|
2000
|
|
|
Hori nabarmentzen da berriki egin diren Europako demografia azterketetan. Beti gertatu ohi denez, azterketa horiek egin dituztenentzat Euskal Herria ez da existitzen eta, beraz, bertako datuak
|
Espainiaren
eta Frantziaren osotasunean galtzen dira. Nolanahi ere, azterketa horiek baliagarri zaizkigu Euskal Herriko egoera ezagutzeko.
|
|
|
instituzionalak, politikoak, sindikalak, sozialak... bere baitan herri honen gehiengoaren iritzia eta borondatea islatzen dituztenak. Baina hala ere,
|
Espainiako
eta Frantziako gobernuek trufa eta muzin egin diote behin eta berriz euskal gizartean nagusitu den aldarrikapenari. Ondorioz, jokoan dagoena ez da soilik euskal presoen eskubideen berma (berez garrantzitsua dena), baizik eta Euskal Herriaren hitza eta erabakia ere jokoan dago.
|
|
|
Eta presoen askatasuna ez da garaipen politiko militarraren ondorioa. Epe laburrean edo ertainean, indar harremanak ez dira independentzia eta sozialismoaren alde, eta nekez ikusiko ditugu
|
Espainia
eta Frantziako gobernuak eta militarrak garaituta, Euskal Herriko independentzia onartzeko behartuak eta, ondorioz, preso guztiak askatzeko dokumentua izenpetzen. Helburuek mantentzen gaituzte, haien bila mugitzen ari gara, baina ez da oso egokia horien lortu arte presoek dauden egoeran jarraitu behar dutela onartzea.
|
|
|
Ez da maila kontua, horra heldu dugu baina horra iristeko bideak proposatzen ari gara gure proposamena aberastuz. Hemen bi aukera daude,
|
Espainia
eta Frantzia edo Euskal Herria, eta Euskal Herriko bidetik jotzeko batzar eratzaile bat dugu uneren batean, beste edozein naziok bezala.
|
|
|
PP, PSOE, UPN, PSN, RPR, UDF eta abarrentzat demokraten arteko batasuna deitzen duten horren atzean helburu bakarra dago:
|
Espainia
eta Frantziaren batasunaren defentsa, balore eta eskubide demokratikoen gainetik, eta errepresioa eta sufrimenduaren eskutik. Ez dago analisi politikorik, ez arrazionaltasunik, ez balore ez eta eskubide kolektiborik.
|
|
|
Baina, Lizarra Garazik biluztu egin zituen
|
Espainiako
eta Frantziako estatuak, beren izaera ukatzaile eta antidemokratikoa agerian utziz. Hori da beraien tzat benetako arazoa.
|
|
|
|
Espainiak
eta Frantziak ez dute Euskal Herriaren gerorik irudikatu nahi! Militante lana sekulan baino garrantzitsuagoa da!
|
|
|
ETAren zerbitzura eta honen laguntzarako lan egitearen akusazio generikoa da aipatzen den proba bakarra. Batzuk isilpean mantendu nahi dutenaz informatzeagatik, eta
|
Espainiako
eta Frantziako estatuek ezkutatu nahi dutena mundu zabalari azaltzeagatik edo Euskal Herriko herri mugimenduetan inplikatzeagatik besteak. Eta guztiak, menpekotasunean bizi nahi ez dutelako eta euskaldunak gure orain eta geroaren jabe izango garen Euskal Herria aske eta subirano baten alde egiten dutelako.
|
|
|
zeritzan artikulu hartan. Zeren oraindik ere, askok eta askok 1521eko gudu hura
|
Espainia
eta Frantziaren artekoa zela uste baitute.
|
|
|
Beraz, Frantzian lana nolabait bideratzeko ere ez zaigu falta ez argudiorik ezta ahalmenik ere. Gainera, gogoan har, euskara dela
|
Espainiak
eta Frantziak beraien barnean duten hizkuntzarik antzinakoena eta gaur oraindik bizirik dirauena. Eta hizkuntzen kontu honetan ezinezkoa dela tipiagoen edo handiagoen indarrekin jokatzea, demokratikoki baizik, izate naturalez eta gurasoengandiko arrazoiez.
|
|
|
Galdera hauei erantzuteko, bi mailatan banatuko dugu analisia. Lehenik hiruerreferentzia eremu nagusi hartuko ditugu (Euskal Herria,
|
Espainia
eta Frantzia), biakunitate ezberdin gisa ala lotuta erakusten ote diren ikusteko, eta zein gaitan nagusitzenden erreferentzia eremu bakoitza. Bigarrenik, Euskal Herriaren barnera begiratuta, maila ezberdinak (herrialde bakoitza, Euskal Autonomia Erkidegoa, Hegoaldea etaIparraldea, eta Euskal Herria bere osotasunean) zein gairen inguruan osatzen direnaztertuko dugu.
|
|
|
lurraldearen ikuspegitik begiratuta, Euskal Herriaren irudi beraosatzen dute egunkari biek, herrialde eta herrialdez gaineko egitate bakoitzari antzekopisua emanez batak zein besteak. Horrekin batera, arreta bera ematen diete Euskal Herritik kanpo gertatutakoei, bai
|
Espainia
eta Frantzian bai mundu zabalean gertatutakoeidagokienez.
