|
2008
|
|
|
|
Baina
ez bakarrik balio izan dit ondorio pertsonal horretarako, esan baitezaket eta esaten dut orain: artea datzala, garai guztietan eta edozein tokitan, gizakia eta haren errealitatea integratzen, lotzen dituen prozesu batean, ezerez den ezerez batetik abiatuz Dena, Erabateko bat den beste Ezerez batean amaitzen dena existentziaren azken erantzun eta irtenbide izpiritual bezala (Oteiza, 2007a:
|
|
|
Oteiza euskal kulturaren epizentroan kokatu zen, ekintza politiko eta kulturalak gauzatzeko orduan jarraitu beharreko gidari baten modura, eta bere presentzia hutsak, bere zalapartak, polemikak eta haserreak, bere lanaren ikerketa oztopatu izan dute urte askotan. Oteizari buruz hitz egitean ohikoa izan da mitifikazioa,
|
baina
ez ikerketa ezta hausnarketa ere. Quousque tandem?!
|
|
|
Harritzekoa bada ere, ekimen legegile hauek kopuru handiago batean izan dira Espainiako Kongresuan, non modu errepikatu batean gobernuaren atentziora gai hau ekarri den16 Uruguaiko barne ordenamenduan, berriz, jarrera pasibo honek biztanleen aldetik kritikak sortu baditu ere, ekimen nabarmenik ez da gertatu eta horren adierazle garbia dugu 1992ko Tratatu Orokorrak jasotzen duen Goi Mailako Komisioaren bileran Auzitegi Gorenaren sententziaren zain geratzeko hartutako erabakia. Jarrera hori ulergarri egingo lukeen arrazoi bakarra Uruguaiko herritarren aldeko sententzia jasoz gero Espainiako Administrazioa lotuta geratuko litzatekeelako ideiatik etor daiteke,
|
baina
ez dirudi hori izan denik Uruguaiko Gobernua horretara mugitu duen arrazoia.
|
|
|
–eragitea?,, erabaki hartzea?, eta, kudeaketa?. Hiru kontzeptuok prozesu batean ekitearen seinale dira,
|
baina
ez dute pauso horien noranzkorik azaltzen. Eta, beraz, garapeneko parte hartzearen anbiguotasuna horrela defini dezakegu:
|
|
|
Pertsona izen batzuk erabiltzea eta beste batzuk zokoratzea, ondare sinboliko guztiak bezala, gizarte eremuaren logikaren arabera azaldu behar dugu, kasu honetan kontsumo eremu baten logikaren arabera, modarekin parekatu ahal dugun eremua (Lieberson, 2001).
|
Baina
ez dugu gizarte eremu bakarrik, ezta moda orokorrik ere. Kontsumoa zatikaturik dago:
|
|
|
– XIX. mendean Euskal abertzaletasunak berrasmatu zuen bertoko izen tradizioa,
|
baina
ez zuen egin santu izendegia inposatu baino lehenagoko izenak berpiztuz, baizik eta izendegi hori, euskaldunduz? (literaturagile erromantikoek ere, kondairako?
|
|
|
Horregatik ez digute ezer esaten objektuari buruz, izendatu/ erakutsi baino ez dute egiten. Erreferentzia dute, bai;
|
baina
ez esanahirik. Ondorioz, inoizko, bataio primigenio?
|
|
|
|
Baina
ez da nahikoa izan Elizarengandik jasotako izendatzearekin (ponte izena, argi dago, izen kristaua da, bataio pontean hartutako izen horri geroago irizpide administratibo bat ezarri zioten: aitaren izena,, patronimikoa?
|
|
|
da. Horrenbestez, habitusa da praktikaren gidaria,
|
baina
ez da soilik, programa, bat,, kapitala?
|
|
|
Horrenbestez, jendeak sistemak eta erakundeek bere hartan jarrai dezaten laguntzen du,
|
baina
ez itsumustuan; eguneroko bizitza praktikoak badu berezko logika eta horrek jarraipenari mugak eta eragozpenak jartzen dizkio. Erresistentzia arrunteko ekintza gehienak diren direnean jotzen ditu jendeak, hau da, aitor du erresistentzia ekintzak direna; baina, hala ere, ez ditu diskurtso batez zuritzen edota legitimatzen.
|
|
|
pasioa, kalkulua, jendarte inertzia, erresistentzia, senide arteko negoziazioa, mota guztietako transakzioak (erakundeekikoak barne)... Ikerketa honek erreakzio kasuetara jo du, kasurik berritzaileenak,
|
baina
ez, nahitaez,, erreflexiboenak?, ezta kapital (linguistikoa, kulturala, ideologikoa) handiena dutenak ere14.
|
|
|
|
Baina
ez du horrek A. Arkotxa geldiarazten: bere irakurleak gonbidatzen ditu berak duen benetako giza abentura bereganatzeko desmartxa imitatzera, jadanik aipatu dugun Ihoan Mandabilla lehengo itsasgizonaren aholkua kontuan hartuz.
