|
2000
|
|
|
zeritzan artikulu hartan. Zeren oraindik ere, askok eta askok 1521eko gudu hura
|
Espainia
eta Frantziaren artekoa zela uste baitute.
|
|
|
Beraz, Frantzian lana nolabait bideratzeko ere ez zaigu falta ez argudiorik ezta ahalmenik ere. Gainera, gogoan har, euskara dela
|
Espainiak
eta Frantziak beraien barnean duten hizkuntzarik antzinakoena eta gaur oraindik bizirik dirauena. Eta hizkuntzen kontu honetan ezinezkoa dela tipiagoen edo handiagoen indarrekin jokatzea, demokratikoki baizik, izate naturalez eta gurasoengandiko arrazoiez.
|
|
|
...n, ausaz, eta Mattinek hamahiru, zeren, oker ez banago, aita Frantzia eta Espainiako errege infanten arteko ezkontza sonatu hartarik itzuli zenean izan baitzen... bai, orduan izan zen, segur, zeren oroitzen baitut nola aitak, okasino hartan ere, bere ondoreak atera zituen gertaki hartarik, azpimarratzen zigularik ezen Eliza katolikoak bedeinkatu ezkontza hura ez zela soilik bi pertsonaren artekoa,
|
Espainia
eta Frantziaren artekoa ere bai, eta ezkontza hark bi estatuen eta bi erresumen arteko urte luzeetako gerlak eta guduak itzali, eta bakealdi sendoa ekarriko zuela, zeina ezin egokiagoa gerta baitzitekeen, bertzalde, bai frantsesen eta bai espainiarren prosperitatearentzat ere—; sasoin hartan, bada, jaun André, bertze bi presentekin heldu zitzaigun aita. Begi bistakoa zen ezen present haiek ez zirela, ohi bezala, berdinak, zeren fardeltxo bat luzea eta astuna zen, eta bertzea tipia eta arina.
|
|
|
Eta nik, nola bainengoen liluraturik hainbertze mugimendurekin eta
|
Espainiako
eta Frantziako handikiei buruz entzuten nituen balentria ezin miresgarriagoekin, sinetsi egin nion.
|
|
|
AITZINA egin nahi nuen bertze gai batekin, baina berriro barkatu didazu, jaun André. Izan ere, Nafarroa,
|
Espainia
eta Frantziari buruz arestian skribatuak zure bertze gutun baterat narama. Zeren eta hara zer erraiten zenidan zeure bertze gutun hartan:
|
|
2003
|
|
|
Hau da, ez besterik, herri honetan bizi dugun gatazkaren iturburua:
|
Espainiako
eta Frantziako estatuek ez dute aitortzen herri bat garela eta, beraz, ez dute onartuko nazioarteko legediak munduko herri ororentzat onartzen dituen eskubideak dagozkigula guri ere.
|
|
2004
|
|
|
Zinez eta benetan: hau ikusita, gureak ba ote du erremediorik
|
Espainiaren
eta Frantziaren izaera totalitario horretaz jabetzen ez garen artean. Ez dirudi.
|
|
|
Inork ez digu eragozpenik jarriko, espainol gisa edo frantses gisa esistitzeko. Baina beren etxeari
|
Espainia
eta Frantzia izenak eman dizkieten horiei, euskaldun izatea ezer ez izatea iruditzen zaie nonbait. Eta, azkenean, pentsamolde hori geure buruotan ere sartzea iritsi dute?. 9
|
|
|
Norbaitek noizbait nonbait zera esan omen zuen: salbuespenak salbuespen, oro har,
|
Espainiako
eta Frantziako batez besteko herritarra, nazio arazoaren kontu hauetan, inperialista txiki bat zela. Noski baino noskiago, ahobero baten zentzugabekeria iritzi omen zioten bere lagun euskaldunek.
|
|
|
Eta horretarako legeak onartu eta indarrean paratu dituzte. Horregatik
|
Espainiako
eta Frantziako estatuetako herritarrek espainola edo frantsesa behar dute jakin. Ez da beraien eskubidea, betebeharra baizik?. 296
|
|
2005
|
|
|
|
Espainiako
eta Frantziako
|
|
2006
|
|
|
Historia pixka bat ikusita, objekzioa errazegia da:
|
Espainian
eta Frantzian bertan, ez al dira kolonizatzaileen mintzairak mintzatzen, jatorrizko hizkuntzak galdurik. Eta Cornwall en, etab.323 Baina Unamuno ez da atzeratzen:
|
|
|
Eta Cornwall en, etab.323 Baina Unamuno ez da atzeratzen: " Estas son razas cuyo espíritu se ha enajenado, razas en el cuerpo, no razas en el alma" 324(
|
Espainia
eta Frantziako kasuetan jatorrizko" arraza fisiologikoa" ere galdu egin dela ulertu behar da agian, dagoena nahas mahas hutsa baita) 325 Honen arabera arrazaren arima eta izpiritua hizkuntza da: hizkuntza galdu duen arrazak, izpiritua eta arima galdu du, gorputza bakarrik da lehengo arrazakoa; hizkuntza aldatuz, arraza izpirituz eta arimaz aldatzen da.
