|
2004
|
|
|
—Zer moduz mendian? Ondo al zeuden
|
bideak
–—galdetu zuen Genovevak.
|
|
|
—Orain libreak gara —atera zen La Vache suspertuki, bere zauri eta nekeak ahaztuz— Esnatuko gara bihar goizean, eta gure inguruan
|
biderik
ez dagoela ikusiko dugu. Eta biderik ez badago, horrek esan nahi du nahi adina bide daukagula.
|
|
|
—Orain libreak gara —atera zen La Vache suspertuki, bere zauri eta nekeak ahaztuz— Esnatuko gara bihar goizean, eta gure inguruan biderik ez dagoela ikusiko dugu. Eta
|
biderik
ez badago, horrek esan nahi du nahi adina bide daukagula. Zergatik ez gara bihar harako gailur hartara joaten?
|
|
|
Agian hego haizea egiten zuelako, geure sorlekuari bisita egiteko gogoa erne zitzaigun bioi. Eta abiatu, bidatzurrak eta
|
bideak
zabaltzen hasten ziren parajeetaraino jaitsi, eta eguna bukatu baino lehen gure haran zaharraren erpinean jarri ginen begira.
|
|
|
Orduan, bidatzur haietako bati jarraituz, beste bidatzur lodiago bat aurkitu nuen, eta horren hurrena are eta lodiagoa zen beste bat. Azken horren buruan, berriz,
|
bide
sendo eta zabala abiatzen zen, herri bateraino zihoana. Non gertatu han ostatu, herri hartan bertan gelditzea erabaki nuen.
|
|
|
Pentsamendu horrekin atera nintzen
|
bidera
. Hurrengo goizean komentuan geunden biok.
|
|
|
Zabaldu zizkiguten ateak, eta zoriona izan zen, zoriona eta arnasa, marmitari tapakia kendu eta haizea etorri izan balitzaigu bezala. Ondoren, zituenak eta ez zituenak emanez, La Vachek
|
bidea
ireki zuen ate inguruan zegoen jendearen gainetik pasaz, eta bonboa jotzen segitzen zuen herritarra hankaz gora bota zuen. Hantxe gelditu zen nazkantea oinaze batean eta bizkar saihetsak ondo zanpatuta.
|
|
|
Bide on bat bilatzen duzue beti, eta horrela behin ere ez zarete ailegatuko mendira. Mendira joateko,
|
bide
txarrak hartu behar dira.
|
|
|
—Ez dut ondo ulertzen. Nola
|
bide
txarrak. Zein bide txar?
|
|
|
Nola bide txarrak? Zein
|
bide
txar? —galdetu nion.
|
|
|
—Begira, lagun.
|
Bideak
, herri inguruetan zabal eta sendo direnak, mehetu egiten dira auzoetara iritsitakoan, eta mehetu ez ezik hil ere bai auzoko azken etxearen atea jo eta gero. Baina, guztiak hiltzen al dira?
|
|
|
Ia beti hil egiten dira. Hiltzen ez direnetan, berriz, goraka jarraitzen dute, gailur edo goi basoren baterantz, mehetuz eta mehetuz, hainbesteraino mehetuz non azkenean
|
bidea
bidatzur bihurtzen den. Berehala, bidatzur hori ezabatu egiten da baso barruan, edo bestela berdindu gailurreko harkaitzarekin.
|
|
|
Berehala, bidatzur hori ezabatu egiten da baso barruan, edo bestela berdindu gailurreko harkaitzarekin. Eta horixe da benetako mendia, lagun,
|
biderik gabeko
mundu zatia.
|
|
|
Somete, mundu honetan ez dago behi makala baino gauza makalagorik. Goazen azkar
|
bide
txar baten bila!
|
|
|
Ni jaten aritutako belazea txuri zegoen; eta txuri hurrengoa; eta txuri beste guztiak ere. Belaze haiek guztiak zeharkatu eta etxerantz joaten zen
|
bidea
, berriz, ez zen inondik ageri, zuritasunean galdua zegoen.
|
|
|
Marru egin nuen, ea behi adiskideren batek erantzun eta etxerako
|
bidearen
ideia ematen zidan, baina isiltasunak jan egin zuen nire dei hura, zapoak eulia jaten duen bezalaxe. Eta berriro ere, isiltasuna, elurraren zuria, harkaitz haren beltza.