|
|
|
Soilki isiltasuna, hitzetik harat den itsasoaren beraren errealitatea; azken buru buztan, ez, ez da idatzi beharrik (hau da Mallarmé ren galderaren bigarren ihardespena). A. Arkotxak erakusterat ematen du nola gizonak, liluratuz, errealitatea bereganatzen saiatzen diren, hitzetan finkatuz, haien ustez, beren bilaketa existenziala (metaforikoki itsasoari lotua) «Septentrio»ari buruz bideratuz;
|
baina
ez du sinesten errealitatea «Liburu» batean bururatuko denik, harrapa daitekeela hizkuntzaren bidez, eta bere bilduma amiltzen du, Mundua bere mututasunari eta etengabeko ihesari uztea onartuz.
|
|
|
|
Baina
ez dira bi Septentrio ak mintzaira eta kultura baten defentsa soil horretarat apaltzen ahal3, arrazoi bakar hauengatik bederen: bigarren liburua frantsesez da, eta gaztelaniazko bertsioa berrikitan argitaratua izan da, oraino desberdina.
|
|
|
Gizakia menturazko bidaia benturos batean ontziratua da: beraren eta unibertsoaren existentziaren zentzua, izaeraren arrazoia ezagutzeko desioak eragiten du, ez daiteke bestela,
|
baina
ez zaio emana haraindiko baten portu salbagarrian lehorreratzea, hau giza gogotik kanpo ez baita existitzen (gizakia berez «bakartia» da? «lonely», idazten du Kenneth White-k, Septentriosigna, 20 or.?, ez da transzendentzia urrikalgarririk); gure kondizioaren «harkaitza» jotzea, ondotik gure hondoratzea, halabeharrezkoak dira: denak hilen gara ihardespenik erdietsi gabe betiko galderari:
|
|
|
1891), gerla franko prusiarra amaitutakoan? 1871ko otsailean? burutu zituen Albert Goienetxek medikuntza ikasketak,
|
baina
ez dugu topatu data zehatzik. Behin mediku titulua eskuratutakoan Donibane Lohizunera itzuli zen.
|
|
|
Ildo horretatik, astekari euskaldunak Elizaga erretorearen alokuzioa azpimarratzen du, antza, patriotismoz eta fedez betea eta euskara ezin hobean jalgia; Eskualdunasick laburtuta ematen du, eta, izatez, erretore berak 1894ko jaietan egin zuen predikuaren ideia nagusiak berresaten ditu. Kronikak, besteak beste, dantzarien berri dakar, erakustaldiek ohiko arrakasta izan zutela esanez,
|
baina
ez soilik egitarauan agertzen ziren Beasaingo dantzarienak, «mais encore et surtout avec ceux de Bilbao que leur curé a eu l, heureuse idée d, amener à l, improviste. C, est une grande et belle figure basque que celle de Don Arcué(;= Ascué?
|
|
|
[?] Haurrek ikhas dezatela ongi eskoletan frantsesa mintzatzen
|
bainan
ez dezatela eskuara ahantz. Etchetan eta burhasoekin mintza ditela eskuara garbienean.
|
|
|
Horiek egin dute bethi danik Eskualdunen fama eta ohoria. Haurrek ikhas dezatela ongi eskoletan frantsesa mintzatzen
|
bainan
ez dezatela eskuara ahantz. Etchean eta burhasoekin mintza ditela eskuara garbienean.
|
|
|
Bestalde, ISO 9001 arauek eta gisa bereko beste arau batzuek zerbitzu jakin batzuetan izandako goraldia eta beheraldia ere hor daude. Badirudi mugimendu horiek modaren zantzua dutela,
|
baina
ez dirudi dena moda denik.
|
|
|
Porrotaren lehenengo arrazoia,
|
baina
ez bakarra, sorpresa elementuaren huts egitea izan zen, frankisten hegazkinek euskal gudarien mugimenduak antzeman zituztelako. Sorpresa faltan, beharbada, beste elementu batzuek ere izan zuten eragina, hala nola ofizial batzuen leialtasunik ezak35 eta biztanleriaren morala altxatzeko Euskal Armadak Bilbon egindako disimulorik gabeko desfileak (Amilibia, 1977:
|
|
|
Ezaguna denez, gerraren lehenengo egunak nahaste handikoak izan ziren; Gasteiz, Iruñea eta Donostiako militarrak uztailaren erdialdera matxinatu ziren,
|
baina
ez zen gauza bera gertatu Bilbon. Bizkaiko hiriburuan militarren gehiengoak bat egin zuen Errepublikaren defentsarekin.
|
|
|
Erasoa hasi baino egun batzuk lehenago, Llano de la Encomienda jenerala heldu zen Santanderrera. Ipar Armadaren buru izendatu berria zen,
|
baina
ez dirudi erasoaren proiektuan esku hartu zuenik, ezta gauzatu zuten indarren zuzendaritzan ere.
|
|
|
Baina gainera, lurzoru marroi hauek eskainitako azalerak hiritarren etxebizitza beharrak asetzeko ez erabiltzeaz gain, benetan gauzatu diren proiektuek, eta, oro har, hiri politika berriek, gentrifikazio prozesuak jarri dituzte martxan (Vicario eta Manuel, 2003). Gentrifikazio prozesuak zona deprimituetan gertatutako errehabilitazio errresidentzialaren eskutik etortzen dira
|
baina
ez errehabilitazioaren ondorio isolatu moduan, baizik eta hiriaren berregituratze prozesu zabalago baten ondorio gisa. Hiriko dimentsio espazial, ekonomiko eta sozialak nahasten dira beraz hemen.
