|
2000
|
|
|
Bazihoazen urrats geldoz erre oparirako
|
bidean
.
|
|
|
Goranzko
|
bidean
harrapatzen du beti egarriak.
|
|
|
Eta berba egin ahala, ikusi nola doakidan askatzen ariman nekarren kremailera. Ikusi zein naro isurtzen zaidan izter artetik Esne
|
Bidea
.
|
|
|
" Okerreko
|
bidetik
zoaz.
|
|
|
Gertaera haiek konbentzitu ninduten erakundean sartzeko. 68ko gertaera horien ondoren aldaketaren bat izango zela ziur nengoen; alegia, EAJtik erauzi, eten eta bere
|
bidetik
abiatuko zela, itsasontzia portutik irtenda abiatzen den bezala. Mugimendu abertzalea eta soziala gidatuko zituen erakunde baten sorrera ikusi nuen hor, eta luzaroan itxarondako gauza zen hori niretzat.
|
|
|
Prozesu horretatik aurrera jada ezberdina izango zen dena. Amesgaizto baten ondoren gertatzen den antzera, beraz, gerraoste luzearen tabua, autozentsura eta mututasun beldurtia puskatu egin zen behin betiko, eta errealitate ezberdin baten
|
bidea
ireki. Orduan hasi zen ETA gerora izango zuen garrantzia eta legitimitatea bereganatzen.
|
|
|
Kara ateraz gero, patuaren mandatua izango zen aurrera ez jarraitzea eta etxera itzultzea; halabeharrak derrigortuta bueltatuko nintzen... baina ez neure gogoz... duintasuna babestu behar nuen, badakizu. Kruz ateratzen bazen, aldiz,
|
bidean
aurrera jarraituko nuen. Airetik erori zen txanpona... kara!
|
|
|
Eta oportunismoaren garaia. Zintzo zebilen askok ere pentsatuko zuen, une horretan amaitzen zela aurreko erregimenaren zama, eta
|
bide
demokratikoetatik, hauteskunde formal batzuen bitartez, aldaketa orokorra etorriko zela, demokrazia eta nahi beste iritsiko zirela. Eta horrela, konpintxeo lotsagarrian, ezkerra eskuinarekin tratuetan hasi zen, mahai inguru lotsamangarrietan konponketak egiten.
|
|
|
Eta horrela, konpintxeo lotsagarrian, ezkerra eskuinarekin tratuetan hasi zen, mahai inguru lotsamangarrietan konponketak egiten. EAJ
|
bide
posibilista horretan abiatu zen, eta Euskadiko Ezkerra ere bai. Posibilismotik ilusionismora, ilusionismotik formalismora, formalismotik itxurakeriara.
|
|
|
Horrelako une erabakigarrian zuzen eta zintzo gidatuz gero, amarru eta tranpak zapuzten jakinez gero, aldaketa handia eragin dezake mugimendu indartsu baten bultzadak gizartean. Baina sasi amnistiarekin dena desmontatu zuten, sasi amnistiarekin eta hauteskunde eta abarrez irekitako
|
bide
posibilistarekin. Dena lardaskatu, eta hurrengora arte.
|
|
|
Noizbait ireki zuten atea soplete horrekin, libratu zuten
|
bidea
, eta sartu ziren polizia nacionalak. Ziegetara etorri zitzaizkigun fusilekin apuntatuz.
|
|
|
Ezin dugu geure eskura gauza handirik eduki; ez liburu, ez arropa eta ez horrelako asko, noiz aldatuko ote gaituzten zain gaudelarik. Alde batetik besterako
|
bideetan
trasteak galtzea, desagertzea edo dena apurtzea eguneroko kontua dira. Hara:
|
|
|
Bilbon ere etxe partikularretan hartu gintuzten, edo kolegioetan, ahal zen lekuan. Jende asko zen gerraren beldur eta ihesi zebilena, eta
|
bidean
aurrera egin ahala handitzen ari zen iheslarien saldoa. Ordiziatik abiatu ginenean familiaren kontua zirudiena, herri osoen hustea eta ihesbidean pilatzea izan zen Bilbon.
|
|
|
Hango eta hemengo zauriak erakusten dizkit, memoriako geografiaren zauriak eta lorategiak. Hitz jarioaren mapan markatzen dit
|
bidearen
ibilia. Arima botatzen du mahai gainera, bere suan eta bere izotzean.
