2023
|
|
Egun, ordea, beste ikusmolde batetik begiratzen diogu tributuari eta, dagoeneko, zerga egitatea ez da tributuaren ardatza. Izan ere, zerga egitateaz aparte izaera ekonomikoko betebeharrak sor daitezke, eta, ikuspuntu
|
berriaren
ariora, tributuaren barne eskubideak ez ezik, eginbeharrak eta ahalmenak ere sartzen dira. Azken urteotan, bada, tributuaren ordainketa aurreratzeko tresna berriak sortu dira, atxikipenak eta zatikako ordainketak batik bat, eta, horren ondorioz, zerga egitatea ez da tributuaren egituraren ardatza.
|
|
Are gehiago, lege lerruna ez duen arau baten bidez salbuespena eralda edo ezaba daitekeela onartzeak esan nahi du zerga egitatea ere xeda daitekeela legea ez den arauaren bitartez. Ildo berari ekinez, salbuespena ezabatzean salbuespenak ezartzen zuen egitezko kasua burutuz gero, tributu betebeharra sortuko litzateke; modu horretara, eraldaketaren bidez kargapeko kasu
|
berria
ezarriko litzateke, tributua ordaintzeko betebeharra eta guzti.
|
|
Tributuen Lege Orokorra 2003an eraldatu denetik Alemaniako dogmatikatik subjektuen kategoria
|
berria
jaso da: tributu betebeharpekoa.
|
|
Irizpide hau aplikatuko da baldin eta urratzailea izaera bereko arau hausteagatik zehatu izan badute arau hauste
|
berria
gauzatu aurreko lau urteetan administrazio ebazpen irmoaren bidez28 Izaera bereko arau hausteak dira artikulu berean jasota daudenak; nolanahi den ere, aitorpena edo autolikidazio akastuna aurkeztearen ondorioz edo aitorpenik nahiz autolikidaziorik ez aurkeztearen ondorioz zorra ez ordaintzeagatiko arau haustea, eta itzulketak bidegabe lortzeagatiko arau haustea, izaera berekoak direla uste izang...
|
|
Kasu honetan, arau haustea da autolikidazioak edo aitorpenak osatugabe, zehaztugabe edo datu faltsuekin aurkeztea, Ogasun publikoari egungo edo etorkizuneko kalte ekonomikorik sortu gabe, hots, aurreko 2.3.1 puntuko arau hausteak izan gabe. Horiekin batera jokabide
|
berria
(aurreko artikuluan informazio eman behar orokorra soilik jorratu baita) jaso da: informazioa emateko banako errekerimenduen erantzunik ez ematea edota erantzun okerrak ematea (osatugabeak, zehaztugabeak edo datu faltsuak ematea).
|
|
Ulerbidez, preskribatutako zergaldietan zehaztu diren zerga oinarri negatiboak konpentsa daitezke oraindik preskribatu ez diren zergaldietako zerga oinarriekin Sozietateen gaineko Zergan. Administrazioak preskribatutako zergaldiaren zerga oinarri negatiboak egiazta ditzake preskribatu gabeko zergaldietan oinarri negatiboen konpentsazioa mugatzeko, baina ezin dezake zergaldi hartako likidazio
|
berria
eman ala zehapena ezarri. Halaber, preskribatutako (edo iraungitako, Bizkaian) zergaldietan gauzatu diren negozio, ustiapen, jarduera, egintza edo egitateak egiaztatzeko ahalak zabaldu dira, baldin eta ondorio fiskalak sortuko badituzte preskribatu (edo iraungi, Bizkaian) gabeko zergaldietan.
|
|
Aurreko letretan aipatutako prozeduretako ebazpenen ondorioz, Tributu administrazioak administrazio egintza
|
berria
eman balu, eta prozedura horiengatik etetea gertatu izango balitz, orduan Administrazioak hiru hileko epea izango luke egintza emateko prozeduraren ebazpenetik zenbatzen hasita, zorra zehazteko ahalmena iraungi bada ere.
|
|
Beste aldetik, Administrazioak ofizioz betearazpen aldian dauden tributu zorrak konpentsa ditzake. Halaber, borondatezko epealdian zehar ere ofizioz konpentsa daitezke itzultzeko eta ordaintzeko kopuruak elkarren artean, egiaztapen mugatuko prozedura berean edo ikuskapen prozedura berean edota aurreko likidazioa deuseztatu ondoren likidazio
|
berri
bat egin delako suertatu badira. Amaitzeko, ofizioz konpentsa daitezke Administrazio publikoen arteko zorrak.
|
|
Aukera berdina jaso da Arabako eta Gipuzkoako TFAOetan ere, baina kasu horietan prozedura laburra izenekoa (216 artikulua) hasi ahal izateko. ...ura labur horretan, hamabost eguneko alegazio aldia igaro bada eta urratzaileak alegaziorik ez badu aurkeztu, alegazioei berariaz uko egin badie edo betebeharpekoa zehapen proposamenarekin ados badago, berariaz ere, eta hilabetea igaro bada (zehapen prozedura organo kudeatzaileak hasi badu, hilabeteko epearen ordez, hamabost eguneko epea erabiliko da) Administrazioak ezer aldatu gabe ala jarduketa
|
berririk gabe
, orduan uste da prozeduraren ebazpena jakinarazi dela izapide gehiagorik gabe. Hilabeteko epe hori zenbatzen hasiko da prozeduraren hasiera eta aldi berean ebazpenaren proposamena komunikatu diren egunetik aurrera.
|
|
Administrazioak zigor jurisdikzioari erruduntasun testigantza bidaltzen badio edota Fiskaltzari espedientea igortzen badio Ogasun publikoaren aurkako delituaren zantzuak antzeman dituelako, orduan ez du prozedura hasiko edo, ordurako hasi badu prozedura, ez du prozedura jarraituko. Azken kasu horretan prozedura une horretan bertan amaituko da, baina beste zehapen prozedura bat berriro has daiteke deliturik ez dagoela antzemanez gero; auzitegiek frogatutzat hartu dituzten egitateak bere hartan aintzat hartu behar dira prozedura
|
berrian
.