|
|
|
Artikulu honetan etxebizitza politikaren eta garapen iraunkor edo jasangarriaren gainean sakondu da. Izan ere, etxebizitzak eta etxebizitza politikak zeresan handia sortu dute azkenaldian,
|
baina
ez horrenbeste agian ingurumen eta garapen iraunkorraren ikuspegitik azterturik. Azterlan honetan, lehenik eta behin, etxebizitza garapen iraunkorraren marko teorikoan kokatu da, ingurumen dimentsioak eman dituen eztabaida nagusiak jasoz:
|
|
|
esapidea eskatzean gazteak atzo gabas baino ez du erantzun, helduak horretaz gain (zehatz esanda atzo gabin) bart ere erantzun du. Hiztun gazteak ezagutzen duela erantzun du hitz hori proposatzean,
|
baina
ez omen du inoiz erabiltzen.
|
|
|
esateko, kutxiloa, z beste modurik herri bi hauetan. Maileguak direla-eta, fenomeno deskulturizatzaileak indar handiagoa du gaztearengan(% 24,16), eta txikiagoa(% 21,66) helduarengan,
|
baina
ez dago alde handirik batetik bestera.
|
|
|
Helduak ez du agertzen estandarretik hartutako hitzik. Maileguak direla-eta fenomeno deskulturizatzaileak indar handiagoa du gaztearengan(% 24,16), eta txikiagoa(% 21,66) helduarengan,
|
baina
ez dago alde handirik batetik bestera. Batez beste% 4ko eragina du estandarrak Bolibarren, eta mailegutzak, berriz,% 22,91koa.
|
|
2009
|
|
|
zuzen paraleloak, zuzen perpendikularrak...
|
Baina
ez da horren aldeko jokaera garbia antzematen testuetan; goragoko adibideetan egiazta daitekeen bezala, hiru aukera erabili dituzte: singularra, plurala mugagabearekin eta plurala.
|
|
|
Testuetatik atera ditugun aditzak Euskalterm datu basean bilatu ditugunean, hutsune batzuk ikusi ditugu. Alde batetik, aditz batzuk arlo batzuetan agertzen dira,
|
baina
ez Matematika arloan: aztertu (Medikuntza...), batu (Informatika...), bikoiztu (Arte, zinema...), ukitu (Kirola...).
|
|
|
Gure jokaera hau izan da: aztertzen ari garen terminoaren atal batean erabiltzen den baliabidea termino isolatu batean agertu bada, aztertzen ari garen terminoari ez diogu berriro egokituko baliabide hori;
|
baina
ez bada termino isolatu batean agertu, baliabidea egokitu egingo diogu. Adibidean, sustrai terminoa ez da agertzen isolaturik; beraz, goiko terminoari bi baliabide egokitu dizkiogu.
|
|
|
M1 (26 aldiz), M3 (19 aldiz), M4 (7 aldiz), M5 (12 aldiz)= guztira 64 aldiz. Aldea badago,
|
baina
ez espero zen bezain handia.
|
|
|
Hori da militantziaren ondorio bat. Beraz, modu militante batean sortu bada, gero ezin du enpresa moduan funtzionatu, izango da beste gauza bat,
|
baina
ez enpresa. Ez da justua niretzat, langileei hala moduz ordaindu eta proiektua aurrera ateratzea»30.
|
|
|
izpirik ere. Euskaldunei irakasteko tokia zen,
|
baina
ez euskaldunez irakasteko.
|
|
|
euskaldunek alde batera utzi behar dituztela beraien ezberdintasunak eta, batuta, euskal familia goratu behar dutela, alegia.
|
Baina
ez da artikulu horrekin bultzatu nahi duten ideia bakarra. Sortu beharreko beste euskal etxe horren barruan Ipar eta Hego Euskal Herriko euskaldunak batu behar dituen etxea lortzea, alegia17:
|
|
|
|
Baina
ez litzateke gaizki etorriko jakitea zergatik jarri zen La Baskonia aldizkaria hain goiz sortzen ari zen euskal etxe berriaren alde; alde batetik, gogoratu beharra daukagu La Baskonia aldizkari abertzalea zela, eta bestetik, onuragarria izango litzake argitzea nor zen bertan lan egiten zuen kazetaria34:
|
|
|
Bigarren kasu horretan, «informazioa sozializatzeko porrota» oraindik eta bistakoagoa gerta liteke. Izan ere, baliteke informaziorik ez dutela erantzun dutenen artean egotea jende bat ondo informatua dagoena, soilik ezezkoa erantzun duela Eusko Jaurlaritzaren iturriei begira (Elkarlaneko jendeak badu azpiegiturari buruzko informazio kritikoa,
|
baina
ez, agian, instituzionala).
|
|
|
% 31k behin ere ez lukeela erabiliko dio,% 39k urtean behin edo behin erabiliko lukeela eta% 6k hilean behin edo behin. Gehiagotan erabiliko luketenak, logikoki, herrietan baino gehiago dira,
|
baina
ez dira% 5era iristen: zehazki,% 1ek egunero erabiliko lukeela dio eta% 3k astero.
