|
2023
|
|
|
Lege organiko hori Konstituzioarekin bat datorrela esan du Konstituzio Auzitegiak ekainaren 23ko 118/ 2016 emandako epaian; baina, edu berean, adierazpen horren esparrua eta mugak finkatu ditu: " Mugatu ere, batetik, Konstituzio Auzitegiaren bosgarren xedapen gehigarri
|
berriak
Konstituzio Auzitegiak egin beharreko kontrolaren objektua mugatu da Batzar Nagusiek emandako foru arauei begira; ez ditu foru arau guztiak kontrolatuko, ezpada foru arau mota zehatz batekoak, hots, izaera fiskalekoak soilik, eta horien artean, Euskadiko Autonomia Estatutuaren 41.2.a) artikuluak aitortutako eskumenak erabilita eman izan diren foru arauak, hau da, euren lurraldean tributu araubide...
|
|
|
Aurrerago esan bezala, horiek guztiak ez dira Zuzenbidearen iturri eta alderdiei begira bakarrik dira lotesleak, hots, betebeharpekoei begira eta Tributu administrazioari begira, ebazpena edo kontsulta ukitzen duen organoari begira, zehatz esateko. Administrazio auzitegi horien ebazpenak nahiz kontsultei emaniko erantzunak, bi biak, aldizka argitaratzen dira guztiok horien
|
berri
izan dezagun, Tributu administrazioaren webgunean. Nolanahi den ere, ebazpen nahiz erantzunok badute zelanbaiteko balio juridikoa, Ogasun publikoak legea nola interpretatzen duen erakusten baitute.
|
|
|
Estatuko legeez gain, ezin ahantz daiteke autonomia erkidegoek euren eskumenen barruan zerga
|
berriak
sor ditzaketela, edo Estatuaren zergen gaineko errekargua ezar dezaketela legearen bidez; berbarako, zenbait autonomia erkidegok Bingo Jokoaren gaineko Zerga ezarri dute Bingo —Asturias Balear Uharteak—, eta beste batzuk Jarduera Ekonomikoen gaineko Zergan gutxieneko kuoten gaineko errekarguak jarri dituzte —Asturias, Kantabria eta Murtziako Erregioa— Halaber, Nafarroako Foru ...
|
|
|
Izan ere, zerga egitateaz aparte izaera ekonomikoko betebeharrak sor daitezke, eta, ikuspuntu berriaren ariora, tributuaren barne eskubideak ez ezik, eginbeharrak eta ahalmenak ere sartzen dira. Azken urteotan, bada, tributuaren ordainketa aurreratzeko tresna
|
berriak
sortu dira, atxikipenak eta zatikako ordainketak batik bat, eta, horren ondorioz, zerga egitatea ez da tributuaren egituraren ardatza. Hau da, ondare prestazio guztiak ez dira zerga egitatea gauzatzeagatik sortzen, ezpada prestazio horiek egitezko beste kasu batzuk gauzatzeagatik sor daitezke.
|
|
|
Administrazio kudeaketaren geroko egintza izanik, likidazioak eragingarritasunez zehazten ditu dela sortutako zenbatekoa, dela hori ordaintzeko Administrazioak ezarri dituen epeak eta moduak. Likidazioa egiten denetik aurrera, tributu kuota eskatzeko moduko bihurtzen da, eta Ogasun publikoari zor zaizkion zenbateko zehatzen
|
berri
ematen zaio subjektu pasiboari, kasuan kasuko jakinarazpena eginda.
|
|
|
Aurretiazko errekerimenduak26 kudeaketa organoek zein ikuskapen organoek egin ditzakete, eta subjektu pasiboek modu formalean horien
|
berri
izan behar dute. Tributu betebeharpekoari bere tributu egoera erregularizatzeko edota egiaztatzeko jarduketak hasiko direla komunikatzeko errekerimendua jakinaraziz gero, ezin da onartu tributuzko arau haustea gauzatzearen ziozko erantzukizunetik askatu denik.
|
|
|
26 Aurretiazko errekerimendutzat hartuko dira tributu betebeharpekoen tributu zorra aitortzeko, erregularizatzeko, egiaztatzeko, ikuskatzeko, ziurtatzeko edo likidatzeko egiten diren administrazio jarduketa guztiak, modu formalean tributu betebeharpekoari horien
|
berri
emanez gero.
|
|
|
Preskripzio epea arrazoi hauek direla-eta geldiaraz daiteke: a) Tributu administrazioaren edozein jarduketagatik, baldin eta tributu betebeharpekoak modu formalean horren
|
berri
jaso badu, eta helburua hauetarikoa bada: tributu betebeharraren osagai guztiak edo batzuk likidatzea, egiaztatzea, segurtatzea, ikuskatzea, erregularizatzea edo aitortzea, nahiz eta jarduketa hasiera batean beste tributu betebehar baten gainekoa izan, tributu betebeharpekoaren autolikidazioa akastuna izan delako edota Administrazioaren jarduketa deuseza izan (2022ko martxoaren 21eko AGE).
|
|
|
Preskripzio epea arrazoi hauek direla-eta geldiaraz daiteke: a) Tributu administrazioaren edozein jarduketagatik, baldin eta tributu betebeharpekoak modu formalean horren
|
berri
jaso badu, eta helburua tributu zorra benetan biltzea bada. Adibidez, ordaindu gabeko zorren ziurtagiria eskatzeak eta hori tributu betebeharpekoari jaulki eta jakinarazteak ez du preskripzio epea geldiarazten (2023ko otsailaren 16ko AEAZren ebazpena). b) Errekurtso edo erreklamazioen bat jartzeagatik; errekurtso zein erreklamazioetan egindako jarduketengatik, betebeharpekoak horiek modu formalean ezagutuz gero; Ekonomia Itunaren Arbitraje batzordearen aurrean gatazka aurkezteagatik; zorduna konkurtsoan dagoela adierazteagatik; tributu zorra kobratzeko akzio zibilak edota penalak egikaritzeagatik; eta organo judizialak tributu prozedura gelditzea agintzeagatik. c) Tributu zorraaitortu, azkenduedoordaintzeko, tributu betebeharpekoak modu sinesgarrian gauzatzen duen edozein jarduketagatik, baita hirugarren baten jarduketagatik betebeharpekoaren kontura eta horren berri izanik.
|
|
|
a) Tributu administrazioaren edozein jarduketagatik, baldin eta tributu betebeharpekoak modu formalean horren berri jaso badu, eta helburua tributu zorra benetan biltzea bada. ...aurkezteagatik; zorduna konkurtsoan dagoela adierazteagatik; tributu zorra kobratzeko akzio zibilak edota penalak egikaritzeagatik; eta organo judizialak tributu prozedura gelditzea agintzeagatik. c) Tributu zorraaitortu, azkenduedoordaintzeko, tributu betebeharpekoak modu sinesgarrian gauzatzen duen edozein jarduketagatik, baita hirugarren baten jarduketagatik betebeharpekoaren kontura eta horren
|
berri
izanik. Hala ere, 390 foru eredua aurkezteak ez du preskripzio epea geldiarazten nahiz eta BEZaren autolikidazioa bertan izan; geldiarazi ere, lurralde erkideko pareko ereduak ez du preskripzioa geldiarazten baina aitorpen horretan ez da BEZ zenbatzen (2021eko ekainaren 22ko AGE).