|
|
|
Konstatazio batetik hasten da, eta konstatazio soila ja esplikazio bat omen da. Erkatzen baditugu
|
Espainia
eta Frantzia edo Ingalaterra, ikusten dugu, historia egiaz –jarraikorki– egin duten herriok, gutxiengo bidatzaile bat zutenak izan direla(" con la fértil pululación de personalidades sobre el escenario de aquellas naciones"; ostera," mírese por donde plazca el hecho español de hoy, de ayer o de anteayer, siempre sorprenderá la anómala ausencia de una minoría sufici... Este fenómeno explica toda nuestra historia, inclusive aquellos momentos de fugaz plenitud" 572 Errusia eta Espainia, esplikatzen digu hobeto (ez ahaztu, Errusia Ortega-rentzat historikoki Asia dela) 573," son dos razas" pueblo"" 574, jende xume saldoak bururik gabe, artaldeak," mercancía humana" (Schopenhauer-en espresio bat hau, jende masarentzat).
|
|
|
(Razionalitate kontu hutsa da, noski, ez nazionalismoa). Non dago, edo nork egin behar du, identitatearen arazorik gabe denak eroso kabitzeko
|
Espainia
eta Frantzia hori?
|
|
|
1552: Berriz ere gerla
|
Espainiaren
eta Frantziaren artean.
|
|
2007
|
|
|
–Roma aeterna?:
|
Espainia
eta Frantzia eternalak, bat eta haustezinak. Denbora ere, historia bera?
|
|
2008
|
|
|
Hedapen eta monopolio bideetan sakonduz, mila bederatziehun eta hamaseian, EENk beretzat hartu zituen
|
Espainiaren
eta Frantziaren arteko muga egiten duen Bidasoa ibaiko uren baimenak, argindarra ekoizten segitzeko.
|
|
|
Lehenik, maila praktikoan, Nafarroaren kokapen geoestrategikoarengatik:
|
Espainiaren
eta Frantziaren artean kokaturik, ezinezkoa izanen zatekeen Nafarroa bezain erresuma txiki batentzat luzaro independente izaten jarraitzea; bigarrenik, kulturaz den bezainbatean, Nafarroa Espainiaren parte zelako aspalditik: politikoki zatituta, kultura mailan ustezko hispanitateak segitzen zuen penintsulako eskualde kristauak bateratzen; eta hirugarrenik, teoria narratiboaren ikuspegitik, estatuaren berrosatze istorioak ongi amaitu behar zuelako, historiak bere helburua bete zezan; bertze modu batean adieraztearren, narrazio teleologikoak izatezkoa eta beharrezkoa nahasten eta berdintzen ditu.
|
|
|
–Euskal nazionalistek eta euskaltzale nazionalistek kontuan hartu lukete euskara kontigentea dela nazionalismoarentzat, eta euskal nazioa eraikitzeko euskara ez dela halabeharrezkoa.
|
Espainia
eta Frantziatik nolabait desberdintzea bilatzen du euskal nazionalismoak, eta hori euskararen bidez edo bestelako bidez egin dezake. Euskara eta euskal nazionalismoa ez daude elkarren menpe; elementu autonomoak dira.
|
|
|
|
Espainiari
eta Frantziari opa ez dion kultura nazionalaren eredua opa digu Zallok euskaldunoi. Euskaldunoi diot, ez euskal herritarroi.
|
|
|
Zeren eta, jakina, aipuaren azken lerroei jaramon egiten badiegu, honakoaz ohartuko gara:
|
Espainian
eta Frantzian ez bezala, Euskal Herrian euskaraz ez den beste hizkuntza batean ere egin daitekeela euskal kultura. Hala nola, literatura edo zinema:
|
|
|
Gero, Rif-eko mendien ikuspegia galdu eta Marokorik aberatsenean sartu gara.
|
Espainiako
eta Frantziako protektoratuen mugarekin bat egiten du menditik lautadara doan paisaia aldaketak; aurrerantzean gutxik dakite gaztelaniaz. Industriaren eta finantzen Maroko modernoaren adibide da Larache ostean sortzen den autobidea:
|
|
|
Hamahiru kilometro Tarifara. Aurten berrogeita hamar urte dira Marokon sartu eta nazioarteko hiri izateari utzi ziola,
|
Espainiako
eta Frantziako Protektoratuak amaitzeaz bat. Hortxe daude aztarnak:
|
|
2009
|
|
|
Aski ezaguna denez, erantzun politikoa laster Sabin Arana Goirik eman du, harrezkeroko euskal historia determinatu duen erantzun hori: Euskal Herria nazio bat da, beste nazioetatik berezitua, subjektu politiko burujabe bilakatu behar duena,
|
Espainiatik
eta Frantziatik aparte. Beste erantzun antropologiko kulturalago baten arabera (Arana Goirik ere asumitzen duena ordea) Euskal Herria euskararen herria da eta bere identitatea hor indartu behar du:
|
|
|
–
|
Espainia
eta Frantzia artean, mugan. Zati bat Espainian eta bestea Frantzian.