|
|
Lehenengoaren arabera, behin baino gehiagotan aipatu dugun 7/ 2012 Lege Organikoak sartuta, likidaziorako eta zerga bilketarako administrazio prozedurak jarraitzeko aukera dago, egitate berdinengatik auzitegien aurrean Ogasun publikoaren aurkako delitua dela-eta prozesu judiziala ari bada ere. Jarraian jorratuko dugu aukera hori TFAOen VI. Titulu
|
berria
erakarri duena.
|
|
Jakina, osagai subjektiboa (dolua ala errua) dagoen ala ez, pertsona juridikoen ordezkari lanetan diharduten pertsona fisikoen jokabideari begiratuta zehaztu litzateke. Zigor arloan, aldiz, societas delinquere non potest printzipio latindarra aplikatzen zen 2010.era arte, orduan Zigor Kodean 31.bis. artikulu
|
berria
sartu zelako pertsona juridikoen zigor erantzukizuna berariaz jasoz (eta egun ere horrela jaso da martxoaren 30eko 1/ 2015 Lege Organikoak emandako idazketaren arabera).
|
|
Beste alde batetik, Administrazioari egotz dakiokeen arrazoiengatik ebazpena epe barruan eman ezik, prozedura iraungiko da. Prozedura iraungi bada ere, beste prozedura
|
berri
bat has daiteke, preskripzioa gertatu ez bada. Prozedura iraungiak ez du preskripzioa geldiaraziko eta ez da errekerimendutzat joko (besteak beste, borondatezko erregularizazioari begira).
|
|
40 Apirilaren 11ko 468/ 2023 AGEk (4566/ 2021 errek.) ezarritako doktrinaren arabera, Administrazioak aurreko prozedura iraungi dela berariaz adierazi behar du betebehar beraren gainean beste tributu prozedura bat hasi aurretik. Iraungitzea adierazi ezik, la prozedura
|
berria
hasteko komunikazioak eta prozeduran zehar eginiko hurrengo jarduketek ez dute preskripzioa geldiaraziko zorra zehazteko Administrazioak duen ahalari begira. Bizkaiko TFAOn, doktrina hori saihestu nahi izan da uztailaren 15eko 6/ 2020 Foru arauaren bidez 102.5 artikuluari azken parrafoa gehituz:
|
|
Bizkaiko TFAOn, doktrina hori saihestu nahi izan da uztailaren 15eko 6/ 2020 Foru arauaren bidez 102.5 artikuluari azken parrafoa gehituz: " Lehenengo zenbaki honen lehen paragrafoan adierazitakoa gorabehera, zergapeko bera dela-eta prozedura
|
berri
bat hasteko, ez da beharrezkoa izango aurreko prozeduraren aurreko edo aldi bereko [iraungitze] deklarazio espresoa". horiek lehentasunez aukeratu baditu, edota derrigorrean, betebeharpekoak halako bide teknologiko egokiak izatea bermatuta badago eta erregelamenduetan horrela ezarri bada. Horren adibide izan daiteke urriaren 29ko 1363/ 2010 Errege Dekretua, sozietate anonimo eta mugatu guztiak eta BEZaren hileroko itzulketen araubidean daudenak behartzen dituena; edota Bizkaiko Kudeaketari buruzko Erregelamendua, pertsona juridikoak eta Sozietateen gaineko Zergaren zergadun diren beste erakunde batzuk, eta jarduera ekonomikoak gauzatzen duten pertsona fisikoak, baldin eta berariaz bide horien erabilera onartu badute lehenespenez erabiltzeko.
|
|
Prozedura amaitzeko, kudeaketa organoak behin behineko likidazioa eman behar du eta berau jakinaraziz zorra ordaintzeko borondatezko epea irekitzen da (emaitza itzultzekoa ere izan daiteke). Autolikidazioarekin gertatu bezala, aitorpena aurkeztu ondoren aztertzeko eta egiaztatzeko jarduketak gauzatu ditzakete kudeaketa organoek nahiz ikuskapen organoek, eta horren ondorioz likidazio
|
berria
eman daiteke, behin behinekoa ala behin betikoa. Jarduketarik ezean, likidazioa aldaezina izango da preskripzioa (edo iraungitzea, Bizkaian) gertatu denetik aurrera. c) Ordainagirien bidez aldizka kobratzen diren tributuak.
|
|
44 Lurralde erkidean maiatzaren 24ko 13/ 2023 Legearen bitartez, TLO aldatu da. Horrela, tributuaren arauak hala ezarriz gero, autolikidazioa zuzentzeko tresna
|
berria
sortu da autolikidazioaren aurkezpena zergadunaren interesen kaltetan izan bada: " autolikidazio zuzentzailea", autolikidazio osagarriaren antzera erabiliko dena.
|
|
Likidazio proposamenean sartutako berandutzeinteresak behin behinean zenbatuko dira proposamenen egunera arte, eta likidazioarenak likidazioa egin den arte. Salaketa edo kereila ez izapidetzea erabakiz gero, interesak zenbatzen hasiko dira deuseztatutako likidazioari zegokion egunetik aurrera eta likidazio
|
berria
eman arte sortuko dira. prozeduraren egintzen kontra TFAOen premiamendu prozeduran aurreikusitako arrazoiak baino ezin izango dira aurkaratu.
|
|
ez da berandutze interesik eskatuko prozedura ezberdinak ebazteko legez ezarri diren epeetatik gora Tributu administrazioa luzatu den denboran zehar, geroratzeko eta zatikatzeko eskaeretan (eta Bizkaian konpentsatzeko eskaeretan) izan ezik. Esaterako, Bizkaian horrela gertatuko da berraztertze errekurtsoa jarri denetik hiru hilabete baino gehiago igaro direnetik, edo urtebetea baino gehiago igaro denean erreklamazio ekonomiko administratiboa jarri denetik, kasu bietan aurkaratutako egintza etetea erabaki bada (TFAOren 232.4 eta 245.2 artikuluak). b) Likidazioa deuseztatu eta likidazio
|
berria
egiten denean. Halakoetan administrazio ebazpenak edo ebazpen judizialak ukitu ez dituen izapideak eta egintzak osorik gordeko dira.