|
|
|
Preskripzio epea osorik berriro hasiko zen zenbatzen. Subjektu pasiboak modu formalean jakinarazpenaren
|
berri
jaso izan ez balu, lau urteko preskripzio epea 2021eko ekainaren 30ean amaituko zatekeen; preskripzio epea 2020ko abenduaren 30ean geldiarazi zenez, ordea, epe hori ez da amaituko 2024ko abenduaren 30era arte. Nolanahi den ere, iraungitzeagatik, epea ezin daiteke luzatu 2023ko ekainaren 30etik aurrera sei urte 2017ko ekainaren 30etik aurrera zenbatuta.
|
|
|
Zenbait kasutan, Administrazioak erabaki dezake ondasunak prebentzioz enbargatzea, tributu zorren ordainketa segurtatzeko behar den kopuruan. Ikuskizun publikoen kasuan, berbarako, esku hartu eta prebentzioz enbarga daitezke ikuskizunek ekarritako diru sarrerak, baldin eta aurretiaz Tributu administrazioari eman ez bazaio ikuskizunon
|
berri
. Orobat, Administrazio horrek merkatu gaien prebentziozko enbargoa agin dezake, zenbait tributu zorren ordainketa segurtatzeko, hain zuzen ere, establezimendurik izan gabe eta Administrazioari jarduerarik aitortu gabe gauzatzen diren kostu bidezko jardueren gainekoena.
|
|
|
Hala badagokio, arau hausterik edo erantzukizunik ez egotearen gaineko adierazpena jasotzea. e) Zehapenen aurka erabil daitezkeen bideak (errekurtsoak) adieraztea, baita horiek jartzeko epeak eta organoak ere. f) Ezarritako zehapenaren zenbatekoa ordaintzeko lekua, epea eta modua. ...ena. g) Aplikatu diren murrizketen zenbatekoa eskatzeko inguruabarrak zehaztea, halakorik gertatuz gero murrizketa galduko baita. h) Berandutze interesak ez eskatzea, zehapenen eragingarritasuna eten bada zehapenen aurka errekurtsoa edo erreklamazio ekonomiko administratiboa garaiz eta behar bezala jarri delako. i) Ebazpenaren aurka Administrazioarekiko auzi errekurtsoa jar badaiteke, hurrengoaren
|
berri
ematea: zehapena etetea eskatuz gero, eteteari eutsiko zaio organo judizialak eteteari buruz ezer adierazi arte.
|
|
|
Epe hori, gainera, geldiaraziko da hurrengo arrazoiengatik: Tributu administrazioaren edozein jarduketagatik, baldin eta tributu betebeharpekoak modu formalean horren
|
berri
jaso badu, eta helburua zehapena ezartzea bada; tributu betebehar lotuen kasuko arrazoi berdinengatik eta baldintza berdinetan; eta errekurtso edo erreklamazioen bat jartzeagatik, Ekonomia Itunaren Arbitraje batzordearen aurrean gatazka aurkezteagatik, zigor jurisdikzioari erruduntasun testigantza bidaltzeagatik edota Fiskaltzari salaketa aurkezteagatik, baita errekurtso zein erreklamazioetan egi... Betebeharpekoen tributu egoera erregularizatzeko administrazio egintzek erregularizazioaren ondoriozko zehapenak ezartzeko preskripzio epea geldiaraziko dute.
|
|
|
Hori dela-eta, tributu betebehar materiala azkentzeko arrazoiak zehapenak azkentzeko arrazoi ere izango dira: ordainketa, preskripzioa, barkamena, konpentsazioa, eta abar Ildo horretatik, Arabako eta Bizkaiko TFAOek jaso dutenez, zehapenak barkatzea foru arauen bidez soilik egin daiteke; Gipuzkoan, aldiz, Foru Aldundiko Kontseiluak barka ditzake prozedura bakarretik datozen zehapenak 6.000 eurokoak edo hortik gorakoak badira (Batzar Nagusiei horren
|
berri
gero emanez), eta Ogasun eta Finantzen diputatuak gainerako zehapenak barka ditzake.
|
|
|
Horren adibide ditugu, besteak beste, hurrengoak: tributu betebeharrak ez betetzea zergak ez ordaintzea, kasu, edota bestelako eginbeharrak ez betetzea, eginbeharrok zergadunaren edo hirugarrenaren tributu betebeharrarekin lotuta agertu zein ez tributuaren aitorpena ez aurkeztea, edo hirugarrenekin izandako merkataritzako harremanetako datuen
|
berri
ez ematea Ogasunari.
|
|
|
Tributu administrazioa ez dago jarduketak hasteko behartuta salaketa publikoa aurkeztu delako organoak bi aukera ditu: batetik, salaketa artxibatzea erabaki dezake edo, bestetik, jarduketak has daitezke baina kasu horretan salaketa ez da administrazio espedientean sartuko; eta salatzailea ez da interesduntzat joko administrazio jarduketetan eta ez zaio emango prozeduraren garapenaren edo emaitzaren
|
berri
. Salatzailea ere ez dago legitimatuta prozedura horretan errekurtsorik edo erreklamaziorik jartzeko.
|
|
|
Behin behineko likidazioa irmo bihurtzen bada, Administrazioak likidazio hori alda dezake baldin eta berori emateko orduan aintzat hartu ez ziren inguruabar
|
berriak
agertzen badira. Horrenbestez, uler daiteke behin behineko likidazioa izan arren, behin betiko izaera duela likidazioan jasotako autuen gainean eta ezin izango da aldatu aipatutako arrazoiak azaldu ezik.
|
|
|
Erregelamendu bidez berariazko jakinarazpena beharrezkoa ez diren kasuak zehaztu daitezke tributu betebeharpekoari horren
|
berri
eman bazaio. Ulerbidez, horrela gertatuko da adostasun aktaren ondoriozko likidazioen kasuan lurralde erkideko eta Gipuzkoako ikuskapen prozeduretan; bertan, zorra likidatzeko organo eskudunak jarduketa berriak agindu ezik edota beste modu batean likidatu ezik, akta sinatu eta hilabetearen buruan jakinarazitzat emango da likidazioa (TLOren 156.4 artikulua eta Gipuzkoako TFAOren 151.3 artikulua).
|
|
|
Erregelamendu bidez berariazko jakinarazpena beharrezkoa ez diren kasuak zehaztu daitezke tributu betebeharpekoari horren berri eman bazaio. Ulerbidez, horrela gertatuko da adostasun aktaren ondoriozko likidazioen kasuan lurralde erkideko eta Gipuzkoako ikuskapen prozeduretan; bertan, zorra likidatzeko organo eskudunak jarduketa
|
berriak
agindu ezik edota beste modu batean likidatu ezik, akta sinatu eta hilabetearen buruan jakinarazitzat emango da likidazioa (TLOren 156.4 artikulua eta Gipuzkoako TFAOren 151.3 artikulua). Bizkaian eta Araban, adostasun aktaren ondoriozko likidazioa beti jakinarazi behar da, aurrerago ikusiko dugun moduan.