|
|
|
Eta bai, asper asper egina nengoen. Non zegoen etxerako
|
bidea
–Ez al zuen azaldu behar?
|
|
|
Eskuinetara eta ezkerretara begiratu nuen, harkaitz beltzaren honanzko aldean eta haranzko aldean:
|
bidearen
arrastorik ere ez. Gauaren iluntasunak uzten zion leku guztian, mendiak txuri jarraitzen zuen.
|
|
|
Noiz etorri behar zuen egunsentiak? Noiz erakutsiko zidan argiak etxerako
|
bidea
–Baina alferrik zen.
|
|
|
Zergatik ez duzu pittin bat pentsatzen, lagun? Pentsatuz gero, segituan jarriko zara etxerako
|
bidean
.
|
|
|
Baina egoera oso fastikagarria zen, gero eta gehiago. Egiten nituen ahaleginak, nondik eta nola iritsia nintzen haraino, non kokatzen zen etxea, nolakoa zen
|
bidea
, baina buru gainean sentitzen nuen harlauza batek erantzun guztiak zapuzten zizkidan.
|
|
|
" Hortik aurreraxeago berealditako pendiza dago, eta pendizaren beheko aldean etxerako
|
bidea
—pentsatu nuen— Horra ailegatu eta nire burua pendizean behera botatzen badut, apika hanka bat hautsiko zait, baina otso horiek ez naute jango."
|
|
|
balantzategiarra izango nintzen, hantxe pasako nuen nire bizitzaren aurreneko aldia, aldirik garrantzitsuena; bertan geldituko zitzaidan bihotza itsatsita. Nahiz zaharra izan, nahiz etxe hartatik urruti hil behar gaur edo bihar, nire bihotzak Balantzategi maiterako
|
bidea
bilatzen du beti, eta auskalo, agian joan ere joaten da haraino ni lo gelditzen naizen bakoitzean. Esaera zaharrak dioen bezala:
|
|
|
Ordea hegogabea naiz eta ezin dut gorputzik mugitu ezpada lurraren gainean lau hankak ondo jarri ondoren, eta orduan ere nahiko nekez, zeren onenak emanda bainago. Hain zuzen ere, eta txori kontuak alde batera utzita, horrexegatik ez naiz itzultzen Balantzategira, daukadan sasoi kaxkarragatik; sasoirik banu, ez nuke hego beharrik izango, bihar bertan aterako nintzateke
|
bidera
. Eta, pentsatzen jarrita, sasoirik gabe ere abiatuko nintzateke baldin eta zenbat denbora gelditzen zaidan jakingo banu.
|
|
|
—Eskerrik asko —erantzun omen zion behiak. Eta horrenbestez, elkarri agur esan eta bakoitza bere
|
bidetik
abiatu omen zen.
|
|
|
Berrogeita hamar urte gelditzen zaizkit oraindik, eta merezi dit Balantzategira poliki poliki abiatzea.
|
Bidean
hamar urte galduta ere, zenbat denbora hango baso itzalean lasai egoteko!
|
|
|
Baina aurreneko behi hura ergela izan, eta gure mordoxka zenbatekoa zen galdetu ez. Ondorioz, nik ezin jakin Balantzategirako bidaiak merezi didan, zeren tristea bada jaiotetxetik urruti bukatzea, are eta tristeagoa bailitzateke despedida
|
bide
bazter ezezagun batean eman beharra. Gauza bera esaten dit Soeur Pauline Bernardettek, aspaldi honetan nire zaindaria den mojak:
|
|
|
" Zaldizkoak menditik noiz jaisten diren jakin nahi dute hortzaundiek. Horregatik ari dira Balantzategi eta bere inguruko
|
bideak
zaintzen. Baina kostako zaie haien arrastoa hartzea.
|
|
|
Ez daukat ezer basurde edota zapelatzen aurka, biak ala biak ere animalia nobleak eta borondate onekoak baitira, baina egia esateko apur bat atzeratuta gelditu dira. Bai, bizidunok Alfatik Omegara daramagun
|
bidean
pixka bat atzeratuta gelditu dira, oso alfa. Ez daukate ez ukuilu eta ez beste inolako babesik.