|
|
Berandutze interesak eskatuko dira lehenengo likidazioa ordaintzeko borondatezko epea amaitu zen egunetik bigarren likidazioa ematen den egunera arte, hots, erabakia hartu den egunera arte, beti ere bigarrena eman bada legeak ezarritako epearen barruan (bestela, aurreko lerrokadan esan dugunari jarraiki, likidazioa eman behar zen egunera arte zenbatuko dira). Likidazio
|
berriaren
zenbatekoa interes tasa aplikatzeko oinarria izango litzateke. c) Aitorpenak eta autolikidazioak epez kanpo aurkezten direnean aurretiazko errekerimendurik gabe. Bizkaiko Lurralde Historikoan, TFAOk jaso duenez, ez da berandutza korriturik eskatuko aitorpenak epez kanpo aurkeztean ala autolikidazioak epez kanpo aurkeztu eta ordaintzean, borondatez egin bada eta horiek aurkezteko borondatezko epea amaitu denetik sei hilabete baino gehiago igaro ez badira.
|
|
Prozedura honen zioz egiaztatutako balioak ondorioak sortuko ditu gainerako betebeharpekoen aurrean. Tributu bakoitzaren foru arauak agin dezake balio horren berri eman ahal izatea betebeharpekoek horren aurka egin dezaten edo peritu tasazio kontrajarria susta dezaten; osterantzean, balioespenaren aurka egin ahal izango dute baliabide berdinekin balio
|
berria
aplikatu nahi den geroko prozeduraren baitan.
|
|
Zehapen prozedura hasi bada, horren gehieneko epea etengo da eta, peritu tasazio kontrajarria amaitu ondoren, epea berriro zenbatzen jarraitu behar da amaitzeko falta den denboran. Harrezkero, zehapena ezarri bada, zehapena deuseztatuko da eta beste zehapen bat ezarriko, balio
|
berria
aintzat hartuta zehapenaren zenbatekoa zehaztuz. Aurrekoaz gain, Bizkaian, gogoan izan behar da peritu tasazio kontrajarria eskatzeak etengo du Administrazioaren ahala egikaritzeko iraungitze epea, tributu zorra zehaztu eta zehapenak ezartzeko (TFAOren 72.1.b) eta 194.6.a) artikuluak).
|
|
Halakoetan, betebeharpekoak hiru modutan erreakzionatu dezake: balioespenaren aurka ez eginez (balio berria bere aldekoa bada), horren aurka eginez, edota peritu tasazio kontrajarria berriro sustatuz (balio berria kaltegarria bada berarentzat), gorago azaldu dugun moduan eta balio
|
berria
lehenengoz aplikatu nahi denean edota balio horren berri ematen diotenean.
|
|
Betebeharpekoak edo bere ordezkariak ez badu akta sinatu nahi edota sinatzen badu baina bere desadostasuna adierazita, aktaren ale bat emango zaio eta hori jakinarazitzat joko da. Jakinarazpen horrekin, Araban hamabost eguneko alegazio aldi
|
berria
emango zaio likidazioa emateko organo eskudunaren aurrean. Bizkaian, hamabost eguneko alegazio aldia badago ere, epe hori zenbatuko da akta burutu denetik hurrengo bost egunetik aurrera.
|
|
Ikus ditzagun, bada, zerga bilketaren eginkizunak: ...auzatzea, tributu betebeharren ordainketa erraztu eta horietan laguntzeko. b) Informazioa lortzeko jarduketak burutzea, zorra kobratzeko edo, zorra ordaindu ez denean, tributu erantzukizuna eskatzeko. c) Zordunaren ondarearen aurkako jarduketak gauzatzea, zordunaren ondasunak eta eskubideak exekutatzeko edo kautelazko neurriak hartzeko. d) Tributu betebeharpekoek dituzten eskubide eta betebeharren
|
berri
eurei ematea.
|
|
Hala ere, gerta daiteke zenbait betebehar aitortuta egon arren, horiei buruzko ordainketa agindurik eman ez izana. Aurrerago esan dugunez, betebehar horiek itxi
|
berri
den aurrekontuari egozten zaizkio. Aitortuta daudenez, ezin daitezke deuseztatu horiei aurre egiteko aurreikusita dauden kredituak.
|
|
Inola ere ez da onartuko aurkaratutako egintzak etetea, ez bada gai
|
berririk
azaltzen betearazi beharreko ebazpen ekonomiko administratiboari dagokionez.
|
|
a) gaia erabakitzeko funtsezkoak diren agiriak agertzen direnean, baldin eta agiri horiek aurkaratu den egintza edo ebazpena baino gerokoak izan badira, edo, bestela, haien garaian ezin izan baziren aurkeztu, eta okerren bat dagoela agertzen badute; b) egintza edo ebazpena ematean funtsezko eragina izan duten agiri edo lekukotza faltsuak badira, eta egintza edo ebazpen hori baino lehen edo geroago epai irmo bidez horrela adierazi bada; eta c) prebarikazio, eroskeria, indarkeria, iruzurrezko azpikeria edo zigortzeko moduko beste jokabideren baten ondorioz emana bada egintza edo ebazpena, eta epai irmo baten bidez horrela adierazten denean. Errekurtsoa hiru hilabeteko epean aurkeztuko da, agirien
|
berri
dagoenetik edo epaia irmo bihurtzen denetik zenbatzen hasita. Ebazpena emateko gehieneko epea sei hilabetekoa da (Bizkaian, urtebetekoa); epe barruan ebazpenik ez badago, erreklamazio ekonomiko administratiboetan gertatu bezala, errekurtsoa ezetsi dela ulertuko da administrazio isiltasunagatik.
|
|
Titulu
|
berria
sartu da TFAOetan (eta TLOn), bateraezinak eta legez kontrakoak diren estatu laguntzei buruzko Europako arauketara egokitu nahian. Beren beregi arautu dira tributuen arloan estatu laguntzak berreskuratzeko, jarraitu beharreko prozedurak Europako Batzordeak emandako Erabakiak betearaziz.
|
|
Beste alde batetik, arauketa
|
berrian
, bi prozedura ezberdin bereizten dira: batetik, erabakiak tributu betebeharraren elementuak ukituz gero, elementuok erregularizatu behar direnean jarraitu beharreko berreskuratze prozedura dago; horietan, Tributu administrazioak soilik egiaztatuko ditu erabaki horrek ukitu dituen betebeharraren elementuak.
|
|
Espainiaren kasuan, printzipio horiek Konstituzioaren interpretazio
|
berria
ekarri dute. Esate baterako, Espainiako Konstituzioak ez du lehiaren printzipioa bereganatu, baina, Europar Batasunaren esparruan lehia askea oinarrizkoa denez, Konstituzioan ezarri diren ekonomia ahalbide edo progresibitatearen printzipioak horren arabera ñabartu behar ditugu.