|
|
|
TFAOetan jaso diren kudeaketa sistemak hiru modalitate hauetan oinarritzen dira: a) Autolikidazioaren sistema, ohikoena egun. Subjektu pasiboak berak, betebeharra zenbatzeko garrantzitsuak diren inguruabarren
|
berri
eta zerga egitatea gauzatu duelaren berri Ogasunari emateaz gain, datu aitortuak kalifikatzen ditu Zuzenbidearen arabera eta betebeharra zenbatzen du. Autolikidazioaren emaitza ordaintzekoa bada, ordainketa egin ohi da edo ordainketa geroratzea eskatzen da.
|
|
|
TFAOetan jaso diren kudeaketa sistemak hiru modalitate hauetan oinarritzen dira: a) Autolikidazioaren sistema, ohikoena egun. Subjektu pasiboak berak, betebeharra zenbatzeko garrantzitsuak diren inguruabarren berri eta zerga egitatea gauzatu duelaren
|
berri
Ogasunari emateaz gain, datu aitortuak kalifikatzen ditu Zuzenbidearen arabera eta betebeharra zenbatzen du. Autolikidazioaren emaitza ordaintzekoa bada, ordainketa egin ohi da edo ordainketa geroratzea eskatzen da.
|
|
|
Halako jarduketarik gauzatu ezean, autolikidazioa aldaezina izango da preskripzioa (edo iraungitzea, Bizkaian) gertatu denetik aurrera. b) Aitorpenaren sistema, lehengoa. Honakoetan, subjektu pasiboak betebeharra zenbatzeko garrantzitsuak diren inguruabarren
|
berri
eta zerga egitatea gauzatu duenaren berri ematen dio Ogasunari, baina ez du ezer kalifikatzen ezta betebeharra zenbatzen ere. Prozedura amaitzeko, kudeaketa organoak behin behineko likidazioa eman behar du eta berau jakinaraziz zorra ordaintzeko borondatezko epea irekitzen da (emaitza itzultzekoa ere izan daiteke).
|
|
|
Halako jarduketarik gauzatu ezean, autolikidazioa aldaezina izango da preskripzioa (edo iraungitzea, Bizkaian) gertatu denetik aurrera. b) Aitorpenaren sistema, lehengoa. Honakoetan, subjektu pasiboak betebeharra zenbatzeko garrantzitsuak diren inguruabarren berri eta zerga egitatea gauzatu duenaren
|
berri
ematen dio Ogasunari, baina ez du ezer kalifikatzen ezta betebeharra zenbatzen ere. Prozedura amaitzeko, kudeaketa organoak behin behineko likidazioa eman behar du eta berau jakinaraziz zorra ordaintzeko borondatezko epea irekitzen da (emaitza itzultzekoa ere izan daiteke).
|
|
|
Jarduketarik ezean, likidazioa aldaezina izango da preskripzioa (edo iraungitzea, Bizkaian) gertatu denetik aurrera. c) Ordainagirien bidez aldizka kobratzen diren tributuak. Honelakoetan erregistro, errolda edota matrikula batean alta eman behar da, aitorpenaren lehengo sistemaren arabera, bai eta aldaketa fisiko edo juridikoen
|
berri
emateko aitorpena ere aurkeztu behar da baldin eta horren titulartasuna edo zenbatekoa ukituko bada, eta aitorpenen ondorioz, likidazioa jakinaraziko zaio betebeharpekoari. Hortik aurrerako kobrantzak modu automatikoan bidaliko dira ordainagirien bidez, ezer jakinarazteko beharrik gabe.
|
|
|
Hasieran aurkeztutako autolikidazioa zuzendu daiteke autolikidazio osagarria (aurrekoa aldatzen duena datu
|
berriak
gehituz, aitortu gabeko datuak gehienetan) edo ordezkoa (zuzenketaren ondorioz datu akastunak datu zuzenekin ordezten badira) aurkeztuta43, baldin eta ordaintzeko kopuru handiagoa edota itzultzeko kopuru txikiagoa dakartenean, hau da, hasierako autolikidazioa Ogasun publikoaren kaltetan egin bada (Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 117 artikulua eta Bizkaiko TFAOren 119 artikulua). Hori bai, borondatezko epetik kanpo aurkeztuz gero, autolikidazio horiek epez kanpoko izaera izango dute edozein kasutan.
|
|
|
Administrazioak eskuratu edo eskualdatzen diren ondasun higiezinen balioaren
|
berri
emango du; balio hori loteslea izango da Administrazio eskudunarentzat, eta du balio handiagorik aplikatu. Lurralde erkidean, interesdunari balioa jakinarazi eta hurrengo hiru hilabeteetan zehar izango da loteslea; Bizkaian, hiri lurreko ondasun higiezinen balioa izango da esleitu beharreko gutxieneko balioa, abenduaren 3ko 163/ 2013 Foru Dekretua aplikatzearen ondorioz; Araban esaten denez, emandako balio hori kontuan hartzeko gutxieneko balioa izango da tributu bakoitzaren arauketak ezarritako lotura eta norainokoarekin; eta Gipuzkoan, gehienetan, katastro balioarekin bat dator, baina balioa loteslea izateko eta horren norainokoa zehazteko tributu bakoitzaren araua begiratu da.
|
|
|
Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 115 artikuluaren arabera, eta Bizkaiko TFAOren 117 artikuluaren ariora, tributu aitorpena agiria da; agiri hori dela bide, betebeharpekoak Tributu administrazioari adierazi edo aitortzen dio tributuak aplikatzeko garrantzia duen edozein egitate burutu duela. Esangura zabalean, autolikidazioa ere aitorpen mota bat da, horren bidez Administrazioari zerga egitatea gauzatu duenaren
|
berri
ematen baitio zergadunak, nahiz eta, horrekin batera, zorra ala itzultzeko edo konpentsatzeko kopurua zehazteko behar diren kalifikazioa eta zenbaketa egin.
|
|
|
Tributu egoera erregularizatzeko jokabidea, beraz, aitorpena epez kanpo aurkeztea da, Administrazioak likidazio egokia eman dezan, baita autolikidazioa epez kanpo aurkeztea ere; kasu bietan, zorra ordaindu behar da. Baldintza honen barruan daude, bai aitorpena nahiz autolikidazioa epez kanpo aurkeztea, bai aurretik aurkeztu ziren aitorpen edo autolikidazioak ordezteko (ordezkoak) edo osatzeko (osagarriak) aitorpen edo autolikidazio
|
berriak
aurkeztea. Horietan guztietan, erregularizazioaren ondorioz hasierako likidazioan
|
|
|
Edozein kasutan, zorra erregularizatu behar da Administrazioak tributu betebeharpekoari errekerimendua bidali aurretik. Eta tributuzko arau hausteak gauzatzean erantzukizunetik askatzeko arrazoiak jorratu ditugunean esan bezala, aurretiazko errekerimendutzat hartuko dira tributu betebeharpekoen tributu zorra aitortzeko, erregularizatzeko, egiaztatzeko, ikuskatzeko, ziurtatzeko edo likidatzeko egiten diren administrazio jarduketa guztiak, modu formalean tributu betebeharpekoari horien
|
berri
emanez gero69 Aurretiazko errekerimenduak kudeaketa organoek zein ikuskapen organoek egin ditzakete; behin errekerimendua jasota ezin da zorra erregularizatu ezta epez kanpo aitortzeagatik ezarritako errekarguak ere aplikatu.
