|
2007
|
|
|
Bestetik, bereizmen onena bilatzen dugu; hau da, xehetasunak detektatzeko gaitasuna. Objektuen barru barruko egitura ezagutzea komeni zaigu, eta xehetasunik ñimiñoena ere ezagutu
|
behar
dugu. Hori guztia interferometriaren laguntzaz egin daiteke.
|
|
|
Baina horrelako sistema bat ordenagailuan diseinatzea ezinezkoa da, nahiz eta neurona simulatuen kopurua askoz txikiagoa izan. Adibidez, zer egin
|
behar
du neurona bakoitzak, sarearen barruan, robot nekazari batek tomateak biltzeko garaia dela jakiteko. Inork ez daki erantzuna, baina horrek ez du axola.
|
|
|
Inork ez daki erantzuna, baina horrek ez du axola. Izan ere, neurona sare informatiko batek ez daki nola egiten den egin
|
behar
duen lana. Ikasi egin behar du.
|
|
|
Izan ere, neurona sare informatiko batek ez daki nola egiten den egin behar duen lana. Ikasi egin
|
behar
du.
|
|
|
Horrelako sare batek ez luke gauza handirik ikasiko. Eragiketa logiko sinpleak egiten ikasteko ere, sare batek neurona gutxi batzuk
|
behar
ditu.
|
|
|
Zenbat eta lan abstraktuagoa izan, orduan eta konplexuagoa izan
|
behar
du lan hori egiten ikasten duen sareak. Ezinezkoa dirudi, adibidez, inprimatutako letrak (karaktereak) bereizten dituen neurona sare bat diseinatzea.
|
|
|
Nola diseinatu zituzten informatikariek? Nola jakin zuten zenbat neurona erabili
|
behar
zituzten, zenbat geruzatan antolatu behar zituzten eta zer konexio zehaztu behar zituzten?
|
|
|
Nola diseinatu zituzten informatikariek? Nola jakin zuten zenbat neurona erabili behar zituzten, zenbat geruzatan antolatu
|
behar
zituzten eta zer konexio zehaztu behar zituzten?
|
|
|
Nola diseinatu zituzten informatikariek? Nola jakin zuten zenbat neurona erabili behar zituzten, zenbat geruzatan antolatu behar zituzten eta zer konexio zehaztu
|
behar
zituzten?
|
|
|
Hain zuzen ere, ikaste prozesuaren gakoetako bat pisu horiek doitzea da. Funtzio matematikoak dira neurona sareak arrakasta izan dezan informatikariek landu
|
behar
duten faktore nagusietako bat.
|
|
|
Fruituen industrian lan egiten dutenek ere badakite zer kondiziotan jarri
|
behar
dituzten fruituak erosleen eskuetan, zenbat denbora pasatzen den fruituak jasotzen dituztenetik saltzen dituzten arte eta nola zaindu behar dituzten fruituak ahalik eta baldintza onenetan irits daitezen saltokietara. Bide hori guztia egiteko eta eroslearenganaino jateko memento aproposenean iristeko, fruituak landarean guztiz ondu aurretik bildu behar dituzte, halabeharrez.
|
|
|
Fruituen industrian lan egiten dutenek ere badakite zer kondiziotan jarri behar dituzten fruituak erosleen eskuetan, zenbat denbora pasatzen den fruituak jasotzen dituztenetik saltzen dituzten arte eta nola zaindu
|
behar
dituzten fruituak ahalik eta baldintza onenetan irits daitezen saltokietara. Bide hori guztia egiteko eta eroslearenganaino jateko memento aproposenean iristeko, fruituak landarean guztiz ondu aurretik bildu behar dituzte, halabeharrez.
|
|
|
Fruituen industrian lan egiten dutenek ere badakite zer kondiziotan jarri behar dituzten fruituak erosleen eskuetan, zenbat denbora pasatzen den fruituak jasotzen dituztenetik saltzen dituzten arte eta nola zaindu behar dituzten fruituak ahalik eta baldintza onenetan irits daitezen saltokietara. Bide hori guztia egiteko eta eroslearenganaino jateko memento aproposenean iristeko, fruituak landarean guztiz ondu aurretik bildu
|
behar
dituzte, halabeharrez. Bestela, onduta bilduko balituzte, hondatuta iritsiko lirateke erosleenganaino.
|
|
|
Aldaketa horiek noiz gertatu
|
behar
duten zorrotz kontrolatzen dute fruituen industrian dabiltzanek. Saltokietan banatu aurretik, biltegietan gordeta edukitzen dituzte fruituak denbora tarte jakin batez.