|
|
|
—Tori paperak, Polinañi. Eta gaur arratsaldean, badakizu, hartu zure behi beltza eta abiatu Altzuruku aldera mendiko
|
bidetik
. Makisekoek emanen derauzute agiria.
|
|
|
Beheko errekak egingo zuen noski hotsik, baina hain zen isiltasunaren antzekoa bere hotsa non ez zuen batere enbarazurik egiten. La Vachek eta biok, berriz, arnasari eusten genion, eta begiak menditik zetorren
|
bideari
zuzenduak geneuzkan. Une batez, isiltasuna isilagoa egin zen, zulo bat sakonagoa egiten den antzera.
|
|
|
Hirunaka hirunaka, gutxienez hogeita hamar guardia jarri ziren etxe inguruetan etzanda. Beren fusilek ere mendiko
|
biderantz
begiratzen zuten.
|
|
|
Gauaren pusketa handi bat. Baina mendiko
|
bidetik
ez zen inor jaitsi, eta etxeko argirik ere ez zen piztu.
|
|
|
Luze gabe, Balantzategiko etxe inguruan ezkutatuta zeuden hogeita hamar guardia haiek maldan behera abiatu ziren, errekarantz. Hantxe aurkituko zuten haranetik atera eta herriraino zihoan
|
bidea
.
|
|
|
Den dena bizi bizirik zegoen, eta lehen euli bat, zizare bat edo barraskilo bat egondako lekuan, ehun euli, ehun zizare edo ehun barraskilo ikus eta zapal zitezkeen orain. Gure haraneko erreka koxkorrak berak indartsu egiten zuen bere
|
bidea
; purrustaka, eta ez, orduantxe arte bezala, erretenaren tankera guztiarekin. Mundu honetan ez izan ordea ordainik gabeko mugimendurik eta, erreka indartuz bezala, ahulduz zihoazen goiko aldeetako elurrak.
|
|
|
—Egin seinalea eta gu azalduko gara, Usandizaga —hots egin zuen mendikoak jadanik
|
bidean gora
zihoala.
|
|
|
Zeharo ilundutakoan azaldu zen, gabardina batean bildu bildua, eta, bere larruzko bastoiari behin eta berriro eraginez, hogeita hamar bat guardia kokatu zituen mendiko
|
bideari
begira. Isil isilik zegoen Balantzategiko haran guztia:
|
|
|
Baina ez, adi zegoen, aldian behin bastoia altxa eta kolpe bat ematen zion hesiaren harri bati. Eta bitartean, mendiko
|
bidean
inor ez, ezta pauso baten arrastorik ere. Eta ura txirraian teilatutik.
|
|
|
Baina Antiaju Berdek ez zuen etsitzen. Behin ere baino zurbilago, mendiko
|
bidean gora
eta behera zebilen. Pentsatzen ari zen.
|
|
|
Eskutik ateratako harriak egina zuen aireko
|
bidea
, eta kristaleraino iristekotan zegoen. Usandizagaren eskopetak tiro egin zuen Balantzategiko teilatutik, eta ordu arteko gau xuxen, isil eta osoa mila zatitan hautsi zen.
|
|
|
—Karral! —lehertu zen orduan gizon zurbil hura areago zurbilduz, eta guardiek besotik heldu eta
|
bidean behera
eraman zuten gure ugazaba andrea, auto beltz baterantz.
|
|
|
Setatsuari aitorpen hura entzun ondorenean ez nintzen oso nire onean egon. Inor haraneko
|
bidean
azaltzen bazen, Antiaju Berde izan behar zuela iruditzen zitzaidan, eta egundoko arindua hartzen nuen paseatzaile bat edo inguruetako nekazaria zela ikustean. Eta bien bitartean, halaxe pentsatzen nuen, hamaika larritasun pasatzeko jaiotzen garela mundura.
|
|
|
Hantxe geunden, zubipe hartan sartuta, hiru mutil gazte
|
bidean
hurbiltzen ikusi genituenean. Kontu kontari zetozen, aldika barre algarak eginez, eta ez zuten arriskutsuak ematen, ezta inondik ere.
|
|
|
—Goazen, beltzak! —agindu ziguten, eta
|
bidean
jarri ginen denok. Nire bizitzan aurreneko aldiz, festara nindoan.