|
|
|
mapa ofizial bat, baina mapa ofizialak ez dira betikoak. Orain dela bostehun urteko mapetan, adibidez, Nafarroako erresuma agertzen zen, Frantzia eta Espainiaren artean, bai, baina baita
|
Espainiatik
eta Frantziatik bereizita ere; Amerika, berriz, ez zen agertzen, Kolonen deskubrimendua geroagokoa izan zen-eta: ez zen, beraz, ez Colombia, ez Uruguay eta ez Paraguay azaltzen; gaurko mapetan, baina, hantxe ikusiko dituzu, bakoitza bere hiriburuarekin, dotore dotore?
|
|
|
Batzuetan ematen du
|
Espainiako
eta Frantziako indar ilunek ETA kontrolpean dutela. Etakideen atxilotzeak komenigarritasun politikoaren arabera erabakitzen dituzte, alegia, telebistako agerpenak apaintzeko.
|
|
|
mapa ofizial bat, baina mapa ofizialak ez dira betikoak. Orain dela bostehun urteko mapetan, adibidez, Nafarroako erresuma agertzen zen, Frantzia eta Espainiaren artean, bai, baina baita
|
Espainiatik
eta Frantziatik bereizita ere; Amerika, berriz, ez zen agertzen, Kolonen deskubrimendua geroagokoa izan zen-eta: ez zen, beraz, ez Colombia, ez Uruguay eta ez Paraguay azaltzen; gaurko mapetan, baina, hantxe ikusiko dituzu, bakoitza bere hiriburuarekin, dotore dotore...
|
|
2010
|
|
|
Lubakia aipatu dizut, hemen Euskal Herrian beti izan baitugu ageriko nahiz ezkutuko gerra bat, Euskal Herria bertakotu nahi dutenak lubakiaren alde batean, eta Euskal Herria bereganatu eta arroztu nahi dutenak bestean, Euskal Herria beti egon baita
|
Espainia
eta Frantziako estatuen helburuen artean, zoritxarrez: Frantzia ere bai, Damaso, ez baikenuke ahaztu behar nola, frantses iraultzaren garaian, agintariek desterratu zituzten Iparraldeko hainbat herritako biztanleak (Sarako, komuna doilorreko?
|
|
|
|
Espainia
eta Frantzia, bai: aspalditik, gainera; edo oroitarazi ote dizut Corneillek XVII. mendean idatzitakoa, frantses monarkiaren asmo ukaezinei buruz?
|
|
|
Eragotzi ezin izan zuelako edo eragozteko behar besteko guztia egin ez zuelako. Baina, ETA su etenean zegoen bitartean,
|
Espainiako
eta Frantziako estatuak, ez.
|
|
|
|
Espainia
eta Frantziako estatuei, Euskal Herriko eztabaida demokratikoaren emaitzak errespetatzea dagokie, inolako mugarik gabe. Euskal herritarrok gure etorkizunari buruz erabakiko duguna errespetatu behar dute.
|
|
|
|
Espainia
eta Frantziako agintariei, egoera berriari erantzun positiboa emateko eta jokabide errepresiboak alboratzeko deia luzatzen diegu.
|
|
|
|
Espainia
eta Frantziako Estatuei, Euskal Herriko prozesu demokratikoaren emaitzak errespetatzea dagokie, euskal herritarrek beren etorkizunari buruz erabakiko dutena aitortuz, inolako muga eta esku sartzerik gabe.
|
|
|
|
Espainia
eta Frantziako agintariei egoera berri honi erantzun positiboa emateko deia egiten diegu, prozesu demokratikoari oztoporik eta mugarik ez jartzeko, jokabide ukatzaile eta errepresiboak alboratuz eta gatazkari negoziazioaren bidetik konponbidea emateko jarrera erakutsiz.
|
|
|
Euskal Herria
|
Espainia
eta Frantziako estatuekin izaera politikoa eta historikoa duen gatazka politikoan murgilduta dago. Konpondu gabe dagoen gatazkaren testuinguruan, herritarren eskubide urraketak gertatzen dira.
|
|
|
Bien bitartean,
|
Espainia
eta Frantziako gobernuen aldetik euskal herritarren aurkako erasoek ez dute etenik izan. Kaleen okupazioa, indar armatuen kontrol eta mehatxuak, euskal herritarren bahiketak, ezker abertzalearen eskubide zibil eta politikoen urraketa, euskal preso politikoen aurka salbuespen egoeraren estutzea edota iheslari politikoen aurkako jazarpena azken hilabetetan mantendu diren egoerak ditugu.
|
|
|
gas bonbak estrategia kolonialista bihurtu ziren Estatu nazio zibilizatuen artean: Britainia Handiak 1919an Iraken eta 20 hamarkadan Indiako mugetan jaurti zituzten,
|
Espainiak
eta Frantziak 1925ean Marokon. Rif eta Fezen, hain zuzen?, eta Italiak 1935 okupazio gerran Etiopian edo, izen kolonialista aipatzearren, Abisinian. Afrikako eta Asiako kolonietako aborigenen aurkako esperimentuak izan ziren, herri europarrek bultzatutako probaleku gupidagabeak.
|
|
|
|
Espainiak
eta Frantziak ezin zuten bizitza gehiago galdu. Irtenbide ekonomikoen eta eraginkorrena bilatu behar zen.
