|
2011
|
|
|
Troposferan, ordea, kutsatzailea da, eta smog fotokimikoa sortzen laguntzen du (smog oxidatzailea). Gainera, planetaren berotze globalean parte hartzen du, izpi infragorri
|
asko
xurgatzen baitu. Erreakzio fotokimikoz eratzen da, oxidoetatik:
|
|
|
Industria metalurgikoan eta siderometalurgikoan eta ongarriak ekoizteko prozesu industrialetan sortzen dira konposatu hauek. Fluorra oso ugaria da lurzoruetan; mineral
|
askotan
F, moduan dute elementu hori.
|
|
|
Prozesu industrial
|
askotan
askatzen diren partikulen osagaiak izaten dira. Kutsatzaile hauek arruntak dira, esate baterako, harrobietan, porlan fabriketan, eta beira ekoizteko fabriketan (ikus 4 irudia).
|
|
|
Burdin oxidoetan gertatzen den bezala, partikula hauen gainazaletan erreakzio kimiko
|
asko
gerta litezke, hala nola lehen mailako kutsatzaileetatik abiatuz bigarren mailako kutsatzaileak sortzea (partikula hauen gainazalak katalizatzaile fisiko gisa jarduten du).
|
|
|
Partikula bakoitza kondentsaziogune bat da, eta ur lurruna jasotzen du. Mikrotanta bakoitzak ingurune heze ezin hobea ematen du, erreakzio mota
|
asko
erraz gerta daitezen. Smog azidoan, erreduktorean, zuzenean parte hartzen dute eta garrantzitsuak dira.
|
|
|
Hartzidura izaten duten prozesu industrialek eragiten dituzte kirats
|
asko
, nahiz eta beste prozesu topiko batzuek ere askatzen dituzten substantzia kirasdunak, askotan gizakiarentzat jasanezinak, toxikoak edo kaltegarriak direnak (hondakin solidoen zabortegiak, araztegiak, paper fabrikak...) (ikus 5 irudia).
|
|
|
Hartzidura izaten duten prozesu industrialek eragiten dituzte kirats asko, nahiz eta beste prozesu topiko batzuek ere askatzen dituzten substantzia kirasdunak,
|
askotan
gizakiarentzat jasanezinak, toxikoak edo kaltegarriak direnak (hondakin solidoen zabortegiak, araztegiak, paper fabrikak...) (ikus 5 irudia).
|
|
|
Barneko berotze sistema: bolumen txikiko kaptadoreak
|
askotan
kanpoaldean kokatzen direnez gero, kutxaren barnean berotze sistemak instalatzen dira normalean. Joule efektua duen erresistentzia elektriko baten bidez, barruko tenperatura konstante mantentzen da, disoluzio biltzailea izoztu ez dadin edo haren tenperatura jatsi ez dadin kutsatzailearen disolbagarritasuna gehiegi gutxitzeraino.
|
|
|
Erreferentziazko metodoan, inguruneko airean zenbat materia jalkikor oso dagoen zehazteko, BSG (British Standar Gauge) kolektorea erabili izan da urte
|
askoan
; eta, ondoren, laginaren analisi grabimetrikoa ere bai. Laginketa tresna partikulen jalkikortasunean oinarritzen da:
|
|
|
Pentanoa (karbono sulfuroa ere oso desadsorbatzaile ona izaten da, eta
|
askotan
erabiltzen da konposatu organikoak ikatz aktibatutik askatzeko; gainera, hori da, hain zuzen, MTA arauan proposaturiko eragilea)
|
|
|
Whatmann GF iragazpapera beira zuntzezkoa da, eta
|
askotan
erabiltzen da aireko partikulen analisi grabimetrikoan.
|
|
|
Atmosferaren kutsadura lehen mailako arazo bilakatu da azken urteotan. Ohiko gaia da politikoen, ikertzaileen eta pertsona arrunt
|
askoren
diskurtsoetan. Atmosferarekin erlazionatuak dauden eta kontu globaltzat hartzen diren zenbait arazok gero eta tarte handiagoak hartzen dituzte egunkari eta telebistetan.
|
|
|
Horra hor, esate baterako, klima aldaketa eta planetaren berotzea. Ozono geruzaren ahultzea ere
|
askotan
aipatzen dute hedabideetan. Hala ere, atmosferarekin lotutako beste arazo larri batzuek ez dute lortzen halako hedapenik:
|
|
|
hirietako smog oxidatzaileak edo erreduktoreak, emisio kutsatzaileek eragindako aire kalitatearen galera, aerosol azidoek eraikuntza materialetan eragindako narriadura, jalkitze azidoek landaretzaren, lurzoruen eta ur masen kalitatean eragindako narriadura, eta, bereziki, arnasten dugun airearen kalitatearen galera garrantzitsua. Azken arazo horiek atmosferako emisio antropogenoen ondorioak dira, eta, oso aspalditik, kaltea sortzen ari dira gizakion bizitza kalitatean,
|
askotan
herritarrok horren inguruan askorik jakin gabe, eta kezkatu gabe. Beraz, arazo horien guztien segimendu zehatza egitea beharrezkoa da.