|
|
|
Erreferentzia eremu nagusiak (Euskal Herria,
|
Espainia
eta Frantzia) egunkarietanzein gairen inguruan egituratzen diren ikusi ostean, azter dezagun orain nola eraikitzendiren Euskal Herriaren barneko erreferentzia eremuak. Hots, jakin nahi duguna hauxeda:
|
|
|
EUSKALDUNONEGUNKARIA eta GARA. Bi egunkari hauek, aurrerago ikusiko ditugun aldeak dituztelarik, mundua dute bigarren erreferentzia eremu, eta gaur egun Euskal Herria barneanhartzen duten bi estatuak(
|
Espainia
eta Frantzia) ez dituzte erreferentzia eremu esangu
|
|
|
Bada gure artean, hirugarrenik, sentsibilitate estatutista dei diezaiokegun jarreraren aldekorik; horien arabera, gaur egun ezagutzen diren Gutun autonomikoek ezartzen duten marko juridiko politikoak nahiko lurraldetasun administratibo ezartzen dute eta, beraz, Euskal Herriaondo definiturik dago komunitate berezitutan. Bada gure artean, era berean, EuskalAutonomia Erkidegoaren eta Nafarroaren artean harreman soziopolitiko bat onartuarren,
|
Espainiak
eta Frantziak administratutako Iparraren eta Hegoaren artekoharreman zuzenik eta arauturik onartzen ez duenik. Bada gure artean, azkenik, euskalnazionalisten konstrukzio kontzeptuala onartzen duenik ere, hots, mapa politiko administratiboa mapa linguistiko kulturalaren gainean modu isomorfikoan ezarrikolukeena.
|
|
|
Deskonexio horretan, modudesberdinez dihardu Euskal Autonomia Erkidegoan eta Nafarroan. Lehenean (EAEn) albistegi berezitueta autonomikoa eskaintzen du; bitartean, bigarrenean (Nafarroan), ordu berean, telesail bat eskaintzen du.Gainera, EAEren eguraldi mapa horretan,
|
Espainia
eta Frantziako estatuek beren administrazioen menpedituzten lurraldeak kolore diferentez azaltzen dira.
|
|
|
Horretan, eragin mediatikoak foma berezia hartzen du, estatu indartsuenekinposatu nahi duten errepresentazioa islatzen eta ezartzen baitute hedabideek, moduerrutinazko batean. Euskal Herriak, kasu, beste bi nazio indartsurekin lehiatu behar dumediatikoki, eta, botere harremanean ez ezik sare mediatikoan ere gutxitua agertzendenez, gertaera, pertsonaia, toki eta momentu garrantzitsuak
|
Espainiaren
eta Frantziaren ikuspegi nazionalaren arabera ematen zaizkio antolatuta eta eraikita, hedabiderik nagusienen eskuetatik behinik behin.
|
|
|
Horregatik, orain pairatzen ditugun, konstrukto? tamalgarri hauek (gure kasuan,
|
Espainia
eta Frantzia) bainoeskaintza hobea egiteko gai izan behar dugu, eta gainera, gaur egungo politikagintzan oinarriztapen homologatu bakar bihurtu den koska gainditzea lortu: batere birjinala ez den herri borondatea.
|
|
|
Martin Aranburu (EA): Alderdi abertzaleok, elkarrekin, planteamendudemokratiko bat egiten baldin badugu, inori eskubiderik kendu gabe baina gauregun ez daukanari emanda, eta guk nahi dugun etorkizuneko Euskal Herria horrelakoa izango da
|
eta
Espainia eta Frantziarekin horrelako erlazioak izango ditu esatenbadugu. Quebec-en egin duten modura?, eta lege agintaldi batean (guk epea jartzen dugu) Gobernu espainiarrak hori onartzen ez badu, ekin diezaiogun beste bidebati. Zergatik ez du Gasteizko Legebiltzarrak subirano deklaratzen bere burua?
|
|
|
Lehenik, konkista Estatuaren ekintza publiko gisa hartu behar dela uste dugu, ezpertsona batek bere kabuz egiten duen ekimen modura. Beraz, konkistatzaileaz dugunean, ez zaigu interesatzen Zesar edo Hernan Cortes edo Napoleonnolakoak ziren deskribatzea, Erroma,
|
Espainia
eta Frantziako estatuak edo inperioaknolakoak ziren baizik, eta benetako subjektu konkistatzaileak Estatu hauek zirelaadierazi nahi dugu.
|
|
|
Azken 40 urteetan zehar, hainbat euskaldun armak hartzera, hainbeste gose greba, hainbeste sakrifizio eta lan hartzera eraman duen gatazka, ez daizan sexuen ustiaketa edo klase sozialen borroka, zapalketa nazionala baizik. Gainera, gatazka hori
|
Espainia
eta Frantziarekin dugu. Beraz, borroka honetan, Espainia etaFrantzia etsairik handienak zaizkigu soziologikoki de facto gaur.
|
|
|
...n, ausaz, eta Mattinek hamahiru, zeren, oker ez banago, aita Frantzia eta Espainiako errege infanten arteko ezkontza sonatu hartarik itzuli zenean izan baitzen... bai, orduan izan zen, segur, zeren oroitzen baitut nola aitak, okasino hartan ere, bere ondoreak atera zituen gertaki hartarik, azpimarratzen zigularik ezen Eliza katolikoak bedeinkatu ezkontza hura ez zela soilik bi pertsonaren artekoa,
|
Espainia
eta Frantziaren artekoa ere bai, eta ezkontza hark bi estatuen eta bi erresumen arteko urte luzeetako gerlak eta guduak itzali, eta bakealdi sendoa ekarriko zuela, zeina ezin egokiagoa gerta baitzitekeen, bertzalde, bai frantsesen eta bai espainiarren prosperitatearentzat ere—; sasoin hartan, bada, jaun André, bertze bi presentekin heldu zitzaigun aita. Begi bistakoa zen ezen present haiek ez zirela, ohi bezala, berdinak, zeren fardeltxo bat luzea eta astuna zen, eta bertzea tipia eta arina.
|
|
|
Eta nik, nola bainengoen liluraturik hainbertze mugimendurekin eta
|
Espainiako
eta Frantziako handikiei buruz entzuten nituen balentria ezin miresgarriagoekin, sinetsi egin nion.
|
|
|
AITZINA egin nahi nuen bertze gai batekin, baina berriro barkatu didazu, jaun André. Izan ere, Nafarroa,
|
Espainia
eta Frantziari buruz arestian skribatuak zure bertze gutun baterat narama. Zeren eta hara zer erraiten zenidan zeure bertze gutun hartan:
|
|
2001
|
|
|
Orobat, Giza Batzordeari eskaera bat egin zion:
|
Espainiako
eta Frantziako Gobernuei euskara arlo publiko zein pribatuan erabiltzea bermatzeko galdegitea.
