|
2000
|
|
|
Bertsio ofizial eta bakarra, udazkenerako argia ikusi duena, Roman Felones eta Fermin Miranda irakasleek izenpeturik. Victor Pradera nazionalista espainiarrak hasitako ildoa, Opus Deiren Unibertsitateak gero kanonizatua, aurreiritzi ideologikoz zamatua, egungo antolamendu instituzional administratiboa justifikatzeko eginkizuna duena, Euklidesen teorema haietan bezala aurrez emaniko hipotesia egiaztatua gelditzen
|
dena
. Nahiz eta horretarako gertaeren interpretazio interesatuak eman behar izan, bestelakoak badirela isilduz.
|
|
|
Nafarroan eta Araban, PP UPN alderdiak nagusi diren eremuetan, eskandaluzkoak diren erabakiak hartzen ari dira euskararen erabileraren aurka, berriz ere hizkuntza eta kultura politikagintzaren bidez kriminalizatuz. Hizkuntz Politikako Idazkaritza Nagusia desaktibatu, euskararen alorrean 0 mailako hizkuntz eskakizuna ezartzeko asmoa proposatu, eta euskarazko komunikabideei laguntzak ukatzea eta, oro har, Gasteizko Udalak, Nafarroako Gobernuak eta beste hainbat erakundek hartu dituzten neurrien asmoa hizkuntz komunitate elebakarra sortzea da, espainieraz moldatuko
|
dena
. Eta gaur egun ez dute lotsarik hala agertzeko.
|
|
|
Euskal alderdi politikoek, gizarte eragileek eta norbanakoek euskalduntzea helburua duen erakundeari erakutsitako sostengua berebizikoa izan da. Horrelako batasunaren beharra sumatzen zen aspaldian eta, EAJko ordezkariek esan zuten bezala, euskal gizartean
|
denon
ahaleginez lorturiko adostasun politikoa eta gizartekoa haustea ezkutatzen da Garzonen eta Espainiako botere faktikoen jardunbidearen atzean, betiere euskalgintza eta politika nahastuz, eta euskal gizartearen edozein herrigintza edo kultur mugimendu susmopean jarriz, eta ez bakarrik Espainia mailan, bertako askoren ustean ere bai. Gaur egun dena justifikaturik egotea lortzen ari dira bide horretatik.
|
|
|
Horrelako batasunaren beharra sumatzen zen aspaldian eta, EAJko ordezkariek esan zuten bezala, euskal gizartean denon ahaleginez lorturiko adostasun politikoa eta gizartekoa haustea ezkutatzen da Garzonen eta Espainiako botere faktikoen jardunbidearen atzean, betiere euskalgintza eta politika nahastuz, eta euskal gizartearen edozein herrigintza edo kultur mugimendu susmopean jarriz, eta ez bakarrik Espainia mailan, bertako askoren ustean ere bai. Gaur egun
|
dena
justifikaturik egotea lortzen ari dira bide horretatik.
|
|
|
Fenomeno bitxia ekarri dio talde profesionalen gorakada eta arrakasta honek aktoreen bizimoduari.
|
Denok
dakigu aktoreek emanaldiko izaten dutela irabazpidea, eta gehienetan ez dela oso kopuru handia izaten. Egia da talde horiek emanaldi kopuru handi samarra bermatzen dutela gehienetan, baina aktoreak milaka kilometro egiten hasi dira askotan emanaldi bakarra eskaini eta berriz ere bueltan etortzeko.
|
|
|
Gero eta zailagoa da horrelako tradizioa duen funtzionamenduari jarraipena ematea. Baina azken batean, hori
|
dena
gertatzearen arrazoia, erakunde publikoen babes falta da eta, era berean, halako taldeentzako antzoki sare bat ez antolatzea, prestatzen diren lanak eskaintzeko aukera izateko. Horrekin batera, antzerki talde profesionalek eta ikus entzunezko komunikabideek herriz herri maila amateurrean aritzen ziren aktoreak, gazteak zein beteranoak, talde hauei zurrupatu izana ere bada lanerako oztopo, jakina baita horregatik ez direla afizionatuaren esparrutik behin betiko ateratzen.
|
|
|
Mingarria bai, baina argigarria ere bai.
|
Denok
ez gara berdinak. Jakin dezagun non gauden, errespeta dezagun elkar, eta bilguneak dauden heinean bilduko gara, eta bestela ez.
|
|
|
Jakin dezagun non gauden, errespeta dezagun elkar, eta bilguneak dauden heinean bilduko gara, eta bestela ez. Ez dugu
|
denak
zertan adiskideak izan behar.
|
|
|
|
Denetik
hoberena da berriak atera arren (Arrieta, Meabe, Urkiza, Osoro, Rozas, Unamuno, Oñederra, Goenaga, Kaltzada, Unzueta, Elosegi, Suarez, Egaña)," zaharrak" ez direla desagertu (Urretabizkaia, Lasa, Irastortza, Landa, Borda). Orain ia 20 urte zebiltzan haiek, jardunean ari dira oraindik ere.
|
|
|
Erdi erdian eta letra larrietan, Almanaka; hizki txikiagoetan, berri a. Apartekorik ez, Euskarazko egunaria esamoldea. Urtea,
|
dena
den, ezin goitik edo behetik nabarmendu, ezta albotik gaineratu ere. Beharbada, aspaldiko urteetan idatzia zen hura, eta norbaitek, ahazturik edo, liburu denda hartako zoko batean utzia.