|
|
|
Kontuak kontu, emakumeak eta haurrak ginen, Habana ontzian, Arroxelara
|
bidean
. Lurreratu ginenean ohartu nintzen jende guztia gaixorik zegoela, denak zorabiatuta eta okaka, aurpegiera zurbilekin.
|
|
|
Oloten, esate baterako, kamioikada terraila aurkitu nuen, ihesean zihoazenek utzia, zalantzarik gabe.
|
Bidearen
albo batean lagata zegoen kamioia, erdi iraulita, matxura edo istripuren baten kariaz. Nola ez!, miaketan hasi nintzen.
|
|
|
Hamabi urte izango dira Antxon Garcia del Molino ikusi gabe, Herreran egon ginenetik hain zuzen. Han ere modulu ezberdinetan egon ginen, baina bisitara
|
bidean
ikusi izan nuen inoiz edo behin, eta ez zait akordu hartatik bere irudia ezabatu. Orduan bezala darama, orain ere, txapela buruan.
|
|
|
Luze egin zait
|
bidea
6 modulu honetara. Lorategi eta zelaitxoen ondotik joan naiz:
|
|
|
Hurbilketa eguna heldu zen, bada, eta Bonxetik Palenciara
|
bidean
Leonera lehenengo jauzia. Bonxen furgoira igo bezain bizkor ohartu nintzen bazirela han beste adiskide batzuk, euskaraz ari baitziren.
|
|
|
Goiz esnatu gaituzte asteartean. Amerikanetan gosaldu dugu Burgosera
|
bidean
joango den furgoian sartuko gaituztenok. Entzutegi Nazionaleko epaiketaren batera doazen batzuk ikusi ditugu.
|
|
|
|
Bidea
dago hemendik bisitetako egoitzara. Modulutik irten eta espaloi modukoan aurrera joan behar duzu, kiroldegiaren ingurutik igaro eta aurrera, espetxearen erdiguneko dorre handia ezkerrean lagata.
|
|
|
Eta zehaztasunik txikieneraino egongo zitzaidan patua halaxe prestatuta, nire izango zenaren ondoan esertzea egokitu baitzitzaidan, berarekin hasi bainintzen berriketan. Han eta modu zehatz horretan elkartu ginen lau bikoteetatik hiruk aldarerainoko
|
bidea
egingo genuen gerora.
|
|
|
Simca aukeratu nuen, Poissyn. Paristik lantegira metroan eta autobusean egiten nuen
|
bidea
.
|
|
|
Eusebio horrek, esate baterako, aldatzeko arroparik ere ez zeukan; neuk eman nizkion; oinetakorik ere ez, etxean egoteko zapatila pare bat besterik ez; baina labana handi bat bai ordea, bandoleroen tankerakoa, beti aldean erabiltzen zuena. Egun batez, lanera
|
bidean
, autobusera igo eta, ez dakit nola, nahi gabe inondik ere, oina zapaldu nion han zihoan arabiar bati. Nik ez nion jaramonik egin hala ere, eta esertzera joan nintzen.
|
|
|
Ibilaldi hau guztia lau lerrotan esaten den arren, itzuli izugarria da. Egun oso bat behar duzu
|
bide
hori dena egiteko. Oinez egiteaz gain, gu La Concordeko jardinetan doi doi geratu ginen ogitarteko bat jateko.
|
|
|
Almuñecarko
|
bidean
, Madrilen geldialdia egiten genuen, Maria Victoriaren lehengusinaren etxean. Lehengusina horren senargaia Guardia Zibileko komandantea zen.
|
|
|
Hernia lunbarrak ez du bakean uzten, eguraldia hotz eta heze dagoenean batik bat. Castellondik honako
|
bidean
ere, furgoietan erasan omen zion ederki, eta oinazez iritsi. Castellongo hezetasuna aipatzen du behin eta berriz.
|
|
|
horren konplexuak.