|
|
|
betebeharpekoak motu propio kontabilitateko agiriak ekarri baditu aurretiazko errekerimendurik gabe. Baina berrikusteko jarduketak Administrazioaren esku dauden datuak kontabilitatean jasotako idazpenekin bat datozen ala ez egiaztatzeko baino ezin dira izan. betebeharrei begira ere, azken kasu horretan ebazpena emateko aintzat hartu ez diren inguruabar edo egitate
|
berriak
aurkitu ezean.
|
|
|
Bizkaiko eta Gipuzkoako TFAOek arautzen dute prozedura hori (124 bis artikulua), eta horren arrazoia da autolikidazioaren bidez hasitako prozeduretan iraungitze epea onartu izana, Arabako Lurralde Historikoan ez dagoena, alegia. Era berean, prozedura erabiliko da behin behineko likidazioak berrikusteko autolikidazioaren edo aitorpenaren bidez hasitako prozeduren ondorioz eman badira likidazio horiek, baldin eta, tributu zorra zehazteko Tributu administrazioak duen ahala egikaritzeko preskripzioedo iraungitze epean, inguruabar
|
berriak
aurkitzen badira eta likidazioak aldatzea beharrezkoa bada.
|
|
|
Kontrara, Ezin izango da hasi autolikidazioak eta behin behineko likidazioak berrikusteko prozedura bat, baldin eta behin betiko likidazioa eman bada edota egiaztapen mugatuko prozedura baten pean tributu betebeharra edo haien osagaiak jarri badira, egitate nahiz inguruabar
|
berriak
aurkitu ezik, hots, prozedura ebazteko aintzat hartu ez zirenak aurkitu ezik.
|
|
|
Edozein kasutan, Tributu administrazioak behin behineko likidazio
|
berriak
eman ditzake prozedura honetako likidazioa aldatzeko, beti ere egitatea edo inguruabar berriak gertatzen badira, besteak beste, aurreko behin behineko likidazioetan kontuan hartu ez diren beste inguruabar batzuk agertzen badira, likidazioak formazko akatsak edo akats aritmetikoak baditu, datu aitortuak ez badatoz Administrazioaren esku dauden datuekin, edo indarreko arauketa bidegabe aplikatu bad... Bizkaiaren kasuan, ahal hori autolikidazioak eta behin behineko likidazioak berrikusteko prozeduraren bitartez gauzatu behar da, TFAOren 124.bis artikuluak jaso bezala.
|
|
|
Edozein kasutan, Tributu administrazioak behin behineko likidazio berriak eman ditzake prozedura honetako likidazioa aldatzeko, beti ere egitatea edo inguruabar
|
berriak
gertatzen badira, besteak beste, aurreko behin behineko likidazioetan kontuan hartu ez diren beste inguruabar batzuk agertzen badira, likidazioak formazko akatsak edo akats aritmetikoak baditu, datu aitortuak ez badatoz Administrazioaren esku dauden datuekin, edo indarreko arauketa bidegabe aplikatu bada. Bizkaiaren kasuan, ahal hori autolikidazioak eta behin behineko likidazioak berrikusteko prozeduraren bitartez gauzatu behar da, TFAOren 124.bis artikuluak jaso bezala.
|
|
|
Administrazioak egiazta ditzake interesdunak aitorpen edo autolikidazio batean aitortutako balioak. Administrazioak zehaztutako balioa eta tributu betebeharpekoak aitortutakoa bat ez badatoz, hark bere balioespenaren
|
berri
emango dio zergapekoari, behar bezala arrazoituta, behin behineko likidazioaren jakinarazpenean, aurretik jakinarazita egon ezean. Betebeharpekoak errekurtsorik edo erreklamazio ekonomiko administratiborik jar dezake behin behineko likidazioaren aurka, baina Administrazioaren balioespenaren aurka peritu tasazio kontrajarria soilik sustatu ahal izango du (likidazioa balioa zehazteko egintzatik aparte modu lokabean jakinarazi ezik).
|
|
|
Prozedura honen zioz egiaztatutako balioak ondorioak sortuko ditu gainerako betebeharpekoen aurrean. Tributu bakoitzaren foru arauak agin dezake balio horren
|
berri
eman ahal izatea betebeharpekoek horren aurka egin dezaten edo peritu tasazio kontrajarria susta dezaten; osterantzean, balioespenaren aurka egin ahal izango dute baliabide berdinekin balio berria aplikatu nahi den geroko prozeduraren baitan.
|
|
|
Halakoetan, betebeharpekoak hiru modutan erreakzionatu dezake: balioespenaren aurka ez eginez (balio
|
berria
bere aldekoa bada), horren aurka eginez, edota peritu tasazio kontrajarria berriro sustatuz (balio berria kaltegarria bada berarentzat), gorago azaldu dugun moduan eta balio berria lehenengoz aplikatu nahi denean edota balio horren berri ematen diotenean.
|
|
|
Halakoetan, betebeharpekoak hiru modutan erreakzionatu dezake: balioespenaren aurka ez eginez (balio berria bere aldekoa bada), horren aurka eginez, edota peritu tasazio kontrajarria berriro sustatuz (balio
|
berria
kaltegarria bada berarentzat), gorago azaldu dugun moduan eta balio berria lehenengoz aplikatu nahi denean edota balio horren berri ematen diotenean.
|
|
|
Halakoetan, betebeharpekoak hiru modutan erreakzionatu dezake: balioespenaren aurka ez eginez (balio berria bere aldekoa bada), horren aurka eginez, edota peritu tasazio kontrajarria berriro sustatuz (balio berria kaltegarria bada berarentzat), gorago azaldu dugun moduan eta balio berria lehenengoz aplikatu nahi denean edota balio horren
|
berri
ematen diotenean.
|
|
|
Egiaztapen mugatuko prozedura baten ebazpena eman ondoren, Tributu administrazioak ezin izango du egiaztatutakoa berriz erregularizatu, gero beste egiaztapen mugatuko prozedura batean edo ikuskapen prozedura batean ebazpenean adierazitakoez beste jarduketa batzuen ondoriozko egitate edo inguruabar
|
berriak
antzeman ezean. Betebeharpekoak, edo beraren ordezkariak, berariaz adierazten badu tributu zorrean eragina duten egitateekin eta elementuekin ados dagoela, ezin izango dira aurkaratu, egitezko okerra gertatu dela frogatu ezean (Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 134 artikulua eta Bizkaiko TFAOren 133 artikulua).