|
|
|
Bi biok erkagarri badira ere, apustua zeren alde egin behar den horretan argi dago, nire ustez, erdietsi beharrekoa: euskararen hiztegi zabala eta eguneratua, egungo premiei ihardesteko gai
|
dena
, aspaldiko tradizioan errotua eta zimendatua.
|
|
|
Langintza horretan Euskaltzaindiak izan behar duen zeregina, horra hor gogoeta sakon baten pean jarri behar
|
dena
. Horri buruzko ahotsak nonahi entzun ohi dira.
|
|
|
Halako jakinduriaz non esan bailiteke gure ruralismo guztiak deskubritu ezin izan zuen Naturaren kantore handi bat dugula bere obra. Ez ordea jarrera ideologiko edo aldeaurreko hautu baten ondorioz; ez dugu haren lanetan deus aurkituko elaborazio hutsez egina,
|
dena
ematen zaigu lehenagoko hausnartze zuhur baten ostean —hitzaren adiera jatorrean," auzmartze" baten ostean, berak esanen lukeen gisan—, Perurena zentzumenen poeta delako lehenik: berezko dohain garesti horixe dauka.
|
|
|
Lizardik malko poetiko asko isuri zituen, eta onartu dugu noski
|
denak
ez zirela" ari dut negarra" esan beharrerainoko faltsuak izan. Maitearen heriotza, esaterako, gai" poetikoa" izanagatik, semearenean ez bezala esperientzia errealean oinarririk ez zeukana, oso trataera desberdinez aurkezten digu" Mattasunaren illetea" n edo" Etxeko kea" n; amonarena lantzen duenean berriz, alde handia dago" Amona" izeneko hartatik" Biotzean min dut" ezagunera:
|
|
|
liburuaren amaieran ohikoa den bibliografiaz aparte, autorearen diskografia jasotzea, alegia. Horrela, eman dezagun, Itxaro Bordaren poesiaren zale
|
denak
musikatuak izan diren bere poema guztien berri zehatza izango du. Akats bakar bezain saihestezina du bildumak:
|
|
|
Axularren euskara gozoaren estiloa oinarri hartuta, gaur egun edonork inolako zailtasunik gabe ulertuko duen euskara sortzea. Otto Pette eleberrian Anjel Lertxundik
|
denok
harritu (lehertxunditu, Joxerra Garziaren eran esateko) gintuen euskara berri bat sortu zuen eran sortu ei du Irigoienek berea nobela honetan. Idazleari askotan gertatzen zaio irudi bat hartu eta haren obsesioak bizi izatea:
|
|
|
Webgune honen zerbitzurik entzutetsuena" Clasificados" izenburupean azaltzen
|
dena
dela esan behar dugu; iragarki sailkatuak, alegia. Datu base baten bitartez etxebizitza bat aurki daiteke, aurretik definiturik dauden bilaketa eremuak erabiliz.
|
|
|
" El navegante" epigrafearekin azaltzen den loturak asteko webgune nabarien helbideak jasotzen ditu. Gaiez gai antolatutako aurkibidea ere badu" Las estrellas del navegante" izenburupean azaltzen
|
dena
, erredakziora ailegatzen diren zibernauten iradokizunak eta helbide berriak gordetzen dituena.
|
|
|
" ABC Informatica" da, zalantzarik gabe, kazeta digital honen zerbitzu izarra. Berriketa foroa du eta bertan paperezko egunkarian erredakzioburua
|
denak
parte hartzen du publikoaren galderei erantzuteko. " Ensayos de laboratorio" da webgune honen beste atal orijinal bat.
|
|
|
Kazeta hauek publikoaren artean sekulako arrakasta duten zerbitzuak eskaintzen dituzte, ordaindu behar direnak izan arren. Hauen artean, Expansion en azaltzen
|
dena
burtsaren gorabeherak adierazteko," La guia empresarial" deitutakoa, edo Cinco das ek sareratzen duena konpainia desberdinen txostenekin.
|
|
|
Urte batzuk dira komunikabide berri hau nolakoa izango den jakiteko. Oraindik hastapenetan gaude, baina,
|
dena
den, gero eta laburragoa da herrialde aurreratuenek ateratzen diguten aldea teknologia alorrean.
|
|
|
Eta honen guztiaren froga argiena Estatu Batuetan oraindik garatzen ari den Internet aurki dezakegu. Orain ezagutzen ditugun baliabideen gaitasunak biderkatzera etorriko
|
dena
.
|
|
|
Paperean argitaratzen diren kazeten enpresaburuak ohartu dira sareak informaziorako eta merkataritzarako ireki dituen aukerak mugagabeak direla. Inork ez du bazterrean gelditu nahi eta
|
denak
ari dira azoka aztertzen publizitateari etekinak ateratzeko edo denda birtualen bitartez mota guztietako produktuak salgai jartzeko.
|
|
|
Argi dago, beraz, datu hauek adierazten duten bezala, martxa ez dela erraza izango eta bidea harri koskorrez beteta dagoela.