|
Bidearen
|
|
|
Paradisura sartzeko
|
biderik
zuzenena
|
|
|
ez-ohiko
|
bideak
hartzera garamatzatenak
|
|
|
Beharbada ez dago beste
|
biderik
|
|
|
Eta
|
bidean
idatzitako txostenak desagerrarazi
|
|
|
Atsedenaldiko tartean, ordura artean sekula ikusi gabea nuen iragarki bat eman zuten. Dotore jantzitako dozena bat lagun ageri ziren zein bere sakelako telefonoaren
|
bidez
hizketan, gizonezko gorbatadunak batzuk, gona motzeko emakumeak besteak, seriotasun osoz lanean gogor ari ziren exekutiboak guztiak itxuraz; inpentsan, baina, gizon gorbatadun haietako batek, telefonoa barik maskor bat zuen belarri ondoan eta, bere zorion aurpegiari kasu egitera, liluratua zegoen entzuten ari zenarekin. Futbol partidako jokaldirik interesgarrienen errepikapena babesten zuen haririk gabeko telefonia konpainiarena zen iragarkia.
|
|
|
Bizarra egin ondoren, inguruan artean ere jenderik ez zela baliatuta, gerritik gora biluztu eta errekako urarekin soina freskatu eta garbitu zuen Lauaxetak. Bularraldean agerian zituen fusilamenduko zaurien orbainak, ekain bateko goiz hotzak soin eder hartara isurtzeko urratutako
|
bidearen
aztarrenak. Begira geratu nintzaion.
|
|
|
Trasteak bildu, egunkariak erosi, bezperan egondako tabernetako batean gosaldu, kantinplora urez eta zahatoa ardoz bete eta
|
bidean
jateko zerbait erosi ondoren, Orexarantz abiatu ginen, goiza sorbaldan, zeru garbi baten azpian. Lizartzatik oso gertu zegoen bidegurutzea, eta handik lau kilometro eta erdi baino gutxiago geratzen zen Orexako plazaraino, denak aldapan gora, hori bai(" Aldapa goien Orexa han dugu,/ ‘munduaren ipurdia’", idatzi zuen Orixek" Lizardi gurean" poeman).
|
|
|
Orexaraino heldua nintzen, baina nora jo ez nekiela nengoen berriro ere, altxorraren bila jarraitzeko
|
bidea
markatuko zidan maparik gabe. Horretaz pentsatzen ari nintzela, Lauaxeta ikusi nuen niregana etortzen.
|
|
|
– Barkatu. Nafarroara joan nahi dut oinez eta ez dakit nondik den
|
bidea
.
|
|
|
– Geu be Nafarroara goaz –esan zuen Lauaxetak– Oinez,
|
bidez
bide, oraintxe bertan. Geugaz erdu gura badozu...
|
|
|
– Tira, ez zakiat zein arraio zareten –esan zigun zakar–
|
Bidean
ikusiko diagu. Izango diagu gauzak argitzeko betarik.
|
|
|
Aspaldisko izan gabea nintzen paraje haietan, baina asmatu nuen Uliko atsedenlekurantz eramaten zuen
|
bidea
hartzen. Lauaxeta zetorren nire atzetik, eta neskatoa ondoren, pistola ezkerreko eskuan zuela, jertse batekin ezkutatua badaezpada ere, bidean inorekin topo egiten bagenuen pistola zuenik ohar ez zedin.
|
|
|
Aspaldisko izan gabea nintzen paraje haietan, baina asmatu nuen Uliko atsedenlekurantz eramaten zuen bidea hartzen. Lauaxeta zetorren nire atzetik, eta neskatoa ondoren, pistola ezkerreko eskuan zuela, jertse batekin ezkutatua badaezpada ere,
|
bidean
inorekin topo egiten bagenuen pistola zuenik ohar ez zedin.
|
|
|
Isilik jarraitu genuen berriro
|
bidean
aurrera, baina pixka bat aurreraxeago neskari galdetu nion ea nora jo nahi zuen zehazki, Nafarroako zein herritara.
|
|
|
Gure
|
bideari
jarraitzeko autobidearen bestaldera pasatu behar genuela azaldu nion. Errepideak lur azpitik egiten zuen tarte bat, 25 bat metrokoa, eta gure bidea tunel labur haren goialdetik pasatzen zen.
|
|
|
Gure bideari jarraitzeko autobidearen bestaldera pasatu behar genuela azaldu nion. Errepideak lur azpitik egiten zuen tarte bat, 25 bat metrokoa, eta gure
|
bidea
tunel labur haren goialdetik pasatzen zen.
|
|
|
Zahatoa lagun genuela gazta puska bana jan genuen hirurok, une hartako distentsioa baliatuta, eta gero pistola galtzen atzealdean gordea zuela abiatu zen
|
bidean
aurrera Goizeder, ordura arteko beilaritza zorrotza baztertu eta gutaz arduratzeari utzita. Gorritiko herrigune nagusitik pasatu gabe, Uitziko mendaterantz jo genuen, Guratz mendiaren magaleko baso sarri abegikorraren babesean.