|
|
Hainbat epaitan ikus daitezke halako argudioak: ...goan aurrez ezin zelako ikusi (urriaren 31ko 173/ 1996 Epaia); PFEZren zorra atzera eraginez igo zuen araua egokia zela adierazi zuen nahiz eta araua aldatu abenduaren 31 baino lehen, hots, zerga sortu baino lehen, segurtasun juridikoaren gainetik Gorte Nagusiek arauak emateko ahalmena zegoelako krisi ekonomikoaren egoeratan (urriaren 28ko 182/ 1997 Epaia); atzeraeragin osoko kasu batean, arauketa
|
berria
indarrean jarri zenean aurreko salbuespena ezabatu zuen, Hidrokarburoen Zerga Berezien gainekoa, eta Auzitegiaren esanetan Konstituzioaren kontrakoa izan zen ez zuelako arrazoi objektiborik salbuespena ezabatzeko (abenduaren 13ko 234/ 2001 Epaia); eta amaitzeko, Konstituzioaren aurkakoa zelako xedapen bat deuseztatu zuen, 1999ko urriaren 1etik aurrera lorturiko PFEZren laneko etekin irregularren ...
|
|
Balio Erantsiaren gaineko Zergan partikularren artean sortutako betebeharra are argiagoa da: etxebizitza
|
berriaren
saltzaileak erosleari jasanarazi behar dio preziotik gora %10 gehiago, eta erosleak kopuru hori ordaintzeko beharra dauka; gero saltzaileak kopuru hori Ogasun Publikoari ordaindu dio. Halakoetan, saltzaileak zerga jasanarazi behar du eta erosleak hori jasan behar du. d) Amaitzeko, tributu betebehar osagarriak daude TFAOen 25 artikuluan (eta TLOren 25.ean ere) esanbidez jaso direla.
|
|
Epai horrek apirilaren 13ko 8/ 1989 Tasa eta Prezio Publikoen Legearen zati bat indargabetu zuen Konstituzioaren aurkakoa zelako. Lege horrek diru sarrera publiko
|
berri
bat ezarri zuen: prezio publikoa.
|
|
Auzitegiak aipatu duenez, legegileak kategoriei ematen dien izenak ez du garrantzirik, ezpada kategoria horiei aplikatu dien araubide juridikoa. Horregatik, ondare prestazio publiko bati, nahitaezkoa den prestazioari, prezio publiko izena ematen zaion arren, ez da kontzeptu
|
berririk
sortzen. Prestazio hori ondare prestazio publikoa da eta, ondorenez, legearen bidez bakar bakarrik ezar daiteke.
|
|
Eta gainerako kasuetan, ordainketa berehala egin behar da. Administrazioak zor ordaindu gabekoaren
|
berririk
izan ezean, berriz, zorra likidatzeko administrazio ahalmena hasten da (egiaztapeneta ikerketa jardunak burutuz) eta, aldi berean, ahalmen hori preskribatzeko epea (edo iraungitzeko epea Bizkaian).
|
|
zordunaren ondasunen gordailuzainak, ondasunen gaineko enbargoa kentzen laguntzen badute; eta zordunaren ondasunak edo eskubideak ezkutatzen edo eskualdatzen dituztenak edo horretan laguntzen dutenak, enbargoa ala kautelazko neurriak eragozteko edo oztopatzeko. Erantzukizuna tributu zorraren eta zehapenen korrituen gainean izango da, baina erantzukizuna mugatu behar da Administrazioak enbargatu edo besterendu zukeen ondasunen balioraino. h) Abenduaren 10eko 34/ 2021 Foru arauak erantzukizun solidarioko kasu
|
berria
sartu zuen Arabako TFAOn (42 artikuluko 4.bis puntuan). Horrela, Sozietateen gaineko Zergaren enplegua sortzeagatik kenkaria aplikatzean, administratzaileak erantzule izango dira adierazpen arduratsua ez badute bete, sexuagatik bereizkeriarik ez dagoela alokairuetan aitortuz gero.
|
|
Horren harira, Konstituzio Auzitegiaren 63/ 2019 epaiak adierazi duenez, tarifak izaera publikoko ondare prestazio ez tributarioak dira, eta zerbitzu publikoen finantzaketa tributuen bidez nahiz tarifen bidez egin daiteke. Arazoa dator figura
|
berri
horren ezaugarri nagusiekin, lege erretserba eta hertsagarritasuna, ezin daitezkeelako bereiztu ondare prestazio ez tributarioak eta tributuak (tasak, gehienbat). Konstituzio Auzitegiak, gainera, ez du azaldu zergatik ezinbesteko zerbitzu publiko bera (ura edo mendekoen gizarte zerbitzuak) tributuen bidez edota izaera publikoko ondare prestazio ez tributarioen bidez finantzatu daitekeenik zerbitzua kudeatzeko moduaren arabera.
|
|
Instituto Vasco de Administracion Publica, Oñati (Gipuzkoa), 2010 zentralizatzaileekin lerratuz Zuzenbide publiko bakarrean oinarrituta. Tronura heltzeko gatazketan bere mesederako egin zen gudaren ondorioz, Planta
|
Berriko
Dekretuak onetsi zituen, eta Aragoiko Zuzenbide publikoaren ezaugarriak ezabatu zituzten; Nafarroaren eta Euskadiren kasuan, ostera, aurreko egoerari eutsi zioten Felipe V.aren alde egin zutelako gudan. Ikuspegi fiskaletik begiratuta egoera hori, gainera, oso erosoa sen Koroarentzat, diru sarrerak biltzen zituelako" dohaintzen" bitartez inolako kosterik edo azpiegiturarik gabe.
|
|
" Ebroko Hesia" kendu zen eta barruko aduanak kostaldera ekarri ziren; foru pasea indargabetu zen. Tributuen arloan, ordea, Estatuko Ogasunaren egitura
|
berria
eratzeko erreforma Mon Santillan erreformaegin bazen ere (1977raino ia ia aldaketarik gabe heldu zena), erreforma horretako zergak ez ziren biltzen foru lurraldeetan.