|
Dena
den, kontuan hartzen badugu aspaldi honetan webgune batzuen jabegoagatik —Terra atariaren kasua adibidez— nolako dirutza ordaindu den eta, beste aldetik, nola igo diren beste batzuen akzioak —nahiz eta oraindik zorretan egon—, ezin dugu pentsatu etorkizuna guztientzako beltza izango denik. Akaso batzuk bide bazterrean geldituko dira denentzako tokirik egongo ez delako, baina ukaezina da etorkizuna hortik doala eta lehia basati honetatik bizirik ateratzen direnak egingo direla azokaren jabe.j
|
|
|
Dena den, kontuan hartzen badugu aspaldi honetan webgune batzuen jabegoagatik —Terra atariaren kasua adibidez— nolako dirutza ordaindu den eta, beste aldetik, nola igo diren beste batzuen akzioak —nahiz eta oraindik zorretan egon—, ezin dugu pentsatu etorkizuna guztientzako beltza izango denik. Akaso batzuk bide bazterrean geldituko dira
|
denentzako
tokirik egongo ez delako, baina ukaezina da etorkizuna hortik doala eta lehia basati honetatik bizirik ateratzen direnak egingo direla azokaren jabe.j
|
|
|
|
Dena
dela, publizitatea apurka apurka ari da sartzen ziberespazioan. 1998 urtean El Mundo k ia 100 milioi pezeta fakturatu zituen arlo honetan.
|
|
|
Paperezko eta Interneteko edizioen arteko paralelismo eza hobeto ulertzeko, internautaren soslaia azpimarratu litzateke: gaztea, diruduna eta lanetik konektatzen
|
dena
gehienbat. Hauek ez dira, gaur egun behintzat, prentsaren erosle gehienen ezaugarriak.
|
|
|
|
Dena
den, Estatu mailan Interneten bidez bakarrik hedatzeko helburuarekin sortutako aurreneko egunkaria, hau da, paperean egindako bertsiorik gabekoa, La EstrellaDigital izan zen. 1998ko ekainaren 10ean sareratu zen lehen aldiz, Pablo Sansebastian, desagertutako El Independiente egunkariaren zuzendaria izandakoaren gidaritzapean.
|
|
|
1 Hortik liberalek heziketa, adierazpen, prentsa eta abar bezalako askatasunei ematen dieten garrantzia, honako askatasun hauek posible egiten baitute gure bizitzan baliotsu eta desiragarri
|
denaz
deliberatzeko eta, horrela, ongi pentsaturiko, arduratsua den, norabide bat hartzeko.
|
|
|
Bateragarritasun hori frogatzea izango da, hain zuzen ere, autore honen ahalegin intelektualaren mamia (ikus Kymlicka 1989, 1995b, 1996).
|
Dena
den, bere jarrerak argi asko zehazten ditu komunitaristekiko distantziak. Honetaz, ikus Kymlicka, 1996:
|
|
|
Liberalismoaren bizitza onaren ikuspegia laburbildu ondoren, honako kezka hauek sortzen zaizkigu: zeinek izan behar du, ikuspuntu normatibo batetik, estatuaren jokabidea gizartean dauden bizitza onaren ikuskeren aniztasunaren aurrean?; bizimodu jakin baten aldeko apustua egin behar du ala
|
denak
balio moral berekoak balira bezala tratatu behar ditu. Puntu honetan, liberalen arabera, autodeterminazio indibidualaren printzipioak eguneroko eginkizun politikoetan duen ondorioetariko bat zera dela esan daiteke:
|
|
|
Laburbilduz, orain arte honako argudio hauek garatu ditugu: 1) liberalismoaren bereizgarri nagusietariko baten arabera, gizabanakoek beraientzako bizitza ona
|
denaz
aukeratu behar dute, kanpotik inork bere ikuskera partikularra inposatu behar ez dielarik; 2) hemendik ondorioztatzen da estatuak politika antiperfekzionista bat jarraitu behar duela, politika mota hori bermatzeko bizimodu onen aniztasunaren aurrean neutraltasunez jokatu behar duelarik; 3) gizabanakoa benetan autodetermina dadin, berau inguratzen dueneko ingurune kulturala babestu beharra dago, i...
|
|
|
Tomo I., Bartzelona, Critica, 1999; bigarren liburukia aurki agertuko da); eta baita J.C. Jimenez de Aberasturik idatzitakoa ere (De la derrotaala esperanza: potf ticas vascas durante la Segunda Guerra Mundial(), Oñati, HAEE, 1999), nazioarteko gaiak arreta bereziz jorratzen dituen bere doktorego tesiaren emaitza zuzena
|
dena
.
|
|
|
Horretarako, behin Gipuzkoan, Euzko Gogoa Hego Euskal Herrian argitara zedin zenbait urrats eman zituen.
|
Dena
dela, hasiera batean hori lortzeko aukerak bazirela pentsatu arren, oztopoak pilatzen hasi ziren harik eta Zaitegiren asmoa ezinezkoa bihurtu arte. Nahiz eta Arrue, Barandiaran eta Tovarren mailako intelektualen laguntza izan, frankistek aldizkariaren proiektua ez zuten onartu.
|
|
|
Euzko Gogoa ren kasuan, Gernik a-ren ean esaten genuenaren antzekoa aipa daiteke. Aldizkari hori ahalegin handi baten adibidea izan zen, Zaitegirena alegia, sarritan behar den bezala gehiegi goratu ez
|
dena
. Hedabide txiki horretatik asmo handiko proiektua aurrera eramaten saiatu zen, gure hizkuntzari beste kultura maila emateko nahiarekin.
|
|
|
Atzerriratuen ikuspuntutik hori bigarren mailako helburu bihurtu zen orduan, nagusia Franco botatzea baitzen.
|
Dena
dela, datu horiek, salbuespen guztiekin, beste garai bateko espresioak dira, artikulu honen mugak gainditzen dituztenak.