|
|
|
Ofizialki ezer jakitera eman ez bada ere, Espainiako gobernua, patronala eta sindikatuak, erdi ezkutuka, lan arloko erreforma berri bat negoziatzen ari dira, eta erreforma horrek eragina izango du Hego Euskal Herriko langileengan, zeren, politikan ez ezik ekonomian eta lan arloan ere nahiko soberaniarik gabe jarraitzen denez, Euskal Herria
|
Espainiako
eta Frantziako gobernuen mende dago. Beraz, gauzatzen ari diren erreforma Espainiako gobernu, patronal eta sindikatuen esku dago.
|
|
|
Obrak kronologikoki antolatu eta testu osagarriez lagundu dituzte, bisitariak, begi aurrean dituen harri eta metal puska landuez haratago, ehun urte horietan eskultura munduan izandako aldaketa handia ikus eta uler dezan. Britainia Handia, Estatu Batuak, Italia,
|
Espainia
eta Frantziatik ekarri dituzten piezak ez dira tamaina handikoak, erakusketaren koherentzia mantentzeko, batetik, eta eskultura erraldioek garraio eta espazio arazoak eragingo lituzketelako bestetik. Dena den, obra txikiak izanik ere, ez zaie erraza gertatu izen handiko hainbeste artisten handiren obrak biltzea.
|
|
|
Zaila dago.
|
Espainiak
eta Frantziak borondate politikorik ez duten artean, eta Euskal Herriko politikoak bustitzen ez diren artean (orain arte hitz batzuk bota bai, baina ez dira batere busti), jai daukagu.
|
|
|
Euskal Herrian, Frantzia eta Espainiako estatuetan zatiturik, ikertzaileek %2, 5etik beherako hazkundea aurreikusten dute; Espainian, berriz, %2, 5ekoa; eta Frantzian %2tik beherakoa. Horrek esan nahi du datorren urteko ekitaldia, 2002koa, aurtengoa baino okerrago izango dela, eta Hego Euskal Herriko,
|
Espainiako
eta Frantziako hazkunde itxaropena ez dela %2tik gorakoa izango. Berez, Perez de Callejaren ustez, gure ekonomiak, Europako gainerakoek baino jokaera hobea izango zuela bazirudien ere, bere itxaropenen hondoratze oso azkarra erakusten zuen esportazioen esparruan gertatzen ari zen beherakadaren ondorioz, hain zuzen ere, nazioarteko merkataritzaren uzkurtzeari oso lotua dagoen esparruan, eta, esan gabe doa, esparru hori nabarmen kalteturik gertatuko dela erasoarekin eta haren ondoren sortu den gerra atari giroarekin.
|
|
|
|
Espainia
eta Frantzia, eta besterik uste duenak barkatuko ahal dit pentsatzen dudana ezkutuan ez edukitzea, ez dira hitz soilak eta guretzat arrotzak. Bi aginte eremuren izenak dira eta, honek hurbilagotik ukitzen gaitu orain, bi kultur eremurenak; eta gu, damurik, erdibiturik gabiltza zein batean zein bestean.
|
|
|
1. Oro har, eta horrelako juzku orokorrek daukaten arriskuarekin jakitun egon arren, esan behar dut nire ustez azkenengo astinaldiaren iturburua espainiar demokraten nazionalismo erabatekoan dagoela, hau da, hain direla beraien nazionalismoaren sustraiak sakon eta sendoak, hain daude beren herria asmatzen lagundu dien sistema ideologikoarekin seguru, ezen beraien mitoetako
|
Espainia
eta Frantzia horiek zalantzatan ere ezin jar ditzaketela, eta lehenengo aldiz sumatzen hasi direla euskaldunon arazoa ez dela ikurrinaren baimentzearekin konponduko (behinolako" pecero" batek esan zuen legez), eta hain irenskaitz, zoro eta irudimenean ere onartezin egiten zaien Euskal Herriaren independentzia teorikoa bera ere guztiz eta errotik ukatzen dutela.... Beste berba batzuez esanda, astinaldi horren jatorria Euskal Herrian hain urri den benetako nazionalismoaren eragin bortitzean dauka erroa.
|
|
2002
|
|
|
Baina, bada beste biolentzia bat ere, Estatuarena, balizko zuzenbidezko estatu batean eraikia.
|
Espainia
eta Frantziako estatuek nazioarteko giza eskubideen itunak sinatu bai, baina ez dituzte bermatzen. Hemen, nonbait, alde bakar batek sufritzen du bakarrik.
|
|
|
Irla honetan (urte erdian espainiarra eta beste erdian frantziarra dena) Luis XIV. eta Felipe V.ak" Pirinioetako Bakea" sinatu zuten 1659an. Akordio honetan gaur egun ezagutzen dugun
|
Espainia
eta Frantziaren arteko muga adostu zuten, eta horrenbestez Behobia eta orokorrean bi aldeetako herriak definitiboki banatuak geratu ziren.
|
|
|
Izan ere gure pilotarena paradigmatikoa da. Kirol baldintza guztiak betetzen ditu Euskadiko pilota federazioak nazioartekoan sarrera izateko, baina
|
Espainiako
eta Frantziako federazioek ez dute entzun ere egin nahi horrelakorik eta «betoa» jartzen dute mahai gainean, kantzelaritzak astindu eta mugitzeaz gain. Hauek ez daude Danimarkaren bide malgua jarraitzeko prest eta jeloskor jartzen dira beraien presentzia esklusiboari norbaitek itzal egin diezaiokeela pentsatze hutsarekin ere.
|
|
|
Lan honetan, 6 urtetik 14ra bitarteko neska mutikoek Euskal Autonomia Erkidegoan zein Nafarroan naziotzat zer ulertzen duten aztertzen da, adin horietako haurrekin izandako elkarrizketen bidez. Jean Piaget eta Anne Marie Weilek Suitzan, eta G. Jahodak Eskozian eginiko ikerketetan erabili zituzten gidoiak egokitu dira elkarrizketa horiek egin ahal izateko, eta galdera sorta moduan aurkeztu. Froga osagarri gisa, beraiek marraztutako mapa batean Euskal Herria,
|
Espainia
eta Frantzia koka zitzatela eskatzen zitzaien euskal haur horiei. Txikienek, mapa egiten ez zekitenez, lore bat edo txori bat erabiliz irudikatzen omen zuten Euskal Herria.