|
|
|
Ondutakoan eta erosleek nahiko dituzten ezaugarriak lortutakoan eramaten dituzte fruituak saltokietara. Esan beharra dago, dena den, fruitu mota bakoitzak berezko ezaugarriak dituela, eta bakoitza bildu, garraiatu eta zaintzeko ezaugarri horiek hartu
|
behar
dituztela kontuan; alegia, mota bakoitza tenperatura eta oxigenoaren kontzentrazio kondizio jakin batzuetan gorde behar da, denbora jakin bat eduki daiteke biltegiratuta eta abar. Izan ere, fruitu batzuentzat egokiak diren kondizioak kaltegarriak izan daitezke beste batzuentzat.
|
|
|
Mamia pixkanaka sortzen da, eta fruitua gero eta gehiago handitzen da, guztiz garatu arte: fruituaren zelula guztiek behin betiko tamaina hartzen dute, bakoitzaren funtzioak behar bezala definitzen dira, eta funtzio horiek betetzeko
|
behar
dituzten elementu biokimikoak ekoizten dira. Une horretan fruitu hori prest dago banako berri bat sortzeko.
|
|
|
lehenengo arrak eta ondoren emeak dira. Sexuz aldatzeko garaia iristen denean, arrak ugaltze aparatu berria sortu
|
behar
du, emearen ugaltze aparatua, hain zuzen ere. Baita eginkizun horrekin oso bizkor amaitu ere, emeak urteko sasoi egokian arrautzak errun nahi baditu.
|
|
|
Jokoaren erabilerari dagokionez, plataforma joko deritzen jokoen artean sailka daiteke. Protagonistak eszenatoki batetik bestera joan
|
behar
du, agertzen zaizkion oztopoak gaindituta. Oztopo horietaz gain, hizkuntzari, matematikari eta inguruaren ezaguerari buruzko galderak agertuko zaizkio, eta ondo erantzun ditu, jokoan aurrera egiteko.
|
|
|
Gaixo eta logale? Hala
|
behar
du
|
|
|
Britainia Handiko Cardiff Unibertsitateko ikertzaileek zelulen bizitzaren eta telomeroaren luzeraren arteko erlazioa aztertu dute, eta zelulak osasuntsu izateko telomeroak gutxienez zenbat base pare izan
|
behar
dituen argitzea lortu dute. Hain zuzen, sei base pare 12,8 aldiz errepikatuta izatea da muga; telomeroak hori baino gutxiago baditu, akatsak gertatzen dira zelulak banatzean.
|
|
|
Sakonera horretara heltzeko, gutxi gorabehera bi ordu
|
behar
ditu Alvin ek, eta beste hainbeste igotzeko. Urperaldi bakoitzean gehienez hamar ordu ematen ditu ur azpian, barruan pilotu bat eta bi zientzialari daramatzala.
|
|
|
Bai, zorte handia izan nuen, orduan hasi baitziren geologoak espedizioetan parte hartzen. Izan ere, itsas hondoan ikerketa geologikoak egiteko
|
behar
genituen tresnak egin zituzten: itsaspeko txikiak (Alvin eta Cyana, adibidez) eta ontzi zulatzailea.
|
|
|
zenbakiaren ikurra letra horrek izan
|
behar
zuela Leonhard Euler matematikariak erabaki zuen. Zergatik aukeratu ote zuen e letra ez dago oso argi.
|
|
|
Leonhard Eulerrek erabaki zuen zenbakiaren ikurra letra horrek izan
|
behar
zuela. Wikimedia Fundazioa
|
|
|
Capecchik eta Smithiesek ikertu zituzten lehen zelulak ez ziren egokiak gene inaktibatuak zituzten sagu leinuak sortzeko. Beste zelula mota bat
|
behar
zuten, DNAn eragindako aldaketak hurrengo belaunaldietara transmititzeko gaitasuna duten zelulak, hain zuzen. Ugalketako zelulak, espermatozoideak eta obuluak, dira hori egiteko gaitasuna duten zelula bakarrak.
|
|
|
Solido batek parte hartzen badu erreakzio kimiko batean, solidoaren kanpoaldean izango da, gainazalean. Batzuetan, solidoak berak erreakzionatzen du eta, beste batzuetan, erreakzionatu
|
behar
duten molekulak elkartzen ditu, haien arteko erreakzioa gerta dadin; Kasu horretan, solidoari katalizatzaile deitzen diogu. Nolanahi ere, erreakzio asko gertatzen dira solidoaren gainazalean.