|
|
|
Orain arte esandakoa lau hitzetan nola hala laburtzeko, esan daiteke 1936 gerraren erbestean argitaratu ziren aldizkarien kopurua sarritan pentsatzen
|
dena
baino handiago dela, eta horiek, orokorrean, zirkunstantzia haiek kontuan hartuta, duintasun handikoak izan zirela. Europan argitaratutakoen artean azpimarratzekoak dira bereziki lau goiburuak:
|
|
|
Hauetan, lehen eskuko informazio iturri aberatsa eta balio handiko testimonioak eta lanak aurki ditzakegu, nahiz eta oraindik gutxi baloratuta eta aztertuta izan.
|
Dena
dela, Franco hil ondoren, horietatik lehen etapako Euzko Deya eta Gernika berrargitaratu direla esan beharra dago. Hala ere, horiek ere ez dira merezi duten arretarekin estudiatu.
|
|
|
1936 eta 1937 urteetan Frantziako Gobernupean zeuden lurraldeetara 120.000 euskal errefuxiatu heldu zirela kalkulatu da. Jakina
|
denez
, horien artean militarrek begi onez ikusten ez zituzten intelektual eta artista asko zeuden, besteak beste, Pio Baroja, Rafael Picavea, Isidoro de Fagoaga edo Jose Miguel de Barandiaranen mailako pertsonalitateak. Horrelako kolektiboen garrantzia azaltzeko, esan daiteke, ihes egiten zutenen artean hainbeste kazetari zeudenez, 1939 urtean Donibane Lohizuneko Argizabal baitan ospe handia lortuko zuen" kazetarien errepublika" deritzona sortu zela, hau da, hedabideekin lotura zuzena zeukaten zenbait pertsonek antolatutakoa.
|
|
|
|
Dena
dela, erbesteratuek Iparraldean aurkitu zuten giroa eta harrera ez zen oso ona izan. Iñaki Anasagastik eta Koldo San Sebastianek jende haien tradizionalismoarekin justifikatu dute erantzun hori:
|
|
|
Izan ere, elementu horiek gerra aurreko abertzaletasunean, identitate ikurren moduan, garrantzi berezia zuten.
|
Dena
dela, ikusiko dugunez, entzuten hasiak ziren kontzeptu horiekin oso kritikoak ziren beste ahotsak, besteak beste Picavea etaGernikaaldizkariarenak.
|
|
|
Publikazio hau aurrekoa baino askoz apalagoa zen; baina, haatik, hau ere hiru hizkuntzetan ateratzen zen, bi hilabeteko aldizkakotasunez.
|
Dena
dela, honek iraupen gutxi izan zuen, zazpi zenbaki besterik ez baitziren atera. Aldizkari honek, eragile nagusi bezala, Juan Thalamas Labandibar eta Alberto Onaindia izan zituen, eta, kolaboratzaile bezala, Juan Gorostiaga, Rafael Picavea eta Pierre Lafitte aipatzen ziren.
|
|
|
Inbasioak aurrera egin ahala, errefuxiatuek, Belgika, Frantzia eta Hitlerrek konkistatzen zituen herriak halabeharrez utzi behar izan zituzten edota haietan ezkutuan bizi. Normala
|
denez
, horrek, gehiegi ikertu ez diren beste ondorioekin batera, gure prentsaren desagerpena ekarri zuen. Nolabait, Hegoaldean zabaldutako nahasmena (beste hainbat arloren artean, kulturaren suntsiketa), une hartan Iparraldean ere nagusitu egin zen.
|
|
|
|
Dena
dela, Picavearen lehenengo iniziatibak, beste sektore abertzale erradikalagoekin sortu ziren diferentzien ondorioz, porrot egin zuen, Antza denez, elkarte berriaren barruan bi tendentzia sortu ziren, batzuk EAJren ortodoxiakoak eta gerra aurreko planteamenduen jarraitzaileak, eta besteak irekiagoak eta berritzaileak.
|
|
|
Poesia sozialari bezala poesia existentzialari uko eginez eta sentimentalismoari bezala baikortasunari bizkar emanda, jardun poetikoari berari buruzko jarrera berri bat zekarren Etiopiak: poeta ez da mintzo lehen pertsonan, sentimenduak gorde edo intelektualizatu egiten ditu inozotasuna ekiditearren; inguruarekiko behakoa urruna du, ez ordea insolidarioa, maite ditu baztertuak eta derrotatuak;"
|
dena
esana balego bezalako" zuhurtzia hotzak ez darama isiltasunera, baizik eta egunkarietako, liburuetako eta filmeetako erreferentziak ekartzera ingurua deskribatu eta ulertzeko collagearen teknikaz, gure oroimen kolektiboa aberastu eta osatzeko. Liburu hartan, mendeetako gai eta paisaia tradizionalak behingoz utzita gure literaturak konkistatu nahi zuen" kalea" edo" hiria" baino, mundua da oparitzen zaiguna.
|
|
|
Liburu hartan, mendeetako gai eta paisaia tradizionalak behingoz utzita gure literaturak konkistatu nahi zuen" kalea" edo" hiria" baino, mundua da oparitzen zaiguna. Poetaren gelak mundu osoa hartzen du, ludiko lau bazterrak ditu kokagune, eta geografia ideal horretan mundua baldin bada kokagune osoa, erreferente teknikoa ere mundu guztiko literatura eta paraliteratura da, bere aipu, dialogo eta pertsonaiekin Atxagaren tradizio bihurtzen
|
dena
, eta horrenbestez gurea.