|
|
|
Harrezkeroztik, hilean pare bat aldiz joan izan ziren aita ikustera. Leku diferenteetatik joaten ziren, eta toki desberdinetan elkartu, baina beti gurutzatu behar izaten zuten
|
Espainia
eta Frantziaren arteko muga, eta alde bietako zaindari armatuen aurrean begiak eta ukabilak itxita egoten zen Oihana, hura dena noiz pasatuko zain.
|
|
|
Lubakia aipatu dizut, hemen Euskal Herrian beti izan baitugu ageriko nahiz ezkutuko gerra bat, Euskal Herria bertakotu nahi dutenak lubakiaren alde batean, eta Euskal Herria bereganatu eta arroztu nahi dutenak bestean, Euskal Herria beti egon baita
|
Espainia
eta Frantziako estatuen helburuen artean, zoritxarrez: Frantzia ere bai, Damaso, ez baikenuke ahaztu behar nola, frantses iraultzaren garaian, agintariek desterratu zituzten Iparraldeko hainbat herritako biztanleak (Sarako" komuna doilorreko" bizilagunak bereziki:
|
|
|
|
Espainia
eta Frantzia, bai: aspalditik, gainera; edo oroitarazi ote dizut Corneillek XVII. mendean idatzitakoa, frantses monarkiaren asmo ukaezinei buruz?
|
|
2011
|
|
|
Urte batzuk lehenago gertatua zen, adibidez, 1914 lehen Mundu Gerra; kasik segidan, Afrikako gerra etorri zen,
|
Espainiako
eta Frantziako armadek Afrika iparraldeko herrien kontra aitzina eraman zutena eta urgaindarrak hurbilagotik ukitu zituena; gerra harekin batera, Primo de Riveraren zazpi urteko diktadura iritsi zen; Primo de Riverari, Berenguer jenerala jarraitu zitzaion agintean; gero, Errepublikaren ordua izan zen, eta, Errepublikaren aldarriarekin, errege Alfonso XIII.ak Espainiatik alde egin zuen; azkenik, 1...
|
|
|
Mende askotan
|
Espainia
eta Frantzia izan dira gure historiaren narratzaileak. Burugabekeriarik handienak ere normaltzat hartu ditugu.
|
|
|
Robles Piquer ek ez zuen ulertzen, onartzen?
|
Espainiako
eta Frantziako bertsolari bik elkarri, anaia, deitzea:
|
|
2012
|
|
|
Munduko herri guztiek berez duten eskubidea da. Baina hemen
|
Espainiari
eta Frantziari eskatzen diegu.
|
|
|
Honenbestez, ETAk bere jarduera armatua behin betiko amaitzea erabaki du. ETAk
|
Espainia
eta Frantziako gobernuei dei egiten die, gatazkaren ondorioei konponbide ematea helburu izango duen elkarrizketa prozesu zuzena zabaltzeko, konfrontazio armatua gainditu ahal izateko. Adierazpen historiko honekin ETAk bere konpromiso argi, sendo eta behin betikoa erakusten du.
|
|
2013
|
|
|
Ez, aldiz, zergatik. Bitxia da arrunt
|
Espainiaren
eta Frantziaren arteko gerla bere bizien dagoen garaian, apez espainol bati gogoratzea etsaiaren lurraldera joatea, non ez den inoren aginduz. Eta adierazgarria, zer nolako ongi etorria egin zioten Lapurdin, Etxauz apezpikua zuela.
|
|
|
Vervins ko bakea
|
Espainiaren
eta Frantziaren artean. Felipe III.a Espainiako errege.
|
|
|
Defferreren hitzek ederki laburbiltzen zuten akordioaren edukia: «Frantziak ez du onartuko inork, iraganean Frantziaren abegikortasunaz baliatu zirenengandik hasita, Frantziako Zuzenbideko arauen kontra egiterik, ez eta
|
Espainiako
eta Frantziako demokraziak batzen dituen elkartasun eta laguntasunaren kontra jarduterik ere».
|
|
|
GALen sorrera «une egokian» etorri zela esan zuen. ETAren kontrako borrokan
|
Espainia
eta Frantziaren arteko lankidetza «asko hobetu» zela iritzi zion: «Mitterrand konturatu baita bere herria terroristen aterpe dela».
|
|
|
1983,
|
Espainia
eta Frantziaren arteko harremanak pil pilean zeuden, eta GALen atentatuek euriak bezala bustitzen zituzten bien arteko negoziazioak. Ramon Oñederra hil eta hurrengo egunean, goi mailako bilera bat egin zuten, Parisen, Frantzia eta Espainiako gobernuburuek.
|
|
|
Lehen aipatu dudan aldaketa hori ez da bakarrik gertatzen
|
Espainian
eta Frantzian. Europa osora zabaldu zuten irudi aldaketa.
|
|
|
Atxilotutako lau mertzenarioek deklaratu zutenez, Mendaillek azaldu zien
|
Espainiako
eta Frantziako zerbitzu sekretuen enkarguz ari zirela atentatuak egiten. Horrez gain, Mendaillek hainbat argazki eman zizkien bere taldeko mertzenarioei, eta atzean eskuz idatzi zituen izenak.
|
|
2014
|
|
|
Eta orduan zuk, idiaren eraman handiarekin, hamaikagarrenez ekingo diozu dema harri hori garraiatzeari, azalduz Basque Country, Pays Basque, Baskenland, Paesi Baschi...