|
|
|
Udalbiltzaren Zuzendaritza Nagusiaren deialdiari jarraiki, Kursaalen bildutako EA eta EAJko bostehundik gora zinegotzik
|
Espainia
eta Frantziaren egungo markoak gainditu eta burujabetzarantz abiatzeko konpromezua adierazi berri du. Subiranotasuna, trantsizioa, nazio eraikuntza, Zuberoa, Nafarroa Beherea eta Lapurdi gisako hitzek leku berezia izan zuten bilkuran.
|
|
|
|
Espainiako
eta Frantziako estatuetako tren konpainia nagusiak (RENFE etaSNCF) ibilbide luzeko trafikoaz arduratzen dira, eta horiek ustiatutako lineen bidez, geure lurraldeaz harago iristen direnak, estatu horietako hiri nagusi eta Europarekiko lotura bermatzen da.
|
|
|
Horren atzean dago, zalantzarik gabe, lizentziatu euskaldunak geroeta lehiakorragoak izatea munduan. Hala ere, ezin dugu ahantzi Euskal Herrikounibertsitateak ez direla oso erakargarriak izaten
|
Espainia
eta Frantziako doktoreentzat, eta EHUko lanpostu deialdi batera baino askoz jende gehiago aurkeztuohi dela, esate baterako, Bartzelonako Unibertsitatekoetara. –
|
|
|
|
Espainiak
eta Frantziak beti oztopatu dute gure herriaren garapena egituraketa maila guztietan, eta unibertsitatearen arloa ere horren adibidea da. Era horretan, historian zehar euskaldunok ikasketa unibertsitarioak burutzeko asmoa izanik, atzerrira joan behar izan dugu.
|
|
|
Herri baten egituraketan oso garrantzitsua da unibertsitatearen antolaketa. Zoritxarrez, EuskalHerriak ez dauka bere burua antolatzeko aukerarik ez unibertsitate arloan, eztabestelakoetan ere,
|
Espainiak
eta Frantziak ukatzen baitigute eskubide hori.Horrela, gaur egun indarrean dauden unibertsitate ereduek ez dituzte EuskalHerriaren behar kulturalak, linguistikoak, sozialak, zientifikoak, ekonomikoak... asetzen, eredu horiek interes arrotzen zerbitzuan jarrita baitaude.
|
|
|
Horrez gain, ezin dugu ahaztu hezkuntza unibertsitarioan legeriak eta markojuridikoak duten eragin nabarmena.
|
Espainiako
eta Frantziako Konstituzioak, EAEko Autonomia Estatutuak eta Nafarroako Foru Hobekuntzak, LRUk eta gainerako Lege organiko eta errege dekretuek lehendik ere mugatzen eta oztopatzendute Unibertsitate propio eta euskaldunaren eraikuntza; baina Madrilgo Gobernutik ezarri nahi zaizkigun Lege berriek ezinezkoa bihur dezakete asmo hori, ereduunibertsitario bakarra inposatuz....
|
|
|
|
Espainia
eta Frantziako koroen menpe zeuden lurralde desberdinen artekoakziren hitzarmen haiek, eta ez ziren euskal lurraldeetara murrizten. Besteak beste, Lapurdi, Baiona, Gipuzkoa, Bizkaia, Capbreton go baroiherria, Bordele, Bretainiaedo Kostaldeko Lau Hiriak (Santander, San Vicente de la Barquera, Santoña etaCastro Urdiales) hitzarmen horietako partaide izan ziren edo izan nahi izan zutennoiz edo noiz.
|
|
|
Kasuistika zabala da. Gure kasu hurbilean, euskarak badu bere espazio geolinguistiko eta kulturala, lurralde fisiko administratiboetatik at. Urrunera joan barik, euskarak badu espazio bat
|
Espainian
eta Frantzian: Nafarroako Foru Erkidegoan, Pirinio Atlantikoetan eta Euskal Autonomia Erkidegoan; baina urrunera ere jo dezake euskarak:
|
|
|
Urrunera joan barik ere, gure artean. Euskal Herrian? eta inguru hurbilean?
|
Espainian
eta Frantzian, borroka politikoak hildako ugari utzi ditu bidebazterrean azken urteotan.
|
|
|
Eusko Legebiltzarrak legez besteko proposamen bat bidali die Kantauriko gainerako autonomia erkidegoei, bai eta
|
Espainiako
eta Frantziako gobernuei eta Nazioarteko Bale Batzordeari ere. Proposamen hori ganberako alderdi politiko guztiek onartu dute, Eusko Alkartasunak (EA) izan ezik, Bizkaiko Golkoan Espainiako utegia sortzeko.
|
|
|
|
Espainiako
eta Frantziako gazteek erretzen dute gehien EBn
|
|
|
Espainiarrak eta frantsesak dira Europako Batasuneko (EB) gazteak gehien erretzen dutenak, eta suediarrak eta portugaldarrak dira gutxien erretzen dutenak. Hala, gaur egun,
|
Espainian
eta Frantzian argitaratutako Estatistiken Europako Bulegoaren (Eurostat) urtekariaren arabera, 15 eta 24 urte bitarteko bi pertsonatik batek erretzen du egunero. Suedian eta Portugalen, ehuneko hori lautik bat edo lautik bat da.
|
|
|
Bi ontzidietako ordezkariak joan den uztailean bildu ziren, baina ez dirudi arrantzaleek akordioa berrituko duenik. Negoziazioak gelditu egiten badira,
|
Espainiako
eta Frantziako gobernuek erabakiko dute hitzarmena berritzeko modua, aurten amaituko baita. Bizkaiko Golkoak Espainiaren eta Frantziaren arteko arrantza gatazka izan du tradizioz, eta arrantzale frantsesek blokeatu egin dituzte portuetan, Espainiako deskargak eragozten baitzituzten.