|
|
|
Azurmendik" poetikaren" ardura gabe sortzen du itxuraz, egunkari pertsonal antzeko batean, eta agian horregatik dute bere poema libreek halako indarra. Izan ere,
|
dena
ez baita geometria euklidianoa, burdinak badu edertasunik txatarrean ere. Geometriak, poliedroaren aldeak baino anitzagoak dira:
|
|
|
Irizarrek eta Aranzabalek eskualde mailan errotutako telebista euskaldunen eredua defenditu zuten sinposioan. Zabalera handiko kableak, uhinak edo zuntzak iristen direnean
|
denon
etxeetara, ehun TB kateren artean euskarazko eskaintza duin bat edukitzeko aukera horixe izango dela. Hortaz, herri telebistetan inbertitzeko garaia dela azpimarratzen dute Goienakoek.
|
|
|
Nik hitzarmen bat proposatu nuen, Gasteiz, Iru' Biblioteka ñea eta Madrilgo Gobernuekin, eta Iruñean eta Madrilen ongi hartua izan zen proposamena. Baina Joseba Arregi sailburuak ez zuen zipitzik egin, eta, txarragoa
|
dena
, esan zuen ni Elkarte horretako buruzagitzan egongo nintzen bitartean ez zuela dirurik emango. Aldegin nuen, eta hala ere Eusko Bibliographia desagertu zen.
|
|
|
Internet eta ongi antolatutako mailegu zerbitzu baten bidez, gaur egun elkarren arteko lotura egiteko aukera badago eta. Halere, Internet ez da
|
dena
. Mota guztietako liburutegietako arduradunek beste eginkizun garrantzitsu bat ez bailukete ahaztu:
|
|
|
Idatzizko euskarri horiek, alabaina, ikus entzunezkoari eman diote txanda bibliotekagintzan. Elkarren osagarri direlakoan, gero eta zabalagoa da horretarako lerrakera, maizago azalarazten baita
|
denon aurrean
horretarako gogoa.
|
|
|
euskarazko literatur saria, gaztelaniazkoa, eus' Biblioteka karara egindako itzulpen literarioarena eta haur eta gazteentzako euskarazko literatur saria. Aipatutako modalitate horietan ez da literatur generoa aintzat hartzen, saritu nahi
|
dena
literatur sorkuntza baita.
|
|
|
1997an, Absys (liburutegiak kudeatzeko programa integratua, lehen fasean 17 liburutegitan ezartzen ari
|
dena
) erostearekin batera, Nafarroako Gobernuko Kultura Zuzendaritza Nagusiak, Liburutegien Sarea eta Nafarroako Liburutegi Nagusia berrantolatzeari ekitea erabaki zuen. Lehenbiziko pausoa Antolaketa eta Informazio Sistemen Zuzendaritza Nagusiarekin harremanetan jartzea izan zen.
|
|
|
(1) Eragiketa gunean liburuzain generalistek betetzen dituzten jarduerak deskribatu dira zehatz mehatz. Haien lanak zerikusi zuzena du kanpoko zerbitzuen produkzioarekin, eta are garrantzitsuagoa
|
dena
, bertan ezarri da erabiltzaileekiko eta herritar guztiekiko harremana. (2) Erpin estrategikoan zuzendaritza ildoaren eginkizun eta jarduera guztiak deskribatu dira:
|
|
|
Lehenik eta behin, orrialde hauetan deskribatzen den eta liburutegi publiko nafarren antolaketa eredu berriaren diseinua agindu eta sustatu zuen zuzendaritza taldea aldatu egin da. Plan estrategikoak, jakina
|
denez
, erakundeek epe ertain eta luzera begira izan behar dituzten jomugak finkatzeko lantzen dira. Horregatik, landutako agiriak aztertzeko Vianako Printzea Erakundearen zuzendaritza talde berriak bere denbora hartu izanak, ez du inola ere horien bideragarritasuna baliogabetzen.
|
|
|
Hitz hauekin esan nahi da liburutegi hauek eta eskaintzen dituzten zerbitzuak teknologia eredu berri baten ondorioz sortutakoak direla, ez besterik. Liburutegi digitala terminoa azkena sortu den kontzeptua da, azkenaldiko jardunaldi eta hitzaldietan erabiliena
|
dena
.
|
|
|
Biblinleka honetan sortzen
|
dena
, nahi izanez gero, momentuan gutxi batzuen edo milioika pertsonen eskuetan jar daiteke.
|
|
|
Honi guztiari dokumentuen beste berezitasun batzuk gehitu behar dizkiogu. Dokumentuak konposatuak (erabiltzailearentzat dokumentu bakar bat
|
dena
, dokumentu txikiagoz osatzen da, eta momentu batean dokumentu hori sortzeko elkartu egiten dira, pantailan ikusten dugun hori sortzeko), banatuak (dokumentua osatzen duten fitxero ezberdinak, memoria unitate bakar batean edo memoria unitate ezberdinetan egon daitezke, ordenagailu bakar batean edo ezberdinetan, sare batean edo sare ezberdinetan) edo/ eta dinamikoak (dokumentu bat osatzen duten fit... Era berean, dokumentu elektronikoek bi berezitasun dituzte:
|
|
|
1 Hormarik gabeko liburutegiak. Hau da, erabiltzailea informazio zentrora bertara fisikoki joan gabe hari zerbitzuak emateko gai
|
dena
. Etxetik edo lantegitik, Internetek eskaintzen dituen medioak erabiliz, erabiltzaileak katalogoak kontsulta ditzake, dokumentuen kopiak eskatu, dokumentu osoen kontsulta egin, eta abar.
