzarik gabe egin litekeen hautu hutsa, eta
|
egoerarik
informalenean eta indibidualenean ere faktore sozial, ekonomiko, psikologiko, politiko eta kultural askok eragiten dutela, baita etxe barruan ere".
|
|
|
Izan liteke gazteek euskaraz testuinguru informaletarako baliabide gutxi edukitzeagatik, izan liteke testuinguru informalak gaztelaniaren erabilerarekin lotzen dituztelako, baliteke testuinguru informaletako egoerak i (ra) kas objektu bihurtzea arrotz gertatu izana (Zabala 2014). Pentsa liteke, horrez gainera, SDen jarduerek eragitea deserosotasuna, baita eskola esparruan komunikazio
|
egoera
informalak eraikitzea bera arraro gertatzea. Eskolako testuinguruan ez gaude ohituta testuinguru informaletako jarduerak irakas objektu bihurtuta lantzen.
|
|
|
Ikusi dugun moduan, hainbat
|
egoera
informaletan, arauak urratuz, bizitasuna eta sormena dakarzkiogu
|
|
|
Gure curriculuma (gure telefono zenbakia) interesatzen zaigun enpresara bidaltzen dugun egoera hipotetikoa irudikatzen badugu, jasotzen duen pertsonak kontaktuei gehitu eta gure profila ikusi ahal izango du; beraz, komeni da ematen den informazioarekin kontuz ibiltzea. Informazio gutxi dagoenez, profil argazkia eta
|
egoera
informalagoak izaten dira, eta konpainiarekin kontraesanean dauden zenbait balio isla ditzakete. Zaindu beharreko xehetasun txikiak dira, aukeratzeko aukerak ahalik eta handienak izan daitezen.
|
|
|
Bakoitzaren iritzi pertsonalak
|
egoera
informal batean plazaratu eta besteekin elkartrukatzea bilatzen du Urolabek ekimen honekin. Unean unean, beste talde eta elkarteekin lankidetzan antolatu ohi du ekintza hau.
|
|
2016
|
|
|
1 Adierazpen horietako zein erabiliko zenituzkete egoera formal batean? Zein
|
egoera
informal edo
|
|
|
Ikusi dugun moduan, hainbat
|
egoera
informaletan, arauak urratuz, bizitasuna eta sormena dakarzkiogu hizkuntzari. Zer dira, bada, askotan, txisteak eta hitz jokoak?
|
|
|
1 Adierazpen horietako zein erabiliko zenituzkete egoera formal batean? Zein
|
egoera
informal edo lagunarteko batean?
|
|
2017
|
|
|
Baina, nahi edo desira honen aurrean, irlandera estandarra ikasten dute hauek, bai eskolan eta baita eskolatik kanpoko hezkuntza formalean ere. Horrek, hiztunek hizkera ‘artifizial’ edo ‘ez naturala’ daukatela esatera eramaten ditu, eta
|
egoera
informaletan duten erregistro faltak konfiantza falta ematen die (Walsh & O’Rourke, 2015; Walsh eta beste, 2015). Konfiantza falta hau, gainera, gaelikoa lehen hizkuntza duten hiztunek duten jarrerarekin erabat loturik dago, heurek gaelikoa ikasi dutenen hizkera honi book irish deitzeen baitiote, lexiko ‘arkaikoa’ edukitzearen ondorioz.
|
|
|
Argi dagoena da, eta Ozaitaren (2014) ondorioarekin bat nator honetan, hitanoak jarraitu behar baldin badu hau beronek funtzio bat betetzen duelako dela. Gazte askok dute gustuko eta ez dute nahi galtzea hala ere" hitanora gazte berriak gehitu badira berarekin bilatzen duten funtzio ezberdinduagatik da, hots,
|
egoera
informaletarako aurkitzen dioten baliagarriatasunagatik besteak beste" (Ozaita, 2014, 100 orr.). Batzuk hurbil daitezke erromantikoki berarengana eta askok gustuko dute bere soinua etab.baina hau seguru aski ez da nahikoa izango jarrai dezan.
|
|
|
Gazte askok dute gustuko eta ez dute nahi galtzea hala ere" hitanora gazte berriak gehitu badira berarekin bilatzen duten funtzio ezberdinduagatik da, hots,
|
egoera
informaletarako aurkitzen dioten baliagarriatasun agatik besteak beste" (Ozaita, 2014).
|
|
|
Gertakari hori eta, oro har, lan honen emaitzak, oso ondo azal ditzake Fonologia Naturalarenikuskerak (Stampe, 1979; Donegan eta Stampe, 1979; besteak beste). Fonologia tentsioan daudenprodukzio eta pertzepzio indarren bitartez ulertuz gero, zentzuzkoa da bertsotan (edo egoeraformalagoetako hizketan) bokalen triangelua bat bateko hizketakoa (edo
|
egoera
informalagoetakoa) baino zabalagoa eta balioetan egonkorragoa izatea. Hiztunak entzuleen pertzepzioa ahal bezain argiaizan dadin bilatuko du (bokalak elkarren artean ahal bezainbeste bereiziz eta muturrekoagotuz, etabokalen balioen aldakortasuna txikiagotuz), ekoizpen erraztasunaren (bokalen zentralizazioaren etabalioen aldakortasun handiagoaren) kaltetan.