|
|
|
Hori egin ahal izateko, burdina solidoa erabili behar da. Katalizatzaile lana egiten du, nitrogeno eta hidrogeno molekulak burdinean adsorbatuta egon
|
behar
dutelako elkarren artean erreakzionatzeko. Bestela, ez dute erreakzionatzen.
|
|
|
Zientzia eta Teknologiaren Astearen baitan Elhuyar Fundazioak, Innobasquek eta Zientziaren kutxaGuneak antolatzen duten ideia lehiaketa da Teknoskopioa. Batxilergoko eta Lanbide Heziketako ikasleek interesgarria den edo eztabaida sortzen duen gai bat aukeratu
|
behar
zuten, zientziarekin edo teknologiarekin zerikusia duen edozein gai. Baina gaiak interesgarria izan behar zuen zinez, eztabaida sortu eta jendeak blogean iritzia ematea lortu behar zuten eta.
|
|
|
Batxilergoko eta Lanbide Heziketako ikasleek interesgarria den edo eztabaida sortzen duen gai bat aukeratu behar zuten, zientziarekin edo teknologiarekin zerikusia duen edozein gai. Baina gaiak interesgarria izan
|
behar
zuen zinez, eztabaida sortu eta jendeak blogean iritzia ematea lortu behar zuten eta.
|
|
|
Batxilergoko eta Lanbide Heziketako ikasleek interesgarria den edo eztabaida sortzen duen gai bat aukeratu behar zuten, zientziarekin edo teknologiarekin zerikusia duen edozein gai. Baina gaiak interesgarria izan behar zuen zinez, eztabaida sortu eta jendeak blogean iritzia ematea lortu
|
behar
zuten eta.
|
|
|
Zientzialariek aditzera eman dute Ipar Atlantikoan hegoalderantz higitzen diren laster hotz sakonak% 30 inguru gutxitu zirela 1957etik 2004ra 1 bost espediziok neurtu dituzte bost hamarkadatan. Aldakortasun naturalaren ziklotzat jo
|
behar
genuke beherakada hori, ala ozeanoaren banda garraiatzailearen epe luzeko aldaketa adierazten du. Denborak eta etengabeko behaketak baino ez du argituko.
|
|
|
Izan ere, hegaztien artean modu asko daude hegan egiteko: batzuek etengabe mugitu
|
behar
dituzte hegoak gora eta behera; beste batzuk, berriz, hegoak zabal zabal ireki eta biraka aritzen dira, airean zintzilik egongo balira bezala, hegoak ia mugitu gabe.
|
|
|
Jakina, elikagaiek eta oxigenoak azkar iritsi
|
behar
dute hegoak mugitzen dituzten muskuluetaraino. Beraz, horiek garraiatzen dituen odolak abiadura azkarra izatea beharrezkoa da.
|
|
|
Energia gehien
|
behar
duten unea hegan hasteko unea da, hegoek hegaztiaren pisua goratzeko adinako indarra egin behar baitute. Hegoak astintzeaz gain, animaliak bestelako laguntza ere behar izaten du aireratzeko.
|
|
|
Energia gehien behar duten unea hegan hasteko unea da, hegoek hegaztiaren pisua goratzeko adinako indarra egin
|
behar
baitute. Hegoak astintzeaz gain, animaliak bestelako laguntza ere behar izaten du aireratzeko.
|
|
|
Hegazti txikiek nahikoa dute jauzi egitea eta hegoak astintzea, hegan hasteko. Handiagoek propultsio indartsuagoa
|
behar
dute. Uretan bizi diren asko albatrosa, esate baterako korrika hasten dira, eta beharrezko abiadura lortzen dutenean, astintzen dituzte hegoak.
|
|
|
Oso berezia da batzuetan kurrilo taldeetan, adibidez taldeak hartzen duen V forma. Taldeka hegan egitean airearen erresistentzia txikitu egiten da, eta, beraz, ibilbide bera egiteko energia gutxiago
|
behar
dute.
|
|
|
Baina hegoak mugitzea ez da, inondik ere, jarduera samurra. Hegaztiek energia asko
|
behar
dute bularreko eta hegoetako muskuluak mugitzeko. Gainera, energia oso azkar behar izaten dute erabilgarri, hegaldiarekin jarraitu ahal izateko.
|
|
|
Gainera, energia oso azkar behar izaten dute erabilgarri, hegaldiarekin jarraitu ahal izateko. Jaten dituzten elikagaietatik energia lortzeko, elikagaiak erre egin
|
behar
dituzte, eta, horretarako, oxigenoa behar dute. Oxigenoa ere, beraz, azkar behar dute.