|
|
|
Lilura betean geratu nintzen zakuaren barruan, aspaldian ibili gabeko plazer
|
bideak
urratzen, eskuarekin zakila astinduz eta begiekin zeru argitzen hasi berriari so. Hazia isurtzen hastearekin batera, tiro hots bat entzun nuen, eta pixka bat geroxeago, zakilaren azken astinaldiekin bat eginda, beste bat.
|
|
|
– Leitza nahiko gertu zagok. Lekunberri ere bai, baina hobeto ezagutzen diat Leitzarako
|
bidea
.
|
|
|
Eta nik ez zaukaat batere gogorik orain pikoletoei esplikazioak ematen hasteko. Nola azalduko diet ba zertan nabilen, paraje hauetan eta itxura honekin, hire ondoan, lana eta etxea utzita,
|
bidez
bide baina ibilbide jakinik gabe, oinez beti, Gorbeiapeko sagasti baterantz. Eta ni baino askoz ere okerrago hago hi inori ezer azaltzeko.
|
|
|
Basoan zehar jaitsi eta
|
bidearen
azken zatia Plazaola, Frankiko Trena edo Tren Txiki esaten zioten trenaren bide zaharrean egin genuen, tunel txiki batzuk ere pasatuz Erasote auzoan. Herritik gertu geundela, gu genbiltzan estratatik Guardia Zibilaren lanroberrak ikusi genituen errepide nagusian gora Uitziko mendaterantz, eta pixka bat geroxeago helikoptero ilun bat zeruan.
|
|
|
– Baina Europa
|
bide
horretatik baldin badabil Euskal Herriak be bide horretatik ibili beharra jaukak derrigor, ezin jok Europatik kanpora geratu, aurrean ibilten saiatu behar jok, atzean geratzea dana galtzea izango litzatekek.
|
|
|
– Baina Europa bide horretatik baldin badabil Euskal Herriak be
|
bide
horretatik ibili beharra jaukak derrigor, ezin jok Europatik kanpora geratu, aurrean ibilten saiatu behar jok, atzean geratzea dana galtzea izango litzatekek.
|
|
|
Ezkurrako mendaterantz jaisten ari ginela, bost neska mutilekin egin genuen topo
|
bidean
. Itxurari erreparatuta, ezagun zuten ez zirela ez baserritarrak eta ez mendizaleak, ez behintzat ohiko mendizale tipikoak; perretxiko biltzaileak edo ehiztariak ez zirela ere agerian zegoen.
|
|
|
Normalena elkarri diosal egin eta nork bere
|
bidean
aurrera jarraitzea izango zen, baina Lauaxeta, bide zuzenaren inguruko zalantzak aitzakiatzat hartuta, haiekin solasean lotu zen. Parke eoliko handien aurkako mendi martxa eratzeko asmoa zutela azaldu ziguten, eta martxa hartarako ibilbidea prestatzen ari zirela.
|
|
|
|
Bidean
hogei bat minutu baino ez generamala, borda baten atarian artzain zahar batekin egin genuen topo. Ez zegoen neu baino askoz txukunago gizona:
|
|
|
Isilik eta pentsakor egin nuen
|
bidearen
tarte bat. Azkenean animatu nintzen buruan bueltaka ibilitako ideiei forma ematen.
|
|
|
– Inon gustura ez gaudenok
|
bidea
maite diagu –azaldu nion orduan Lauaxetari– Edozein tokitan egonik, okerreko lekuan nagoela irudituko litzaidakek, beste nonbait egon behar nukeelako irudipena izango nikek, eta horregatik nahiago diat bidean egon, bidean egotea inon ez egoteko modu bat delako azken batean. Ibili dabilenari barkagarri zaiok ez dagokion lekuan egotea, dabilenari iritsi artekoa geratzen zaiok itxaropen, aitzakia eta babes.
|
|
|
– Inon gustura ez gaudenok bidea maite diagu –azaldu nion orduan Lauaxetari– Edozein tokitan egonik, okerreko lekuan nagoela irudituko litzaidakek, beste nonbait egon behar nukeelako irudipena izango nikek, eta horregatik nahiago diat
|
bidean
egon, bidean egotea inon ez egoteko modu bat delako azken batean. Ibili dabilenari barkagarri zaiok ez dagokion lekuan egotea, dabilenari iritsi artekoa geratzen zaiok itxaropen, aitzakia eta babes.