|
|
Konstituzioaren ondorengo lehen Ekonomia Ituna negoziatzeko eredu 1976ko Arabako Ituna hartu zen; lehen Itun hori, gainera, autonomia estatutura eta Fernandez Ordoñezen 1978ko erreformaren ondoriozko Espainiako sistema fiskal
|
berrira
egokitu behar zen. Baldintza horiekin, hiru Aldundien, Eusko Jaurlaritzaren eta Ogasun Ministerioaren ordezkarien arteko negoziazioak burutu ziren eta 1980ko abendurako akordioa ia ia itxita zegoen.
|
|
Tributuen arloan, oraingoan ere, behar besteko malgutasunarekin jokatu da zergetan gertatu diren lege aldaketetara egokitzeko; arauketa, alabaina, zerga berrietara zabaldu da eta aukera berriak hartzen ditu barne. Horren adibide izan daiteke Espainiaren sarrera Europako Ekonomia Erkidegora 1986an, Ekonomia Ituna aldatu behar izan zen zerga
|
berri
batera egokitzeko: Balio Erantsiaren gaineko Zerga.
|
|
Ohiko egoiliarra izatea aldatzeak edota egoitza fiskalaren aldaketak lotura puntuaren aldaketa badakar, pertsona fisikoek nahiz juridikoek tributu betebeharrak egoitza
|
berriaren arabera
beteko dituzte aurrerantzean, nahiz eta 43 artikuluaren Zazpigarren puntuak pertsona fisikoak soilik aipatu izan.
|
|
...zatearen inguruanzein den erabakitzeko orduan Administrazioen artean desadostasunak sortzen baldin badira, Arbitraje batzordeak konponduko ditu arazoak, zergadunek diotena entzun ondoren (Itunaren 43 artikuluko Seigarren puntua eta abenduaren 28ko 1760/ 2007 Errege Dekretua, Ekonomia Itunaren Arbitraje Batzordea jarduteko erregelamendua jaso duena, maiatzaren 24ko 392/ 2022 Errege Dekretuak aldatu
|
berria
).
|
|
Zorionak eta goresmenak egileei eta euskaratzaileari, adorea eta kemena erabiltzaileei eta ororen gainetik, zuzenbide gaietan euskaraz aurreratzeko ahalegin
|
berriari
aparteko aitortza, hurrengo beste batzuen esperantzan!
|
|
Kalifikazio
|
berriaren
ondorioak guztiz garrantzitsuak dira subjektu pasiboarentzat. TFAOen 14 artikuluko 3 atalak (eta TLOren 15 artikuluaren atal berak) dionez, tributua eskatuko da ohiko egintza eta negozioei dagokien tributu araua aplikatuz eta lortu diren onura fiskalak ezabatuz.
|
|
Euskarazko eskuliburu
|
berri
baten sorrera unean.
|
|
Katea ez da eten eta duela hogeita hamar urte hasi zen euskarazko zuzenbide eskuliburuen katea indarturik eta sendoturik agertzen da katebegi
|
berri
honen ekarpenarekin. Eskerrak, orobat, Zuzenbidearen Euskal Akademiari eta Dykinson argitaletxeari, emandako laguntzagatik eskuliburu hau argira etor dadin.
|
|
(d) Ezar ditzakete urtean gutxienez zenbat aldiz deituko zaien langileei eta dei gehiago ez egiteagatik enpresaburuek langileei ordaindu beharreko zenbatekoa, dei
|
berririk
ez egiteak bat egiten duenean aurreko deiaren araberako jarduera bukatzearekin, eta ez denean jarraian, etenik gabe, beste deirik egingo.
|
|
Bi egoera horiek gauzatzen direnean, enpresaburuak langileari agiri bat eman behar dio, aipatu epeak bete eta hamar eguneko epean, idatziz justifikatzeko enpresan egoera
|
berria
duela, langile finkoarena alegia. Halaber, langileen lege ordezkariak informatuko ditu inguruabar horren gainean.
|
|
Dena den, prozesuak iraun dezake, gehienez, 3 hilabete edo hitzarmen kolektiboak jasotako epe laburragoa. Kasu horietan, behin gehieneko iraupena igarota, enpresaburuak ezin izango du objektu bereko kontratu
|
berririk
egin.
|
|
(d) RED Mekanismoa aplikatu bitartean ezin da aparteko ordurik egin, enpresatik jarduera gehiagorik atera eta lan kontratazio
|
berririk
egin. Alabaina, muga hori ez da aplikatuko kontratazio edo jarduera ateratze berriek zein lantoki ukitu eta lantoki horretan lan kontratua etenda edo lanaldia murriztua duten langileek ezin badute, euren prestakuntzarengatik, gaitasunarengatik edo bestelako arrazoi objektibo eta justifikatuengatik, kontratazio edo jarduera ateratze berriei eratxikitako eginkizunak gauzatu.
|
|
Esan
|
berri
den guztiaren ondoreetarako, ama biologiko terminoak bere baitan hartzen ditu haurdun dauden trans pertsonak ere.
|
|
Eta beste subjektu eragile batek eszedentzia aldi
|
berri
baterako eskubidea ematen duenean, eszedentzia aldi berriaren hasierak amaitu egingo du, hala denean, aurreko eszedentzia.
|
|
Eta beste subjektu eragile batek eszedentzia aldi berri baterako eskubidea ematen duenean, eszedentzia aldi
|
berriaren
hasierak amaitu egingo du, hala denean, aurreko eszedentzia.
|
|
Lan kontratua azkentzen denean behin betiko amaitzen dira lan kontratu jakin batek eratorritako lan harreman juridiko guztiak. Beaz, kontratua azkendu duten enpresaburuak eta langileak bihar etzi berriro lan harremanak izan nahi badituzte kontratu
|
berria
egin dute.
|
|
O Langilea sindikatu batean afiliatuta egon eta enpresaburuak horren
|
berri
badu, azken horrek aurretiaz entzun du langilearen sindikatua zein izan eta horren sindikatu ataleko eskuordeek esan beharrekoa.
|
|
Kaleratzea egiten bada azaldu
|
berri
den prozedura bete gabe, enpresaburuak kaleratze berria egin ahal izango du, aurreko kaleratzean bete gabeko betekizunak beteta. Kaleratze berri hori 20 eguneko epean egin ahal izango da bakarrik, lehenengo kaleratzea egin eta hurrengo egunetik zenbatzen hasita; kaleratze berri hori zein datatan egin eta kaleratzeak data horretatik aurrera bakarrik sortuko ditu ondoreak.