|
Espainia
eta Frantziaren artean kokaturiko herrialde txiki bat dela, Pirinioen bi aldeetakoa, eta bla bla bla.
|
|
|
konfliktoaren irtenbide arrazoizko bakarra alsaziarren eskubidearen errespetuan dagoela, erreferendumean menturaz. Hori arestian Prusia garaileari ez interesatzea, hala ere, ez da nazioaren kontzeptuetako edo printzipioetako diferentzien ondorioa; hots, ez da epaitu behar gutxiago liberal edo gutxiago demokratikoa, oraintxe berton
|
Espainia
eta Frantzia txit demokratikoei(!) Katalunian edo Korsikan autodeterminazio erreferendumak egitea batere ez interesatzea baino.
|
|
|
bat, bere baitan ez da existitzen; nazionalistek inbentatu dute (Euskal Herria izena bera ere bai, omen). B. Andersonek, komunitate imajinatua, rekin batez ere Estatu Nazioan pentsatzen duela aparte?
|
Espainia
eta Frantzian, esate baterako?, berak txit positibotzat eta ezinbestekotzat jotzen ditu nazioa(, utopian community?) eta nazionalismoa, integrazio eta moralizazioaren bide nagusitzat baitauzka; eta globalizazioarekin nazioak gaindituak omen daudelako tesia, hori bai, fikziotzat dauka, errealitateak edonon gezurtatua duelako bere ustean. Aitzitik, E. Gellnerrek eta E. Hobsbawm eta lankideek nazio modernoak eta nazionalismoak ez dituzte biziki maite, gaur ezkero behintzat (globalizazio eta multikulturalismoaren egungo, etapa historikoan?
|
|
2015
|
|
|
Uztailaren 9an, agiri bidez, elkarrizketetarako ordezkaritza izendatu zuela jakinarazi zuen. Azaroaren 13an, Mikel Albisu eta Marixol Iparragirre ETAko preso eta EPPK-ko Mintzakidetzako kideek, Parisen egiten ari ziren ahozko epaiketan hitza eman zietenean, txandaka irakurritako adierazpenean gogorarazi zuten ETAren ordezkaritza batek
|
Espainiako
eta Frantziako gobernuen solaskideen zain jarraitzen zuela. Azaroaren 25ean, elkarrizketa mahairako gai zerrendaren proposamena egin zuen ETAk agiri baten bidez. Hiru puntuko, elkarrizketa agenda?
|
|
|
Handik hiru astera, Gernikako akordioaren sinatzaileen txanda etorri zen.
|
Espainiako
eta Frantziako gobernuen pasibotasuna zela eta, Europako Batasunak gatazkaren konponbidean esku har zezan gutuna bidali zieten Bruselako agintariei. Europako Kontseiluko, Batzordeko eta Parlamentuko presidenteei zuzendu zieten eskutitza, hurrenez hurren Herman Van Rompuy, Jose Manuel Durao Barroso eta Martin Schulzi, Europako Parlamentuaren egoitzan egin zuten agerraldian azaldu zutenez, abenduaren 11n.
|
|
|
Aietekoa bultzatu zuten berberak aspaldian hasita zeuden bestelako bideen bila. Bake Prozesua Indartzeko Foro Soziala izena jarri zioten ETAren amaiera prozesua hauspotu nahi zuen ekimen berriari, behin
|
Espainiako
eta Frantziako gobernuekiko elkarrizketaren aukera agortutzat eman ondoren. Lokarri eta Bake Bidea elkarteek antolatuta, baina Aieten ere sustatzaile ziren beste erakundeen babesarekin. Currinen taldea barne?,, bake prozesua sendotzeko ideia berrien bila?
|
|
|
ondoren ateratakoak. Aieteko Konferentziako bigarren puntuan ez bezala,
|
Espainiako
eta Frantziako gobernuari ez zitzaien zuzenean eskaerarik edo proposamenik egin. Gomendioak orokorragoak ziren, eragile guztiei zuzenduak.
|
|
|
Sortu alderdiak, Pernando Barrenaren ahotik, hitz bereziki gogorrak izan zituen Jaurlaritzaren planarentzat: egiaztatzaileen lana itzalean utziz, protagonismoa eskuratu nahia leporatu zien Urkulluri eta Fernandezi; armagabetze prozesurako plangintzan ETA bera kontuan ez hartzea gogor kritikatu zien; eta arduragabekeria egotzi zien,
|
Espainiako
eta Frantziako gobernua armagabetze prozesutik kanpo uzteagatik. Bi gobernuen esku hartzea ezinbestekoa zela argudiatu zuen Barrenak.
|
|
|
Honek ezin du horrela jarraitu?.
|
Espainiako
eta Frantziako gobernuek desarmatze prozesuan ez dutela inplikatu nahi gogorarazi zuen?, duela bi urte dakigu hori??, eta blokeo horri irtenbide bat emateko proposatu zuela plangintza Jaurlaritzak. Zentzu horretan, gobernuen inplikazioa baldintza gisa jartzea, joko faltsua?