|
|
|
Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 135 artikuluak eta Bizkaiko TFAOren 134 artikuluak jaso duenez, tributu ikuskapena honako administrazio eginkizunak gauzatzean datza52: a) tributu betebeharren egitezko kasuak ikertzea, Administrazioak ezagutzen ez dituenen
|
berri
jakiteko; b) betebeharpekoek aurkeztutako aitorpenen eta autolikidazioen benetakotasuna eta zehaztasuna egiaztatzea; c) informazioa lortzeko jarduketak burutzea; d) tributu betebeharrak zehazteko beharrezkoak diren balioak egiaztatzea; e) onura fiskalak edo pizgarriak lortzeko, itzulketak lortzeko eta tributu araubide bereziak aplikatzeko baldintzak betetzen direla egiaztatzea; f) Ikuskapen jardu... Eta Araban, gainera, esan dugun moduan, egiaztapen mugatuko jarduketak burutzea gehitu
|
|
|
Jarduketa partzialen kasuan, betebeharpekoak hamabost eguneko epea izango du, jarduketa partzialak hasi direla jakinarazten zaionetik zenbatzen hasita, jarduketok orokorrak izan daitezela Administrazioari eskatzeko (Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 146 artikulua eta Bizkaiko TFAOren 145 artikulua)). Edozein kasutan, prozedura hasteko komunikazioan betebeharpekoak jarduketetan izango dituzten eskubideen eta betebeharren
|
berri
ere eman behar zaio.
|
|
|
a) Preskripzioa ez da etentzat joko. Kasu hauetan, preskripzio epea berriro zenbatzen hasiko da eten denetik jarduketei berriz ekiten zaienean interesdunari horren
|
berri
jakinarazi eta gero. b) Etetearen aldia edo gehieneko epea gainditu aurretik eta ondoren jarduketei berriz ekin arte, betebeharpekoak egiten dituen ordainketak borondatezkoak direla uste izango da (errekerimendurik gabekoak) eta ez da haiengatik zehapenik ezarriko, bai ordea, bidezko errekarguak eta berandutze interesak (eta Bizkaian, beti TFAOren 203 artikuluan ezarritako zehapena epez kanpo aur...
|
|
|
Ikuskapen txostenaren aurka ezin izango da jarri ez errekurtsorik ez erreklamaziorik, baina txostenaren ondoriozko egintzen eta likidazioen aurka jartzen direnetan txostenean proposatutako erregularizazioaren egokitasuna planteatu ahal izango da. Halaber, erregularizazioa loteslea da Administrazioarentzat; Administrazioak ezin izango ditu egiztatutako elementu berdinak berriz erregularizatu, geroko egiaztapen mugatuko prozedura batean edo ikuskapen prozedura batean txostenean azaldutakoak ez beste jarduketa batzuen ondorioz egitate eta inguruabar
|
berriak
agertu ezik.
|
|
|
Errekurtso bidean zehar, beste interesdun batzuk agertuz gero, tramitazioa ez da eteten ezta atzera ekartzen ere. Haatik, organo ebazlea konturatzen bada agertu ez diren zuzeneko interesdunak egon badaudela, orduan horiei erreklamazioaren
|
berri
emango die, alegazioak egin ditzaten. Horiei ezer jakinaraziz gero, ebazpenak ez du ondoriorik izango interesdun berrientzat.
|
|
|
Haatik, organo ebazlea konturatzen bada agertu ez diren zuzeneko interesdunak egon badaudela, orduan horiei erreklamazioaren berri emango die, alegazioak egin ditzaten. Horiei ezer jakinaraziz gero, ebazpenak ez du ondoriorik izango interesdun
|
berrientzat
.
|
|
|
Edozein kasutan, deuseztatze errekurtsoa jarri behar da organo ekonomiko administratiboaren aurrean idazki baten bidez. Errekurtso idazkian alegazioak jasoko dira, eta dagozkion frogak erantsiko zaizkio, TFAOek ezarritako arrazoiak badaudela frogatzeko: a) Erreklamazioa ez onartzeko erabakia ez delako behar bezala adierazi. b) Behar den moduan aurkeztutako alegazioak edo frogak ez direla aurkeztu adierazten delako. orduan, erreklamazio egileak faktura egin ahal izango du, erreklamatuaren izenean eta kontura, Auzitegiari aurretiaz horren
|
berri
emanez gero. c) Ebazpenean erabateko eta ageriko inkongruentzia dagoelako. d) Uko egiteagatik, atzera egiteagatik, prozedura iraungitzeagatik, prozeduraz kanpo auzia konpontzeagatik edota prozeduraren objektua gerora galtzeagatik jarduketak artxibatu direlako. Azken arrazoia Araban baino ez da jaso (TFAOren 243 artikulua).
|
|
|
Ikuskapen txostenaren aurka ezin izango da jarri ez errekurtsorik ez erreklamaziorik, baina txostenaren ondoriozko egintzen eta likidazioen aurka jartzen direnetan txostenean proposatutako erregularizazioaren egokitasuna planteatu ahal izango da. Halaber, erregularizazioa loteslea da Administrazioarentzat; Administrazioak ezin izango ditu egiztatutako elementu berdinak berriz erregularizatu, geroko egiaztapen mugatuko prozedura batean edo ikuskapen prozedura batean txostenean azaldutako jarduketa batzuen ondorioz egitate eta inguruabar
|
berriak
aurkitu ezik.
|
|
|
Hasteko, komunikazioak erabiltzen dira tributu betebeharpekoari Administrazioaren alde bakarreko agiriak jakinarazteko, bi helburuekin: prozeduraren hasieraren
|
berri
edo garrantzizko egitate eta inguruabarren berri ematea; eta edozein pertsonari beharrezko errekerimenduak egitea. Komunikazioak eginbideetara bil daitezke.
|
|
|
Hasteko, komunikazioak erabiltzen dira tributu betebeharpekoari Administrazioaren alde bakarreko agiriak jakinarazteko, bi helburuekin: prozeduraren hasieraren berri edo garrantzizko egitate eta inguruabarren
|
berri
ematea; eta edozein pertsonari beharrezko errekerimenduak egitea. Komunikazioak eginbideetara bil daitezke.
|
|
|
Adostasun akten ostean tributu betebeharpekoari likidazioa jakinaraziko zaio. Likidazio egin behar den unea baino lehen organo eskudunaren ustez aktan jasotako likidazio proposamena aldatu balitz, organoak horren
|
berri
emango dio betebeharpekoari, likidazioarekin bere adostasuna ala desadostasuna berriro adieraz dezan. Gipuzkoan, oro har, TFAOren 151.3 artikuluaren arabera, adostasun aktak jasotako proposamenaren ondoriozko likidazioa isilbidez jakinarazi eta eman dela uste izango da, hilabetea igaro bada akta sinatu eta biharamunetik zenbatzen hasita.
|
|
|
Konstituzioaren 134.4 artikuluak xedatu duenaren ildotik, Aurrekontuen Legea kasuan kasuko ekitaldi ekonomikoaren lehen egunerako onetsita ez badago, ulertuko da aurreko ekitaldiko aurrekontuak zuzenean luzatu direla,
|
berriak
onetsi arte. Horretara ziurtatzen da Estatuak bere jarduerari ekin ahal izatea, nahiz eta edozein kari dela bide, ekitaldiaren hasieran aurrekontu onetsirik ez egon.