|
|
Kaleratzea egiten bada azaldu berri den prozedura bete gabe, enpresaburuak kaleratze berria egin ahal izango du, aurreko kaleratzean bete gabeko betekizunak beteta. Kaleratze
|
berri
hori 20 eguneko epean egin ahal izango da bakarrik, lehenengo kaleratzea egin eta hurrengo egunetik zenbatzen hasita; kaleratze berri hori zein datatan egin eta kaleratzeak data horretatik aurrera bakarrik sortuko ditu ondoreak. Kaleratzea egitean, enpresaburuak langilearen eskura jarriko ditu tarteko egunetan sortutako alokairuak, eta egun horietan eutsi egingo dio langilearen Gizarte Segurantzaren altari.
|
|
Kaleratzea egiten bada azaldu berri den prozedura bete gabe, enpresaburuak kaleratze berria egin ahal izango du, aurreko kaleratzean bete gabeko betekizunak beteta. Kaleratze berri hori 20 eguneko epean egin ahal izango da bakarrik, lehenengo kaleratzea egin eta hurrengo egunetik zenbatzen hasita; kaleratze
|
berri
hori zein datatan egin eta kaleratzeak data horretatik aurrera bakarrik sortuko ditu ondoreak. Kaleratzea egitean, enpresaburuak langilearen eskura jarriko ditu tarteko egunetan sortutako alokairuak, eta egun horietan eutsi egingo dio langilearen Gizarte Segurantzaren altari.
|
|
O Aurreabisualdian, langileak edo, langilea urritua bada, langile horren lege ordezkariak eskubidea izango du, ordainsariak galdu gabe, astean 6 orduko baimena izateko, enplegu
|
berria
bilatzeko helburuarekin.
|
|
Are gehiago, elkarren segidako 90 eguneko aldietan eta kaleratze kolektiboari buruzko xedapenak saihesteko asmoarekin, kaleratze objektiboa baliatuta ekonomia, teknika, antolaketaedo ekoizpen arrazoien babesean (ikusi 52.c artikulua), enpresak kontratuak azkentzen dituenean aipatu mugen azpitik, horrela jardutea justifikatzen duen arrazoi
|
berririk
izan gabe, azkentze berri horiek lege maulan egindakotzat jo eta adieraziko da deusezak eta ondorerik gabeak direla.
|
|
Are gehiago, elkarren segidako 90 eguneko aldietan eta kaleratze kolektiboari buruzko xedapenak saihesteko asmoarekin, kaleratze objektiboa baliatuta ekonomia, teknika, antolaketaedo ekoizpen arrazoien babesean (ikusi 52.c artikulua), enpresak kontratuak azkentzen dituenean aipatu mugen azpitik, horrela jardutea justifikatzen duen arrazoi berririk izan gabe, azkentze
|
berri
horiek lege maulan egindakotzat jo eta adieraziko da deusezak eta ondorerik gabeak direla.
|
|
O E dukia: ...ineko enplegua sustatzea, autonomo gisa edo ekonomia sozialeko enpresetan, betiere horrek ez badakar ukitutako langileek enpresa berari lan zerbitzuak ematen jarraitzea obren edo zerbitzuen kontraten edo antzeko kontratu moten bidez, helburu izanik, lege maula gauzatuz, lan kontratuaren betebeharrak ez gauzatzea; mugigarritasun geografikoak eratorritako gastuak konpentsatzeko neurriak; edo enplegu
|
berri
baten ondorioz sortzen diren alokairu diferentziak konpentsatzeko neurriak.
|
|
Langile atzerritarrak hautesle eta hautagai izan daitezke, aipatu
|
berri
diren baldintzak betetzen dituztenean.
|
|
Hitzarmen kolektibo bidez, eta ekoizpen jardueraren sektoreko edo enpresako lanbide osaera aintzat hartuta, osaera horrekin bat datorren hautesleku
|
berri
bat ezar daiteke. Halakoetan, jarraian azalduko diren hauteskunde arauak hautesleku kopuru horretara egokituko dira.
|
|
Modu horretara, arbitroa edo arbitroak neutraltasuneta profesionaltasun printzipioen arabera izendatuko dira, zuzenbide lizentziadunen, gizarte gradudunen eta titulu baliokideak dituztenen artean. Izendatze hori egingo da estatuko nahiz autonomia erkidegoetako ordezkaritza handieneko sindikatuek, bidezkoa dena kontuan hartuta, eta kasuan kasuko probintziako esparruan, esparru funtzionalean edo enpresa esparruan langileen eskuordeen eta enpresa batzordeetako kideen %10 edo gehiago duten sindikatuek aho batez hartutako erabakiaren bidez. Aipatu
|
berri
diren sindikatu horiek ez badute aho bateko erabakirik hartzen, lan agintaritza eskudunak ezarriko du izendatzeko modua, arbitroen inpartzialtasunari, arbitro horiek ezesteko aukerari eta arbitroak izendatzeko sindikatuen parte hartzeari buruzko printzipioak kontuan hartuta.
|
|
Idazki horretan jasoko dira aurkaratu nahi diren egitateak, eta idazki hori 3 egun balioduneko epean aurkeztu da; egun horiek zenbatuko dira egitateak gertatu edo mahaiak erreklamazioak ebatzi eta hurrengo egunetik. Hauteskundeak zein lantokitan egin eta lantoki horretan hautagai zerrendarik aurkeztu ez duten sindikatuek sustatzen badituzte aurkaratzeak, 3 egunak zenbatuko dira aurkaratzeko moduko egitatearen
|
berri
dagoen egunetik. Botazio eguneko edo geroagoko egintzak aurkaratzen badira, 10 egun baliodunekoa izango da epea; egun horiek zenbatzen hasiko dira aktak lan agintaritzaren mendeko bulego publikoan sartzen direnetik.
|
|
(c) Arrazoi objektiboen ondoriozko kaleratzeetan (ikusi LELTBren 53.2 artikulua), langileak eskubidea du astean 6 orduko baimena izateko, bere ordainsariak galdu gabe, enplegu
|
berria
bilatzeko helburuarekin.
|
|
ABEEEren ebazpenean zehaztutako aldia bukatu eta ezinbesteko kasuak bere horretan jarraitzen badu, baimen
|
berria
eskatu da.