|
|
|
Ez zaigu ahaztu. Renon 2014ko azaroaren 24an tesia aurkeztu nuenerako, ETAren indarkeriarik gabeko hiru urte joanak ziren, bakea finkatuta egotetik oso urruti zegoen arren,
|
Espainiako
eta Frantziako gobernuek gerran jarraitzea erabaki baitzuten, konponbide iraunkorrerako oinarriak jarri beharrean. Bukaera, azkenean, ez da uste bezain zoriontsua izaten ari.
|
|
|
Hau da, inolako prozedura administratiborik egin gabe, errefuxiatua atxilotu orduko jartzen zuten mugaren beste aldean, Espainiako Poliziaren edo Guardia Zibilaren esku. Denboraren poderioz,
|
Espainiaren
eta Frantziaren arteko lankidegoa areagotu egin zen, ETAk Ipar Euskal Herriko babeslekua guztiz galdu arte.
|
|
|
17:00etan irakurri zuen Bertie Ahernek, seikotearen izenean, adierazpenaren jatorrizko bertsioa, ingelesez. Funtsean, ETAri borroka armatua uzteko eskatu zioten eta, behin ETAk armen bukaera iragarri ondoren,
|
Espainiako
eta Frantziako gobernuek gatazkaren ondorioei buruzko elkarrizketak has zitzatela. Sarrera luzearen ondoren, bost proposamen egin zituzten sei sinatzaileek.
|
|
|
1 ETAri dei egiten diogu bere jarduera armatuaren behin betiko amaiera iragartzen duen adierazpen publikoa egiteko eta soilik gatazkaren ondorioez aritzeko
|
Espainia
eta Frantziako gobernuei elkarrizketarako deia egiteko.
|
|
|
2 Adierazpen hori egingo balitz, dei egiten diegu
|
Espainiako
eta Frantziako gobernuei baiezkoa eman eta gatazka armatuaren ondorioez soilik aritzeko elkarrizketak zabaltzeko.
|
|
|
ETAk bere jarduera armatua behin betiko amaitzea erabaki du. ETAk
|
Espainia
eta Frantziako gobernuei dei egiten die, gatazkaren ondorioei konponbidea ematea helburu izango duen elkarrizketa prozesu zuzena zabaltzeko, konfrontazio armatua gainditu ahal izateko. Adierazpen historiko honekin ETAk bere konpromiso argi, sendo eta behin betikoa erakusten du.
|
|
|
azpimarratzeko. Erakunde armatuak
|
Espainiako
eta Frantziako gobernuei egindako elkarrizketa proposamenari buruz ez zuen ezertxo ere esan. Besterik gabe, Zapaterok esan zuen hurrengo hilabetean egitekoak ziren hauteskundeetatik aterako zen gobernu berriari egokituko zitzaiola egoera berria kudeatzea.
|
|
|
Solasaldia telefonoz izan zen, Pretorian baitzegoen bera.
|
Espainiako
eta Frantziako gobernuek eman lituzketen pausoei buruz, New Yorkeko berripapera irakurtzen ari zela ematen zuen: –ETArekin elkarrizketak hasi behar lituzkete orain, soilik gatazkaren ondorioei buruz aritzeko.
|
|
|
–
|
Espainiako
eta Frantziako gobernuek positiboki erantzutea espero duzula esan duzu. Hala desio duzulako edo hala gertatuko dela uste duzulako?
|
|
|
–Tony Blairrek The New York Times en argitaratutako artikuluan esan du
|
Espainiako
eta Frantziako gobernuen eta ETAren arteko elkarrizketak beharrezkoak direla. Nire interpretazioan, Espainiako Gobernuaren adostasunik gabe ez luke halakorik esango.
|
|
|
adierazi zuen, eta, gertatutakoaren ardura osoa?
|
Espainia
eta Frantziako gobernuena eta haien segurtasun indarrena zela.
|
|
|
Estatuaren jazarpenak bazuen zerikusirik. 2007ko su etenaren hausturaz geroztik,
|
Espainiako
eta Frantziako poliziek gogor kolpatu zuten ETA. Ustez atentatuak egitekoak ziren etakideak ez ezik, zuzendaritzakoak omen ziren hainbat kide ere atxilotu zituzten bata bestearen atzetik.
|
|
|
kentzen: . Eragile guztiek, eta bereziki Euskadi Ta Askatasunak eta
|
Espainiako
eta Frantziako estatuek, prozesuarekiko konpromiso argi eta zehatzak hartu behar dituzte?. ETAri, zuzenean,, prozesu demokratikoaren aldeko jarrera?
|
|
|
2006 su etena hautsi ondoren, atentatuak egin zituen, baina kanpaina armatua ahula izan zen, esate baterako, Lizarra Garazi ondorengo ofentsibaren aldean.
|
Espainiako
eta Frantziako poliziek 2007 eta 2008 urteetan egindako atxilotze eta armategi atzemateek erakusten zuten ETA, neurri handi batean, nahi eta ezinean zebilela. Su etena hautsi osteko lehen hilketan Isaias Carrasco hil zuten:
|
|
|
Aspaldiko egoerarik txarrenean egon zitekeela pentsatzeko arrazoiak daude, baina, aldi berean, borroka armatuarekin jarraitzeko gaitasuna ere bazuela zalantza handirik ez dago.