|
|
|
hirietako smog oxidatzaileak edo erreduktoreak, emisio kutsatzaileek eragindako aire kalitatearen galera, aerosol azidoek eraikuntza materialetan eragindako narriadura, jalkitze azidoek landaretzaren, lurzoruen eta ur masen kalitatean eragindako narriadura, eta, bereziki, arnasten dugun airearen kalitatearen galera garrantzitsua. Azken arazo horiek atmosferako emisio antropogenoen ondorioak dira, eta, oso aspalditik, kaltea sortzen ari dira gizakion bizitza kalitatean, askotan herritarrok horren inguruan
|
askorik
jakin gabe, eta kezkatu gabe. Beraz, arazo horien guztien segimendu zehatza egitea beharrezkoa da.
|
|
|
Horretarako, substantzia kutsatzaileen laginketa eta analisi teknikak menperatu behar dira, eta laginketak eta analisiak egin. Dokumentu honetan proposatzen diren laginketa teknikak eta analisi protokoloak oso probatuak daude, urte
|
askoan
erabiliak, han eta hemen, laborategi akreditatu askotan. Gainera, ahal den neurrian, Europako direktibei jarraitzen diete.
|
|
|
Horretarako, substantzia kutsatzaileen laginketa eta analisi teknikak menperatu behar dira, eta laginketak eta analisiak egin. Dokumentu honetan proposatzen diren laginketa teknikak eta analisi protokoloak oso probatuak daude, urte askoan erabiliak, han eta hemen, laborategi akreditatu
|
askotan
. Gainera, ahal den neurrian, Europako direktibei jarraitzen diete.
|
|
|
Eguneroko jarduera profesionalean, kutsatzaile atmosferikoen laginketa eta analisia egitea ingurumen teknikarien ardura izaten da. Prozeduren azalpenak teknikari horientzat daude diseinatuta; horregatik, prozedurazko lana oso zehaztuta dago(
|
askotan
, material honen biltzailearen esperientzian oinarritutako aholkuak ematen dira). Goi Mailako Lanbide Heziketako hainbat ziklotarako lan tresna egokia da baliabide idatzi hau:
|
|
|
Bolumen handiko kaptadorea erabiltzeko aukera baldin badago, bilketa denborak asko laburtzen dira.
|
Askotan
, ordu gutxirekin nahikoa izaten da.
|
|
|
Ez saiatu haien iraupena luzatzen; bestela, gerta liteke lagina galtzea, eta protokolo osoa hasieratik errepikatu behar izatea. Erreaktiboak eta adierazleak
|
askotan
garestiak direnez, ongi kalkulatu, aldez aurretik, den substantzia kantitatea.
|
|
|
Kasu honetan, beste laginketetan ez bezala, emaitza
|
askoz
fidagarriagoa da laginketako airea ez bada higitzen bilketa tutuan, iragazki kutxara iritsi baino lehen. Horregatik, komeni da BTK zuzenean kanpoan jartzea, eta, gainera, tutua bilketa ahotik kentzea eta lagina atmosferatik zuzenean hartzea.
|
|
|
Mintz iragazkia bere kutxan jarri behar da, eta indarrez estutu, aireak ihes egitea ekiditeko. Airean azido sulfurikoa dagoela susmatzen bada (esate baterako, laborategi kimikoetan edo industrial
|
askotako
barneko airean), 180 L tik 200 L ra bitarteko laginak hartzen dira; horretarako, egokia da ponparen emaria 1,5 L/ min izatea. Hala ere, kontzentrazioa txikiagoa izatea itxaro bada, laginketa 24 orduz edo gehiagoz luza daiteke, emariari eutsita.
|
|
|
Egungo arauek BSG kaptadorea bigarren mailara eraman dute, eta, hainbat urtetan eta egoeratan erabili ondoren, immisioko partikula jalkikorren laginketan erreferentziako ekipoa izateari utzi dio (hala ere, oraingoz, oso erabilia da toki
|
askotan
, batez ere, ez denean beharrezkoa analisiaren emaitza arauaren arabera ziurtatzea). Orain, 10 µm-ko diametroa edo handiagoa duten partikulak atzemateko, bolumen handiko kaptadoreak erabiltzen dira (BHK), iragazkian berariazko paper bat ezarriz.
|
|
|
|
Askoz
denbora tarte laburragoa behar da nahiko esanguratsua den lagin bat hartzeko (ordu gutxi batzurekin nahikoa izaten da).
|
|
|
BHK toki zabal eta garbian kokatu behar da, hurbilean inolako oztoporik ez duela.
|
Askotan
, BHKk leku finkoetan ezartzen dira. Tresna hauetan, emari ponparen bitartez, laginketa egiten den tokian iragazitako aire kantitatea aukeratu daiteke.
|
|
|
Ezin da ahaztu laginketa egiteko behar izan den denbora, funtsezkoa baita ondorengo kalkuluetarako. Laginketako kondizioak direla eta,
|
askotan
, aldez aurretik proba batzuk egitea komeni izaten da, dira ekipoa ongi menperatzeko. Hala eta guztiz ere, oinarrizko erreferentzia gisa, 30 m3/ h ko emaria eta 4 h ko laginketa denbora nahikoa izaten da gehienetan.
|
|
|
jalkitze lehorraren aitzindariek, atmosferara isuri ostean, azidoak ere era ditzakete. Azido horiek lurrera jalkitzen dira, euriarekin, elurrarekin edo kazkabarrarekin batera,
|
askotan
jatorritik oso urruti. Azido garrantzitsuak dira, besteak beste, H2SO4, HNO3, H2SO3, HNO2, HCl eta CH3 COOH (azido azetikoa).