|
|
|
4.4 Gastu
|
berriak
onestea ekitaldiaren barruan
|
|
|
Behin Aurrekontuen Foru araua onetsi eta gero, aurrekontuak betearazteko fasea hasten da eta fase hori Administrazioari dagokio, aurrerago esan bezala. Hala eta guztiz ere, gerta daiteke ekitaldiaren barruan gastu
|
berriak
sortzea, eta Batzar Nagusiek berriro esku hartu behar izatea, hasierako aurrekontuak aldatzeko foru arauak emanda: aparteko kredituen lege edo kreditu gehigarrien legeak, transferentziak, zabalkuntzak, eransketak
|
|
|
Gainera, kautelazko neurriek kalteak eragin baditzakete, bestelako bermerik eska dezake auzitegiak; hortaz, egintzaren etetea ez da zuzenean gertatuko bide ekonomiko administratiboan gertatu aldera. Prozesuaren objektua ez da aurkaraturiko egintza, ezpada demandaren eta horren aurkakoaren uziak; ezin dira arrazoi edo argudio
|
berriak
erabili, hots, aurretiaz jarri diren administrazio errekurtso eta erreklamazioetan erabili behar izan dira.
|
|
|
Arrazoi hauek direla-eta geldiaraziko da preskripzio epea: a) Estatu laguntzari lotuta Europako Batzordeak edo haren eskariz Tributu administrazioak eginiko edozein jarduketagatik. b) Tributu administrazioaren edozein jarduketagatik, baldin eta tributu betebeharpekoak modu formalean horren
|
berri
jaso badu, eta helburua hauetarikoa bada: berreskuratze erabakiak ukitutako elementuen ondoriozko tributu zorra aitortu, erregularizatu, egiaztatu, ikuskatu, segurtatu eta likidatzea, edo berau ordaintzea. c) Tributu zorra likidatu edo ordaintzeko, tributu betebeharpekoak modu sinesgarrian eginiko edozein jarduketagatik, edo errekurtso egokiak jartzeagatik.
|
|
|
Funtzioak funtsek bete beharreko helburuen araberako azpizatiak dira (horrela, 4 taldean, esaterako, honako funtzio hauek daude: Nekazaritza, Abelzaintza eta Arrantza; Industria, Energia eta Teknologi
|
berriak
; Etxebizitza eta Hirigintza; Garraio publikoa; Azpiegiturak; Ikerketa, Garapena eta Berrikuntza; eta Bestelako Jarduketak). Azpifuntzioek programak biltzen dituzte, gauzatu beharreko jardueren arabera.
|
|
|
Finantza pasiboak. d) Ordainketa globaleko kredituen Funtsa. Funts horren bidez, beste ordainketa kreditu batzuen zuzkiduran gerta daitezkeen gabeziei edo zuzkidurarik ez duten beharrizan
|
berriei
aurre egiteko, bai eta kreditu zabalgarriak finantzatzeko ere. Funtsaren zuzkidurak ez du aurrekontuko ordainketa kredituen guztirako zenbatekoaren% 5 gainditu behar.
|
|
|
Nolanahi den ere, ebazpena eman zeneko baldintzak ikusita eta epai hori geroago ez delako berretsi, uler daiteke, kontrara, hobariak eta salbuespenak ezarri nahiz ezabatzeko lege erreserbaren printzipioaren mende daudela. Ildo horretatik, Lege dekretuz arautu daitezkeen gaiei buruz Epaiak ezarritako doktrina ez zuen Konstituzio Auzitegiak errepikatu arazo bera aztertu zuenean urriaren 28ko 182/ 1997 Epaian; horren ordez, Auzitegiak argudio
|
berriak
bilatu zituen Lege dekretuaren erabilera debekatzeko arauak aldatu behar zirenean baldin eta betebeharpekoaren egoera modu nabarmenean aldatzen bazen ekonomia ahalbidearen araberako ordaintzeko betebeharrari zegokionez.
|
|
|
Adibiderik garbiena zenbait onura fiskaletan dakusagu: lege
|
berriak
aurretik zeuden onurak ezabatzen ditu, baina lege zaharraren arabera eman zirenek indarrean diraute.
|
|
|
Ildo beretik, nazioarteko erakundeek ere bultzatu egin dituzte hitzarmen horiek; horretara, asko zabaldu da Ekonomia Garapen eta Lankidetzarako Erakundeak (EGLEOCDEk) proposaturiko Hitzarmen Eredua. Gure artean eta Europar Batasunean, neurri
|
berriak
hartu dira, ez bakarrik estatuen arteko interferentziak saihesteko, ezpada batera jardun ahal izateko tributuen arloan, hots, tributu sistema desberdinen arteko harmonizazioa erdiesteko egunen batean.
|
|
|
Arrazoinamendua, itxuraz, arras argia zen: Konstituzioko lege erreserba printzipioaren arabera, botere legegilearen egintzen bidez bakarrik sor daitezke tributu
|
berriak
edo arau daitezke tributuen oinarrizko osagaiak. Analogiak eta, oro har, integrazioakarau berriaren sorrera dakar, lehenago araututa ez zegoen kasurako; sormen hori interpretatzaileak edo araua aplikatzen duenak egiten du, hots, legegilea ez den pertsona batek.
|
|
|
Konstituzioko lege erreserba printzipioaren arabera, botere legegilearen egintzen bidez bakarrik sor daitezke tributu berriak edo arau daitezke tributuen oinarrizko osagaiak. Analogiak eta, oro har, integrazioakarau
|
berriaren
sorrera dakar, lehenago araututa ez zegoen kasurako; sormen hori interpretatzaileak edo araua aplikatzen duenak egiten du, hots, legegilea ez den pertsona batek. Ondorenez, analogiaren aplikazioak lege erreserbaren printzipioa hausten du.
|
|
|
Ezin baiezta daiteke analogiak Zuzenbidea ex novo sortzen duenik, edo kasu zehatzari aplikatu beharreko erregelak eratzen dituenik. Analogiak ez du ezer
|
berririk
sortzen, printzipio juridikoen garapena besterik ez baita erakunde hori; printzipiook antolamendu jakin batean nahitaez dauden heinean, berez dute nolabaiteko arauzko balioa. Egin eginean ere," lege erreserba" adierazmoldearekin Zuzenbidearen iturriei dagokien arazoa aipatu nahi izan da, eta analogiaren bidezko integrazioaren arazoa esparru desberdin batean kokatzen da.
|
|
|
Tributu sistemen azken urteotako bilakaera hobeto ulertzeko, bi ideia azpimarratu genituzke. Alde batetik, tributu sistema ekonomia agerpen orori hedatu zaio, gastu publikoa etengabe handitu ahala gastu horri aurre egiteko diru iturri
|
berriak
bilatu direlako. Bestetik, printzipio juridikoek garrantzi handiagoa hartu dute tributu sistemak eratzean, zergadunen bermeak garatu, tributu motak artezago arautu eta ekonomia ahalbideari hobeto egokituz.
|
|
|
Eztabaida daiteke figura horien bidez tributu betebeharraren egitura aldatzen den ala ez, subjektu
|
berriak
sortzen diren ala ez, baita tributu horietan betebeharraren sortzapena aldatzen den ala ez ere. Hiru tresna arautu dira:
|
|
|
TFAOek (eta TLOk) agintzen dutenez, Espainiako egoiliar ez diren tributu betebeharpekoek ordezkaria izendatu behar dute, Espainian egoitza duena. Izendapen horren
|
berri
eman behar zaio Tributu administrazioari.