|
|
|
Gainera, energia oso azkar behar izaten dute erabilgarri, hegaldiarekin jarraitu ahal izateko. Jaten dituzten elikagaietatik energia lortzeko, elikagaiak erre egin behar dituzte, eta, horretarako, oxigenoa
|
behar
dute. Oxigenoa ere, beraz, azkar behar dute.
|
|
|
Jaten dituzten elikagaietatik energia lortzeko, elikagaiak erre egin behar dituzte, eta, horretarako, oxigenoa behar dute. Oxigenoa ere, beraz, azkar
|
behar
dute. Eskari horri erantzuteko moldatuta daude hegaztien birikak; ez dago haiek bezalako birikak dituen beste animaliarik.
|
|
|
Material porotsuen artean, karbono nanoegiturak begiz jota zituzten ikertzaileek, haien masa txikia eta adsortzio gaitasun handiagatik. Hala ere, hainbat ikerketek erakutsi dute karbono nanohodien kasuan hidrogenoaren eta karbonoaren elkarrekintza oso ahula dela, eta hidrogenoa biltzeko karbonoan oinarritutako material porotsuak erabiltzekotan, elkarrekintza horrek indartsuagoa izan
|
behar
duela.
|
|
|
M. V.: Oztopoak edo zailtasunak daudela onartu
|
behar
dugu; oraindik asko dugu ikertzeko eta jakiteko.
|
|
|
Hiru oztopo tekniko nagusi ditugu ikertzeko. Batetik, askoz hobeto ezagutu
|
behar
dugu noiz eta nola erabakitzen duten bereiztea zelula amek, eta hori nola kontrolatu. Oraingoz, zelula mota jakin batzuk manipulatzeko gai gara, baina eraginkortasun txikiarekin.
|
|
|
Oraingoz, zelula mota jakin batzuk manipulatzeko gai gara, baina eraginkortasun txikiarekin. Bestetik, pazientearekiko bateragarritasun arazoa konpondu
|
behar
dugu. Hirugarrenik, tumoreak azaltzeko arrisku handia dago, eta hori kontrolatu behar dugu.
|
|
|
Bestetik, pazientearekiko bateragarritasun arazoa konpondu behar dugu. Hirugarrenik, tumoreak azaltzeko arrisku handia dago, eta hori kontrolatu
|
behar
dugu. Sakoneko arazoak dira, eta oraindik gogor egin behar dugu lan horiek gainditzeko.
|
|
|
Hirugarrenik, tumoreak azaltzeko arrisku handia dago, eta hori kontrolatu behar dugu. Sakoneko arazoak dira, eta oraindik gogor egin
|
behar
dugu lan horiek gainditzeko.
|
|
|
Nire iritziz, enbrioiaren gaineko araudietan dagoen aldea, une honetan, gainezka egin duen eztabaida baten ondorio da. Eztabaida hori neurri handi batean izendapen kontu hutsa dela, ordea, garbi ikusi da Espainian onartu berri den legearekin edo Britainia Handian aurki onartu
|
behar
dutenarekin. Enbrioiaren babes juridikoa unean uneko beharretara egokitzen joan da.
|
|
|
Ikertzaileek euskarri juridiko seguru bat
|
behar
dute. Ezinezkoa da nazioarteko ikerketa egitea herrialde batzuetan baimenduta badago eta beste batzuetan ez.
|
|
|
Horretarako, larruazaleko zelula helduetan, fibroblastoetan, lau gene jakin sartzen dituzte, eta gene horiek arduratzen dira zelulak birprogramatzeaz eta pluripotente bihurtzeaz. Egia da oraindik arazo larri batzuk konpondu
|
behar
dituztela adibidez, minbizia agertzeko arriskua% 20 areagotzen da, baina aurrerapauso bat da, eta obuluen erabilera saihesteko bide bat.
|
|
|
Horretan ari gara, helburuak lortzeko lanean. Hala ere, argitu nahi nuke, inbertsioak egin badira ere, inbertsioek jarraituak izan
|
behar
dutela, ikerketek aurrera egin dezaten eta fruituak eman ditzaten. Ez da nahikoa hasierako bultzadarekin, eutsi egin behar zaio, eta, egia esateko, Europako beste herrialdeetan zientzian inbertitzen dutenetik oso urruti gaude oraindik.
|
|
|
Azken urteotan, legegileak eta bioetikan adituak tematu egin gara biomedikuntzaren gaineko zenbait gairekin, zelula amekin, esate baterako, eta haiekin lan egiten duten ikertzaile asko kexu da kontrolatuegi daudelako. Konturatu
|
behar
dugu hau ez dela zientziaren arlo bakarra; areago, beste arlo batzuetan egiten diren ikerketak, hala nola kimikan eta fisikan, arriskutsuagoak izan daitezke gizartearentzat, eta ez daude, inola ere, hain arautuak. Gogoeta egiteko eta auzia bere onera ekartzeko unea iritsi delakoan nago.