|
|
|
Negoziazioak gelditu egiten badira, Espainiako eta Frantziako gobernuek erabakiko dute hitzarmena berritzeko modua, aurten amaituko baita. Bizkaiko Golkoak
|
Espainiaren
eta Frantziaren arteko arrantza gatazka izan du tradizioz, eta arrantzale frantsesek blokeatu egin dituzte portuetan, Espainiako deskargak eragozten baitzituzten.
|
|
|
Irtenbidea ez dago Erasmus eta antzeko programetan, baizik eta ikasleek campus ezberdinetako Euskal Unibertsitate berean ikasketak arazo administratiborik gabe burutu ahal izatean. Europa mailan unibertsitate sistema berberara joaten ez den heinean,
|
Espainia
eta Frantziako estatuetako hezkuntza sistemakezbe rdinak izango dira. Gogoratu beharra dago, besteak beste, kalifikazio sistema ezberdinak daudela, Iparraldeko Maitrise ak Hegoaldean baliokiderik ez daukala...
|
|
2003
|
|
|
Hori da iaz Donostian egin zen Electrogaia Jaialdira hurbildu zen pertsona kopurua. Antolatzaileek
|
Espainia
eta Frantzian Jaialdiak lortu duen ospea nabarmendu dute, aurtengo abuztuan burutuko den zortzigarren edizioari begira. Aurten gainera, zortzi egunetara zabaldu dute:
|
|
|
Gaur egun, kontserbategi guztiak desagertuak dira eta, ondorioz, haietako enplegua ere suntsitu da. Bestalde, ekoizleek Donibaneko enkanteen lonjako kontrola galdu dute, eta 1992an
|
Espainiako
eta Frantziako agintariek antxoari buruz izenpetutako akordioak galera itzelak eragin ditu sektorean (%30).
|
|
|
Hau da, ez besterik, herri honetan bizi dugun gatazkaren iturburua:
|
Espainiako
eta Frantziako estatuek ez dute aitortzen herri bat garela eta, beraz, ez dute onartuko nazioarteko legediak munduko herri ororentzat onartzen dituen eskubideak dagozkigula guri ere.
|
|
|
dirudienez Gipuzkoako herritarrei ez zitzaien eskolan inolako historiarik jakinarazten, ez gipuzkoarren historiarik, ez Gaztelako erregeenik. Honek,
|
Espainiako
eta Frantziako eskolatze ereduen desberdintasuna erakusten digu: lehenean Estatu zentralak oraindik eratu gabe zeukan eskola nazionala (Moyano legearekin hasiko zuen 1857an), eta beraz ez zuen inolako historia ofizialik zabaltzen herritarren artean; Frantzian berriz, eskola nazionala, gorabeherekin baina martxan zegoen (Frantses Iraultza garaitik), eta Hiribarrenek salatzen zuenez, jada soma zitekeen bere eragin frantseslea.86 Beraz Iztuetak, Gipuzkoako historia probintzial ofiziala edo ofiziosoa herritar ikasi gabeen artean sozializatu nahi zuen bitartean, Hiribarrenek jada hedatzen ari zen frantses historia ofizialari beste historia bat kontrajarri nahi zion.
|
|
|
1818an Bilboko Merkataritza Eskolaren sorrerari Nafarroako Medikuntza, Kirurgia eta Farmazia Erret Kolegioarenak jarraitu zion(). Hemeretzigarren mendeko
|
Espainiako
eta Frantziako legedi liberalek, ordea, hezkuntza eredu berria ekarri zuten, eta unibertsitateen sorrera eta garapena estatuaren menpe geratu ziren. 1857ko Moyano Legearen ondorioz, Hego Euskal Herriko lurraldeak inguruetako unibertsitateei atxikirik gelditu ziren:
|
|
|
gobernuen ezetz sistematikoarena, Eliza Katolikoaren unibertsitate pribatuen eraginarena eta gizartearen aldarrikapenaren ahultasunarena. Alde batetik,
|
Espainiako
eta Frantziako erregimen politikoek ezetza eman zioten unibertsitate izena merezi duen egitura sortzeari, mugaren bi aldeetako gure lurraldeetan. Bestetik, unibertsitate pribatuen garrantziak gure artean beste muga bat ezarri du, nahiz eta inoiz esan den moduan, Elizak egindakoaren ondorioa baino gehiago, beste batzuen hutsuneen ondorioa izan unibertsitate publikorik ez izatea.
|
|
|
Bitxiena da guztiek beren negozioaren egitura birmoldatu behar izan dutela hilabete eskasean eta kostuak ahalik eta gehien murriztu behar izan dituztela, nahiz eta 2002ko kontuen balantzeetan arrisku hori sartu zuten. Lehen abisua urte hasieran eman zuen Aireko Garraioaren Nazioarteko Elkarteak (IATA), hegazkin konpainia guztien “errentagarritasun falta tragikoa” agerian jarri baitzuen,
|
Espainiako
eta Frantziako enpresa publiko zaharrek eta Asiako lineek (pneumonia atipikoaren epidemia agertu eta handik gutxira eroriko liratekeenak) eragindako salbuespen nabarmenak izan ezik. Ordurako, bere kideei gomendatu zien bere flota eta kostuak ahalik eta gehien “malgutzea”, jakinik kostu txikiko operadoreek (OBC) aurten merkatuaren %15 inguru har dezaketela.
|
|
|
Bere idatzien itzal ideologiko eta politikoa ez da makalagoa. Bera izan zen probintzia bakoitzaren gainetik euskal identitate komun bat iradoki zuen lehena, eta baita
|
Espainian
eta Frantzian zeuden euskal lurralde guztiak batuta estatu independente baten aukera irudikatu zuen aurrenekoa ere; Estatu egitasmo hori ez  zitzaion egingarria ezta komenigarria ere iruditzen, baina bai zilegia. Larramendiren idatziek Borboien zentralizazio asmoen aurrean" euskal berezitasuna" ren hastapena seinalatzen dutela esan dezakegu.