|
|
|
4.12.4 Egoitzaren
|
berri
ematea
|
|
|
Administrazioak eska diezaieke subjektu pasiboei euren egoitza non dagoen adierazteko. Norbanakoak, bestalde, egoitza aldatzen duen bakoitzean, horren
|
berri
eman behar dio Administrazioari15 Subjektuak eginbehar hori
|
|
|
Ordainketa borondatezko epean egin ezean, betearazpen bidea hasten da, Administrazioak zor ordaindu gabekoaren
|
berri
izanez gero. Orduan, berandutze interesak eta betearazpen aldiko errekarguak sortzen dira alde batetik eta, horrez gain, zergadunak prozedura betearazlearen kostuak ordaindu behar ditu.
|
|
|
Eskualdatzen den ondasunaren gaineko eskubide erreal hutsa besterik ez da, hain zuzen ere, bermearekin lotutako eskubidea, eskualdaketa kargatzen duen tributua ordainduko dela bermatzen baita. Beraz, eskuratzaileak berriro eskualdatzen badu ondasuna, pertsona hori betebeharretik aske gelditzen da, eta titular
|
berriak
jasan behar du ondasunaren gainean dagoen betebeharra.
|
|
|
autonomia erkidegoei ordainarazpen parafiskalekin finantzaturiko eskumenak transferitu zaizkie, ordainarazpenok erkidegoetako parlamentuek lege bidez arautu dituztelarik; gainera, Tasa eta Prezio Publikoen 8/ 1989 Legeak ordainarazpen parafiskal guztiak arautu nahi izan ditu, baina ez du helburu hori bete. Beste aldetik, esan behar da gaur egun ordainarazpen parafiskal zahar gehienak konstituzioprintzipioen menpe daudela, baina Estatuaren esku hartzeak ordainarazpen
|
berriak
sortu ditu, prezioak arautuz edo konpentsazio eskubideak ezarriz.
|
|
|
Zerga egitatea, beraz, arauak finkatutako egitezko kasua zen, eta, berori burutzean, tributu betebeharra sortzen zen. Ildo horretatik, likidazio egintzak ondorio
|
berriak
zekartzan aurreko egoera juridikoari begira, baina ondorio horiek zerga egitatetik sortutako betebeharra eskatzeko moduko betebehar bihurtzen dute, alegia, likidazio egintzak izaera adierazlea baino ez dauka.
|
|
|
Europatik zehar Frantziatik zetorren zentralismoaren joera zabaldu zen, Estatu indartsua sortzeko herritar guztientzat zuzenbide bakarrarekin. Erregimen Zaharrari eusteko aldekoen kontserbadoreaketa joera
|
berrien aldekoen
liberalakarteko gatazka hasi zen. Nafarroako eta Lurralde Historikoen foruak iraganarekin lotzen ziren eta liberalen begietan gainditu beharreko tresnak ziren; kontserbadoreentzat, ostera, zaindu beharrekoak ziren.
|
|
|
Edu berean, 1839ko urriaren 25eko eta 1876ko uztailaren 21eko legeak behin betiko indargabetu ditu, oraindik legeon zatien bat indarrean egon bazitekeen Arabari, Bizkaiari eta Gipuzkoari begira. Amaitzeko, 1979ko autonomia estatutua onestean, diputazioak ez diren erakunde
|
berriak
ekarri ditu Estatuaren eta Euskadiren finantza harremanetan ere esku hartuz: autonomia erkidegoaren erakundeak.
|
|
|
Tributuen arloan, oraingoan ere, behar besteko malgutasunarekin jokatu da zergetan gertatu diren lege aldaketetara egokitzeko; arauketa, alabaina, zerga
|
berrietara
zabaldu da eta aukera berriak hartzen ditu barne. Horren adibide izan daiteke Espainiaren sarrera Europako Ekonomia Erkidegora 1986an, Ekonomia Ituna aldatu behar izan zen zerga berri batera egokitzeko:
|
|
|
Tributuen arloan, oraingoan ere, behar besteko malgutasunarekin jokatu da zergetan gertatu diren lege aldaketetara egokitzeko; arauketa, alabaina, zerga berrietara zabaldu da eta aukera
|
berriak
hartzen ditu barne. Horren adibide izan daiteke Espainiaren sarrera Europako Ekonomia Erkidegora 1986an, Ekonomia Ituna aldatu behar izan zen zerga berri batera egokitzeko:
|
|
|
Balio Erantsiaren gaineko Zerga. Ondoren, beste aldaketa batzuk gehitu dira, batzuetan tributu
|
berriak
sortu direlako, beste batzuetan araugintza ahalmena handitu delako, Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergan edo Sozietateen gaineko Zergan, kasu. Zergapetze bikoitza saihesteko nazioarteko tratatuen antza dauka, hortaz tributu ahalmenak banatzen dira subiranotasun ezberdinen artean lotura puntuen arabera.
|
|
|
Sartu ere, 2002ko Itunak aldaketa handiak sartu zituen bi horiek zehazteko eta lurralde erkideko Legearekin koordinatu zen. Garai hartan, abenduaren 27ko 21/ 2001 Legea, Autonomia Estatutudun Hirien eta Lurralde Erkideko Autonomia erkidegoen Finantzaketa sistema
|
berriaren
Neurri Fiskal eta Administratiboak arautu zituena indarrean zegoen (egun abenduaren 18ko 22/ 2009 Legeak indargabetuta, baina lege horretan diraute halako irizpideak).
|
|
|
Egoiliar izate
|
berrian
pertsona fisikoak jarraian emandako denbora gutxienez hiru urtez luzatzen den kasuetan izan ezik, Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren eta Ondarearen gaineko Zergaren ondorioetarako, aldaketarik ez dela izan pentsatuko da ondorengo inguruabarrak gertatzen direnean: a) Egoiliarra izateaz aldatzen den urtean edo hurrengoan, Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren zerga oinarria aldaketaren aurreko urtean izandako zerga oinarria baino %50 handiagoa izatea, gutxienez.
|
|
|
Tributu administrazioen arteko akordioz edota Arbitraje batzordeko ebazpenez egoitza fiskala ofizioz aldatu bada, egoitza
|
berriak
hurrengo hiru urte jarraietan dirauela uste izango da, kontrakoa frogatu ezean.
|
|
|
Nazioarteko zuzenbide publikoari helduta, zuzenbide hori azken aldian berrindartu egin da guk dugun adibiderik hurbilena Europar Batasuna da, nazioarteko erakunde
|
berriak
sortu eta estatu kideek euren subiranotasunaren zati bat galdu duten neurrian; azken finean, oso lotura estua dago subiranotasunaren eta Estatuek dituzten finantza ahalmenen artean.