|
|
|
Teknologia berri hauek eskura jartzen digute hainbat aukera, gero eta makina potenteagoak, gero eta programa gehiago, gai hauetan adituak ez garenontzat terminologia ulertezina... Hau guztia ez dago
|
denon
eskura, gizarte sektore ezberdinak ere hor daude eta ondorioz analfabeto zibernetiko multzo handi bat sortzen ari da.
|
|
|
Ez da batere erraza aipatzea gure lanean egunero dauden aldaketak eta egitera behartuta gauden moldaketak zeintzuk diren. Kontuan izan behar dugu gure artean
|
denak
ez garela berdinak, zentro bakoitzak helburu ezberdin batzuk bete behar dituela, erabiltzaile ezberdinak ditugula, medio ekonomiko eskasak gustatuko litzaigukeen mailara iristeko, eta abar. Baina testu honetan zertzelada orokor batzuk besterik ezin izango ditugu aurkeztu, etxean beheko sua erabiltzetik mikrouhin labea erabiltzerako jauzia baino handiagoa ematen ari baikara liburutegi eta dokumentazio zentroetan.
|
|
|
Hiriburuek markatzen dute, agian gehiegitan, herri honetan kultura eta kulturgintza gizartera hurbiltzeko bidea. Hirietan gertatzen ez
|
dena
, ez da gertatzen. Kultura eta espektakulua gero eta nahastuago dauden honetan, kulturak espazio eszenikoak behar ditu; galeriak behar ditu; tokia behar du, hitz batean.
|
|
|
Aurkitu ditugu bideak Euskal ikuskizunaren magia areagotzeko. Asmatu ditugu tranpak ñimiñoa
|
dena
erraldoi eta hotsandiko bihurtzeko. Izarrez beteriko gau batean, denak egin behar du dir dir.
|
|
|
Asmatu ditugu tranpak ñimiñoa dena erraldoi eta hotsandiko bihurtzeko. Izarrez beteriko gau batean,
|
denak
egin behar du dir dir. Faltsua bada ere, dir dir.
|
|
|
Festaren pobreziaz ari gara, zerrenden zikoizkeriaz, aukeratzaileen ahalkeaz, eszenategiaren traza zaharkituaz, aktoreen errebindikazio tuntunez, kasik gustu txarrekoez. Intrusismoaren aurka aritu ziren jo eta demonio, jo eta fuego, jo eta ke pentsatu gabe, gogoratu barik,
|
denok
izan ginela inoiz, inon intrusoak Euskal ikuskizunaren unibertso ttikittoan.
|
|
|
AIZPURUA, Xabier Euskal Herriko biztanleen hizkuntz gaitasuna. 77/ 78 zk. (1993), 91
|
Denok
Apez (Aldapeko’ri tzaz atzizkia dela ta). 19 zk. (1965), 93 Aldapeko Jaunari nere azken itza. 22 zk. (1966), 93
|
|
|
AURREKOETXEA, Gotzon Euskal dialektologia etorkizunaren atarian. 67 zk. (1991), 53
|
Denok
Apez (Aldapeko’ri tzaz atzizkia dela ta). 19 zk. (1965), 93 Aldapeko Jaunari nere azken itza. 22 zk. (1966), 93
|
|
2001
|
|
|
Kulturgintzaren tenplu berriak, funtzional izateko agian bai baina, horren gainetik, batez ere nabarmentzeko sortuak diren eraikinak dira, berezko ikuskizun izateko, arreta erakartzeko, hiri berritua ren ikur bihurtzeko. Espektakularitatea lortu beharrez harroak eta ausardiazegindako apustuak dira, ikusmina sortu dutenak, eta horiei begira gaude. Geure buruari esanez konfiantza dosi bat jarri dela arkitektoengan (Patxi Mangado, Rafael Moneo eta Saenz de Oiza, hurrenez hurren.) Zalantza,
|
dena
dela, ezin baztertu —behineko zalantza, noski— handikeria eta faraonismoa dariela eraikinei. Inguruan dutenarekin integratu ez baizik, hurbil duten hori gutxietsi, ukatu eta horrekiko kontrastean bilatzen dute nabarmenagotzea.
|
|
|
Zeren esan behar da ez zirela gutxi izan, ez eta gutxitan, bide horretatik ez joateko esan zietenak, modu batez edo bestez, lagunarteko elkarrizketetan zein hedabide publikoetan. Den
|
dena
debaldean. Eta garrantzitsuago oraindik, nork esan zukeen orain dela 10 urte Eusko Alderdi Jeltzaleak egin dituenak egitera helduko zela?
|
|
|
Hizkuntz Eskubideen Behatokiaren lana eta Euskara Kultur Elkargoak bideratutako helegiteak. Honetan guztietan,
|
dena
den, nafarrekberaiek diseinatu eta erakutsi behar dute bidea, gainerako euskaldunok mandatari huts baino ez garelarik.
|
|
|
...ara batua goi mailako zeregin idatzietarako utzirik ere, Bizkaiko gune euskaldunetako haurrei, batuaz batera, edo baturako bidean, bertako euskalkia ere irakastea, mintzatzeko mailan batez ere, baizik eta euskara batuaren ordez, bizkaiera landu eta zeregin literario, administratibo eta zientifikoetarako ere prestatzea, hizkuntza batuari eremu horiek ere kentzeko, Jon Agirrek, edo are kezkagarriago
|
dena
, Bizkaiko Batzar Nagusietako Lehendakaria den Aitor Esteban jaunak, esaterako, inolako estalkirik gabe publikoki aldarrikatzen digutenez.