|
|
|
Izan ere, perretxikoa, berez, onddo baten fruitua da (adituek gorputz fruitu emaile esaten diote, karpoforo). Perretxikoak ematen dituzten onddoetako asko lur azpian daude, eta zuhaitzen sustraietatik hartzen dute
|
behar
duten elikagaia. Zuhaitzek, oro har, uda bukaeran eta udazkenean indarra galtzen dute; hortaz, onddoak zuhaitza bereganatzeko aprobetxatzen du.
|
|
|
Dena dela, zuhaitzaren eta onddoaren arteko harremana sinbiotikoa da; hau da, onddoak
|
behar
duen elikagaia (materia organikoa) zuhaitzaren sustraietatik jasotzen du, eta, ordainetan, zuhaitzak behar dituen hainbat substantzia jasotzen ditu onddoaren eskutik, ura eta gatz mineralak, besteak beste. Horretarako, onddoaren hifek (onddoa osatzen duten hari itxurako egiturek) zuhaitzaren sustraiak biltzen dituzte, eta elkarte sendo bat osatzen dute:
|
|
|
Dena dela, zuhaitzaren eta onddoaren arteko harremana sinbiotikoa da; hau da, onddoak behar duen elikagaia (materia organikoa) zuhaitzaren sustraietatik jasotzen du, eta, ordainetan, zuhaitzak
|
behar
dituen hainbat substantzia jasotzen ditu onddoaren eskutik, ura eta gatz mineralak, besteak beste. Horretarako, onddoaren hifek (onddoa osatzen duten hari itxurako egiturek) zuhaitzaren sustraiak biltzen dituzte, eta elkarte sendo bat osatzen dute:
|
|
|
Mizelio asko hazten dira, baina elkarri eragozten diote, eta mizelio guztiek ez dute lortzen perretxikoak ematerik. Dena dela, gehienetan, mizelio primario hori ez da emankorra; beste espora bateragarri baten mizelioaren
|
beharra
du mizelio sekundario bat osatzeko, emankorra izango den mizelioa sortzeko, alegia. Hezetasun eta tenperatura kondizio egokiak daudenean, mizelio sekundario horrek bai, emango ditu perretxikoak.
|
|
|
Perretxikoak egun batzuk
|
behar
ditu hazteko eta esporak zabaltzeko; ondoren, zimeldu egingo da (aurrez animaliaren batek jaten ez badu). Baina mizelioak bizirik jarraitzen du; eta berriro ere kondizio egokiak dituenean, perretxikoak emateari ekingo dio.
|
|
|
Von Braunek garatu
|
behar
zituen misilak arinak eta txikiak izan behar zuten, hegazkinetan garraiatzeko modukoak. Distantzia laburreko misilak garatu behar zituen, hasiera batean.
|
|
|
Von Braunek garatu behar zituen misilak arinak eta txikiak izan
|
behar
zuten, hegazkinetan garraiatzeko modukoak. Distantzia laburreko misilak garatu behar zituen, hasiera batean.
|
|
|
Von Braunek garatu behar zituen misilak arinak eta txikiak izan behar zuten, hegazkinetan garraiatzeko modukoak. Distantzia laburreko misilak garatu
|
behar
zituen, hasiera batean. Berdin zitzaien haien misilak distantzia luzeak egiteko gai ez baziren:
|
|
|
Kostea handiegia zela, arriskutsua zela, eta proiektua justifikatzeko adinako etekin zientifikoa ateratzerik ez zegoela. Von Braunek gerran erabilitako teknologian oinarrituta diseinatutako Orbiter programa baliatu
|
behar
zuen satelitea orbitan ipintzeko, eta hori ez zen batzuen gustuko, antza.
|
|
|
Han, aliaturik ezean, urrutira nola iritsi zen kezka, ozeanoa gurutzatuz Estatu Batuetaraino, adibidez, nola iritsi. Korolevek indar handiko motorrak
|
behar
zituen misil bat jaurtiko bazuen horren distantzia luzera. Glushko ingeniariari laguntza eskatu zion.
|
|
|
Kableek behar bezainbesteko ahalmena izanda ere, haien muturretan dauden nodoak geroz eta kargatuagoak daude: routerren zeregina datu paketeak sareko bide motzenetik bideratzea da, eta segundoro kalkulu anitz egin
|
behar
dituzte. Noski, datu kopurua handituz gero, routerrek gainezka egiteko arriskua dago.