|
|
ABEEE aplikatu bitartean ezin da aparteko ordurik egin, enpresatik jarduera gehiagorik atera eta lan kontratazio
|
berririk
egin.
|
|
Isilpekotasunak bere baitara biltzen du enpresako edozein datu, hala nola, bertako zuzendariak, bezeroak, hornitzaileak, aholkulariak eta lankideak. Denak ere ezagun dira antolakundearekin duten loturarengatik, horien
|
berri
duenak gauzatutako jarduera gorabehera.
|
|
Demagun, enpresan aplikagarri izango den hurrengo hitzarmen kolektiboan, Taldeko Gutxieneko Alokairua urteko 23.500 eurora igoko dela eta lanpostuaren araberako plus
|
berri
eta orokorra sortuko dela, urteko 3.000 eurokoa (egiatan, lanean izandako ardura balioetsiko duena); osterantzeko alokairu kontzeptuak bere horretan utziko dira. Kasu horretan, zein neurritan aplika daiteke irenspenaren eta konpentsazioaren printzipioa?
|
|
Azken kasu horretan, aintzat hartu behar dira kirol ordenaren inguruabarrak, kirol erakundeari eragindako galerak, kontratua hausteko arrazoiak eta epaileak egokitzat jotako osterantzeko osagaiak. Kontratua azkendu eta urtebeteko epean beste klub batek kontratatu duenean kirolaria, klub horrek erantzukizun subsidiarioa izango du, aipatu
|
berri
den kalte ordainaren gainean.
|
|
Familia etxea aldatzen denean, berau beste herri batera lekualdatzeagatik, kontratuari eusteari dagokionez aplikatuko da enplegatzailea aldatzen denerako dagoen araubide bera. Beraz, uste izango da kontratuari eutsi zaiola, zerbitzuak ematen jarraitzen direnean, 7 egunez, bizileku
|
berrian
. Familia etxea aldi baterako lekualdatzen denean, kontratua etetea akordatu ahal izango da.
|
|
(a) Bidegabeko gisa kalifikatutako diziplinazko kaleratzean, kalte ordainak, oso osoan eskudirutan ordainduko direnak, izango dira egutegiko 20 egunetako alokairuak bider lan egindako urteak, 12 hilabeteko mugarekin. Era bereran, enplegatzaileak ez dituenean betetzen kaleratzea gauzatzeko betekizunak, ez betetze horrek sortuko ditu azaldu
|
berri
diren ondoreak.
|
|
Aurreabisu aldian zehar, lanaldi osoan zerbitzuak ematen dituen enplegatzaileak eskubidea izango du, ordainsaririk galdu gabe, astean, 6 orduko baimenaldia izateko, enplegu
|
berria
bilatzeko.
|
|
25 Jokinek ingeniaritza ikasketak amaitu
|
berri
ditu. Hala ere, bere titulazioarekin zerikusia duten egitekoak gauzatzeko aukera izan du MENDIGUREN, S.A. enpresan, lehenengo, 2 hilabeteko ekoizpen inguruabarrengatiko lan kontratuarekin, eta, gero, 6 hilabeteko lanbide praktika eskuratzeko prestakuntzarako lan kontratuarekin.
|
|
Hori dela eta, LELTBren 44.1 artikuluak hurrengoa jaso du: " enpresaburu
|
berria
aurreko enpresaburuaren lan izaerako eta Gizarte Segurantzaren eskubide eta betebeharretan subrogatuko da, eta betebehar horien artean egongo dira pentsioen gaineko konpromisoak, halakoen arautegi bereziak ezarritakoaren arabera, eta, oro har, gizarte babes osagarriari dagokionez, enpresa lagatzaileak bere gain hartutako betebeharrak".
|
|
Demagun, hiru urte barru amaitu egiten dela POXPELen eta Deustuko Unibertsitatearen arteko kontrata, eta Deustuko Unibertsitateak erabakitzen duela kontrata
|
berria
egitea INTERALIMENT enpresarekin. INTERALIMENTek betebeharra izango al du POXPELek egindako lan kontratuetan subrogatzeko?
|
|
© (10) Abokatu bulego batentzat lan egiten duen lizentziatu
|
berri
bat.
|
|
Lantoki aldaketak hasieran 6 hilabeteko iraupena izango du; hilabete horietan enpresak betebeharra izango du langileek aldez aurretik zuten lanpostua erreserbatzeko. Behin aldi hori amaituta, langileek aukeratu ahal izango dute aldez aurretik zuten lanpostura itzultzea edo lanpostu
|
berrian
jarraitzea. Azken kasu horretan, enpresaburuak lanpostua erreserbatzeko duen betebeharra bertan behera geratuko da (LELTBren 40.4 artikulua).
|
|
Orobat, xedapen horiek saihesteko asmoarekin, enpresak lan baldintzak funtsean aldarazten dituenean, aipatu muga horien azpitik, elkarren segidako 90 eguneko aldietan, eta horrela jardutea justifikatzen duen arrazoi
|
berririk
izan gabe, aldarazpen berri horiek lege maularekin egindakotzat jo eta adieraziko da deusezak eta ondorerik gabeak direla.
|
|
Orobat, xedapen horiek saihesteko asmoarekin, enpresak lan baldintzak funtsean aldarazten dituenean, aipatu muga horien azpitik, elkarren segidako 90 eguneko aldietan, eta horrela jardutea justifikatzen duen arrazoi berririk izan gabe, aldarazpen
|
berri
horiek lege maularekin egindakotzat jo eta adieraziko da deusezak eta ondorerik gabeak direla.
|
|
Beraz, behin aldi hori igarota, ezin izango du inolako zehapenik ezarri. Horrela, LELTBren 60.2 artikuluaren arabera," falta arinak 10 egunera preskribatuko dira; falta astunak, 20 egunera, eta oso astunak, 60 egunera, enpresak halako faltak egin izanaren
|
berri
duenetik eta, edozein kasutan, falta horiek egin eta 6 hilabetera".
|
|
Intimitaterako eskubidearekin batera, gaur egun, eta uztailaren 20ko 254/ 1993 KAEtik aurrera, datu babeserako oinarrizko eskubideaz hitz egin ohi da, Konstituzioaren 18.4 artikuluan xedatutakoaren haritik. Oinarrizko eskubide
|
berri
horren aitortza prozesua bukatu zen azaroaren 30eko 290/ 2000 eta 292/ 2000 KAEekin.