|
|
|
Ostrukaren joko horregatik, ez dut askorik espero PSEko sozialisten neguko biltzarretik, aldez aurretik, nabigatzaileentzako abisu argi gisa Estatutu eta Konstituzioaren esparrutik ez direla irtengo lau haizeetara aldarrikatu baitute, Dantek infernuaren atean ezarri zuen lasciate ogni speranza haren antzera. Begien bistan
|
denez
, eta salbuespenak salbuespen, Euskal Herriko PSOEn ez da euskaltzalerik, ez euskal sentiberatasunik ere, eta alderdi batean aldaketak gertatzeko, gutxieneko masa kritikoa behar da, eta sozialistek horixe dute falta. Ene ustez, etortzekotan, aldaketa kanpotik helduko zaie, katalan galegoen eraginez, edota Madrilgo bere kideen komenientzien akuilupean, baina orduan ere gaizki eta berandu, berek ez duten komentzimendua baitigute besteoi sinetsarazi.
|
|
|
Bide politikoari begira, UPNk eta Nafarroako Gobernuak —Miguel Sanzek ederki ordezkatuak, zurituak eta bideratuak— erakutsia zuten euskal kulturari dioten higuina, ezinikusia eta gorrotoa.
|
Denon
mesederako ziren bide seinale elebidunak espainiera hutsean ager zitezen dirua xahutzeko prest dagoen politikari talde batengandik ezin espero ekintza hori asmo hutsen errebindikapena besterik ez izatea. Te rrorismo kulturala edo terrorismoaren kultura aplikatu du UPNk aurten euskal kutsua edo euskal kulturarekin lotura duen edozein eragileren aurka.
|
|
|
Izan ere, tamalez, nork ez ditzake asma, euskal kultura errudun bihurtzeko garaian, zeintzuk izango diren epaile espainiar independenteen hurrengo jomugak? 2002ko euskal kulturaren errepasoari adi egon, ea badagoen hanagertuko bide diren
|
denak
asmatzea.
|
|
|
Aurreko urteetako balantzeetan egin izan dudan bezalaxe, aurten ere gertakari zehatzei lotu ordez, joerei lotuko natzaie, azken urte honetako joerak, keriak edo
|
dena
delakoak nondik nora jo izan duten ikusteko asmoz.
|
|
|
Kulturgileak hartzaileago dira igorle baino, eta komunikazioa norabide bakarrekoa dela ematen du lehen momentuan. Albisteak gureganatzeko abiadurak, batetik, eta albiste horiek egiaztatzeko zailtasunak, bestetik, informazio kontsumitzaile pasibo bihurtu gaitu, horixe izanik globalizazioaren ezaugarri behinena,
|
denak
berdintzen gaituela informazioaren hartzaile gareino eta, neurri handi batean, instrumentalizazioaren aurrean erreakzio berdintsuak erruten ditugula.
|
|
|
Kontzeptu hau ekonomia alorrean edo giza sailean nabaritasun bat bezala hartuta dago; nola ez litzateke halaber izango euskal kulturaren hazle eta eraberritzaileentzako? Jean Bordaxar baten kasutik haratago,
|
dena
den, euskal gizartearen ikustatea edo eskertasuna garrantzizkoak dira kultur egile berriak ager daitezen. Ez bakarrik ikusgarri landuak, ia ia ausartuko nintzateke erraiterat" korapilatsuak" —Matalaz, esaterako— sortzeko; bai, ordea, kantu berriak asmatzeko, He rria Ohoretan bezalako antzezlanak idazteko, maskaradetan gauza berriak sartzeko eta besterik...
|
|
|
Hala da. Baina batean biziraupenerako kezka izan
|
dena
, bestean arlo zabalkunde bihurtu da. Ekonomia eta zientzia izan dira arlorik landuenak gaztelaniaren biltzarrean, eta hizkuntza horren Errege Akademiaren Buruak argi adierazi ditu bere zerak:
|
|
|
Chede hortarat heltzen laguntzeko, esku menean ukanen duzue Petain Marechalaren bizia. Haren potreta etche guzietan sarthua den bezala, sar dadila ere
|
denetan
haren bizia. Nor da Petain?
|
|
|
Pollitagorik badenetz, ez dakit.
|
Dena
dela, Eskualherriak behar du, bihotz oroz Petaini jarraiki. Hiru gauza ditu Petainek galdegiten:
|
|
|
Haren atseginaren parerik ez da, bere haurrak biltzen ahal dituelarik denak bere ingurura. Langilea dela eskualduna,
|
denek
badakite. Indarrez azkar da eta lanaren nagusi.
|
|
|
Gure arrazak dauku lurra kontserbatu/ Jendea azkar dago, Frantzian aiphatu/ Familia ta lana, Herria maitatu/ Frantzian molde berri,
|
denek
apailatu.
|
|
|
Marc Legassek eta Piarres Larzabalek garai honetan izan zuten bihurrialdiaz Piarres Larzabalek berak ez du ezer asko argitzen, baina Marc Legassek eta Xarritonek ere eman dituzte argibideak11 1942ko Larzabalek ez zuen gupidarik euskal abertzale ez agertzeko, ez baitzuen bere burua halakotzat. Aintzina ko Larzabal, eta Enbata ko Larzabal, nahiz Anai Artea koa ez dira bat, nahiz eta, gisa
|
denez
, hainbat aldetarik gizon bakarra egon aldi historiko banatan.