|
Espainiako
eta Frantziako estatuekin zeraman konfrontazio militarrak izan duen bilakaerak eta azkenaldiko joerak, dena den, etorkizun ez oso urrun batean errepresioaren bidezko porrota posibilitate erreala izan zitekeela iradokitzen dute.
|
|
|
Dena den,
|
Espainiako
eta Frantziako gobernuen gain eragiteko ezintasuna gorabehera, nazioarteko eragileen ekarpena erabakigarria izan da ETAren jardun armatuaren bukaera bideratzeko lanean. Bruselako Adierazpenaren eta Aieteko konferentziaren bitartez, ETAk gradualki hartu beharreko erabakiak hartzeko inguruabar egokia eskaini du; 2005 prozesuaren garaian asko erabilitako irudiaren bidez esanda, lurreratze pista egokia eskaini dio.
|
|
|
Auzitan zegoena terrorismo arazoa beharrean. Europako azken gatazka armatua? zela aldarrikatuz,
|
Espainiako
eta Frantziako gobernuei konponbide prozesuan engaiatzeko eskatuz eta euskal alderdiei gatazkaren sustraiei buruz elkarrizketatzeko proposatuz, borroka armatuaren bukaera gauzatzeko marko guztiz politikoa eskaini zioten ETAri. Azkenean, ETAk ez du armistizioa Espainiako Armadaren Estatu Nagusiarekin negoziatu, baina Nazio Batuetako idazkari nagusi ohi Kofi Annanek egindako eskaerari erantzunez utzi ditu armak.
|
|
|
Euskal Herrian nahiko nabaria da EBren aldeko jarrera, agian abertzaleek Herrien Europa eraikitzeko aukera bat ikusten dutelako (eta, Hegoaldean, Espainiako estatuan bezala, frankismopean idealizatu egin zirelako Europa eta EB). Eskumenak hartu ahala, orain
|
Espainiari
eta Frantziari leporatzen zaiona orduan EBri leporatu zaio, eta, Fernández Duránek dioenez, oraingo diskurtso apologista baretu egin da, EBrekiko gizarte kritikak eraginik (1996: 167).
|
|
|
markatzen du muga. Integrazio politikoa eskatu behar da lehen lehenik, eta kultur aniztasuna errespetatu, baina argi utzi behar da euskal nazionalismo batek ezin duela euskal nazio markoa besterik onartu helburu estrategiko bezala; ez
|
Espainia
eta Frantziaren osotasunetan integratuta, alegia. Prozesu guztiak aldagarriak dira, eta euskal nazionalismoa espainiartasun edo frantziartasunarekin bateragarri bihurtzera berbidera liteke.
|
|
|
Gainera, lurralde osagaia galtzean, zazpi euskal herrialdeak politikoki batuta egoteko erreibindikazioa galduko litzateke. Kultur erkidego bezala aritzea litzateke alternatiba, baina horretarako, jakina,
|
Espainia
eta Frantziaren oniritzia litzateke. Eta hortik dator, nire ustez, estaturik gabeko nazio batek aukera hori bereganatzeko edukiko lukeen lehenengo arazoa:
|
|
|
agian teoria aurreratuagoa eta etorkizunera begira egokiagoa dena hartzea ala ez, boterean dagoenak ere ez baditu onartzen teoria eta aukera horiek. Hau da, posible al da Euskal Herrian horrelako nazionalismorik bultzatzea,
|
Espainian
eta Frantzian teoria harekin bat egiten ez bada. Horrela ez egitekotan, nabaria da estatu biok hartuko luketen abantaila.
|
|
|
Hori dena euskal nazionalistek bultzatzen dute, baina abertzale ez diren euskal herritarrek ere bai. Noski, horrekin ez dut esan gura euskal nazionalista ez diren guztiek horrela jokatzen dutenik, are gutxiago euskal nazionalismoa bizkor ari denean
|
Espainia
eta Frantziatik bereiztu guran. Horrelakoetan itxarotekoa da espainiar edo frantziar nazionalista diren euskal herritarrek espainiar edo frantziartasunari oratzea, batzuetan Euskal Herriko ondarearen edo onuraren kalterako izanda ere, euskal herritar batzuek euskararen bultzapenari ipintzen dizkioten oztopo eta trabak lekuko.
|
|
|
Lurralde ikuspuntu hori da nagusi, eta bestea teoria mailan utzi behar da, interes handikoa bada ere. Baina biak desberdintzea interes handikoa dela uste dut, eta horrexegatik saiatu naiz bakoitzaren ezaugarriak adierazten, ezen Euskal Herrian,
|
Espainian
eta Frantzian (espazio horretara mugatuko gara) asko dira nazionalismoaz mintzatzen direnak eta askotan beronen gehiegikeriaz eta totalitarismoaz kexatzen direnak, baina kritika horiek guztiak integraziorako lurralde ikuspuntu berberetik eginda daude, eta, beraz, azpian, denek dute (euskal, espainiar edo frantziar) nazio bakarraren ideia gogoan. Integrazio lurralde ikuspuntu hau, bestalde, nazioaren ikuskera etniko kulturalarekin nahastu izaten du hainbat kritikok, gauza bera bailiran, baina ez da horrela, ikuskera politikoak ere lurralde ikuspuntu hori edukitzen baitu, gaur eguneko estatu guztiek ezin argiago frogatzen dutenez.