|
|
|
Orain erabiltzen den gehigarri ohikoena metil t butil eterra da (MTBE). Hala ere, arnasten dugun airean oso berun kantitate handia dago, eta berun horrek urte
|
askoan
iraungo du atmosferan. Berunaren toxikotasuna hainbat testuingurutan frogatu da, eta bereziki toxikoa da atmosferako beste konposatu organiko batzuekin kimikoki konbinatzen denean (kutsatzaile horietako asko antropogenikoak dira).
|
|
|
Izaki bizidunen ehunetan metatzen da. Organismo
|
askotan
, beruna gorputz barnera iritsitakoan, oso zaila eta motela izaten da hura iraiztea. Gizakiongan, arnasturiko berunaren% 30 arnasketa aparatuan mugitzen da, eta gainerakoa, organo batzuen ehunetan metatzen da.
|
|
|
Saiakuntza honetan erabiliko den beirazko material guztia xaboiz garbitu behar da, uretan ondo pasatu (ur
|
asko
erabiliz), eta azido nitriko diluituaz irakuzi. Horrela, azidoak kendu egiten du garbitzean gehi litekeen beruna (esate baterako, ur hornidurako hodi zaharretatik askatzen dena).
|
|
|
Saiakuntza honetan erabiliko den beirazko material guztia xaboiez garbitu behar da, uretan pasatu (ur
|
askoz
), eta azido nitriko diluituaz irakuzi. Horrela, azidoak kendu egiten du garbitzean gehi litekeen (esate baterako, ur hornidurako hodi zaharretatik askatzen dena).
|
|
|
Gaur egun, euskarrien gaineko transformazio zentroak, zutabe azpiko transformazio zentro trinko? izenekoekin ordezten ari dira; izan ere, eraikin aurrefabrikatuetan instalatzen direnak baino
|
askoz
ere txikiagoak dira, eta, bereziki, erraztasun handiagoak ematen dituzte lurretik maniobrak egiteko, martxan jartzean, neurketak egitean, mantentze lanetan, etab. euskarri batera igo beharrik gabe. Bestalde, transformazio zentro horiek kanpoan edo erdi lurperatuta munta daitezke.
|
|
|
Hori dela eta, potentzia gutxiagoko transformazio zentro gehiago instalatzeko joera dago. Hala ere,
|
askotan
, eraikin handietan edo fabriketan erabiltzen diren karga handiak direla eta, ezinbestekoa da hori egitea.
|
|
|
Era
|
askotakoak
daude. 1.26 irudian duzue horietako bat.
|
|
|
Babestu beharreko instalazioaren tentsio eta intentsitate izendatuaren arabera aukeratzen dira fusibleak, eta horien intentsitate izendatua instalazioarena baino
|
askoz
ere handiagoa izaten da. Izan ere, urtu gabe jasan behar izaten dituzte transformadorea martxan jartzean sortzen diren intentsitate altuak.
|
|
|
Bestalde, denboraren joanarekin kableen isolamenduak hondatzean ere sortzen dira matxurak. Hori dela eta,
|
askotan
, zirkuitulaburrak sortzen dira kableen artean eta babesak atera egiten dira (normalean, linearen hasierako edo transformazio zentroan dagoen behe tentsioko koadroko fusibleak fusionatu egiten dira).
|
|
|
Egoera onean dagoen eta itzulerarekiko baliokidea den eroale bat badugu, Murrayren zubiaren bidez egin behar da neurketa. Urte
|
askoan
gehien erabili den sistema da hori. Funtsean, bi erresistentziak osatzen duten harizko zubi bat da:
|
|
|
Elektrifikazio handirako prestatutako instalazioetan, adibidez, etxetresna elektriko
|
asko
jartzea aurreikusten den etxebizitzetan aurrez deskribatutako zirkuituetako bat baino gehiago jarri behar bada, eta, halaber, berokuntza elektrikoa, aire girotua, automatizazioa eta energiaren eta segurtasunaren kudeaketa teknikoa jartzea aurreikusten den kasuetan, edo 160 m2 tik gorako etxebizitzetan?, oinarrizko elektrifikazioko zirkuituez gainera, zirkuitu hauek instalatu behar dira:
|
|
|
Maniobra pertikaren kakoarekin instalazioaren osagai eroaleak ukitzea da sarrien erabiltzen den metodoetako bat; hala, tentsioa badago, txinpartak sortzen dira, nahiz eta
|
askotan
ezin diren aise hauteman.
|
|
|
Sarbide edo bidesari kontratu horren titularra bezeroa bera da, nahiz eta eskuarki enpresa merkaturatzaileak egiten duen kontratua bezeroaren izenean. Horregatik, sarri
|
askotan
bezeroek ez dakite halako kontraturik dutenik ere.
|
|
|
Eremu irisgarriak, agindu honetan tentsiodun ataletarako irisgarritasunari lotzen bazaio ere,
|
askoz
aplikazio esparru zabalagoa du.Behe tentsioari buruzko Erregelamendu Elektronikoaren ITC jarraibideetan, honako hauek zehazteko erabiltzen da, besteak beste:
|
|
|
|
Askotan
, transformazio zentro bateko eskema egiteaz gainera, eskema horretan adierazitako elementuen kokapenaren aurretiko bista ere egin behar da. Hartara, muntatzaileak ez du zalantzarik izango, instalazioa amaitzean, eskema horretako elementuek izan beharreko kokapenari buruz.