|
|
2010
|
|
|
Honen guztiaren aurrean Voltaire hunkitua geratu zen gertatutakoarekin, eta 1763an, Jean Calasen heriotza eta urtebetera, kasu hark sortutako pentsamendu andanari
|
bidea
eman zion aipatu liburuan. Bertan erlijio desberdinen bizikidetza posiblea zela ondorioztatu zuen, adibide soka jarriz; erlijio istilu gehienak testu sakratuen interpretazio zurrunegiek eta irakurketa historiko interesatuek eragindakotzat jo zituen.
|
|
|
Bat oso zuzena: erlijiositate giro honek koloniak independentziaren
|
bidean
jarri zituen. Zergen afera ez ezik, metropolien eta kolonien arteko liskarretan erlijioak zerikusi handia izan zuen.
|
|
|
une berean kolonia bakoitzeko konstituzioetan ia beti erlijioren bat legalki hobesten eta saritzen zen. Kolonietan karguetarako
|
bidean
derrigorrezko baldintza zen eta erlijio ofizial horren jarraitzaile ez izatea zergez zigortuta zegoen. Antolaketa federalean, berriz, federazio askotan egiten zenaren aurkakoa egiten zen.
|
|
|
Filosofia horretara jarri zen. Voltairek eta Lockek, besteak beste, mamizko arrazoiak erabili ez bazituzten ere,
|
bidea
zabalik utzi zuten. Arrazoi praktikoen ondoren, eremuen zatiketa etorri zen.
|
|
|
Arrazoi praktikoen ondoren, eremuen zatiketa etorri zen. Azken honek, oraindik, ez zion bizikidetzari
|
bide
zabala eman, arazoak ezkutatu besterik ez baitzituen egin. Kantek auzia bukatu nahi izan zuen.
|
|
|
Gizakia, hortaz, erlijioak atxilo zeukan kaiolatik atera zen eta bere kabuz pentsatzen hasi.
|
Bidea
zabalik zegoen arrazoimen horren erabilpenak ekar zezakeen aniztasuna onartzeko.
|
|
|
Erlijioaren eraginak, gutxienez sozialak, iraun egin zuen. Kanten lanak bere
|
bidea
egin arren, istilu erlijiosoak gaur egun ere anakronikoak ote diren galdetu litzateke, esteka transzendentea gainduta ote dagoen, alegia.
|
|
|
Lehen etika moldeari perfekzionismoa deitzen zaio, eta gizakia hobekuntza moral baten
|
bidean
jarri behar delako ustekoa da. Tankera honetakoak dira erlijioak eta teoria orohartzaile guztiak.
|
|
|
Bien arteko konbinazioaren ondorioz tipologia anitza atera daiteke. Komunitaristak eskuarki perfekzionistak dira, gizabanakoari
|
bidea
taldeak erakutsi behar diola uste baitute. Liberalismoan denetik dago, antiperfekzionista sutsuak, perfekzionista moderatuak eta perfekzionistak.
|
|
|
Okerrena eskakizunei legitimitatea kentzea izango litzateke, eta, kanpotik datozela eta, gizarte honetan nahasian eta asimilatuak behar dutela agintzea. Laster eskakizun horiek aldarrikapen tinko bihurtzeko
|
bidea
har dezakete eta gizarte oparoetan gertatzen diren eztanda sozialak ikusi.
|
|
|
Hau ez zen aurrerapen txikia.
|
Bide
beretik, Spinoza juduak ere liburu sakratuak interpretazio dogmatikoetatik ateratzea gomendatu zuen, eta moralaren dimentsio publikoa (zuzenbidearekin zerikusia duena) eta dimentsio pribatua (nork bere kolkorako gorde behar duena) bereizi zituen. Erlijioa bigarren honetan kokatu zuen, isla publikorik behar ez duen dimentsioan, alegia.
|
|
|
Filosofian erlijioaren nagusigoa ahultzeko
|
bidea
egiten hasia zen, eremu sekularra indartuz, eta testuen interpretazio zabalagoa bultzatuz. Norbere iritzia ezezik, besteenak ere kontuan hartzekoak izan zitezkeen, arrazoimenaren erabilpenak emaitza diferenteak eman ahal zitzakeelakoan.