|
|
|
Eta maila goren hori erdiesteko neurrien artean autodeterminazioa sartzen da. Ez da ezinbesteko neurria, baina gaur egun erabakigarria ematen du
|
Espainia
eta Frantziatik banatzeko (emaitza aldekoa gertatuz gero, euskal nazionalistek nahi duten bezala). Beste alde batetik, eta esan dugunez, banaketaren ondorioa era askotakoa izan daiteke:
|
|
|
126). Euskal kasuan, esan gabe doa erreferentzia esanguratsu hori
|
Espainia
eta Frantzia direna. Berauek estatu bezala desagertuko balira, euskal nazionalismoa erraz itzuriko litzaioke estaturik osatzeko helburuari.
|
|
|
Erdi subjektiboa erdi objektiboa da: objektiboa, instituzio batzuk eraikiz edo nazioarteko ezagutza lortuz, euskal subiranotasuna bermatu egiten delako; eta subjektiboa, instituzio edo ezagutza horien maila inguruak(
|
Espainiak
eta Frantziak, batez ere) ezartzen duelako. Besteen pare egonez gero, euskal nazionalismoak beteta ikusiko du bere lurralde helburu nagusia.
|
|
|
Bigarren mailan, aurreko enpresa transnazionalak daude, baina estatuen babesa bila dezakeen burgesia ere bai. Eta hirugarren mailan, azkenik, Euskal Herrian finkatuen dagoen burgesiaren adarra ager daiteke;
|
Espainia
eta Frantziarekin lotuago dagoenetik at, alegia.10 Sektore hau interesatuago egon liteke lehenago baino Espainiak (eta Frantziak, noizbait, Ipar Euskal Herriko burgesiaren kasuan) osatzen duen (duten) tarteko bigarren maila horretara jauzi egiteko; eta, horretarako, estatu bat eraikitzea bilatzen duen nazionalismoaren lana eta laguntza ederto etorriko litzaizkioke, estatu hori EB barruan gatazka ... Are gehiago herri mugimendu indartsu batek ere norabide horretan bultzatzen badu.
|
|
|
batez esateko: euskara barik ere eraiki liteke euskal nazioa.17 Gaztelaniaz eta frantsesez mintzatu arren, ez da pentsatu behar euskal herritar horiek
|
Espainia
eta Frantziarekin identifikatuko liratekeenik halabeharrez. Anitz dira hizkuntza bera erabiliz nazio desberdinak osatzen dituzten erkidegoak.
|
|
|
Euskal nazionalistek eta euskaltzale nazionalistek kontuan hartu lukete euskara kontingente dela nazionalismoarentzat, eta euskal nazioa eraikitzeko euskara ez dela halabeharrezkoa.
|
Espainia
eta Frantziatik nolabait desberdintzea bilatzen du euskal nazionalismoak, eta hori euskararen bidez edo bestelako bidez egin dezake. Euskara eta euskal nazionalismoa ez daude elkarren menpe; elementu autonomoak dira, ordea.
|
|
|
Kulturen arteko elkarbizitza, maila politikoa saihestuta erdietsi nahi da. Haatik, horrelako proposamenen arazoa goian ere azaldu dut; hots, zaila da aurrera eramatea
|
Espainian
eta Frantzian ere ez bada onartzen, abertzaleak, bestela, gutxiespen sentsazioa har lezake eta. Bestalde, itun hori Hego Euskal Herrirako planteatzen da, eta alde batera uzten da euskal nazionalismoaren helburu klasikoenetako bat:
|
|
|
Ohiturak edo folklorea euskararekin harremanetan egoten dira sarritan, baina ez beti. Adibidez, Enkarterrian, Errioxan edo Erriberan euskararekin harremanik ez duten ohiturak edo folklorea erabil ditzakete nazionalistek, eta era horretara nazio bat ere erreibindikatzen dute,
|
Espainia
eta Frantziatik bereizia. Nazionalismoaren lotura nagusia hizkuntza dela esan arren beste lotura batzuk ere erabil daitezke, baina kultura kontzeptu zabala erabilita argiago geratzen dela uste dut.
|
|
|
Bi arrozoinez daritzat herri huni hain izen hautua eman ahal izatu ziotela. Behinik behin bere paraia, eta situazino arraia eta arinaren kariaz, eta bigarrenekorik bere eskuara garbiaren edertasuna dela kausa, zeina hain handirozki baita laudatua ez xoilki Laburdin, baina bai oraino
|
Espainiako
eta Franziako bertze Eskual Herrietan ere. Eta orai garbiki egia derradan, nik behintzat, izatu naizen herri guztietan, bethi entzun izatu dut (bat bederak entzun ahal izatu duken bezala), guztiek aho batez aithor hau eta laudamen bera emaiten diotela Sarako eskuarari.
|
|
|
b) Zer sistema politiko dute
|
Espainiak
eta Frantziak?
|
|
|
c) Zein da estatuburua
|
Espainian
eta Frantzian?
|
|
|
ez da berdina. Horrez gain,
|
Espainian
eta Frantzian ez
|
|
|
–zifra eta hizki kopurua eta banaketa kontuan hartuz,
|
Espainiako
eta Frantziako matrikula
|