|
|
|
Fernando Blaya Harori eta Miguel Sanz Blascori, liburu honetan agertzen diren plano eta eskema
|
asko
egiteagatik.
|
|
|
Eraikinen barruan dauden transformazio zentroetan, matxurak sortzen dira zentroa osatzen duten elementuetako baten gidaritza hausteagatik, kabinetako edo transformadoreetako elikadura kableen botila terminaletako bat zulatzeagatik edo,
|
askotan
, torlojuren bat lasaitu eta behe tentsioko koadroan instalatutako fusible etxeen oinarriak hausteagatik.
|
|
|
Gaur egun instalatzen diren banaketa sare gehienak lurpeko muntaketen bidez egiten diren arren, oraindik airetiko instalazio
|
asko
daude, batez ere landa inguruneko herri txikietan eta 50.000 biztanletik beherakoetan. Hiri handietan ere eraikinen gainetik (teilatuetatik) elikatutako eraikin asko daude oraindik.
|
|
|
Gaur egun instalatzen diren banaketa sare gehienak lurpeko muntaketen bidez egiten diren arren, oraindik airetiko instalazio asko daude, batez ere landa inguruneko herri txikietan eta 50.000 biztanletik beherakoetan. Hiri handietan ere eraikinen gainetik (teilatuetatik) elikatutako eraikin
|
asko
daude oraindik.
|
|
|
Sortan bihurrituta dauden eroaleen erreaktantzia
|
askoz
ere konstanteagoa izaten da. X= 0,1?/ km balioa hartzen da, zeina kalkuluetan errore nabarmenik gabe sar baitaiteke.
|
|
|
Instalazio elektriko batek eskatzen duen potentzia eta intentsitatea zehazteko prozesua hobeto ulertzeko, kalkulu hori egiteko beste modu batzuk azalduko ditugu hemen. Lehenengo, etxebizitza eraikin baten eskaerari buruzko adibidea aipatzen da; ondoren, ohiko instalazio murriztu batena, zer jarduera egiten den badakiguna, batetik, eta ez dakiguna, bestetik?; eta, azkenik, hargailu
|
askoko
instalazio baten planteamendu orokorra.
|
|
|
Barruan, fase bakoitzeko fusibleak eta pletina zurruneko borne bat jarri behar dira, neutroaren kablerako.
|
Askotan
, EHEk emandako jarraibideak betez, eroale neutroaren bornea helburu horretarako egindako lur hargune batera konektatu behar da, hargunearen ebakidurarekin bat datorren ebakidura duen kobrezko eroale baten bidez.
|
|
|
Hartara, babes aparatu guztiak sendo lotzen dira, eta kontaktu faltsuak saihesten. Hain zuzen ere, haien eraginez sortzen dira aginte eta babes koadroetako sute
|
asko
, aparatuok kable zubien bidez konektatzen direnean.
|
|
|
, tako eta gabila bidez, 3.41 irudian ikusten den bezala. Adreilu hutsarekin, berriz, tako kimikoak erabiltzea gomendatzen da kasu
|
askotan
, elementu horiek ongi eta seguru ainguratzeko.
|
|
|
Diseinu teknikoa dela-eta banakako deribazioak kanal babesleen barrutik pasatzen badira (muntaketa mota hori ohikoa da merkataritza guneetan, hau da, askotariko bezeroak eta jarduerak eta titulartasun aldaketa
|
asko
izaten diren lekuetan, eta elkarri atxikitako etxebizitza familiabakarretan, garaje komunitarioa haien azpian baldin badagi), 0.6/ 1 kV-eko isolamenduko multieroaleak instalatu behar direnez, eroale horiek kanal babeslearekin lotzeko, lepokoak edo bridak erabiltzen dira; hartara, zirkuitulabur bat izanez gero, euste elementu horien bidez ondorio elektrodinamikoak kontrolatzeko eta moteltzeko.
|
|
|
Zirkuitu bereziak gailu
|
asko
elikatzen baditu, berriz, eskakizun hauek bete behar dira:
|
|
|
Serie egonkorgailua egonkorgailu paraleloa baino
|
askoz
gehiago erabiltzen da, oso sinplea delako, deseinu erraza duelako eta eraginkorra delako. Gainera, potentzia txikiagoko Zener diodoak erabiltzeko aukera ematen du.
|
|
|
Baseko polarizazioa RB1ek RC1ekiko seriean ematen dutenez, RC1 baino
|
askoz
handiagoa izango da RB1.
|
|
|
Diodoaren bidezko kargen eta RL ren gaineko deskargen kateatze horri esker, kondentsadoreak irteera seinaleari tentsioa etengabe aplikatzean zaiola bermatzen du, pultsatorio sinpleak baino gorabehera
|
askoz
txikiagoak eraginda gainera. Horrela, bada, tentsio zuzen puruaren askoz antz handiagoko tentsioa lortzen da, nahiz eta oraindik ere hobetzerik badagoen.
|
|
|
Diodoaren bidezko kargen eta RL ren gaineko deskargen kateatze horri esker, kondentsadoreak irteera seinaleari tentsioa etengabe aplikatzean zaiola bermatzen du, pultsatorio sinpleak baino gorabehera askoz txikiagoak eraginda gainera. Horrela, bada, tentsio zuzen puruaren
|
askoz
antz handiagoko tentsioa lortzen da, nahiz eta oraindik ere hobetzerik badagoen. Tentsio zuzen purua lortzea izango litzateke helburu ideala (lerro horizontal batez irudikatua).