|
|
|
nonbait, gu ez espainolak eta ez frantsesak garela argiago uzteko edo. Ofizialki, jendarmeei beraz Espainiar Estatua bati, eta Frantziar Estatua besteari; gure artean,
|
Espainiarekin
eta Frantziarekin konformatu dute bi horiek, abizen barik, hain zuzen ere.
|
|
2004
|
|
|
Etxerat erakundeak Europan zehar salatu du euskal preso politikoek
|
Espainia
eta Frantzian bizi duten sakabanaketaren egoera. Presoen senideak agintari maila desberdinekin bildu dira beren ateraldi honetan, eta azpimarratzekoa da Bartzelonan Kataluniako Parlamentuko lehendakari berriak (ERC) ere hartu eta entzun dituela.
|
|
|
Konponbidea gure artean, hain anitzak garen euskal herritar guztien artean bilatu behar dugu. Eta gure arteko elkarlanerako oinarriak jarrita,
|
Espainia
eta Frantziako Estatuei exijitu diegu Euskal Herriaren aitortza.
|
|
|
|
Espainia
eta Frantzia bezalako estatuek bultzatutako historiografia ofizialak ezkutatzeko ahalegin guztiak egiten baditu ere, Nafarroa estatu europarra izan dela azaltzen du Tomas Urzainqui Mina historialariak bere azkenengo argitalpenean. Hiru atal nagusitan banatu du Kristo aurreko II. mendetik hasi eta gaur eguneraino doan azterketa historikoa.
|
|
|
Ama eta senide gehiegi ikusten ditut ordea astero astero milaka eta milaka kilometro egiten, etengabe manifestazioak eta kontzentrazioak egiten, eta komunikabideen oihartzunik jaso gabe. Ni preso politikoa naiz baina beste zazpiehun daude
|
Espainia
eta Frantziako kartzela urrunetan sakabanatuta.
|
|
|
Euskal espioitzaren historian 1936ko aurretiko eta geroztiko garaiak bereizi daitezke. Ordura arte espioi gehienak
|
Espainiako
eta Frantziako estatuentzat aritu ziren. 1936ko Gerra Zibilaren ostean, Eusko Jaurlaritzaren lehen euskal agenteak sortu ziren.
|
|
|
Ertzaintza sortu zuen nukleoa Eusko Jaurlaritzaren antzinako zerbitzu sekretuetan jardun zutenen ondorengoak omen ziren. Ertzaintza sortuz geroztik,
|
Espainiako
eta Frantziako zerbitzu sekretuak ziur bere gainean daudela. Baita gure inguruan ere bai.
|
|
|
ARGIA aldizkariari heldu zaizkion datuen arabera, horrela dirudi kontuak, eta, datorren kongresuan esan bezala gertatzen bada, historikoa eta berebizikoa izango litzateke ELAko zuzendaritzako aldaketa. Izan ere, Euskal Herrian,
|
Espainian
eta Frantzian »beharbada Europan eta munduan ere bai», masa sindikatu baten zuzendaritza hartuko lukeen lehen emakumea izango litzateke, nahiz eta Euskal Herrian emakume bat ezagutu dugun EHNE sindikatuaren buruan.
|
|
|
Alde batetik, Europar Batasunaren konstituzioari buruzko erreferendumak deituko omen dira
|
Espainia
eta Frantziako estatuetan, bigarren honetan hain argi ez badago ere. Frantziak, deitzekotan, maiatza ekaina aldera egingo luke, eta Espainiak, otsaila martxoa aldera.
|
|
|
Absolutismo hitzetik hasi eta zuzeneko ekintza arte, Euskal Herriko historiarekin zerikusia izan duten terminoak aukeratu ditu Txubillo taldeak lan hau osatzeko. Jakina, ondorioz,
|
Espainiako
eta Frantziako Estatuen garapen historikoarekin eta munduko historikoarekin lotura duten terminoak, gertaerak eta erakundeak ere agertzen dira hiztegian. Euskal Herriko historiaz eta Euskal Herriak Europan eta munduan bete duen zeregin historikoaz jabetu nahi duenarentzat aproposa.
|
|
|
Horren arabera, Batasunak plazaratu duen proposamena ez da aurretik adostu den ezer.
|
Espainiak
eta Frantziak Euskal Herriarekin duten gatazka politiko historikoa konpontzeko metodo bat eskaintzen du, aitzitik. Prozesu bat eskaintzen du, baina denen ekarpena onartzen duena.
|
|
|
XIX. mendean zehar, kodegintza prozesuak gertatu ziren
|
Espainia
eta Frantzian, nekin bada ere, Europan, XIX. mendean, prozesuko legerien helburua izan zen es eta prozesu horien zuzeneko fruitua da, izan ere, lurralde euskaldunetan egun prozesu zibilari buruz indarrean dagoen legeria. Kronologia eta gorabehera desberditatuko lurraldearen barruan jurisdikzioak bateratzea.
|
|
|
Zinez eta benetan: hau ikusita, gureak ba ote du erremediorik
|
Espainiaren
eta Frantziaren izaera totalitario horretaz jabetzen ez garen artean. Ez dirudi.
|
|
|
Inork ez digu eragozpenik jarriko, espainol gisa edo frantses gisa esistitzeko. Baina beren etxeari
|
Espainia
eta Frantzia izenak eman dizkieten horiei, euskaldun izatea ezer ez izatea iruditzen zaie nonbait. Eta, azkenean, pentsamolde hori geure buruotan ere sartzea iritsi dute?. 9
|
|
|
Norbaitek noizbait nonbait zera esan omen zuen: salbuespenak salbuespen, oro har,
|
Espainiako
eta Frantziako batez besteko herritarra, nazio arazoaren kontu hauetan, inperialista txiki bat zela. Noski baino noskiago, ahobero baten zentzugabekeria iritzi omen zioten bere lagun euskaldunek.