|
|
|
Nork bere interesetara bildu zituen Marxen intuizio aberatsak, eta beste modu batez pentsatzen zutenak egiara ekarri behar ziren. Sobietar Batasuneko sozialismo errealak berreziketa klinikak eta birsozializazio eremuak sortu zituen okerreko
|
bidetik
zihoazenentzat. Erreformistak vs iraultzaileak, trotskistak vs. leninistak, maoistak vs estalinistak, eta guztiak elkarren aurka, hauxe izan zen marxismoak emandako irudia, ea nork islatzen zuen ongien Marxen irakaspen andana, Marx orojakile bailitzan, eta gauza guztietarako erantzuna aurreikusi eta asmatu izan balu bezala.
|
|
|
Hortaz, kristautasuna eta hainbat teoria filosofiko, halako batean, ortodoxiatik heterodoxiara igaro ziren, eta
|
bidean
aldaketa kontzeptual handiak egin behar izan zituzten. Egia/ gezurra eskema sinplea alde batera utzi beharra zegoen errealitate ñabarraren zirrikutuetan ibiltzeko.
|
|
|
Hari dakogu zor, Euskal Herrian zerbait giren gehienek, gure adimenduko indarrik hoberena: zoin
|
bidez
dabilan xuxen jakitea; makur doala zertarik gitazken ohart, sendo gireno; zer den gure arima; mendetik mendera jakintsunek nolako jaidurak daizkoten hauteman; zerk duen egiten ongia, ederra zerk, zerk egia; nundik datorren gizona, mende eta toki guzietako jakintsunen arabera, eta norat doan; azkenik, lur hunen gainean bizi diren gizaldeak nola bizi izan diren orai artio, bakotxa bereaz ala beren ...
|
|
|
Lafitteren idatzizko hirugarren erantzun bat askozaz geroagokoa ekar genezake hona, 1974koa" Mende huntako Euskaldun idazleen pentsa
|
bideak
", baina uste dut nahikoa dela orain arte adierazitakoarekin. Edozelan ere, Haeckel i dion ezinikusia Piarres Lafittek darwinismoari berari proiektatu zion, eta gerora Herria astekaria erabili zuen nolabaiteko kreazionismoa zabaltzeko:
|
|
|
Hastapen guziek Jainkoa dutela lehen ithurri. Jainkoa da jautsi, munduaren ager arazteko, biziaren phizteko, gizonaren jal arazteko, graziarentzat eman
|
bideari
".
|
|
|
Izatez, bertute hori da bere burua kristautzat daukan euskal gazteak mantendu behar duena, eta beharleku horretan ezer gutxi lagunduko dio bekatua apaizari aitortzeak, zeren, barkamenaren erraztasunak berak gurikeriara bideratuko baitu. Ostera, bertutean sendotzeko
|
biderik
seguruena, Aizpururen aburuz, sexu grina borondatearen indarrez menperatzea litzateke, autosugestioz ahalegintzea.
|
|
|
Dirudienez, aberatsena beste euskaldun bat izan zen, hain zuzen Manuel Antonio Luzarraga Etxezurria (1796) mundakarra, armadore eta bankaria besteak beste, Ekuador osoko lehen fortuna bildu zuena. Nolanahi, Leon Uthurburuk ere
|
bide
egokia urratu zuen orduko Ekuador nahasi eta gora beheratsuan, eta aurrerapauso azkarrak eman zituen portu famadun hartan, negozioak alor oso desberdinetara hedatu zituelarik, esaterako, kostaldean perla eta koralen ustiaketan aritu zen, eta bai urre erauzketan Napo eta Pastaza ibaietan. Gora egin zuen Guayaquilgo gizartean:
|
|
|
Lehenik eta behin diosku bizidun guzti guztiak, bai iraganekoak, bai gaur egunekoak zein etorkizunekoak, espontaneoki sorturiko bizi sistema bakar batetik edo gutxi batzuetatik deszenditzen direla. Eta bigarrenik, ale ugaltzailerik hoberenen hautespen naturalaren
|
bidez
eratortzen direla espezieak, batzuk besteetatik.