|
|
|
– Inon gustura ez gaudenok bidea maite diagu –azaldu nion orduan Lauaxetari– Edozein tokitan egonik, okerreko lekuan nagoela irudituko litzaidakek, beste nonbait egon behar nukeelako irudipena izango nikek, eta horregatik nahiago diat bidean egon,
|
bidean
egotea inon ez egoteko modu bat delako azken batean. Ibili dabilenari barkagarri zaiok ez dagokion lekuan egotea, dabilenari iritsi artekoa geratzen zaiok itxaropen, aitzakia eta babes.
|
|
|
Ez zuen ezertarako balio bide guztia, pausoz pauso, oinez egina zela esateak. Hartutako
|
bidea
hautsi behar zenean, hautsi egin behar zen. Hausteko gogoa izanez gero behintzat, horixe zen bete beharreko baldintza bakarra.
|
|
|
Ustekabean, literatur tertulia atsegin bat izan genuen, beraz, Goizuetatik Hernanira
|
bidean
.
|
|
|
Suspertuta nengoen, ibiltzeko gogoz. Komeni ere bai ibiltzeko gogoa izatea, oso tarte luzea baikenuen tren geltokien gunetik Abbadia gazteluaren inguruko mendi
|
bideen
hasieraraino. Oroitzapen historikoen aldetik ere, ez zegoen gertutasun handirik:
|
|
|
Oinetakoak erantzi eta hondartzan egin genuen
|
bidearen
zati bat. Eguzkia nagusitzen hasia zenez, bazen jende pixka bat.
|
|
|
Lauaxetak esan zidan ohitua zegoela jendea" ia soinutsik" ikusten hondartzetan, baina nire iritziz ez zen oso lasai sentitu. Zorionez, hondartzaren alderdi nudistan sartu baino lehen mendi aldeko
|
bidea
hartu genuen.
|
|
|
– Paraje ederrak dituk hauek –komentatu nion Lauaxetari, mendiko
|
bidean
pixka bat gora egin eta tarte batez ezkutuan geratua zitzaigun itsasoa berriro ere begien bistan izan genuenean– Autoen eta motorren zaratarik gabe, bestondoa arintzeko eta hartu beharreko erabakiei buruz gogoeta egiteko primerakoak!
|
|
|
Eserita geratu ginen, isil isilik, hari begira. Sokoa eta Ziburu alderako
|
bidea
hartu zuen.
|
|
|
Biharamun goizean, berriz, Hendaiara jaitsi ginen. Hondartzaren pareko
|
bidetik
bi jendarme auto ikusi genituen, argi urdin birakariak piztuta eta uluka, ziztu bizian, Sokoa eta Zibururako bidean.
|
|
|
Biharamun goizean, berriz, Hendaiara jaitsi ginen. Hondartzaren pareko bidetik bi jendarme auto ikusi genituen, argi urdin birakariak piztuta eta uluka, ziztu bizian, Sokoa eta Zibururako
|
bidean
.
|
|
|
Ondoren, Zeanurirako
|
bideari
lotu gintzaizkion berriro, mendiz, oinez, bizkar zorroa soinean eta noiznahi gogoaren aginduei men eginez biderik zuzenenetik irteteari uko egin gabe, lehen bezala. Baina ordura artean baino zuzenago joateko asmotan.
|
|
|
Ondoren, Zeanurirako bideari lotu gintzaizkion berriro, mendiz, oinez, bizkar zorroa soinean eta noiznahi gogoaren aginduei men eginez
|
biderik
zuzenenetik irteteari uko egin gabe, lehen bezala. Baina ordura artean baino zuzenago joateko asmotan.
|
|
|
Ez zen harritzekoa. Horixe gertatzen zaio
|
biderik
laburrena hartzen duenari, ederrenari hots.
|
|
|
Lauaxeta nire zain geratu zen geltokian, trenen joan etorriari begira, eta nik erredakzioko
|
bidea
hartu nuen. Baina gerturatu ahala larritzen hasi nintzen, izutzen.
|
|
|
Tarte batez isilik geratu nintzen, pentsaketan, Lauaxetarekin nuen solasaldia etenda.