|
|
Aurreratu bezala, baliteke, hautaketa prozesua amaitu ondoren ere, enpresan laneratzeko aldi
|
berria
zabaltzea, lan kontraturik egin gabe. Are gehiago, halakoetan, zerbitzuak emateari ekin aurretik, alderdiek lan kontratua prestatzeko egintza batzuk gauzatu ohi dituzte.
|
|
Areago, LELTBren 44.4 artikuluaren arabera, enpresaburuak bete du" eskualdaketa egiteko unean eskualdatutako enpresan, lantokian edo ekoizpen unitate autonomoan aplikatzen zen hitzarmen kolektiboa" (1 idatz zatia), eta" egoera horrek iraungo du hasierako hitzarmen kolektiboaren indarraldia amaitu arte edo eskualdatutako erakunde ekonomikoan aplikatu beharreko hitzarmen
|
berria
indarrean jarri arte" (2 idatz zatia).
|
|
Arean ere, hasieran legelariak ahalegindu ziren mendeko eta inorentzako lana beste kontratu modalitate tipiko batzuetara biltzen. Alabaina, bestelako kontratu modalitate horien gabeziek edota kontratu modalitate horien izaera ezegokiak eragin zuten kontratu mota
|
berria
sortzea, alegia, lan kontratua. Ikus ditzagun, bada, desberdintasunok, kontratu edo negozio horiek aztertuz:
|
|
(e) Telelana: telelana lana antolatzeko modu
|
berria
da, berarekin dakarrena langilea bere lantokitik urruntzea, zerbitzuak distantziara ematea ahalbidetzen delako, informazioeta komunikazio teknika berriak baliatuta. Ikusiko den moduan (infra 4 gaia, 5.1), telelana distantziara egindako lan gisa arautu badaiteke ere, LELTBren 13 artikuluak egindako igorpena dela bide, uztailaren 9ko 10/ 2021 Legeak, distantziara egindako lanari buruzkoak, ezarritakoaren arabera, egia esan, telelanak gune ilunak ere sor ditzake; arean ere, lan kontratutik kanpo ere gauza daiteke telelana, lan zuzenbidekoak ez diren kontratu modalitateak baliatuta (adib. errentamendu zerbitzuak, kontratu administratiboak).
|
|
Akordioak zehatz mehatz adierazi ditu enpresan aplikagarri diren lan baldintza berriak eta horiek zenbat denboraz iraungo duten, kontuan harturik, gehienez ere, enpresan hitzarmen kolektibo
|
berria
aplikagarri izan arte iraun ahal izango dutela.
|
|
Hitzarmen kolektiboa salatu zenetik urtebete igaro bada, hitzarmen kolektibo
|
berririk
akordatu gabe, alderdiek jo dute LELTBren 83 artikuluko estatu mailako edo autonomia erkidego mailako lanbide arteko akordioek zein bitartekaritza prozedura arautu eta horietara, euren arteko desadostasunak eragingarritasunez konpontzeko.
|
|
Ehunka urteko tradizioa oinarri, Rerum Novarum Entziklikak garai
|
berri
bat hasi zuen; gizarteko gaien esparruan, Elizaren irakaspen berri bat sortu eta garatu zuen. Gizarte auziak berarekin zekarren errealitate gordinaren aurrean, Elizak bide berri bati ekin zion eta esku hartzeko beharrizana sentitu zuen:
|
|
Ehunka urteko tradizioa oinarri, Rerum Novarum Entziklikak garai berri bat hasi zuen; gizarteko gaien esparruan, Elizaren irakaspen
|
berri
bat sortu eta garatu zuen. Gizarte auziak berarekin zekarren errealitate gordinaren aurrean, Elizak bide berri bati ekin zion eta esku hartzeko beharrizana sentitu zuen:
|
|
Ehunka urteko tradizioa oinarri, Rerum Novarum Entziklikak garai berri bat hasi zuen; gizarteko gaien esparruan, Elizaren irakaspen berri bat sortu eta garatu zuen. Gizarte auziak berarekin zekarren errealitate gordinaren aurrean, Elizak bide
|
berri
bati ekin zion eta esku hartzeko beharrizana sentitu zuen: res novae.
|
|
res novae. Bide
|
berri
hori erronka bat izan zen Elizaren irakaspenei begira, bai eta motibazio berezia ere, masetatik gertu izateko. Egoeraren inguruko gogoeta berria behar zen:
|
|
Bide berri hori erronka bat izan zen Elizaren irakaspenei begira, bai eta motibazio berezia ere, masetatik gertu izateko. Egoeraren inguruko gogoeta
|
berria
behar zen: ezohikoak eta ezezagunak ziren arazoei konponbidea emateko gai zen gogoeta.
|
|
Alokairuko langileen egoerari justiziaren araberako tratamendua emateko osagabea zen arauketa horrez gain, 1881eko Prozedura Zibilaren Legean jasotako prozedurak ere ez zetozen bat errealitate
|
berriarekin
. Hori berori ondorioztatzen da, garai hartan alokairuko langileen inguruan izandako auzi batzuetako ebazpenak kontuan hartzen badira (ARUFE Varela):
|
|
Aitzitik, arau horren inguruan ñabardura garrantzitsu bat egin behar da; izan ere, beldurraren hizkuntza erabiltzeari buruz aipatu
|
berri
dena gorabehera, arau horren Zioen Azalpenaren arabera, bazirudien langileriaren gehiengoak onartzen zuela Gobernuak esku hartzea. Hain zuzen ere, langileriaren beharrizanak sakon ezagutzeko, eta beharrizan horien araberako legeak egiteko, langileriaren ongizatearentzat interesgarriak diren gaiak eta kapitalaren eta lanaren arteko harremanetan eragina duten gaiak aztertzeko batzordea sortu zen.
|
|
Lan arauen sistematizaziorik ezarekin eta izaera barreiatuarekin bukatu zen. Arean ere, legeria
|
berriaren
xedeak bestelakoak ziren, oinarri baitzituzten arrazionalizazioeta koherentzia printzipioak. Orobat, garai horretan handia izan zen estatuaren esku hartzea, gizarte arazoak lotu zitzaizkielako arazo ekonomikoei; azken ideia hori oso osoan garatu zen, korporatibismoaren bidez.
|