|
|
|
Zehazki, hiriburuetako biztanleak horrela banatzen dira duten oinarrizko informazio mailaren arabera: % 18k ez du AHTren proiektuaren berri,% 22k badu proiektuaren berri
|
baina
ez daki trena bere hiritik pasatzekoa denik,% 39k badaki trena bere hiritik pasatzekoa dela baina ez daki zein leku zehatzetatik. Azkenik,% 11k adierazi digu badakiela trena nondik igaroko litzatekeen eta% 10ek ideia bat baduela.
|
|
|
Zehazki, hiriburuetako biztanleak horrela banatzen dira duten oinarrizko informazio mailaren arabera: % 18k ez du AHTren proiektuaren berri,% 22k badu proiektuaren berri baina ez daki trena bere hiritik pasatzekoa denik,% 39k badaki trena bere hiritik pasatzekoa dela
|
baina
ez daki zein leku zehatzetatik. Azkenik,% 11k adierazi digu badakiela trena nondik igaroko litzatekeen eta% 10ek ideia bat baduela.
|
|
|
Sinbolo hauek ere erabiltzen dira,
|
baina
ez daude onartuta:
|
|
|
Bihotz tasa egoera psikologikoarekin estuki lotzen den aspektua da, bai lehenengo baita azkeneko grabaketan ere talde esperimentalean,
|
baina
ez da horrela gertatzen kontrol taldean. Pentsa daiteke, talde esperimental bateko partaide izatearen kontzientziak eta ikerketaren helburua bihotz tasaren eta lokuzioarekin lotutako hersturaren arteko erlazioa ebaluatzea zela jakiteak gorputz erreakzioaren gaineko zaintza handitu duela, norberaren aktibazio mailaren adierazle modura erabiliz.
|
|
|
litzateke aurrerantzean ere gai honetaz gehiago sakontzea, batez ere artxiboetako liburu eta izkribuak ikertuz.
|
Baina
ez udal artxiboak bakarrik, baita parrokietakoak eta elizbarrutikoak ere.
|
|
|
Sei arrazoi eta seiak, oro har, gezurrak. Gainera, dioena baino interesanteagoa da apezpikuak ez dioena, zeren «elizak Elizarenak» direla esatea polita eta biribila dela ematen du,
|
baina
ez gara hemen elizez eta baselizez bakarrik hizketan ari: etxeak, lokalak, hilerriak, baratzeak, zuhaiztiak eta larreak ere izan dira immatrikulatuak prozedura berarekin eta, horretaz, bi urteetan, apezpikuak ez du aipamenik ere egin.
|
|
|
Batzuek diote ezen XIX. mendeko Desamortizazioarekin gauzak garbi geratu zirela, baina gauzak ez dira batere garbi ikusten: lehenik, Desamortizazioan komentuez eta lurrez hitz egiten da,
|
baina
ez herrietako erlijio tokiez.
|
|
|
Elizak baduela ondarea izan, hazi eta babesteko kezka. Bestalde, leku sakratuei buruzko arauek erabilera arautzen dute,
|
baina
ez dute ezer adierazten eraikitzeari eta eskuratzeari buruz.
|
|
|
gerra edo gatazka garaietan suntsitu zizkieten ondareak euren eskuetara itzularaztea. Badakigu egoerak mota askotakoak, konplexuak eta istilutsuak izaten direla,
|
baina
ez dago zalantzik jatorrizko kultur eta herrialde askotako arrazoizko eta ondo arrazoitutako eskaerei behar adinako arreta eskaini behar zaiela. Denok badakigu zer gertatu zitzaion Egiptoko ondareari, Greziakoari, ondare prekolonbinoari edota euskal ondareari.
|
|
2010
|
|
|
Herri honetako datuak aurrekoen antzekoak dira kopuruz,
|
baina
ez beti izaeraz. 27 dira ezberdintasunak(% 22,5) eta, Tolosako datuekin egin dugun bezala, ondoren banan banan azalduko ditugu.
|
|
|
Bestelako aldeak ere ikusi ditugu,
|
baina
ez zirenez galdera horietan bilatzen ari ginena, ez ditugu kontuan hartu:
|
|
|
14 Egia esan, hain estu jokatu ez bagenu, eragin garbi garbia% 7,7koa izango litzateke, Ataungoa baino handiagoa ere,
|
baina
ez hainbestekoa, eta beste arloetako datuen parekoagoa. Halere, orotara% 11,3 litzateke, Ataungoaren bikoitza ia ia.
|
|
|
helduak bere burua il itzuli du eta gazteak suizidatu mailegua erabili du.
|
Baina
ez dugu pentsatu behar batak bestea ulertuko ez duenik, helduak erdarazkoa ezagutzen duenez suizidatu ulertuko du (baita erabili ere, ziurrenik) eta gazteak, nahiz eta beharbada inoiz ez erabili, bere burua il ondo adituko du. Berdin mantekill (helduak) eta gurin (gazteak) hitzekin edota, Ataunen, zapatu (h.) eta larunbat (g.) aldaerekin edo iual tzait (h.) eta iual dit (g.) esaten dutenean.
|
|
|
Goiko emakumeari garbigailua hautsi zitzaion eta eguerdian gela guzti hau ureztatu egin zuen. Hortik aurrera ez dugu argirik gela honetan, konpontzera etorri ziren
|
baina
ez dute erabat konpondu (E 6: Emilio).