|
|
|
Eta horretarako legeak onartu eta indarrean paratu dituzte. Horregatik
|
Espainiako
eta Frantziako estatuetako herritarrek espainola edo frantsesa behar dute jakin. Ez da beraien eskubidea, betebeharra baizik?. 296
|
|
|
Espainiaren mendean jasaten zuen zapalkuntza krilikatu zuen eta Kubazein Filipinen independentziaren aldeko borrokarekin bat egin zuen (eta horregatik kartzelan sartu zuten).
|
Espainiaren
eta Frantziaren aurkako borrokalari magrebiarrak zorionduzituen eta, garaian garaikoa, XIX. eta XX. mendeen arteko antinperialista izan zela esandaiteke. Gazterik hil bazen ere (hogeita hemezortzi urterekin) seiehun prentsa artikulu, hogeita hamahiru olerki sorta eta hamalau liburu idatzi zituen.
|
|
|
|
Espainiako
eta Frantziako herritarrak dira elikagaien berrikuntzari mesede gehien egiten dioten kontsumitzaile europarrak. Izan ere, merkaturatzen diren elikagai berrien %13k baino ez dute arrakasta Espainian, atzo Bartzelonan aurkeztu zuten IRI aholkularitza enpresak egindako azterlan baten arabera.
|
|
|
3 Euskal Herriko administrazio maila guztietanurratzen dira hizkuntz eskubideak:
|
Espainiako
eta Frantziako estatu administrazioetan, Eusko Jaurlaritzan, Nafarroako Foru Komunitatean, Herrialdeko Agintaritzan eta toki administrazioetan.
|
|
2005
|
|
|
Horregatik, garrantzitsua da enpresa banatzaile ona izatea. Gabilondoren esanetan, kanpotik datozen pelikulak
|
Espainia
eta Frantzia osoko zinetan estreinatzen dira, kopia asko dituzte eta hilabete iraun dezakete aretoetan. Hemen egiten direnek, ordea, banatzaile txikiagoak dituzte, estreinatzea zailagoa da eta pantaila handian astebete baino gehiago irautea zer esanik ez.
|
|
|
Aspalditik datorkio Carlos Larrinagari Aldude mendiko trenbideaz duen interesa. Liburu honetan, XIX. mendearen erdialdera
|
Espainia
eta Frantzia Euskal Herritik barrena lotuko zituen trenbidea egiteko orduan nagusitu ziren bi aukeren berri ematen du. Batetik, Nafarroa Zumarraga Ordizia Irun bidea egin zezakeena zegoen, eta bestetik, Nafarroatik Aldude haran piriniarra zeharkatuz joango zena.
|
|
|
Mundu osoko surflariak, alde batetik. Euskal kostalde osokoak biltzen ziren han, baita
|
Espainia
eta Frantziako asko ere; Australiatik eta guzti etortzen ziren entrenatzera. Eta hori, ia egunero.
|
|
|
Batzuek Euskal Herria konkistatua izan zela eta bere izatea indarrez kendu ziotela diote, beste batzuek borondatezko zerbait izan zela. Hola edo hala izan zela ere, Euskal Herriak erabaki eskubidea izan behar du
|
Espainia
eta Frantziarekin batera bizitzeko edo ez. Auzi historiko hori berretsi egin litzateke.
|
|
|
Subiranotasun politiko eta ekonomikorik gabe, Euskal Herriko langileen pentsioak bi estaturen menpe daude:
|
Espainiaren
eta Frantziaren menpe. Izan ere, gure pentsioak Madrilek eta Parisek erabakitzen dituzte, euskal ordezkari bakar bat ere tartean izan gabe.
|
|
|
Atzera pausoa diogu, ordea. Inboluzioa
|
Espainian
eta Frantzian. Zergatia da sakon aztertu genukeena.
|
|
|
Antza denez, bt nahastu zen, eta baimenduta dago. Mila tona arto sartu dira Batasunean 2001 urteaz geroztik, BT esportazio kanalen bidez; hamar kilo hazi, berriz,
|
Espainiara
eta Frantziara esportatu dira, ikerketa xedeekin.
|
|
|
“Behean sinatzen duten liburutegi nazionaletako buruzagiak Europako buruzagien ekimen komun baten alde daude, gure kontinentearen ondareko obren digitalizazio zabal eta antolatua egiteko”.
|
Espainiako
eta Frantziako liburutegi nazionalez gain, Alemania, Austria, Belgika, Danimarka, Estonia, Finlandia, Grezia, Hungaria, Irlanda, Italia, Lituania, Luxenburgo, Herbehereak, Polonia, Txekiar Errepublika, Eslovenia, Eslovakia eta Suediako kideek sinatu dute dokumentua. Erresuma Batukoak ekimenaren alde egin du, baina ez du mozioa sinatu.
|
|
|
Ez dugu ahaztu behar kontserbako atunak arraina eraldatzeko munduko lehen industria direla; Europa da produktu horren lehen kontsumitzailea, eta Espainia da ekoizle nagusia. Sektore garrantzitsua
|
Espainiak
eta Frantziak 530.000 tona atun harrapatzen dituzte urtean Arrantzaren eta, zehazki, atunaren garrantzia izugarria da, eskaintzen diren zifrak kontuan hartuta, bai herrialde garatuentzat bai garatze bidean daudenentzat. Izan ere, atuna munduko herrialde askoren oinarrizko elikaduraren parte da, eta planeta osoko truke komertzial garrantzitsuen ondorio da, herrialde ekoizleentzat dibisa iturri garrantzitsua baitira.
|
|
|
Izan ere, errazagoa da presentzia ez egotea baino, baina bai, hemen, ipar mendebaldeko Mediterraneoan, ur hotzagoen espezieak gutxitzen eta desagertzen ari dira. Adibidez, ezpata, FAOren datuen arabera 80ko hamarkada baino lehen
|
Espainiako
eta Frantziako kostetan arrantzatzen zen espezie boreala. Gaur egun ia desagertu egin da.