|
|
|
Bada, alde batetik, ohore handia da, eta oso onetsitzat daukat neure burua sari hori jasotzeagatik; aintzatetsi nautela sentitzen dut. Beste aldetik, ordea, ikusten dut gizartea ohartarazteko
|
beharra
dudala ditugun arazo batzuez. Beraz, arazo horiek eta horien konponbideak zein diren zabaltzen lagundu behar dut, ahal dudan neurrian, behintzat.
|
|
|
Beste aldetik, ordea, ikusten dut gizartea ohartarazteko beharra dudala ditugun arazo batzuez. Beraz, arazo horiek eta horien konponbideak zein diren zabaltzen lagundu
|
behar
dut, ahal dudan neurrian, behintzat. Nobel sariari esker, hainbat gobernutako funtzionario garrantzitsuekin harremana izan dut, eta politika publikoetan eragin dut... alderdi hori oso positiboa da.
|
|
|
Alderdi negatiboa, berriz, izan daiteke ezin dudala denetarik egin, nire jarduera mugatu
|
behar
dudala. Oso erakargarria da denetik egiten saiatzea, baina ez dut denbora nahikorik.
|
|
|
Klima aldaketaren gaian ere oso garrantzitsua delako aipatu dut azkeneko hori; horrelako zerbait egin
|
behar
dugu orain dugun arazoa konpondu nahi badugu.
|
|
|
Europak, Kanadak eta Japoniak Kyotoko protokoloaren alde egin zuten, baina Estatu Batuek eta garabidean diren herrialdeek ez. Esan beharra dago Kyotoko protokoloaren lehenengo pausoan ez zutela esaten garabidean diren herrialdeek ezer berezirik egin
|
behar
zutenik. Horrela diseinatu zuten, helburua baitzen garatutako herrialdeek nagusitasuna azaltzea eta aurrea hartzea.
|
|
|
Nik uste dut positiboa dela. Orain arte jende asko ez zen arazoaz jabetu, eta, gaur egun ere, garabidean diren herrialde askotan ez dago kontzientziarik; arazoaz jabetzeko lan handiagoa egin
|
behar
dugu leku horietan.
|
|
|
Egia esan, komunikabideek behar bezala informatzeko ardura dute, haiek jakin
|
behar
dute nola eman arazoaren berri. Ez dute hondamendi edo apokalipsi gisa irudikatu behar, konponbiderik ez duen arazo bat balitz bezala.
|
|
|
Ez dute hondamendi edo apokalipsi gisa irudikatu behar, konponbiderik ez duen arazo bat balitz bezala. Horren ordez, adierazi
|
behar
dute arazoak konpon daitezkeela.
|
|
|
Hala ere, zer ondorio izan ditzakeen ere eman
|
behar
dute ezagutzera. Ezin dute arazoa ezkutatu.
|
|
|
Ezin dute arazoa ezkutatu. Baina neurriz kanpoko adierazpenak saihetsi egin
|
behar
dituzte. Zientzialariak oso moderatuak dira, probabilitateez hitz egin dute beti.
|
|
|
Aurkitu izan den anbar gehiena Tertziario eta Kuaternario garaikoa da, hau da, 66 milioi urtetik honakoa; baina bada zaharragorik ere. Bestalde, tenperatura eta presio baldintza bereziak
|
behar
ditu sortzeko, eta mantentzeko. Eta horixe da, hain justu, Araban dauden aztarnategien ezaugarririk harrigarrienetakoa:
|
|
|
Azkenean, emaitza da aireratze eta lurreratze bertikalak egin ditzakeen hegazkin bat, hegal finkoko hegazkin batek adinako gurutzaldi abiadura har dezakeena (600 km/ h). Eta kontuan izanik hegazkin arruntek zenbat leku
|
behar
duten aireratzeko eta lurreratzeko, giroplano berri hauek abantaila handiak eskain ditzakete alde horretatik.
|
|
|
Asimovek klasiko bihurtu zuen robotaren ideia. Harentzat Robot visions ipuin eta saio bilduman dioen bezala, robota giza itxurako makina bat zen, gizakiok egiten ditugun ekintzak egin ditzakeen makina bat, baina, nahitaez, pentsatzeko ahalmena izan
|
behar
zuen. Gizaki mekanikoaren ideia da.
|
|
|
Asimovek baztertu egin zuen iraultzaren ideia robotentzako hiru jokabide lege asmatuta, John Campbell editorearekin laguntzaz. Lege horien arabera, robot batek ezin dio minik egin gizakiari, bete egin
|
behar
du gizakiak agindutako guztia eta bere burua babestu behar du, ordena horretako lehentasunarekin. Hain zuzen, lege horiek sortzen dituzten paradoxetan oinarrituta daude haren robotei buruzko istorioak.