|
Bidearen
puska eder bat egina genuen ordurako eta ez nuen atzera gora igotzeko gogorik. Margak lasai porrot egiteko esan zidala ekarri nuen gogora gainera.
|
|
|
Ados, Estepan, ados. Nahi baduzu, biok egingo dugu
|
bidea
elkarrekin. Ez dago arazorik.
|
|
|
Lizardiren omenezko monumentuaren ondora itzuli behar nuen, Margaren balizko arrastoaren bila? Nondik barrena egin behar nuen bidaiaren jomuga izendaturik nuen sagastirainoko
|
bidea
–Denbora hartu eta itzulinguruak egiteko esaten zidan Margak gutunean, inongo xederik ez izateko.
|
|
|
On Kixoteren erara abiatzea gustatuko litzaidakeela pentsatu nuen, jomuga zehatzik gabe, ongintza xede bakar,
|
bidez
bide, neure indar eta borondatez okerrak zuzentzeko eta behartsuei laguntzeko prest. " Sancho Panza bikain askoa etorri zaidak ondora, arranopola!", esan nion neure buruari burlaizez, ondoan zurrungaka nuen laguna gogoan.
|
|
|
Gorbeiapeko sagastian altxor bat nuela zain otu zitzaidan geroxeago, eta altxor hura eskuratzeko Margak
|
bidean
utzitako mapak bilatu eta interpretatu nituela. Pausoz pauso, urratsez urrats egin nuen bidaia hura, etapaz etapa, geltokiz geltoki, eta izen ederrak izango zituzten geltokiek, Urolako trenbide zaharrekoek zituztenak bezalakoak esaterako:
|
|
|
Aktore nagusi Burt Lancaster zuen film batez ere oroitu nintzen gau hartako insomnioan. Luzaz kanpoan izan ondoren, Burt Lancaster etxera itzuli zen film hartan, baina zuzenean etxeratu barik oinez eta igerian egin zuen
|
bidea
, adiskide baten etxetik beste batenera pasatuz eta adiskide guztien piszinak igerian zeharkatuz, harik eta piszinarik piszina etxera heldu arte.
|
|
|
Ez nintzen On Kixote bezain ausart, bipil eta indartsu sentitzen, ez nintzen inori ezertan ganorazko laguntzarik emateko gauza; altxorraren maparik ez nuen, eta ez nekien zein geltoki izango nituen bidean zain; ez nuen piszinadun adiskiderik, ezta piszinarik gabe nituen urriak bisitatzeko gogo handirik ere; nire ibilaldiak ez zuen ez Etiopia lurralderik eta ez Etiopia poema libururik hartuko bere baitan, inongo etiopiarik ez... Margaren gutun harrigarri hura eta mendian
|
bidez
bide ibiltzeko neure gogo ganoragabea baino ez nituen. Eta bidelagun bat, gerra aurreko olerkari eta kazetari berpiztua, aldameneko ohean lo.
|
|
|
Egia da, bai: Euskal Herriaren alde borroka egiteko moduen inguruan be ez gatoz bat abertzale guztiok, batzuei
|
biderik
eraginkorrena iruditen jakena beste batzuen iritziz kalterako baino ez da ta. Baina denon arteko batasuna bilatu beharra dogu nahitaez, desberdintasun eta ezinikusi guztien ganetik, horrek geure barrenetan sor dagikegun amorrazioa aberriaren aldeko gure maitasunean urturik eta ezerezturik, hori egitea aberriaren aldeko urrats garrantzitsua izango dala jakinaren ganean.
|
|
|
Batasunak egin eban, hain zuzen be, eraginkor gudarion suhartasuna guk bizi izan genduan gudan. Telesforo Monzon euskaldun handiak, 1936ko Euzko Jaurlaritzako Gobernazio sailburu izan zanak, ederto esan eban legez, Maltzagaraino alkartuta joan behar dogu guztiok,
|
bidean
eroritakoak otoitzaren laguntzaz lurperatuz, ezinduei lagunduz, alkarri animoak emanez, alkar maitez eta alkarri euskaraz berba eginez. Horixe da nik zuek ataka gaizto honetan ikusirik esaten deutsuedana, horixe dozue nire mezua, apala eta borondate onekoa, baina tinko eta sendoa, geure ikurrin doneari eusten deutson eskuak behar dauen lakoa...