|
|
|
Horrela, zaurgarrituen kolektiboa osatzen dute, lehen gizartearen bi aldeek osatzen zuten errealitatearen artean kokatzen direnak alegia. Ez dute goserik pasatzen,
|
baina
ez dute nahi dutena jaten. Inor ez da gosez hilko, baina etxean berogailurik ez dute edo ez dute pizten.
|
|
|
|
Baina
ez dirudi Elkar argitaletxeko arduradunek teoria horrekiko fede handirik dutenik. Bi arrazoi egon daitezke, beharbada, hautu horren oinarrian.
|
|
|
Pentsatu ote zuen inoiz lanposturen bat eskuratzea EHUn? Lagunak bazituen mugaz honuntza, adibidez, lehenago aipatu dugun Joseba Agirreazkuenaga, eta beste hainbat ere; beraz, harremanak izan zituen, eta onak,
|
baina
ez dirudi berak bere burua Iparraldetik kanpo ikusten zuenik. Bestelako kontsiderazioak alde batera utzita, ziur aski neurri batean bere hautua izan zen17.
|
|
|
Hala ere, ez dute gazteek baino akats gehiago izan. Beraz, gazteen kontakizunak zaharren kontakizunekin alderatuta osoagoak izan dira,
|
baina
ez zehatzagoak.
|
|
|
Horretarako, oroimen libreko proba bat erabili da. Mota horretako probak erabiliz, gazteek pertsona zaharrek baino informazio osoagoa eskaintzen dutela aurkitu da,
|
baina
ez zaharrek baino kontakizun zehatzagoak eskaintzen dituztenik. Alde batetik, List ek (1986) supermerkatuetan burututako lapurretak aurkeztu zituen diapositibak erabiliz, eta pertsona gazteek zaharrek baino kontakizun osoagoak (0,59 vs 0,43) eta zehatzagoak (0,90 vs 0,73) eskaini zituztela aurkitu zuen.
|
|
|
Akatsak, oro har, ekintza oso tipikoak izan ziren; hau da, ekintza horiek maiztasun handiz sortu zituzten beste esperimentu batean parte hartu zuten gizabanakoek, datu arautzaileak lortzeko ekintzak sortzeko eskatu zitzaienean. Azkenik, Adams Price k (1992) lapurreta baten bideo bat erabiliz alderdi nagusiak (ekintzak, pertsonak eta objektuak) detaile zehatzak baino hobeto gogoratu zirela aurkitu zuen,
|
baina
ez zuen ezberdintasunik behatu gazteen eta zaharren artean. Hala ere, Adams Price k berak azpimarratu zuen emaitzak ez zirela behin betikoak; izan ere, ez ziren akatsak aztertu eta ez zen eduki nagusien eta periferikoen artean ezberdindu.
|
|
|
Beraz, oroimen libreko proba erabiliz, gazteek zeharrek baino kontakizun osoagoak eskaintzea espero dugu,
|
baina
ez nahi eta nahi ez zehatzagoak. Nahiz eta gogoratutako ekintza kantitatean ezberdintasunik ez aurkitu, zaharrek gazteek baino detaile eta pertsonen ezaugarri gutxiago oroitu ditzakete, gertakizunaren antolaketa ezberdina azalduz, baliabide gehiago eskatzen dituzten edukiei batez ere eragiten dien prozesamendurako gaitasun txikiagoa dela-eta.
|
|
|
Gainera, Edukia faktorea ere esanguratsua izan zen [F (2, 116)= 3,67; p= 0,029]. Akats gehiago izan ziren detaileekin pertsonekin baino (0,98 vs 0,36; p= 0,025),
|
baina
ez zen ezberdintasunik behatu ekintzen eta detaileen artean (0,55 eta 0,98), ezta ekintzen eta pertsonen artean ere (0,55 eta 0,36). Faktoreen arteko elkarrekintza (Adina x Edukia) ez zen esanguratsua izan.
|
|
|
Gazteek zaharrek baino akats gehiago izan zituzten, informazio gehiago gogoratu zutelako. Beraz, pertsona gazteen kontakizunak zaharren kontakizunekin alderatuta osoagoak izan ziren,
|
baina
ez zehatzagoak.
|
|
|
Azken batez, horiemakum, ezeingizonezkoakheztengaituensistemapatriarkalarenfruitua izanik. Horrela, gertaera kontatzen da
|
baina
ez arazoaren azpian daudenarrazoiak, eta gutxitan hurbiltzen dira adituengana edo argitaratu diren lanetara.
|
|
|
Kanpoaldea oroitzapen gotizisten imafronte boteretsua zen, eta lau dorrek eusten zioten. Jatorrizko proiektuan pinakuluek ematen zioten akabera,
|
baina
ez dute gaur egunera arte iraun.
|
|
|
11). Askotariko artikuluetan aipatzen dira arkitektoak edo eraikinak, noizean behin,
|
baina
ez dugu arkitektura lanaren ikuspegi bateratu eta orokorrik, eta hori funtsezkoa da tipologia hau baloratzeko.
|
|
|
Identitatea krisian dago, pertsonala eta kolektiboa, jakina, esteka komunitarioak hondatzen ari direlako,
|
baina
ez horregatik bakarrik. Ilustrazioaren logikak berak euskarri guztiak ukatu eta ezabatzen ditu, eta gizakia jainkotasun arrazionalaren ordezkari eginda, ez du inon aterperik edo atseden-lekurik aurkitzen.