|
|
|
Oker ez banago, bosgarren kurtsoko Antropologia izan zen ikasgelan eta zuzenean darwinismoa azaldu zigun diziplina bakarra. Izan ere, behin eta programako lehen ikasgaietan gene jitoa, hautespen naturala eta horrelakoak aurkeztuta, hurrengo atal batean Jose Maria Basabe() jesuita eta antropologoak gizakiaren eboluzio
|
bideak
irakatsi zizkigun, gaur eguneko Homo sapiens delakora iritsi baino lehenagoko fosilak banan banan erakutsiz eta karakterizatuz. Kontua da azalpen xehe horren kolofoi gisa, aita Basabek parentesi txiki bat ireki zuela, eta, ikasleoi artez begira, zera adierazi zigun:
|
|
|
Ganaduzaleen benetako interesa abereen kalitatearen ingurukoa bazen ere, Espezieen jatorriaren azken pasarteek bahitu zuten intelektualen arreta, eta izatez gizakiarengan kontzentratu zen berauen ardura. Nolanahi, ganaduzaleen artean alderdi bi bereizi ziren, batetik, abereen hobekuntza hautespen
|
bidez
defendatzen zutenarena, eta bestetik, abelburuen gurutzamendua hobesten zutenarena.
|
|
|
Ameriketarako
|
bidea
hartu zutenen gaineko datuak ez datoz bat, autorerik autore aldatzen dira, baina denek erakusten dute gauza bera, alegia, Euskal Herriaren odolustea. Izatez, azken bost mendeetan Euskal Herria izan da Europako emigrante haztegirik emankorrenetarikoa, baina, XIX.ean zehar benetako hemorragia bihurtu zen joakin horien isuria, gero eta larriagoa gainera.
|
|
|
Baina joango nintzaiola, egingo genuela hitz. Egia, noski, beste bat zen: ez neukala hotelera igotzeko gogorik, eta ezin nuela, nahiz errudun sentitu, neure burua bortxatu eta harako
|
bidean
jarri. Ez Martinengatik.
|
|
|
" Denborarekin bazabiltza, zergatik ez gara joaten buelta osoa emanez?", proposatu zidan berak. Errepidetik joan gintezkeela esan nahi zuen, gero, auzune berria eraikitzen ari ziren esparrutik, errekaren pareko
|
bidea
hartu eta bere etxeraino jarraitzeko. Kolegioko Carmelok esan izango zukeenez, berak hiru mila pauso inguruko paseoa nahi zuen nire ondoan, ez soilik bostehunekoa edo laburragoa.
|
|
|
Ez segituan.
|
Bidean
, zerrategiaren paretik pasatzean, Virginia ikusi nuen. Tximeleta bat bezain arin zihoan orduan ere, eta ia ukitu gabe zeharkatu zuen Maderas de Obaba zioen zerrategi sarrerako laukia; ez zen bertan trabatuta geratu, nola Martin Teresaren gaitza adierazi zigun egunean.
|
|
|
Baina ez zitzaidan egokia iruditu, eta beste bati deitu diot."" Zein egunetan duzu ezkontza?"" Abuztuaren 1ean."" Segituan, orduan."" Aurrerantzean ere lagun izatea espero dut, David."" Nik ere bai." Gehixeago urrundu zen, zubiaren erdian zegoen. " Ikusi arte", esan nion, eta jira eta kirol zelairantz abiatu nintzen, berak jostundegira joateko egiten zuen
|
bide
beretik.
|
|
|
Erne jarri nintzen. Adierazten zidana kobazulo ilunerako
|
bidea
zen. Hotelera joaten hasiz gero Berlino ikusiko nuen, baita Lehen Begiekin ere.
|
|
|
Une horretara arte, nik tuntuna bezala sinesten nituen Josebak eta beste lagunek eskaintzen zizkidaten kontsolamendu hitzak. Egiak
|
bide
hori aukeratu zuen agertzeko." Ez zitzaidan ezer bururatzen. Ezin nion ezer gehitu aitorpen hari.
|
|
|
" Zure autoan joango ginateke, baina farol bakarrarekin utzi dute kolpe bat emanda eta guri argia izatea komeni zaigu. Frantziarako
|
bidea
oso ilun egongo da", esan zion besotik heltzen ziotenetako batek don Jaimeren tonua hartuz. Baina don Pedrok ez zuen arreta esan hartan jarri, autoan zegoen gizon batengan baizik.
