|
2004
|
|
|
1789ko Frantziako Iraultza Liberalaren dinamika politikoan, nazio politiko
|
berriaren
konstituzioan, hizkuntza bat eta bakarra onartu zen, besteak baztertuz eta ezarritako hierarkia berezkoa, naturala balitz bezala aldarrikatu zuten. Agintea irabazi zutenek Pariseko hizkuntza frantsesa, hizkuntza eredu bakartzat ezarri zuten.
|
|
|
Laburbilduz, XIX.mendean zehar hizkuntzak konstituzio politiko berrietan arautu ziren. Eta Euskal Herrian, euskal hizkuntzak ez zuen ofizialtasun politikoa irabazten, ez Estatu nazio
|
berrien baitako
konstituzioetan ez eta konstituzio foraletan. Hala ere, urteak igaro ahala, kontituzio foral berriztatuetan, arautegien bidez, euskararen erabilpena arautzen hasi zen.
|
|
2007
|
|
|
Zergatia galdetzen didatenean," aldaketak maite ditudalako" edo" probatzearren" erantzun ohi dut. Agian, esaten didate eta horretan ados nago, erbesteratu nuke estatu
|
berriaren
konstituzio, konstituzio eta konstituzio berriaren babesleek jazarrita, baina hori ere aldaketa bat litzateke. Aldatu zaletasun honek bidenabar, dokumental batean aditu dudanez, burmuineko ez dakit zer atalaren hantura batek eragin dezakeenak, agian, hartzen nauen susmo beltz baten estalkia izan nahi du:
|
|
|
Azken horri esker, moderatuak boterera itzuli ziren eta, 1844ko maiatzean, Narváez jenerala Gobernuko lehendakari bihurtu zen, «hamarkada moderatua» abiatuz(). Gobernu
|
berriak
Konstituzio berria egin behar zela erabaki zuen, erreginak Gorteak desegitea lortu zuen eta, 1844ko abuztuan, hauteskundeak deitu eta, «zer esanik ezs», moderatuak izan ziren garaile. Gorte horiek (udalei eta probintziei buruzko lege «moderatuak» onetsi zituztenak) Konstituzioa eraldatzeko ardura izan zuten.
|
|
|
Hain zuzen ere, horrelaxe gertatu zen: Gobernu
|
berriak
konstituzio testu berria eman nahi zion herrialdeari, 1812ko Konstituziora itzuli gabe. Horretarako, testua egiteko prozesua berehala jarri zuen abian.
|
|
2010
|
|
|
Ameriketako lurraldeen independentzia prozesuetan, Ipar Ameriketakoa izan zen adibide. Baina Ameriketako Estatu
|
berriko
konstituzio liberaletan ez dira aipatzen jatorrizko herriak, hau da, herri indigenak. Orain, berrehun urte bazterturik izan ostean, herri indigenak eskubidedun bihurtu dira nazioarteko zuzenbidean, 2007an Nazio Batuek hala erabakita.
|
|
2012
|
|
|
Irizpide horien ardatza, logikoa denez, Zigor Kode
|
berria
Konstituzioaren balioei moldatzea izan da. Helburu hori lortzeko, proiektu honek egin dituen aldaketak ezin zenbatu daitezke; hala ere, horietako batzuk aipatzea merezi du.
|
|
|
Araban Konstituzio berria beste barik onartua izan zen 1812an Artzeniegan bildu zirenean. Cadizen aldiz, Trifon Ortiz de Pinedo Gorteetako ordezkariak konstituzio politiko
|
berria
konstituzio foralaren aurkakoa zelako kritikatu egin zuen. Bi urte igaro ondoren, Arabako Batzar Nagusiak erabaki zuen, Cadizeko konstituzioko testuak erretzea.
|
|
|
Bere asmoa erresuma espainiarra erabat eraberritzea zen, dinastia bera ere aldatuta. Prest zuen Espainiar nazio
|
berrirako
Konstituzio berria, Frantziakoaren antzekoa; eta Baionan egingo zen batzarrerako deia egin zien erresumako korporazioen ordezkariei, alegia elizako, armadako, merkataritza erakundeetako (kontsulatuetako), eta lurraldeetako ordezkariei. Modu horretan Euskal Herritik, Bilboko eta Donostiako kontsulatuetako ordezkariak, Bizkaia, Gipuzkoa, Araba eta Nafarroako foru lurraldeetako ordezkariak eta elizaren izenean ere Euskal Herritik Baionara bertaratu ziren.
|
|
2018
|
|
|
Jendearen bizimodu aldaketak dakar destituzioa. Eta parametro
|
berrien
konstituzioa, infrapolitikaz eta hiperpolitikaz. Eta ez da erraza, eguneroko bizimodua ez baita norberak aukeratu duena, baizik ezarri zaiona eta indarrean dagoena.
|
|
2021
|
|
|
Arau aldaketa indarrean sartu ondoren, 2021eko azaroaren 10ean, egiten diren higiezinen eskualdaketei bakarrik aplikatuko zaizkie berrikuntza horiek. Gainbalio
|
berria
konstituzioaren aurkakoa da. Ogasun Ministerioko Teknikarien Sindikatuak (Gestha) eta Finantza Erabiltzaileen Elkarteak (Asufin) ohartarazi dute Udalaren gainbalioaren zerga oinarriaren erregulazio berriaren konstituziokontrakotasun arriskua dagoela.
|
|
|
Errepublikak osasun, ogasun, ekonomia, barne afera zein hezkuntzarako ministerioak izan zituen, eta, gerra batean murgilduta egon arren, lan txukuna egin zuten eskolak, errepideak edota telegrafia sare bat eratuz. Estatu
|
berria
konstituzioa, bandera, ereserkia eta moneta propioa edukitzera ere iritsi zen. Azken finean, Errepublikak gizarte riftarraren modernizazioa ekarri zuen.
|
|
2022
|
|
|
Bada
|
berririk
konstituzioaren erreformari dagokionez?
|
|
2023
|
|
|
Lege organiko hori Konstituzioarekin bat datorrela esan du Konstituzio Auzitegiak ekainaren 23ko 118/ 2016 emandako epaian; baina, edu berean, adierazpen horren esparrua eta mugak finkatu ditu: " Mugatu ere, batetik, Konstituzio Auzitegiaren bosgarren xedapen gehigarri
|
berriak
Konstituzio Auzitegiak egin beharreko kontrolaren objektua mugatu da Batzar Nagusiek emandako foru arauei begira; ez ditu foru arau guztiak kontrolatuko, ezpada foru arau mota zehatz batekoak, hots, izaera fiskalekoak soilik, eta horien artean, Euskadiko Autonomia Estatutuaren 41.2.a) artikuluak aitortutako eskumenak erabilita eman izan diren foru arauak, hau da, euren lurraldean tributu araubide...
|