|
|
|
Ikusi dugunez, segurtasun eza da gizarte globalaren ezaugarri nagusietatik bat,
|
baina
ez bakarrik oinarri materialei dagokienez. Beldurra harago doa.
|
|
|
Hortaz, badirudi alor bakar batetik egindako azterketek aztergaiaren gaineko sakontasun maila urria lortuko dutela, eta edonola ere, diziplina aniztasunetik egindako hurbilketekin alderatuz gero, azterketa partzialak egingo dituztela. Beraz, Ingurumen Ekonomiaren alorretik burututako ikerlanok lagungarriak gerta litezke ingurumen zein lurralde politikaren alorrean erabakiak hartzeko orduan,
|
baina
ez lirateke inondik inora erabakigarriak izan.
|
|
|
Ez dago testuinguruaz aske definitu daitekeen arrazionaltasun irizpiderik, hortaz, ezagutzaren azterketak egia/ faltsua eta justifikatua/ justifikazio gabea dikotomietatik harago, sinesmen eta usteen instituzionalizazio prozeduren azterketan aurkitzen du bere interesa (Barnes Bloor, 1982).
|
Baina
ez badago irizpide objektiborik, nondik eratortzen dute proposamen ez klasikoek proposamen klasikoei ukatzen zaien zilegitasunaren iturria?
|
|
|
Horrela, ikuspegi indibidualistaz harago, entitate kolektiboak usteen eta sinesmenen sistema arrazional eta zilegiak eraikitzeko gai badira, agerian geratzen da epistemologikoki aintzat hartzekoak direla.
|
Baina
ez soilik ikuspegi deskriptibotik, epistemologia sozialak ezagutza sortu eta kudeatzeko mekanismoak aztertzeaz gain, ezagutzaren sortze eta kudeaketa instituzionalerako desiragarriak diren mekanismoak proposatzeko oinarriak eskaintzen ditu, eta, beste batzuen artean, baina bereziki, erlatibismoaren arriskua baztertzeko inperatibo normatiboa berreskuratzen du (Fuller, 1988).
|
|
|
Hala ere, Frantziako Kode Zibilaren 2.046 artikuluak dioen bezala, delituaren ondoriozko interes zibilaren gaineko transakzioak ez du ekiditen fiskalak delitu hori jazartzeko aukera izatea. Praktikan, fiskalak prozedura artxibatu egiten du,
|
baina
ez dauka inolako eragozpenik zigor akzioak egikaritu ahal izateko, Code de Procédure Pénale ren 41 artikuluaren esanetan bitartekaritza prozedurak akzioaren preskripzioa esekitzen baitu82 Era berean, bitartekaritzaren bitartez alderdiak adiskidetzeko ahalegina antzua suertatzen bada, fiskalak akzio penalak egikaritzea erabaki dezake.
|
|
2011
|
|
|
Bakarrik nago «Zerubide»n.
|
Baina
ez nitaz urrikal, nahita etorri naiz-eta bakarrik egotera. Eta bai pozik, alegia!
|
|
|
Giddensen ustez (1984 eta 1979), eragileek egunero erreproduzitzen dituzten egitura sozialek, mugatu bai,
|
baina
ez dituzte erabat ezabatzen erabakiak hartzeko aukera irekiak. Zentzu horretan, Zuninok (2000) dio sistema sozialen ondoriozko egiturek mugak inposatzeaz batera, eragileen jardunari aukerak ere zabaltzen dizkiotela.
|
|
|
«Ondo da, ikasbidea izan da guretzat: printzesaz jantzita gaude,
|
baina
ez gara printzesa»14.
|
|
|
Alegia, nahiz eta errituaren alde historikoak kontuan izan, ikerketaren oinarria orainaldi etnografikoa izan da.
|
Baina
ez orainaldi etnografiko mugiezin bat, baizik eta bere historian kokatuta. Beraz, estrategia metodologikoa, kulturaren segmentu edo adierazpen zehatz batetik abiatuz, kasu honetan erritu batetik, komunitatearen alde globaletan eta testuinguru geopolitikoetan sakontzea izango litzateke.
|
|
|
Esanahi horiek gauzatu barik zentzu zabal, mugagabe eta lerrakorrak dira, mugituak eta mugikorrak. Zailki dira zehazten,
|
baina
ez dute hargatik ere indar gutxiago.
|
|
|
Hor euskarazkoak hartuko luke funtzio denotatiboa, eta bestea, berriz, itsu eta mutu geratuko litzaiguke.
|
Baina
ez gaude kasu horretan. Ondo ulertzen dugu zein den zati bakoitzak duen funtzioa:
|
|
|
–Euskaraz eta erdaraz egiteko gai direnek izen osoak ulertzen dituzte,
|
baina
ez beti (euskarazko zatiak oso ilunak izan daitezkeelako); horregatik, hizkuntzek duten funtzio banaketa bere egingo dute, jakinaren gainean edo ohartu gabe.