|
|
|
Lan honetan bildutako datuen joera ikusita eta hori ulertzeko emandako azalpenean oinarrituta, espero izatekoa litzateke (lan honetan aztertu ez den arren) testuinguru informalagoetan ekoitzitakohizketa lauak triangelu are zentralizatuagoa osatzea, balio aldakorragoekin, gaztelaniaz frogatu ahalizan den bezala (Harmegnies eta Poch, 1992). Hizketa lau informalagoarekin batera, bertsoen kasuanere konparatzekoa litzateke hitzaldietakoa bezalako testuinguru formal batean ekoitzitako bertsoekosatzen duten bokal triangelua (lan honetan aztertu dena) bertso afari edo tabernako saio batean(
|
egoera
informalagoan) ekoitzitakoarekin. Espero izatekoa da egoera informalagoan ekoitzitakobertsoak, duen hizketa moldea dela eta (kantatu eta neurtua, besteak beste), hitzaldi formaleanahoskatutako hitz lauzko bokal triangelua baino zabalagoa (muturrekoagoa) izatea, baina hitzaldi batbezalako testuinguru formalean ekoitzitako bertsoen bokal triangelua baino erdiragokoa (zentralizatuagoa).
|
|
|
Hizketa lau informalagoarekin batera, bertsoen kasuanere konparatzekoa litzateke hitzaldietakoa bezalako testuinguru formal batean ekoitzitako bertsoekosatzen duten bokal triangelua (lan honetan aztertu dena) bertso afari edo tabernako saio batean (egoera informalagoan) ekoitzitakoarekin. Espero izatekoa da
|
egoera
informalagoan ekoitzitakobertsoak, duen hizketa moldea dela eta (kantatu eta neurtua, besteak beste), hitzaldi formaleanahoskatutako hitz lauzko bokal triangelua baino zabalagoa (muturrekoagoa) izatea, baina hitzaldi batbezalako testuinguru formalean ekoitzitako bertsoen bokal triangelua baino erdiragokoa (zentralizatuagoa).
|
|
2019
|
|
|
Bereziartua, G. & Muguruza, B. (2018). erabileraren gakoak
|
egoera
informaletan eta gazteen artean: hitanoa Azpeitiko gazteen artean.
|
|
|
Garzia, Joxerra (2018). . Euskararen erabileraren gakoak
|
egoera
informaletan eta gazteen artean?. Hermes 60 Euskararen erabileraren gakoak
|
|
|
Garzia, Joxerra (2018). . Euskararen erabileraren gakoak
|
egoera
informaletan eta gazteen artean?. Hermes 60 (2008).
|
|
2021
|
|
|
Ikasturte hasieran besteen hizkuntza hautuaren aurrean amore ematen badute ere egokitze estrategia erabiliz, ikasturteak aurrera egin ahala, euskaraz egiteko hautuari eusten diote; besteek euskaraz dakitela badakite, euskarari eusten diote eta bi eletako elkarrizketak onartzen dituzte. Hizkuntza gaitasun ona dute ahoz eta
|
egoera
informaletan, ondo moldatzen dira euskaraz, eta euskara erabiltzeko hautu kontzientea egiten dute (Dobaran, 2017). Ele Pa taldeko ikasleek testuinguruaren arabera euskaraz edo gaztelaniaz egiten dutela zehaztu dute, baina gaztelaniaz egiteko ohitura handiagoa dutela diote eta errazago egiten dutela.
|
|
2022
|
|
|
Hala ere, guk ere baditugu lehen ez genituen kezka batzuk. Esate baterako, eskoletan esaten digute gero eta gehiago kostatzen zaiela zenbait taldetan euskarari eustea; batez ere, patioan eta
|
egoera
informaletan.
|
|
2023
|
|
|
• Gazteak
|
egoera
informaletan euskarazko lagunarteko erregistroa erabiltzera animatzea: euskarazko esamolde erakargarriak eskainiz, gazteak esamolde horiek erabiltzen hastea.
|
|
|
Laburbilduz, euskarazko aisialdi eta denbora libreko eskaintza funtsezkoa da nafar gizartean euskararen erabilera sustatzeko. Hizkuntzaren inguruan gozamenerako eta komunitaterako guneak sortzea modu eraginkorra izan daiteke euskara eskola hizkuntzatzat hartzeko eta
|
egoera
informaletan euskararen erabilera sustatzeko. Ildo horretan, Larunblai bezalako programek funtsezko zeregina dute Nafarroan euskara sustatzeko eta zabaltzeko.
|
|
|
Euskarazko aisialdirako guneak,
|
egoera
informaletan euskara ikastea eta erabiltzea sustatzeaz gain, hizkuntza eta bere kultura baloratzeko bitartekoak ere izan dira. Gainera, mota horretako programek eragina izan dute komunitatean euskarazko kultura eskaintza handitzeko, eta horrek, aldi berean, normalizazioa ekarri du hainbat gizarte eremutan.
|
|
|
Betiere, berezko ikuspegitik. Elkarrizketen lagunarteko tonua indartzeko akaso, gaztelerazko esamoldeak tartekatzen dituzte etengabe —lagun batek zioen moduan,
|
egoera
informaletan euskarak baliabide nahikorik eskainiko ez balu bezala—.
|