|
|
|
74HC151 ZIaren ikur logikoan, ez da ageri goiko blokea, multiplexadore bakar bat dagoelako han integratuta, eta, beraz, ez dagoelako multiplexadore
|
askorentzako
sarrera komunik.
|
|
|
Ez gorde modulua hauts
|
asko
, hezetasuna edo tenperatura handia egoten den tokietan. Sutea edo deskarga elektrikoa gerta daitezke.
|
|
|
Gogoan izan! Lehen Mundu Gerrako esperientziak giza eskubideekiko sortu zuen sentsibilizazioaren testuinguruan eta, bereziki, gatazkaren ondorioz umezurtz geratu ziren haurren egoerak eragindako sentsibilizazioaren testuinguruan kokatzen da Genevako Aldarrikapena. Hala ere, eduki horiek ez ziren praktikan jarri, urte gutxiren buruan munduak beste gerra bat bizi izan baitzuen, aurrekoa baino are latzagoa eta
|
askoz
suntsitzaileagoa, non, oro har, pertsonen, eta, bereziki, haurren eskubideak sistematikoki urratu baitziren.
|
|
|
Haurraren Eskubideei buruzko Hitzarmenak tresna aktibo eta dinamiko bat izan nahi du, munduan haurrek dituzten baldintzak hobetzeko. Hala ere, errealitatea
|
askoz
konplexuagoa da, eta, egoera askotan, argi eta garbi ikusten da, helburuak helburu, egungo munduan haurrek esplotazioa eta gehiegikeriak jasaten jarraitzen dutela; horrenbestez, Hitzarmenaren printzipioak urratzea ohikoa da herrialde askotan, 1.2 dokumentuan ikusi dugun moduan.
|
|
|
Haurraren Eskubideei buruzko Hitzarmenak tresna aktibo eta dinamiko bat izan nahi du, munduan haurrek dituzten baldintzak hobetzeko. Hala ere, errealitatea askoz konplexuagoa da, eta, egoera
|
askotan
, argi eta garbi ikusten da, helburuak helburu, egungo munduan haurrek esplotazioa eta gehiegikeriak jasaten jarraitzen dutela; horrenbestez, Hitzarmenaren printzipioak urratzea ohikoa da herrialde askotan, 1.2 dokumentuan ikusi dugun moduan.
|
|
|
Haurraren Eskubideei buruzko Hitzarmenak tresna aktibo eta dinamiko bat izan nahi du, munduan haurrek dituzten baldintzak hobetzeko. Hala ere, errealitatea askoz konplexuagoa da, eta, egoera askotan, argi eta garbi ikusten da, helburuak helburu, egungo munduan haurrek esplotazioa eta gehiegikeriak jasaten jarraitzen dutela; horrenbestez, Hitzarmenaren printzipioak urratzea ohikoa da herrialde
|
askotan
, 1.2 dokumentuan ikusi dugun moduan.
|
|
|
Familiaren kohesioa jarrera hauetan ikusten da, besteak beste: gauza
|
asko
elkarrekin egitean, interes berak izatean, zaletasun berak izatean, lagun berak izatean?
|
|
|
Etapa horretan, senar emazte
|
askok
hausten dute beren harremana. Une horretan, seme alabek etxea uzten dute, eta gurasoak, berriro ere, aurrez aurre daude bikote gisa.
|
|
|
Etapa horretan, bikote heldu
|
askok
dilema bati egin behar diote aurre: elkarrekin bizitza berri bat egiteko negoziatu, edo banandu.
|
|
|
Hau da dilema: independentziari eutsi, edo seme alaben gero eta mendeago egon; izan ere, urritasun fisikoak etortzen dira garai horretan, eta,
|
askotan
, baliabide materialenak ere bai.
|
|
|
Arazo larrienak agertzen dira oso arreta espezializatua behar denean, eta hura ezin denean ordeztu. Kasu horietan, kanpoko laguntza behar da (gizarte eta osasun arretako profesionalak, erizainak?) zaintzailea etxean ez dagoenean, eta, kasu
|
askotan
, beste baliabide batzuk behar dira (eguneko zentroak, egoitza zentroetan sartzea?).
|
|
|
Kasu
|
askotan
, arazoak larriagotu egiten dira errudunak bilatzen badira eta egoera hori ekiditeko zerbait egin zitekeela pentsatzen bada; jarrera horiek, ordea, egoera berrira egokitzea saihestu bakarrik egiten dute.
|
|
|
Horrek egokitzapen arazoak eragiten dizkie haurrei; izan ere, sarritan, sentitzen dute gurasoek ez dituztela maite eta ez dituztela baloratzen. Gainera,
|
askotan
, erabili edo baztertu egiten dituzte.
|
|
|
Bestalde, kontuan izan behar da kideek kultura maila baxua izaten dutela; horrek,
|
askotan
, jokabide arazotsuak eragiten ditu, ez baitute izaten gaitasun sozialik, ez eta baliabide ekonomikorik ere, eta, ondorioz, askotan, miserian amaitzen dute.
|
|
|
Bestalde, kontuan izan behar da kideek kultura maila baxua izaten dutela; horrek, askotan, jokabide arazotsuak eragiten ditu, ez baitute izaten gaitasun sozialik, ez eta baliabide ekonomikorik ere, eta, ondorioz,
|
askotan
, miserian amaitzen dute.