|
|
|
«Hau gara gu, geurez: baserriko eta odol zaharreko euskal jende zaildua eta fededuna; baina, zoritxarrez, gu hirian bizi gara, kaletar petoak gara, lantegietan eta bulegoetan egiten dugu lan, mundu modernoaren kalteak bizkarreratu behar ditugu...»(
|
baina
ez gara Gaztelako nekazari «», espainiar nazionalistentzat jatortasun eta benetakotasunaren ikurra zena, ezta «godo» edo frantziar galoa ere). Euskal nazionalismoak diferentzia esentziala topatu zuen baserriko mundu miresgarri, sakon eta jatorrean.
|
|
|
garbi, garbiketa, garbilan, langarbi, garbialdi, garbieder, garbigune, garbikide, garbiclean... Erraza bai,
|
baina
ez dago horren argi praktika aberasgarrien aurrean gauden ala ez. Zentzu horretan, aspaldi agertu zen kexu Angel Lertxundi euskararen aberastasuna izengintzan zein gutxi (eta zein elkor) erabiltzen den ikusita:
|
|
|
Paginas Amarillas en Alonso Persianas agertzen da, baina bai iragarkietan, bai enpresa autoetan Persianas Alonso Pertsianak dute idatzita. Beraz, hemen egindako azterketa enpresaren aurkezpen mota baten azterketa baino ez da, baliagarria
|
baina
ez osoa. Eta esan dugunez, euskaraz berariaz egindako izendapenak baino ez ditugu jaso.
|
|
|
Izen horiek ez dira erakunde eta politika publikoen emaitzak, merkatuan lehiatzeko identitate zeinuak baizik. Erakundeen izendatze tradizio eta praktiketatik aldentzen dira zeregin bereziak dituztelako,
|
baina
ez daude, egia esan, interferentzia politikoetatik libre. Alderantziz, ikusiko dugunez logika politiko, sozial, ekonomiko, kultural eta identitarioak nahasten dira beraietan.
|
|
|
Hala ere, euskarak badu presentzia bat: zenbat eta euskaldunagoa ingurua edo jarduera sektorea, orduan eta presentzia handiagoa;
|
baina
ez da inguru eta sektore horietara mugatzen. Bizkaian, Gipuzkoan, Araban eta Nafarroan sektore guztietan aurki daitezke euskal izendun enpresak.
|
|
|
(1) ez ditugu euskararentzat «eroso» diren sektoreak hautatu (dendak, tabernak, euskalgintzako enpresak?), (2) kanpoan utzi ditugu erakunde publikoak eta, oro har, merkatuaren logiketatik kanpo aritzen diren fundazioak eta elkarteak (oro har, irabazte xederik ez dutenak), (3) horrez gain, baztertu ditugu leku izenak, abizenak edo kokapenari erreferentzia zuzena egiten diotenak (toponimoekin kasu bereziak izan daitezke: nafar erriberan Azkoien euskal pitxi bat izan daiteke,
|
baina
ez Bizkaian Zornotza edo Gorbeia izenak), (4) eta azkenik, kontuan hartu ditugu goian ikusitako izena/ zehaztapena egiturako alde batean edo bietan euskarazko hitzik dutenak (adibidez: Conservas Iturri, Viveros Sustrai Mintegiak, Goldea Tailerra, Catálogo General Arte Garaikidea).
|
|
|
Bizkaian, esaterako, euskara/ euskara egiturako izendapenak (lehenengo tipokoak) erruz topatzen ditugu eskualde euskaldunenean, Lea Artibain. Logikoa da,
|
baina
ez da horren logikoa hor ere gehiengoa euskara/ erdara egiturakoa (bigarren tipoa) izatea.
|
|
|
–Euskal hitz batzuek arrakasta nahikoa lortu dute enpresa izenak egiteko lehengai gisa, askotan,
|
baina
ez beti, konposaturik (hitzaren beste zatia euskarazko edo erdarazkoa izan daitekeela).
|
|
|
Mugakoak besteen sostengua eta arreta bilatu nahi izaten ditu manipulazioaren bidez. Histrionikoak arreta zentro izateko manipulatzen du, baina erasokortasunik ez du erabiltzen. Nahaste histrionikoa duenak ere, antisozialak bezala, iruzurra, sedukzioa eta manipulazioa erabiltzen ditu,
|
baina
ez du gizartearen aurkako portaerarik agertzen. Histrionikoaren oldarkortasuna haren estilo kognitibo barreiatutik dator; antisozialaren oldarkortasuna, berriz, berehalako saria lortu nahi izatetik; mugakoaren oldarkortasuna hutsuneak edo despertsonalizazioak sortzen dituen barne herstura sentimenduetatik dator.
|
|
|
Psikopatia eta nortasun antisozialaren nahastea teilakatu egiten dira,
|
baina
ez dira nahaste berdinak: psikopatia nortasunaren bereizgarriek definitzen dute batez ere; nortasun antisozialaren nahastea, berriz, portaeraren ezaugarriek definitzen dute (Lilienfield, 1994, 1998).
|
|
|
Portaera antisoziala bigarren mailako bereizgarri bat da psikopatian. Psikopatek badute arriskua portaera kriminalera lerratzeko,
|
baina
ez dira denak mundu horretan barneratzen. Psikopatiaren sintoma batzuek portaera antisozialaren zergati moduan jokatzen dute.