|
|
|
—hots egin zuen don Jaimek errepidearen eskuinetan mendiko pista bat azaldu zenean— Poliki!", hots egin zuen berriro autoa zulo eta kozkor artean sartu eta zabuka hasi zenean. " Zer
|
bide
txarrak dauden Frantziara joateko, ezta?", esan zuen falangistak linterna leihatilan jarri eta kanporantz begira. Don Pedrok eskua sonbreiruaren azpian sartu zuen, eta pistolari heldu zion tinko.
|
|
|
Kontatu zituen etxeak: bost ziren guztira, eta errekatxo bati begira zeuden denak; errekatxoari eta
|
bideari
. Bost etxeetatik lau zuriz pintatuak zeuden, eta zehazki nabari ziren lur gaineko ilunpean; bakar bat, bailararen sarreran bertan zegoena, iluna zen, harrizkoa.
|
|
|
Ihesbidea baso hartan egon zitekeen. Gelditu egin zen, ordea, eta harrizko errotari, etxe zuriei, ekarritako
|
bideari
, errekari, azken begiratu bat eman nahi izan zien. Burua jiratu zuenarekin batera konprenitu zuen egia:
|
|
|
Auto barruan gelditu bazen, axolarik ez. Baina
|
bidean
galdu bazuen, edo bailaran bertan, eta patruilaren batek aurkitzen bazuen, etxe hura ez zen hain babes ona izango. Patruiletan zebiltzan asko nekazariak ziren, bazuten gordelekuen berri.
|
|
|
Nahi zuen gordeleku hartaz haratago pentsatu, atera espirituz zulo hartatik eta sinetsi salbabidean zegoela, bizitza luzea izango zuela heriotzari ihes egin ondoren, eta eutsi egin behar ziola, baina gogoak ez zion obeditzen, eta bere burua hil izan balu agian hobeto egongo zela adierazten zion. Aukera hura ere galdua zuen orain, gordelekurako
|
bidean
Juanek pistola eskatu ziolako harri zulo batean ezkutatzeko. Antsia egin zuen berriro, pentsamendu haiek min ematen baitzioten.
|
|
|
Arrazoi handiz, gainera: bi lagun haiek, Espainiako gerra zibilaren aurreko garaietan kamioi batekin ibilitakoak kabaretetarako jende bilketak egiten, lapurretan ere ibilitakoak ferietan eta baserri
|
bideetan
, nornahi hil zezaketen baldin eta baldintza bakarra— Don edo Doñaren batek seinalatuetakoa bazen. Eta berek, noski, hil zezaketen guztia hiltzen zuten, hiltzaileak zirelako eta Onaren alde ari zirelako...
|
|
|
Txanberlainek antz handiagoa zeukan lehoi hezitzaileekin.
|
Bidean
pailazoren bat aurkitzen zutenean zirku talde polita osatzen zuten hirurek. Eta zirkuaren lema zen:
|
|
|
Jaso halako hamar edo hamabi mugan, Salamanca aldean, ekarri kamioian gordeta Pirinioetaraino, eta —Pirpo aurresku, Txanberlain atzesku— Anso eta Echo bezalako haranetan uzten zituzten. " Hau da Frantzia —esaten zieten— Segi
|
bidean gora
oinez, eta bi orduan Tarbesen zarete." Portugaldarrak, bi ordutan, guardia espainiarren kuartel batera iristen ziren; bi egunetan Tras os Montesera edo El Alentejora. Lehengo tokira, baina lehengo dirurik gabe.
|
|
|
Pirporen ideia oso ona zen, eta oso erraza aurrera eramateko orduan. Abiatuko ziren mendian gora, elurretan, eta okerreko
|
bidetik
eramango zituzten Le Roi du Champagne eta bere emaztea. " O, barkatu, nahastu egin gara —esango zieten handik ordu batzuetara, elurretan eta aldapan gora ibili eta gero.
|
|
|
Poztu egin ninduten. Ez niela pentsamendu ilunei
|
biderik
egin behar erabaki nuen. Denboraren gurpilak egun onak ere ekartzen zituela.
|
|
|
Orain ordea ez nago seguru. Kontrako
|
bidea
egiten ari ote nintzen ere iruditzen zait batzuetan. Ameriketa dela nire benetako herria, eta deserrian bizi naizela".