|
|
|
2.5 dokumentuaArazo anitzeko familien arrisku faktoreakPertsonalakFamiliarenakEskolakoak/ gizartekoakKulturalakTrebetasun faltaKrisi eta estres egoerei aurre egiteko gaitasun gabeziaHistoria pertsonala: tratu txarren esperientziakOsasun arazoak: mendekotasunak eta gaixotasunakLo egiteko eta jateko arazoakAutoestimu baxuaJarrera antisozialaDesegituraketa: eredu oldarkorra eta gizartearen aurkakoaAlkoholismo arazoakAutoritarismoaBikote harreman gatazkatsuakNahigabeko haurdunaldiakTratu txarrak bikoteanSeme alabenganako tratu txarrakEskolaz
|
askotan
aldatzeaIrakaslearen eta ikaslearen artean harremanik ez egoteaBizitzako gertakariakTaldearen presioaIndarkeriaGizarte giro sexistaKomunikabideen eraginaGenero rolak zurrunak izatea
|
|
|
Denbora
|
asko
ematen du etxetik kanpo, sarritan lanagatik, edo espetxean dagoelako; ondorioz, aitaren eta seme alaben arteko harremana eskasa izaten da.
|
|
|
Familia horien arazoak oso konplexuak direnez, eskaerak zenbait erakundetara bideratu behar dira;
|
askotan
, profesionalek, poliziak edo komunitateak berak bideratzen dituzte. Familiaren kasuaren arabera, erakunde hauetara jo daiteke:
|
|
|
Gogoan izan! Gertakizun berezietan, hala nola ezkontzetan, hiletetan edo bataioetan, hurbileko ahaidego guztia biltzeko eta batasun loturak indartzeko aprobetxatzen da; izan ere, une horietan, aspaldian ikusi gabeko senideak biltzen dira. Kasu
|
askotan
, gainera, gertakizun horietan bakarrik biltzen dira denak.
|
|
|
Bi pertsonaren arteko aliantza edo lotura, dela ezkontzaren bidez, dela elkarbizitzaren bidez, izatezko loturak edo bikoteak? familia bat eratzeko abiapuntua da gizarte
|
askotan
.
|
|
|
Ezkontza bidezko lotura ia banaezina izan da hamarkada
|
askoan zehar
tradizio katolikoko herrialdeetan, Elizak presio handia egiten baitzuen hala izan zedin. Horren ondorioz, emakumea mendeko izaten zen nolabait, sozialki eta ekonomikoki bere senarraren mende baitzegoen.
|
|
|
Mundu mailan, familia
|
asko
ari da aldatzen, batez ere mendebaldeko kulturaren eraginez, maitasun erromantikoaren ideia mundu guztira zabaldu baitu, baina baita familiaren kontzeptu eta jokabide tradizionalak aldatzeko gobernu politika jakinen eraginez ere (esaterako, Txinan, seme alaba bakarraren aldeko kanpainak eginez, edo, Indian, kontrazepzioa edo antzutzea bultzatuz).
|
|
|
Hala ere, izugarri zabala da kontzeptu juridiko hori, eta muga ugari ditu hura ikasteko, aztertzeko eta hartan esku hartzeko. Hori dela eta, lege testu
|
askotan
bereizi egiten dira haurtzaroa, hamabi urteraino iristen dena, eta nerabezaroa, hamabi urtetik adin nagusitasunera doana. Xehetasun horrek gaia zehazkiago tratatzeko aukera ematen du.
|
|
|
Greziako eta Erromako antzinako gizarteek ere eskaini zieten arreta adingabeei, baina, garai hartan, haien balioa, gehienbat, jabetza gisakoa edo etorkizunerako (heldu egiten zirenerako) inbertsio gisakoa zen. Zentzu horretan, haurtzaroarekiko eta ondorengotzarekiko interesa ez zen jabetzarena edo ondasunarena baino
|
askoz
handiagoa, eta hautazko loturak odolezkoak baino garrantzitsuagoak ziren.
|
|
|
Aitak ez bazuen haurra, altxatzen?, abandonatu egiten zuten atearen aurrean, esklaboen seme alabekin gertatzen zen bezala, nagusiak haiekin zer egin ez zekienean. [...] Izan ere, odolezko loturek
|
askoz
garrantzi txikiagoa zuten hautazko loturek baino, eta, erromatar batek aita zeregina bete nahi zuenean, nahiago izaten zuen beste norbaiten seme alaba bat adoptatu edo esklabo baten seme alaba edo haur abandonatu bat hezi, berak sortutako seme alabaz automatikoki arduratu baino.Álzate, M. V.: El' descubrimiento' de la infancia (I):
|
|
|
1.2 dokumentuaHaurren eskubide urratuakHaurren eskubideak ez dira, inola ere, mundu osoan errespetatzen, eta, kasu
|
askotan
, haurren funtsezko premiak ase gabe daude.Munduan dauden 2.200 milioi haurretatik,% 86 garabidean dauden herrialdeetan bizi dira,% 95 baino gehiago 5 urte bete baino lehen hiltzen dira, eta askok ez dute oinarrizko irakaskuntzarako sarbiderik, lan behartuak egiten dituzte, edo sexu gehiegikeriak jasaten dituzte.Haurren herenak malnutrizioa jasaten du bizitzako lehen bost urteetan; asko baldintza ... Europako Batzordea.