|
|
|
Kasu horietan psikopata «arrakastatsuez» hitz egin daiteke, nahiz eta hori ez den pertsonaren benetako arrakasta, besteen ahaleginaren eta sufrikarioaren bizkar eta besteen ongizatea kontuan hartu gabe eraikitako arrakasta delako. Beren helburuak lortzen ez dituztenean, haserretu eta zapuztu egingo dira,
|
baina
ez dute haserre hori tupustean eta inpultsiboki agertuko, antisozial soilek egiten duten moduan, baizik eta modu planifikatuago eta pentsatuago batean agertuko dute. Haserre horrek eramanda, gizartearen eta moralaren kontrako portaera asko egiten dituzte, baina saiatuko dira beraiek egindako arau hausteen errua beste batzuen gain botatzen.
|
|
|
Oro har, Tony King-ek betetzen ditu psikopatiaren irizpideak: portaeraren desbiderapenari dagozkion Hare ren PCL R eskalako irizpideak betetzen ditu; nortasunaren sentikortasunik ezaren, gogortasunaren eta enpatiarik ezaren baldintzak ere betetzen ditu;
|
baina
ez du betetzen ekintzen planifikazio zehatz eta hotzaren baldintza. Baina, hori, segur aski, bere ekintza basatiak alkoholaren eta drogen efektupean egiten dituelako izango da.
|
|
|
Besteekin hotza, sentikortasunik gabea, lehiatzailea, erasokorra, kontrolatzailea, galtzaile txarra, mendeku bilatzailea eta gupidagabea da. Besteak bere helburuak lortzeko bitarteko moduan erabiltzen ditu,
|
baina
ez dio horrek alhadura edo erruduntasun sentimendurik sortzen. Besteen eskubideak zapaltzen ditu, helburuek bitartekoak justifikatzen dituztela pentsatzen baitu.
|
|
|
Sonoritatea barru barrutik dator eta amaieran Anaren ahotik aterako da. Musikak hegan egitera bultzatzen du Ana, musikari esker hegan egiten du,
|
baina
ez soilik airean, baizik eta lur azpiko sakontasunean ere. Emakume hilen oihartzunek, momentu oro, Anaren etorkizuna laguntzen dute (Etxebeste, 2010:
|
|
2012
|
|
|
Hondakin arriskutsuen ekoizle txikien erregistroan izena ematea derrigorrezkoa da,
|
baina
ez ordea hondakin ez arriskutsuen kasuan. Izen ematea Ingurumeneko Kontseilaritzaren lurralde ordezkaritzetan egin behar da.
|
|
|
Bertan, bibrazioa marra finekin lortzen du. Horrela, Olabeaga auzoko etxeak errepresentatzen dizkigu,
|
baina
ez zuzenean. Ikus daitekeen bezala, lehenengo planoan bodegoi batzuk daude, aipatu den moduan, perspektiba deformatuz eta zentzu horretan, kubismoa gogorarazten diguten teknikak erabiliz.
|
|
|
Izandako aldaketa ideologiko eta estrategikoak gizarte antolakuntzaren maila guztietan eragina izan du,
|
baina
ez da proiektu zabalago baten parte bat besterik, ideologia neoliberalak martxan jarria, espekulatzaileen estrategiaren barnean, Guy Debord en Comentarios sobre la sociedad del espectáculo liburuan ageri zaiguna.
|
|
|
80ko hamarkadaren bukaeran, ordena mundialaren berregituraketa erabatekoarekin, eta 90eko hamarkadan ekonomiaren, produkzioaren, eta komertzioaren globalizazioarekin, azken finean ideologia neoliberala ezartzeko nahiarekin, artemunduan ere horren aurkako desadostasuna bazegoela gogoratzea da lerro hauen xedea. Ados zeuden aldaketa baten beharraren ideiarekin,
|
baina
ez, ordea, aldaketa hori aurrera eramaten zeuden moduarekin.
|
|
|
Horren ordez, Aristotelek zioen moduan, borondatearen lan nekeza egitea komeni da: «edonor amorra daiteke norbaitekin, hori egitea erraza baita,
|
baina
ez da batere erraza pertsona egokiarekin amorratzea, maila egokian, une egokian, helburu egokiarekin eta modu egokian» (Ética a Nicómaco).
|
|
|
Baina nola handi daiteke adimen emozionala? Esan dezagun, hasteko, gaitasun emozional jakin bat daukagula antzematea eta hura intelektualki ulertzea baldintza beharrezkoa dela,
|
baina
ez dela baldintza nahikoa, gure jokaeran aldaketa bat eragiteko. Ikaste intelektuala eta ikaste emozionala (eta, hedaduraz, jokaera berriak ikastea) desberdinak dira hein handi batean; izan ere, bi adimen motak, intelektuala eta emozionala?
|
|
|
Eta liderren erantzukizuna da hori(?) Gaur egun, aditu teknikoak ez ezik, pertsonetan, gaitasunetan eta emozioetan adituak diren liderrak behar ditugu inoiz baino gehiago. Gure enpresak kudeatuegi daude maiz,
|
baina
ez lideratuegi». Saratxagak (2007:
|
|
|
6 Enpresak, oro har, kudeatuegi daude,
|
baina
ez lideratuegi. Areago, emozionalki adimentsuak diren liderrak urri eta eskas dira.
|