|
|
|
Margaren gutuneko beste hitz batzuk ekarri nituen gogora. " Utzi eraman zaitzaten zuk hartu nahi ez zenituen
|
bideei
", zioen Margaren gutunak. Neure baitako oinaze zahar batekin lotutako bihotz borroka bat iradoki zidaten hitz haiek.
|
|
|
Neure buruari kontzienteki aitortu gabe, Lizartzara joateko ideia buruan bueltaka aspaldidanik nuela jabetu nintzen bat batean. Ausartuko al nintzen, ordea, hartu nahi ez nuen
|
bide
hari eraman nintzan uzten?
|
|
|
– Badakit
|
bidea
aukeratzea zuri jagotzula. Baina nik proposamen bat egin gura deutsut, ardura ez bajatzu...
|
|
|
Kirol denda batean Lauaxetarentzako eder bat erosi ondoren, Tolosa utzi eta Lizartzarantz abiatu ginen oinez. Margaren gutunak, neure gogoarekin guztizko harmonian," txaretatik, zelaietatik, soroetatik, basoetatik, mendietatik, herrietatik" pasatzeko agindurik zidanez, zuzenean joan beharrean Altzo herritik eta Otsabio menditik barrena joan ginen Lauaxeta eta biok Lizartzarantz,
|
bidea
luzatzeko beldurrik gabe. Bide hartatik jota ere, bagenuen gauerako Orexara heltzerik, aise gainera, baina ni bidea patxadaz egitearen alde nengoen, eta gaua Lizartzan pasatuko genuela esan nion Lauaxetari.
|
|
|
Margaren gutunak, neure gogoarekin guztizko harmonian," txaretatik, zelaietatik, soroetatik, basoetatik, mendietatik, herrietatik" pasatzeko agindurik zidanez, zuzenean joan beharrean Altzo herritik eta Otsabio menditik barrena joan ginen Lauaxeta eta biok Lizartzarantz, bidea luzatzeko beldurrik gabe.
|
Bide
hartatik jota ere, bagenuen gauerako Orexara heltzerik, aise gainera, baina ni bidea patxadaz egitearen alde nengoen, eta gaua Lizartzan pasatuko genuela esan nion Lauaxetari.
|
|
|
Margaren gutunak, neure gogoarekin guztizko harmonian," txaretatik, zelaietatik, soroetatik, basoetatik, mendietatik, herrietatik" pasatzeko agindurik zidanez, zuzenean joan beharrean Altzo herritik eta Otsabio menditik barrena joan ginen Lauaxeta eta biok Lizartzarantz, bidea luzatzeko beldurrik gabe. Bide hartatik jota ere, bagenuen gauerako Orexara heltzerik, aise gainera, baina ni
|
bidea
patxadaz egitearen alde nengoen, eta gaua Lizartzan pasatuko genuela esan nion Lauaxetari.
|
|
|
– Beti.
|
Bidez
bide, mendiz mendi eta presarik gabe. Hau da benetan Euskal Herria.
|
|
|
Otsabiotik Lizartzara, mendi gailur batetik herri batera jaistean ohi denez, gero eta
|
bide
hobea aurkitu genuen. Herrigune nagusira heldu baino lehen, bide ertz batean eseri ginen, Lizartzako etxeei begira.
|
|
|
Hilerrian sartu gabe berrekin nion
|
bideari
. Angiozarren geratu gabe, zuzenean egin nuen behera, Bergara aldera.
|
|
|
Beste bide bat bazen arren, basoan zehar, nahiago izan nuen errepidetik jaitsi, bide zuzenaren bila duda mudatan ibili beharrik ez izatearren. Espaloirik gabeko
|
bideetan
, oinezkoak diosala zor dio parean edo inguruan egokitzen zaion oinezkoari; gizalegeak hala agintzen du. Nik diosal egin nien ondoan egokitu zitzaizkidan ibiltari eta baserritar guztiei, eta baita neuri haiek ere, baina diosal bakoitzaren ondoren, nahiz eta diosala neure begiekin ikusi eta neure belarriekin entzun berria izan, ibiltariaren edo baserritarraren keinu jator hura nire irudimenaren iruzurra baino ez zelako goganbehar absurdua izaten nuen, ibiltariak edo baserritarrak benetan diosalik egin ez zidalako susmo deserosoa, ez hark nire aurka ezer zuelako, ikusi ere egin ez ninduelako baizik, haren mundutik eta haren pertzepziotik at nengoelako.