|
|
|
Iberiak bertan behera utzi ditu gaur, asteartea, Madrildik, Valentziatik eta Bartzelonatik Parisa joateko aurreikusita zeuden sei hegaldi, Parisko Aireportuak (ADP) elkarteko eta aireko kontrol galoko hainbat sindikatuk deitutako grebaren ondorioz. Bestalde, Air France eta Air Europak aldaketarik gabe mantentzen dituzte
|
Espainiaren
eta Frantziako hiriburuaren artean programatutako hegaldiak, eta bi hegazkin konpainien iturriek adierazi zuten ez dela espero aire espazio galoa murriztuko denik langabezia deialdi honen aurrean. Iberiako iturriek atzo adierazi zutenez, bertan behera utzitako hegaldietako bidaiariak beste bidaiariei akoplatzen ari ziren, eta, grebak aireko trafikoan duen eragina ikusi ondoren, neurri egokiak hartuko zirela gehitu zuten.
|
|
|
Prozesua aldatzea Philip Tod Europako Erkidegoko Osasun arloko eledunak nabarmendu zuen inplikatutako gizarteak konpromisoa hartu duela ekoizpen prozesua aldatzeko, produktu berriek kutsadura horren aztarnarik izan ez dezaten. Elikadurakoak, halaber, Grezian haurrentzako 420 esne-ontzi kenduko zituela iragarri zuen, tinta trazekin kutsa zitekeelako,
|
Espainian
eta Frantzian, Italian eta Portugalen hartutako erabakiaren antzeko batean. Neurri horren bidez, tinta osagai batek kutsatuta egon zitezkeen ontziak iritsi ziren merkatuetako herrialde guztietan geratzen da.
|
|
|
|
Espainiako
eta Frantziako
|
|
|
Gurera etorrita, euskara hizkuntza gutxitua izan arren —Europan zein
|
Espainia
eta Frantziaren barruan—, Euskal Telebistak sorrera beretik hartu zuen bikoizketaren bidea, nahiz eta azpidazketa ere baliatu izan duen garai eta saio jakin batzuetan.
|
|
2006
|
|
|
Izan ere, bien interpretazio irizpideek parte guztientzako egokiak diren konponbideak bilatzen dituzte bake sozialaren eta justiziarekin batera. Fenomeno bera euskal gatazkaren markoa den Zuzenbide Konstituzionalari egotzi dakioke, bai
|
Espainiako
eta Frantziako maila konstituzionaletan, bai Europako Batasunaren maila makro konstituzionalean. Gauza bera esan daiteke Nazioarteko Zuzenbideaz, ezinbesteko arloa baita erabakitasun askea bezalako gaiak lantzeko eta errealitate berriak onartzeko, edozein dela euren jatorria.
|
|
|
Hauek dira ikerketaren alderdi garrantzitsuenak: Etorkin adingabeak batez beste 16 urteko haurrak dira, eta Herbehereak, Belgika, Italia,
|
Espainia
eta Frantzia dituzte helmuga. Nahiz eta neska etorkinen kopurua mugatua izan, horiek ahulagoak dira sexu eta ekonomia ustiapenerako.
|
|
|
|
Espainia
eta Frantzia arteko itsasoko autobidearen lehen linea datorren urtean jarriko da martxan.
|
|
|
|
Espainiak
eta Frantziak atzo, Parisen, gobernuen arteko batzordea ezarri zuten. Batzorde horrek bi herrialdeen artean aukeratuko ditu itsasotik autobideak egiteko proiektuak, eta 2007an martxan jartzea aurreikusten da.
|
|
|
Baraualdian parte hartuko dutenek" gaur egun 600 euskal preso politiko baino gehiago
|
Espainiako
eta Frantziako espetxeetan sakabanaturik" daudela gogoratu dute. " Egunez egun bizi baldintza gogorrenei aurre egin beharrean aurkitzen dira; isolamendua, bisiten ukazioak, osasun asistentzia desegokian...".
|
|
|
Historia pixka bat ikusita, objekzioa errazegia da:
|
Espainian
eta Frantzian bertan, ez al dira kolonizatzaileen mintzairak mintzatzen, jatorrizko hizkuntzak galdurik. Eta Cornwall en, etab.323 Baina Unamuno ez da atzeratzen:
|
|
|
Eta Cornwall en, etab.323 Baina Unamuno ez da atzeratzen: " Estas son razas cuyo espíritu se ha enajenado, razas en el cuerpo, no razas en el alma" 324(
|
Espainia
eta Frantziako kasuetan jatorrizko" arraza fisiologikoa" ere galdu egin dela ulertu behar da agian, dagoena nahas mahas hutsa baita) 325 Honen arabera arrazaren arima eta izpiritua hizkuntza da: hizkuntza galdu duen arrazak, izpiritua eta arima galdu du, gorputza bakarrik da lehengo arrazakoa; hizkuntza aldatuz, arraza izpirituz eta arimaz aldatzen da.
|
|
|
Konstatazio batetik hasten da, eta konstatazio soila ja esplikazio bat omen da. Erkatzen baditugu
|
Espainia
eta Frantzia edo Ingalaterra, ikusten dugu, historia egiaz –jarraikorki– egin duten herriok, gutxiengo bidatzaile bat zutenak izan direla(" con la fértil pululación de personalidades sobre el escenario de aquellas naciones"; ostera," mírese por donde plazca el hecho español de hoy, de ayer o de anteayer, siempre sorprenderá la anómala ausencia de una minoría sufici... Este fenómeno explica toda nuestra historia, inclusive aquellos momentos de fugaz plenitud" 572 Errusia eta Espainia, esplikatzen digu hobeto (ez ahaztu, Errusia Ortega-rentzat historikoki Asia dela) 573," son dos razas" pueblo"" 574, jende xume saldoak bururik gabe, artaldeak," mercancía humana" (Schopenhauer-en espresio bat hau, jende masarentzat).
|
|
|
(Razionalitate kontu hutsa da, noski, ez nazionalismoa). Non dago, edo nork egin behar du, identitatearen arazorik gabe denak eroso kabitzeko
|
Espainia
eta Frantzia hori?
|