|
|
|
1.2 dokumentuaHaurren eskubide urratuakHaurren eskubideak ez dira, inola ere, mundu osoan errespetatzen, eta, kasu askotan, haurren funtsezko premiak ase gabe daude.Munduan dauden 2.200 milioi haurretatik,% 86 garabidean dauden herrialdeetan bizi dira,% 95 baino gehiago 5 urte bete baino lehen hiltzen dira, eta
|
askok
ez dute oinarrizko irakaskuntzarako sarbiderik, lan behartuak egiten dituzte, edo sexu gehiegikeriak jasaten dituzte.Haurren herenak malnutrizioa jasaten du bizitzako lehen bost urteetan; asko baldintza negargarrietan bizi dira, ez dute oinarrizko osasun arretarako sarbiderik, lan behartuak egiten dituzte edo giza trafikoaren biktimak dira; 300.000 haurrek, gutxi gorabehera, gatazka armatuetan es... Europako Batzordea.
|
|
|
|
Askotan
, gehiegizko babesean eror daiteke, hau da, mingarria den hura ezkutatzea, egia ezkutatzen duten azalpenak emanez: –Opor luzeak hartu ditu?,. Bidaia luze batean daude?,. Gaixo dago ospitalean?, edo, besterik gabe, ezer ez esatea, eta hazi arte itxarotea.
|
|
|
Era
|
askotara
ager daitezke. Ohikoenak azaleko zauriak dira, eta era askotakoak izan daitezke:
|
|
|
Era askotara ager daitezke. Ohikoenak azaleko zauriak dira, eta era
|
askotakoak
izan daitezke: zigarroaren, plantxen edo beste aparatu batzuen erredurak; kolpeengatiko hematomak; objektu zorrotzekin egindako zauriak, labanak, guraizeak??; hozkadak; loturengatiko ekimosiak?
|
|
|
Hori pentsatzen dute gehienek; gaiari buruzko ikerketek, ordea,% 4 eta% 15 bitartean kokatzen dute haurrenganako tratu txarren tasa.. Familia berean, indarkeria eta maitasuna ezin dira aldi berean gertatu?. Tratu txarrak jasotzen dituzten haur
|
askok
maite dituzte beren gurasoak, eta, indarkeria eta maitasuna batera gertatzearen ondorioz, indarkeria onargarria dela sinetsiz hazten da haurra.. Haurrenganako tratu txarrak gizarte maila baxuetan edo txiroetan bakarrik gertatzen dira?. Haurrenganako tratu txarrak gizarte maila guztietan gertatzen dira, baita familia dirudunetan ere; egia da, hala ere, familia txiroenetan arrisku faktore gehiago daudela.. Alkoholikoek, drogazaleek edo buruko gaixotasunak dituztenek bakarrik egin ditzakete halakoak?.
|
|
|
Baina, egia esan, pertsona batzuk ez dira gai beren seme alabei arreta egokia emateko baldintza jakin batzuetan.. Gurasoek nahita egiten badute bakarrik esan dezakegu haur batek tratu txarrak jasotzen dituela?. Intentzionalitatea ez da tratu txarrak egoteko baldintza bat; izan ere, tratu txarrak ematen dituzten guraso
|
asko
ez dira horretaz jabetzen.. Gizarte bakoitzak eta familia bakoitzak bere ohiturak eta balioak ditu haurrak hazteko, zaintzeko eta hezteko moduan?. Haurren babes falta definitzen duten legeak familia guztiei aplika dakizkieke, salbuespen kulturalik gabe.. Seme alabei tratu txarrak ematen dizkieten gurasoek zigorra besterik ez dute merezi?.
|
|
|
Denbora
|
asko
pasatzen dute etxetik kanpo, eta adingabea zaintzarik gabe uzten dute, ezezagunen esku.
|
|
|
Aipatutako adierazleak erreferentzia gisa hartuta, lehenengo behaketa horrek aukera emango digu ezohiko egoeren aztarnak aurkitzeko. Halako egoera baten aurrean, arreta handiagoz behatu dugu, eta behaketa horrek
|
askoz
sistematikoagoa eta jarraituagoa izan du. Hezkuntzako langileek gurasoekin izandako harreman informalek eta elkarrizketek ere jarraibideak eman diezazkigukete.