|
|
|
Trafiko urriko errepidea zen Angiozartik Bergarara bitartekoa. Paraje ederren ikusmira eskaintzen zuen eta horretarako zurezko banku egokiak zeuden errepide ertzean txukun apailatuak, baina nik horretaz ohartu gabe egin nuen
|
bidea
, inguruko errealitatetik urruntzen ninduen lilura itsugarri batek bereganatua banindu bezala. Normalean horrelako xehetasunetan erreparatzea maite banuen ere, orduko hartan ez nintzen, haren ondotik pasatzearakoan, errepide ertzeko San Kristobal –belarriko minaren kontrako santua eta txoferren zaindaria– han zegoenik ohartu ere egin.
|
|
|
Harriduraz begiratu zioten neska mutikoek, eta ezer esan gabe beren
|
bidean
aurrera jarraitu zuten.
|
|
|
Banekien zentzugabea zela, erridikulua guztiz, baina Lauaxetarekin egoteko gogoa sentitu nuen. Zama bat nuen kontzientzian Estepan Urkiaga misteriotsu hari bere asmoak osorik azaldu gabe joaten utzi niolako, berriro harekin kontaktatu ahal izateko
|
biderik
zabaldu gabe gainera. Bazkalorduan ez nien bisita haraz deus ere aipatu lankideei.
|
|
|
Lau pareta artean egoteari utzi eta lurrari lotu, lurra lantzeko eta eguneroko lagun egiteko ez bazen ere –beranduegi bainuen nekazari egiteko–, lurra neure oinekin zapalduz ibiltzeko gutxienez. Norabide jakinik gabe, noraino helduko edo noiz itzuliko nintzen jakin gabe,
|
bidez
bide, joan eta joan, euskal txara, zelai, baso, mendi eta herrietan barrena, aspaldiko partez bizitzarekin aurrez aurre topo egiteko esperantzan. Albiste ahalik eta garrantzitsuenen inguruan bizitzeari utzi eta bestelako albiste batzuen bila jo nahi nuen, albiste askoz txikiago baina batez ere askoz neureagoen bila.
|
|
|
Batez ere, hartu denbora eta itzulinguruak egin. Utzi eraman zaitzaten zuk hartu nahi ez zenituen
|
bideei
. Egin itzazu, nolabait esateko, oporrak.
|
|
|
Tolosara jo ezazu aurren aurrena, Mutitegi baserritik gora Urkizu auzora
|
bidean
Lizardiren omenez ezarria dagoen monumentuaren ondora, badakit-eta oso gustuko tokia duzula hura. Ez nauzu ni han aurkituko, baina beharbada aurkituko duzu nik utzitako arrastoren bat.
|
|
|
Lizardiren omenezko monumenturako
|
bidea
hartu nuen lehen egun hartan, Margaren gutun harrigarriari men eginez; baina ez, handik askoz gertuago egon arren, Tolosatik, Andoaindik abiatuta baizik, eta handik ere ez zuzenean, itzulinguru luze askoa eginda baizik. Gris zegoen zerua, eta tarteka euria ere egiten zuen, indar handirik gabe baina.
|
|
|
Eta kantuak, ozen, ezpainetara. 462 urte lehenago, jaioterrira itzuli zenean, Inazio Loiolakoa pasatu omen zen inguru haiexetatik barrena, Iturriozko bentarako
|
bidean
. Nik une hartan nuena baino itxura serioagoa izango ahal zuen!
|
|
|
Urkizutik ez zen urrun Lizardiren omenezko monumentua, harriz osatutako bi metrotik gorako piramidea. Dama Iturritik barrena egin nuen
|
bidea
, zurezko zutabeetan ezarritako Lizardiren poema puska ezagunak irakurriz bidean. Ergelkeria zentzugabea zen monumentuaren aurrean Margaren arrastorik aurki nezakeenik pentsatzea, berak gutunean hori esan arren, baina urduritzen ari nintzen gerturatu ahala.
|
|
|
Urkizutik ez zen urrun Lizardiren omenezko monumentua, harriz osatutako bi metrotik gorako piramidea. Dama Iturritik barrena egin nuen bidea, zurezko zutabeetan ezarritako Lizardiren poema puska ezagunak irakurriz
|
bidean
. Ergelkeria zentzugabea zen monumentuaren aurrean Margaren arrastorik aurki nezakeenik pentsatzea, berak gutunean hori esan arren, baina urduritzen ari nintzen gerturatu ahala.
|