|
|
|
Oinez joanda ere, ordu gutxiko kontua zen muga zeharkatzea. Damu zen don Miguelek albistea ekarri bezain azkar mugarako
|
bidea
hartu ez izanaz.
|
|
|
Badira ogia behin ere jaten ez dutenak ere!" Morori txapaka egin zion, eta astoa hinki hankarik gabe abiatu zen basoan barruratzen zen bidezidorretik. " Hemendik aurrerako
|
bidea
oso ondo ezagutzen du —esan zidan Lubisek—, eta ez dugu tiraka ibili beharrik izango. Ikusiko duzu, David, berak erakutsiko digu nondik joan."
|
|
|
Bikiak azaldu ziren
|
bidean
Moro sokatik helduta zeramatela. Zaldien sailera iritsi zirenean, langa zabaldu eta bertan sartu zuten.
|
|
|
Edan dezagun xanpain hori denon artean."" Hori duk arrazoia!", hots egin zuen Ubanbek. Basomutilak ezezka hasi ziren, berak ezin zirela joan, eta
|
bidera
jo zuten agur soil bat eginda. Ubanbek mespretxuz begiratu zien:
|
|
|
Bere matrailezur handiarekin, begiak larrituta, beldurra ere ematen zuen. " Hitz egingo dugu mozkorra joaten zaizunean, Pantxo", esan zion Lubisek
|
bidean
aurrera eginez.
|
|
|
Negu bizian batez ere, euriagatik edo kazkabarragatik kapote baten azpian joan beharra geneukanean, ibilera hura izugarri atsegina bihurtzen zitzaidan, lasaia eta intimoa, pentsamenduaren lagungarri. Gehientsuenetan —ohitura hori neukan kolegiora hasi nintzen lehen urtetik, irakasleek klaseetan azaldutakoa errepasatuz egiten nuen
|
bidea
, hausnarrean, eta ez nintzen ahaleginaz konturatu ere egiten; bazirudien bizikletak berak eramaten ninduela.
|
|
|
Baina ez zen lortu erraza, bakardadea. Nahiz euria egin eta bailarako
|
bidea
lokaztuta egon, jende askok eman zituen harainoko pausoak nire atea jotzeko.
|
|
|
Etxera ekarriko ez banu, han geldituko litzateke uda bukatu arte." Adelaren etxe atarira iristean bereizi egin zen nigandik. " Segi zuk barrura, ni amarengana joango naiz memento batean." Erreka harriz harri zeharkatu eta
|
bidera
atera zen.
|
|
|
Urtzan igeri ibili eta gero buelta osoa emanez etxeratzea pentsatu nuen, 3.000 pausoak egitea Virginiaren etxea atzean utziz.
|
Bidearen
bihurguneei lotu gabe, gaztainadian sartu ateraka nindoan. Atsegina zen bidea uztea, atsegina bidea aurkitzea.
|
|
|
Bidearen bihurguneei lotu gabe, gaztainadian sartu ateraka nindoan. Atsegina zen
|
bidea
uztea, atsegina bidea aurkitzea.
|
|
|
Bidearen bihurguneei lotu gabe, gaztainadian sartu ateraka nindoan. Atsegina zen bidea uztea, atsegina
|
bidea
aurkitzea.
|
|
|
Gaztainadia zeharkatu eta bailaran sartu nintzenean, Beatriz eta Adela ikusi nituen
|
bidearen
ertzean. Gelditu egin nintzen haien parera iritsitakoan.
|
|
|
" Ubanberi antolatu dioten jai horretan jo duzu?", esan zidan. Baina ez zeukan hartaz hitz egiteko gogorik, eta bere etxerako
|
bidea
hartu zuen erantzunaren zain geratu gabe.
|
|
|
Aparkalekurako
|
bidean
bikote bat ikusi nuen lorategian poliki paseatzen. Neskak herren egiten zuen arinki; mutila makurtu egiten zen ibiltzerakoan, bizkarreko konkorrek beheraka bultzatuko balute bezala.
|
|
|
" Eta, bide batez, beste gauza harrigarri batzuk ere entzun nitian —esan nion— Martinek kokaina hartzen duela, kasu." Teresarena izan zitekeen irribarre maltzur bat aurpegiratu zitzaion Josebari. " Mafiosoek ere beren
|
bidea
egin behar!", esan zuen. Agustinek ere irribarre egin zuen.
|