|
|
|
Txillardegiren Pu tzunobelak jaso dituen kritiken aurreko nire desadostasunerako arrazoiek osatuko dute adibide honen muina; adibide bat besterik ez da, baina gure literaturako produktu askorekin gertatzen
|
dena
ondo irudikatzen duela pentsatzen dut. Kontua da irakurri ditudaniruzkinetan agertzen den nobela ez dela, nire ustez, Pu tz u. Hein batean, behintzat.
|
|
|
Oraindik larriagoa izan zen
|
denak
ustekabean harrap atu zituen gaitza: merkurio pozoinketa (Conseil Cri de la sante et des services sociaux de la Baie James, 1998).
|
|
|
Baina Quebecen daude, eta cree gizartetik kanpokoha rreman guztiak, ofizialak nahiz ez ofizialak, frantsesez egin behar dituzte. Adibidez, Chisasibitik 60 kilometrora dagoen Radisson herrira joan eta han
|
dena
frantsesez dago. Era berean, jasotzen duten turismoaren zati handi bat Quebec barrukoa da, frantsesduna, alegia, eta frantsesez egiten dute.
|
|
|
Esan dezagun, bide batez, oso adierazgarria dela Kanadako erroldek erakusten duten zehaztasunik eza, gainerako gutxiengoak —txinatarrak, filipinarrak, korearrak... — banaka agertzen diren bitartean, herri natibo amerikarrak
|
denak
batera eta zaku berean agertzen baitira, bakoitzarenno rtasuna —Cree, Innu, Ojibwa, Mohawk... — kontuan hartu gabe.
|
|
|
Harrez geroztik, creeenJames badiako lurra —batasun geografiko, sozial eta linguistiko handikoa— bitan zatituta gelditu zen: puska bat Ontarioren pean (ingelesduna
|
dena
), eta bestea Quebecen pean (frantsesduna dena). Horrela, gaur egun, Quebecen mapek (ikus goiko mapa) bakarrik James badiaren erdia erakusten dute, euren zatia, eta berdin egiten dute Ontariokoek.
|
|
|
Harrez geroztik, creeenJames badiako lurra —batasun geografiko, sozial eta linguistiko handikoa— bitan zatituta gelditu zen: puska bat Ontarioren pean (ingelesduna dena), eta bestea Quebecen pean (frantsesduna
|
dena
). Horrela, gaur egun, Quebecen mapek (ikus goiko mapa) bakarrik James badiaren erdia erakusten dute, euren zatia, eta berdin egiten dute Ontariokoek.
|
|
|
|
Dena
dela, Quebecek ez zion kasu handirik egin lurralde berriari, bakean utzi zuen 1970eko hamarkadan proiektu hidroelektriko erraldoiei ekin zien arte. Beherago mintzatuko gara horietaz.
|
|
|
Baina handik astebetera Quebeceko Epaitegi Gorenak erabakia baliogabetu eta eraikitzen jarraitzeko baimena eman zion Quebeceko gobernuari. Horrela, den
|
dena
ez bazuten galdu nahi, cree entzako irtenbide bakarra ahal zuten moduan negoziatzea izan zen.
|
|
|
Itunaren ondorioz, zenbait erakunde berri sortu ziren: Grand Conseil des Cris du Quebec (Quebeceko Cree en Kontseilu Nagusia), Conseil Cri de la sante et des services sociaux de la Baie James (osasunaz eta gizarte zerbitzuez arduratzen
|
dena
) edo Commision scolaire Crie (eskola batzordea). Eta, oro har, Quebec barruko eskualde autonomia aitortu zitzaien cree ei, praktikan herri bezala trinkotzea ekarri duena.
|
|
|
Horren astuna ez balitz, gehiagok egingo lukete. Eta hori
|
dena
, lehen ezagutzen ez zena ezagutarazteko. Lehen materialak eskaini, alegia.
|
|
|
Hemen, ikusten denez,
|
denentzako
lain dago kritika eta egurra. Zure kasuan, esaterako, zera dio batek baino gehiagok:
|
|
|
|
Denak
ditut gustukoak. Bestela ez nituzke egingo.
|
|
|
Eta balio berdintsua ikusten diet: arbola beraren adarrak baitira; herri literaturaren emaitzak
|
denak
ere.
|
|
|
Juan Mari Lekuonak Basarriren proie ktua deitzen duena ote da gero Amuriza, Egaña eta abarren bidetik mamitu
|
dena
–
|
|
|
" Halako lana egiteko laguntza hauek emango dizkizugu".
|
Dena
nire kontura: debaldeko lana egiteaz gain, neronek pagatu behar joan etorriak, lanaren gastuak, inprenta gastuak, egileei pagatu neronek liburua prestatu ondoren...
|
|
|
|
Denetik
izango da komunikabideetan eman ditudan ur te horietan: onetik eta txarretik.
|
|
|
Zenbat eta Za va la ren obren ezagutzan sakonago murgildu, harenganakonire miresmena handiago egiten zen. Zabala ez ezik sakona baita Zavalaren obra, herriliteraturaren adar eta adaxka guzti guztietara hedatzen
|
dena
. Ez da arrasto txikienaz teo ria oso bat eraikitzen duten horietakoa.
|