|
|
|
Nazioarte mailan gauzatzen diren ekonomia harremanak gero eta ugariagoak dira; horrez gain, Estatuen tributu boterearekiko menpekotasuna ezartzeko irizpidea ere aldatu egin da, orain egoiliarra izatearen irizpidea erabiltzen baita, naziotasunaren ordez. Bi inguruabar horiek direla medio, arazo
|
berriak
sortu dira (zergapetze bikoitza, diru-laguntzak sozietate pribatu edo publikoei ematea), eta arazook nekez konpon daitezke diziplina juridiko bakarraren ikusmoldetik.
|
|
|
Lehenengoan, tributua zer den jakiteko oinarrizko kontzeptuak ikusten dira; beste hitz batzuez esanik, tributuak Zuzenbidearen barruan duen garrantzia azaltzen da. Horrez gain, tributuaren arauzko iturriak aztertzen dira bereziki Konstituzioak xedatutako printzipioak, eta tributuak ezarri eta biltzen dituzten erakunde publikoen
|
berri
ere ematen da. Behin tributua zer den, nola ezartzen den eta nork ezarri eta biltzen duen jakin eta gero, tributuekin loturiko prozedurak jorratu behar dira.
|
|
|
— Elkarlanerako, Administrazio biek beharrezkoa duten informazio guztia emango diote elkarri, baterako ikuskapen planak prestatuko dituzte, arauak indarrean jarri aurretik horien
|
berri
elkarri emango diote; eta nazioarteko akordioek Ekonomia Ituna betetzeko orduan inolako eraginik baldin badute, akordio horietan Euskadiko erakundeak parte hartzea ahalbidetuko du Estatuak.
|
|
|
4.12.4 Egoitzaren
|
berri
ematea 162
|
|
|
4.4 Gastu
|
berriak
onestea ekitaldiaren barruan 366
|
|
|
Eta horrela doa mundua, jira eta jira, eskuliburuak gora eta behera. Eta eskuliburuen artean, eman diezaiogun ongietorria honako honi, euskarazko eskuliburuen multzora datorren sortu
|
berri
honi. Ikaslearen zerbitzura jarri
|
|
|
Hitzarmen kolektiboaren bidez edo, halakorik izan ezean, enpresa akordioaren bidez, ezarri behar dira jarraitutasunik gabeko langile finkoei egin beharreko deia arautzeko irizpide objektibo eta formalak (adibidez, deiak antzinatasunaren arabera egitea). Edozein kasutan, deia egin behar da idatziz edo langile interesdunari deia behar bezala jakinarazi zaiola egiaztatzeko balio duen edozein bide baliatuta, laneratzeko baldintzen inguruko jarraibide zehatzen
|
berri
emanez eta aurrerapen egokiarekin.
|
|
|
Enpleguaren zerbitzu publikoak agiri hori luzatu eta horren
|
berri
emango dio langilearen enpresaburuari ez ezik, Laneko eta Gizarte Segurantzako Ikuskatzailetzari ere, konturatzen denean gehieneko denbora mugak gainditu direla.
|
|
|
Kasu horretan, enpresaburuak, aipatu epea bete eta hurrengo 10 egunetan, agiri bat eman behar dio langileari, enpresan langile finkoaren izaera lortu izana justifikatzen duena. Inguruabar horren
|
berri
emango die langileen lege ordezkariei ere.
|
|
|
(c) Enpresaburuak lanpostu hutsen inguruan informatu behar ditu aldi baterako lan kontratuak dituzten langileak, prestakuntzarako lan kontratua duten langileak barne, bermatu ahal izateko osterantzeko langileen aukera berberak izango dituztela lanpostu iraunkorrak lortzeko. Informazio horren
|
berri
eman daiteke enpresako nahiz lantokiko leku egoki batean jendaurreko iragarkiak jarrita edo negoziazio kolektiboan ezarritako beste bide batzuk erabilita, baldin eta bide horiek informazioa langileengana helduko dela ziurtatzen badute. Halaber, informazio horren berri emango zaie langileen lege ordezkariei.
|
|
|
Informazio horren berri eman daiteke enpresako nahiz lantokiko leku egoki batean jendaurreko iragarkiak jarrita edo negoziazio kolektiboan ezarritako beste bide batzuk erabilita, baldin eta bide horiek informazioa langileengana helduko dela ziurtatzen badute. Halaber, informazio horren
|
berri
emango zaie langileen lege ordezkariei.
|
|
|
Enpresaburuak, ahal duen neurrian, kontuan hartu behar ditu berritze eskaerak. Eta ezin duenean berritzea onartu, arrazoitu egin du bere ezezkoa, eta idatziz emango dio horren
|
berri
langileari.
|
|
|
(d) RED Mekanismoa aplikatu bitartean ezin da aparteko ordurik egin, enpresatik jarduera gehiagorik atera eta lan kontratazio berririk egin. Alabaina, muga hori ez da aplikatuko kontratazio edo jarduera ateratze
|
berriek
zein lantoki ukitu eta lantoki horretan lan kontratua etenda edo lanaldia murriztua duten langileek ezin badute, euren prestakuntzarengatik, gaitasunarengatik edo bestelako arrazoi objektibo eta justifikatuengatik, kontratazio edo jarduera ateratze berriei eratxikitako eginkizunak gauzatu. Edozein kasutan, enpresaburuak aldez aurretik informatu du langileen lege ordezkaritza horren guztiorren gainean.
|
|
|
(d) RED Mekanismoa aplikatu bitartean ezin da aparteko ordurik egin, enpresatik jarduera gehiagorik atera eta lan kontratazio berririk egin. Alabaina, muga hori ez da aplikatuko kontratazio edo jarduera ateratze berriek zein lantoki ukitu eta lantoki horretan lan kontratua etenda edo lanaldia murriztua duten langileek ezin badute, euren prestakuntzarengatik, gaitasunarengatik edo bestelako arrazoi objektibo eta justifikatuengatik, kontratazio edo jarduera ateratze
|
berriei
eratxikitako eginkizunak gauzatu. Edozein kasutan, enpresaburuak aldez aurretik informatu du langileen lege ordezkaritza horren guztiorren gainean.
|
|
|
Kontratuak enpresaburuaren heriotzarengatik azkendu ahal izateko nahiko izango da jaraunsleek ez eustea enpresa jarduerari eta horren
|
berri
langileei ematearekin, enplegu erregulazioko espedientera jo beharrik gabe [ikusi martxoaren 20ko 37/ 1986 KAE].
|
|
|
Kaleratzea egiten bada azaldu berri den prozedura bete gabe, enpresaburuak kaleratze
|
berria
egin ahal izango du, aurreko kaleratzean bete gabeko betekizunak beteta. Kaleratze berri hori 20 eguneko epean egin ahal izango da bakarrik, lehenengo kaleratzea egin eta hurrengo egunetik zenbatzen hasita; kaleratze berri hori zein datatan egin eta kaleratzeak data horretatik aurrera bakarrik sortuko ditu ondoreak.
|
|
|
O 15 eguneko aurreabisua eman behar da; 15 eguneko epe hori zenbatuko da langileari komunikazio pertsonala egin zaionetik lan kontratua azkendu arte. Kontratua azkentzen denean ekonomia, teknika, antolaketaedo ekoizpen arrazoiengatik, aurreabisu idazkiaren kopia langileen lege ordezkaritzari emango zaio, horren
|
berri
izan dezan.
|