|
|
|
4.3 dokumentuaTratu txarren egoerak detektatzeko eta egoera horiek tratu txartzat jotzeko zailtasunakDetektatzeko zailtasunakTratu txarrak diagnostikatzea ez da beti erraza izaten;
|
askotan
, susmatu ere ez dira egiten.Ez dago dena barne hartzen duen definiziorik, haiek zailtasun handirik gabe detektatzeko aukera emango duenik.Askotan, zaila da istripuz gertatutako zauriengandik bereiztea.Tratu txarrei buruz jasotzen den lanbide heziketa eskasa da edo ez da jasotzen, eta eragotzi egiten du zauriak detektatzea.Profesionalaren beraren irizpide pertsonalak.Tratu txarrak tratu txartzat h... legalak (deklaratu beharra), ekonomikoak (lanorduak galtzea, bezeroak galtzea), erosotasuna (deklaratu behar izanez gero, epaitegira joatea), beldurra (gurasoen erreakzioa). Lehenagoko esperientziak, non, agintariei tratu txarren susmo bat jakinarazi arren, haurra gurasoekin utzi baitzen, aurretik beharrezko gizarte tratamendurik eman gabe.Profesional askok uste dute, tratu txarren susmo bat jakinarazita, haurrari mesede baino kalte handiagoa egiten zaiola, arrazoi hauengatik: Erasotzailearen ustez, bera ikertzeko edo berari galdeketa egiteko arrazoia haurra da, eta, ondoren, indarkeria handiagoz jokatuko du.Hobe dira guraso txarrak, erakunde on bat baino.Uste dute ez dutela sartu behar beste familien kontu pribatuetan.Iturria:
|
|
|
4.3 dokumentuaTratu txarren egoerak detektatzeko eta egoera horiek tratu txartzat jotzeko zailtasunakDetektatzeko zailtasunakTratu txarrak diagnostikatzea ez da beti erraza izaten; askotan, susmatu ere ez dira egiten.Ez dago dena barne hartzen duen definiziorik, haiek zailtasun handirik gabe detektatzeko aukera emango duenik.Askotan, zaila da istripuz gertatutako zauriengandik bereiztea.Tratu txarrei buruz jasotzen den lanbide heziketa eskasa da edo ez da jasotzen, eta eragotzi egiten du zauriak detektatzea.Profesionalaren beraren irizpide pertsonalak.Tratu txarrak tratu txartzat hartzeko edo haiek jakinarazteko zailtasunakZauriei ez zaie garrantzi handirik ematen.Susmatu arren, ez da ziur jakiten zauriak nola gertatu diren (hanka sartzeko beldurra). Zauriak jakinaraztea salaketa jartzearen baliokidea dela pentsatzeko beldurra.Profesionalaren kezka pertsonalak: legalak (deklaratu beharra), ekonomikoak (lanorduak galtzea, bezeroak galtzea), erosotasuna (deklaratu behar izanez gero, epaitegira joatea), beldurra (gurasoen erreakzioa). Lehenagoko esperientziak, non, agintariei tratu txarren susmo bat jakinarazi arren, haurra gurasoekin utzi baitzen, aurretik beharrezko gizarte tratamendurik eman gabe.Profesional
|
askok
uste dute, tratu txarren susmo bat jakinarazita, haurrari mesede baino kalte handiagoa egiten zaiola, arrazoi hauengatik: Erasotzailearen ustez, bera ikertzeko edo berari galdeketa egiteko arrazoia haurra da, eta, ondoren, indarkeria handiagoz jokatuko du.Hobe dira guraso txarrak, erakunde on bat baino.Uste dute ez dutela sartu behar beste familien kontu pribatuetan.Iturria: HAURREN ETA NERABEEN BEHATOKIA.
|
|
|
Gogoan izan! Edozein egoera susmagarri jakinarazi behar dugun arren, zorrotzak izan behar dugu; izan ere, okerreko kasu
|
asko
jakinarazten badira, zerbitzuak saturatu egiten dira, eraginkortasuna galtzen da, erakundeek sinesgarritasuna galtzen dute, eta konpondu ezinezko kalteak eragin dakizkieke adingabeei eta haien familiei. (Haurren eta Nerabeen Behatokia)
|
|
|
Seme alaba
|
asko
badaude, eskema erraztuko duen eta lekua aurreztuko duen beste irudikapen metodo bat erabil daiteke.
|
|
|
Gogoan izan! Ezkontza anitzak adierazteko, ezkerretik eskuinera jartzea da gomendagarriena; lotura berriena azkena jartzen da. Ezkontza anitzak
|
askotan
agertzen badira, zaila izango da horiek irudikatzea, batez ere bigarren ezkontzarik egon bada eta ezkontideetako bakoitzak beste ezkontide bat edo gehiago izan baditu. Arazo hori konpontzeko modu bat da erdian bikote berriena jartzea, adibide honetan agertzen den bezala.Bi ezkontideen ezkontza anitzak.
|
|
|
Emazte leialak egunez ehuntzen duen oihala berak desegiten du gauez. Irakasle gela
|
askotan
sarritan ikusten eta deitoratzen dena gorpuzten du esamolde horrek: eskolako oporraldi luze baten ondoren, irakasleek ikusten dute baliabide ekonomiko, sozial edo kultural urriak dituzten ikasle jakin batzuekin ahalegin handiz aurreratutako guztia desegin egin dela eskolarik gabeko eta antolatutako inolako hezkuntza aisialdirik gabeko egunetan.Iturria:
|
|
|
Arrainak1 hiruhilekoa2007ko abenduaLorena Córdoba CorredorEgokitzapenaHasierako balorazioaLorenak egokitzapen prozesu arrunta izan du bere adinerako. Lehenengo egunetan, negar
|
asko
egiten zuen aitarengandik urruntzean, jarduera aldatzen genuenean edo beste gune batera joaten ginenean (adibidez, gela batetik bestera). Bestalde, gogor eusten zien bere objektu pertsonalei.
|
|
|
Webguneekin lotuta, eskola
|
askok
intraneta jarri dute; barneko sare horretan, erabiltzaileek gakoak dituzte mugatutako eremu jakinetara sarbidea izateko. Beraz, zentroko webguneko informazio batzuk edonori daude zuzenduta, eta, beste batzuk, berriz, irakasleei, gurasoei, IGEari eta abarri bakarrik.
|
|
|
Bereziki lehenengo egun horretan, sarreran jendetzarik egon ez dadin saiatzea; izan ere, lehenengo eguna baldin bada, haur
|
askorengan
urduritasuna, larritasuna eta negar kutsakorrak izaten dira nagusi.
|