|
2001
|
|
|
|
Espainia
eta Frantzia, eta besterik uste duenak barkatuko ahal dit pentsatzen dudana ezkutuan ez edukitzea, ez dira hitz soilak eta guretzat arrotzak. Bi aginte eremuren izenak dira eta, honek hurbilagotik ukitzen gaitu orain, bi kultur eremurenak; eta gu, damurik, erdibiturik gabiltza zein batean zein bestean.
|
|
2003
|
|
|
Bere idatzien itzal ideologiko eta politikoa ez da makalagoa. Bera izan zen probintzia bakoitzaren gainetik euskal identitate komun bat iradoki zuen lehena, eta baita
|
Espainian
eta Frantzian zeuden euskal lurralde guztiak batuta estatu independente baten aukera irudikatu zuen aurrenekoa ere; Estatu egitasmo hori ez  zitzaion egingarria ezta komenigarria ere iruditzen, baina bai zilegia. Larramendiren idatziek Borboien zentralizazio asmoen aurrean" euskal berezitasuna" ren hastapena seinalatzen dutela esan dezakegu.
|
|
|
nonbait, gu ez espainolak eta ez frantsesak garela argiago uzteko edo. Ofizialki, jendarmeei beraz Espainiar Estatua bati, eta Frantziar Estatua besteari; gure artean,
|
Espainiarekin
eta Frantziarekin konformatu dute bi horiek, abizen barik, hain zuzen ere.
|
|
2007
|
|
|
Lehen euskal nazionalismoa ez zen autodeterminista, esentzialista zen. Euskal Herriak independentea izateko eskubidea zuen nazio edo, hobe, arraza bat zelako,
|
Espainiatik
eta Frantziatik bereizia, herritarren nahia sobera aintzakotzat hartu gabe. Immanuel Kantek sortu zuen autodeterminazio kontzeptua, baina prusiar filosofoarengan Selbstbestimmung ez dagokie herriei, gizabanakoei baizik.
|
|
|
Gaur egun, Euskal Herriak Espainiako 17 autonomia erkidegoetariko bi hartzen ditu eta Frantziako 298 paysetariko bat bakarrik. Datu hori aski da Euskal Herriak
|
Espainian
eta Frantzian duen eraginaren ezberdina neurtzeko. Espainiako autonomia erkidegoek anitzez eskumen handiagoa dute Frantziako paysek, departamenduek eta eskualdeek baino.
|
|
2009
|
|
|
Bi Estatutan?
|
Espainian
eta Frantzian, eta hiru lurralde juridiko administratibotan hartzen du arnasa euskarak. Euskal Autonomia Erkidegoa eta Nafarroa, espainiar Estatuan; eta oraingoz departamentu administratibo propiorik gabeko Lapurdi, Nafarroa Beherea eta Zuberoa, Frantziar Estatuan?.
|
|
|
Izan ere, hizkuntza bat txiki edo minoritario izendatzen baita Estatua erreferentzia nagusitzat hartuta; beste hitzetan esanda, Estatuan aitortua duten lege estatusaren arabera aitortzen dira txiki edo handi hizkuntzak; inoiz ez, ordea, Estatu barruko beren lurraldeetan duten pisuaren arabera, ez eta hiztun kopuruaren arabera ere. Horrela, bada, maltera edo estoniera estatu hizkuntzak izate hutsagatik hizkuntza handiak edo ez txikiak dira; katalana Espainian (ez hala Andorran, estatu hizkuntza baita han) edo euskara
|
Espainian
eta Frantzian, berriz, hizkuntza txikiak dira, estatu hizkuntzak ez direlako, ez beste ezergatik, horregatik bakarrik, nahiz eta malterak edo estonierak baino hiztun gehiago dituzten. Ia milioi bat europarren hizkuntza da euskara, eta katalana, berriz, Europar Batasuneko hamabigarrena, hiztun kopuruaren araberako hizkuntzen sailkapenean.
|
|
|
Zertan geratuko litzateke bere ahalmena, bi hegoak (aberria eta iraultza) ebakiko bagenizkio? Eta zer da
|
Espainia
eta Frantziako Estatuek negoziazioan eskatzen dutena. Bi hego horiek ebakitzea, hain zuzen ere.
|
|
|
Lehena, mehatxu ekonomiko eta soziala; hau da, bankarien diktadura edo, ohiko izena erabiliz, neoliberalismoaren mehatxua. Bigarrena, mehatxu politikoa;
|
Espainiako
eta Frantziako Estatuen mehatxua, alegia. Hirugarrena, mehatxu linguistikoa, euskaldunon etnozidioa bultzatzen eta bilatzen dutenen mehatxua.
|
|
|
" Nor gu baino adoretsuago eta tinkoago,
|
Espainiako
eta Frantziako Estatu nazionalen mehatxuari aurre egiteko. Euskaldunok, euskaldun izateagatik, ez dugu inoiz onartuko eta onetsiko beste Estatu nazional baten mendean egotea.
|
|
|
Euskaldunok, euskaldun izateagatik, ez dugu inoiz onartuko eta onetsiko beste Estatu nazional baten mendean egotea. Ez gara dogmatikoak, nazionalistak bezala, forma politiko bakar bat inposatuz, baina inoiz ez dugu onartuko, are gutxiago onetsi, gure identitatea, gure askatasuna eta gure aberria ukatzen duten
|
Espainiako
eta Frantziako Estaturik. Inoiz ez, ez eta inolako egoeran ere.
|
|
|
Horregatik, nazionalismoaren ideologia gaindituz, beste marko/ eremu politiko bat bilatu genuke. Bestela esanda,
|
Espainiako
eta Frantziako nazionalismo erasotzaile eta bortitzari aurre egiteko gure nazionalismoa gainditzera behartuta egongo ginateke.
|
|
2011
|
|
|
Espainiako Guda Zibilaren ondoren, baita Bigarren Mundu Gerra pasa eta gero ere,
|
Espainia
eta Frantzia egoera latzean geratu ziren. Normalizazio baten bila, fabrikak, lantegiak martxan jarri behar ziren.
|
|
2012
|
|
|
Beraz, moldaketa foralen garaia ez zen xix. mendean itxi.
|
Espainiako
eta Frantziako estatu liberalen baitan euskal herrialdeen txertatze prozesua ibilbide bihurria dugu, bereziki hegoaldean. Frantziako nazio batzarrak Euskal Herriko iparralderako Departement de Basses Pyrenées sortu zuen iraganeko legedi guztiak ezereztuz.
|
|
|
Bere aita, Gipuzkoako Ahaldun Nagusia izan zen 1794an, errepublikar frantsesak sartu zirenean, eta Gipuzkoaren burujabetza defenditu zuen une batez Gipuzkoa Frantziako errepublikako zati bihurtzeko. Hezkuntza jasoa eta zabala jaso zuen,
|
Espainian
eta Frantzian. Zazpi hizkuntza hitz egiten zituen.
|