|
|
|
Asimovek baztertu egin zuen iraultzaren ideia robotentzako hiru jokabide lege asmatuta, John Campbell editorearekin laguntzaz. Lege horien arabera, robot batek ezin dio minik egin gizakiari, bete egin behar du gizakiak agindutako guztia eta bere burua babestu
|
behar
du, ordena horretako lehentasunarekin. Hain zuzen, lege horiek sortzen dituzten paradoxetan oinarrituta daude haren robotei buruzko istorioak.
|
|
|
Beraz, norberaren gorputza eltxoentzat erakargarri bihurtzen duten substantziak bezala, nazka ematen dietenak ere badaude; esate baterako, kolesterolari edo hipertentsioari aurre egiteko erabiltzen diren botikenak. Eltxoek kolesterola eta bitamina derrigorrean
|
behar
dituzte, baina ez dira berez sortzeko gai; hortaz, bai kolesteroletan eta bai bitaminatan aberats diren pertsonak asko estimatzen dituzte.
|
|
|
Eltxoak, oro har, nektarrez elikatzen dira. Dena den, espezie gehienetan, emeek proteinak
|
behar
dituzte arrautzak garatzeko, eta horregatik xurgatzen dute gure odola. Arrek, berriz, nahikoa izaten dute nektarrarekin eta urarekin.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan, foru aldundiek dute prospekzioak egiteko ardura, eta Eusko Jaurlaritzak berak jakinarazi
|
behar
du ofizialki non dagoen gaixotasuna. Egoeraren berri Espainiako Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura Ministerioari eman behar zaio urtero.
|
|
|
Zer gertatuko litzateke hilekoa izan duen emakume bati molekula hori emango bagenio? Arazoak izango lituzke, hilekoa izan ondoren
|
beharrezkoa
baitu zain berriak sortzea. Eta bihotzeko arazoak dituen pertsona bati botika horren bidez zainak sortzeko gaitasuna gutxituko bagenio, ez al genuke haren bizia arriskuan jarriko?
|
|
|
Azken batean, botiken koktel bat izango da, eta koktel horretan, botika bakoitzak tumore zelulak duen estrategia jakin bat moztuko du. Egunen batean botiken bitartez minbiziarekin amaitzea edo kroniko bihurtzea lortzen badugu, botiken koktela izango da giltza, beste gaixotasun batzuetan egiten den moduan; baina beti kontuan izanda minbizi bakoitzak jatorri jakin bat duela, eta gaitasun eta baliabide desberdinak erabiltzen dituela, eta tratamenduek espezifikoak izan
|
behar
dutela, eta ez orokorrak.
|
|
|
Zenbat denbora pasatuko da hori lortu arte? Ishaia Fidler ikertzaile estatubatuarrak esaten duen moduan, egunen batean, minbizia gaixotasun kroniko bihurtzea lortuko dugu, baina kontuan izan
|
behar
dugu minbizi hitza erabiltzen dugunean 200 gaixotasunez baino gehiagoz ari garela. Eta hala da; minbizi mota asko daude, gorputzeko edozein zelulak dauka gaiztotzeko arriskua, eta gaiztotzen den zelula bakoitzak bere baliabideak ditu.
|
|
|
Esate baterako, gaiztotzen direnean, hepatozito batek eta azaleko melanozito batek ez dute bizirik irauteko estrategia bera, eta sortzen dituzten substantzia kimikoak ez dira berdinak; horregatik, zelula horiek suntsitu nahi baditugu, diseinatu
|
behar
ditugun botikak ere ez dira berdinak izango. Minbizi bakoitza botika jakin batekin tratatu da; ez dago erantzun orokor bat hain espezializatua den gaixotasun baten aurka.
|
|
|
Krisalidaren barruan, ezkutuan, erabateko aldaketa gertatzen da. Beldarraren barne organoak desegin egiten dira berriak osatzeko; izan ere, digestio aparatuak, adibidez, elikagai berrietara egokitu
|
behar
du, hasi ahotik eta uzkiraino. Beldarra hostojalea zen, baina jaiotzekotan den tximeletak loreen polena izango du elikagai iturri nagusia.
|
|
|
Espezie bereko Euskal Herriko tximeletak ez dira partenogenetikoak, emeak arrekin ugaltzen dira; nolabait, Alemaniatik hona gerturatzen doazen heinean arrak ere agertzen dira, eta, hortaz, leku batzuetan biak daude: eme partenogenetikoak eta arren
|
beharra
duten emeak.
|
|
|
Pilotuaren lekutik ikusita, giroskopioa zeruertz lerroarekin batera mugituko da beti. Pilotu automatikoak egin
|
behar
duen gauza bakarra da nabigazio sistemari eragin hegazkina une oro giroskopioarekin lerrokatuta egon dadin. Alegia, giroskopioak horizontaltasunaren berri ematen dio sistemari etengabe.
|
|
|
Gaur egun, hizkuntza guztiek
|
behar
dituzte corpusak. Corpusak formatu elektronikoan eta linguistikoki etiketatuta dauden testu bildumak dira linguistikoki etiketatuta egoteak esan nahi du hitz bakoitzari dagokion lema, kategoria... ematen zaizkiola eta hizkuntzaren ikerketan eta hizkuntza teknologien garapenean erabiltzen dira.
|
|
|
Ez da horrela gertatu, ordea. Izan ere, animalia transgenikoetan sortutako gaiak seguruak direla bermatu
|
behar
dute, eta, horretarako, izugarrizko proba piloa gainditu behar dute. Bereziki, lau puntu hartu behar dituzte kontuan:
|
|
|
Ez da horrela gertatu, ordea. Izan ere, animalia transgenikoetan sortutako gaiak seguruak direla bermatu behar dute, eta, horretarako, izugarrizko proba piloa gainditu
|
behar
dute. Bereziki, lau puntu hartu behar dituzte kontuan:
|
|
|
Izan ere, animalia transgenikoetan sortutako gaiak seguruak direla bermatu behar dute, eta, horretarako, izugarrizko proba piloa gainditu behar dute. Bereziki, lau puntu hartu
|
behar
dituzte kontuan: erantzun alergikoak, immunologia sistemaren erantzuna, erantzun autoimmunea, eta infekzioak, prioiek eragindakoak barne.
|
|
|
erantzun alergikoak, immunologia sistemaren erantzuna, erantzun autoimmunea, eta infekzioak, prioiek eragindakoak barne. Alderdi denetatik seguruak direla bermatzeko eta frogatzeko, teknika oso aurreratua erabili
|
behar
dute, eta froga ugari aurkeztu behar dituzte. Eta, horretarako, denbora eta diru asko behar da.
|
|
|
erantzun alergikoak, immunologia sistemaren erantzuna, erantzun autoimmunea, eta infekzioak, prioiek eragindakoak barne. Alderdi denetatik seguruak direla bermatzeko eta frogatzeko, teknika oso aurreratua erabili behar dute, eta froga ugari aurkeztu
|
behar
dituzte. Eta, horretarako, denbora eta diru asko behar da.
|
|
|
Hasteko, proteina terapeutikoa kodetzen duen geneari ugatz zeluletan espresatzeko
|
behar
duen informazio genetikoa eransten diote. Horrekin, bi informazio horiek dituen transgenea sortzen dute.
|
|
|
Lan konplexua da hori, bereziki Euskal Herrian. Izan ere, Euskal Herriko intsektu nekrogafoek hazteko
|
behar
duten denborari eta banaketa patroiei buruzko ezagutza nahiko urria da. Nola jakin, orduan, zein intsektu dauden hilotzean?
|
|
|
Andeak, aldiz, plaka ozeaniko bat plaka kontinental baten azpian sartu zenean sortu ziren (subdukzio deritzo horri). Horrelakoetan, mendiak gaineko plakaren zimurduraz sortzen dira, eta, kalkuluen arabera, Andeetako tontorren batez besteko altuerak erdia izan
|
behar
zuen (bi kilometro lau beharrean).
|
|
|
Definizio bat besterik ez da. Hala ere, kontuan hartu
|
behar
dugu burdina baino astunagoak diren elementuak ez direla sortzen izar masiboetan erreakzio termonuklear hidrostatikoen bitartez. Gutxienez, leherketa bateko nukleosintesia behar da elementu horiek sortzeko.
|
|
|
Hortaz, erromatarrek zinabrioaren
|
beharra
zuten, salerosi egiten zuten, eta zinabrio meategiak ustiatzen zituzten. Meategi horietan handiena, zalantzarik gabe, Almadengoa zen, Ciudad Realen.
|
|
|
merkurioarekin amalgama egitea. Horren ondorioz, merkurio eskaria asko handitu zen; Ameriketan ustiatzen zituzten zilar meategi aberatsetarako merkurio asko
|
behar
zuten, eta merkatua irauli egin zuen horrek. Ordura arte kantitate txikietan baino salerosten ez zena, halako batean, ikaragarrizko negozio bilakatu zen.
|