|
2011
|
|
|
Urratsez urrats egindako prozesua izan da, beraz: hasieran, ezaugarri jakin batzuk betetzen
|
zituzten
bezeroek soilik hauta zezaketen hornitzailea, harik eta 2003 urtetik aurrera, bezero guztiek hornitzailea libreki hautatzeko eskubidea izan zuten arte.
|
|
|
Enpresa banatzaileen datuen arabera uztailaren 1ean a), b), c) eta d) 1 baldintzak betetzen
|
zituzten
kontsumitzaile guztiei gizarte bonua ezarri zitzaien, automatikoki, data horretatik aurrera.
|
|
|
Ohikoa da, era berean, adingabeen epaitegietan lege prozesu gatazkatsuak sortzea haur horiek legalki hartzen direnean; gurasoek (ez dira gai izaten seme alabak beren gain hartzeko) zaintza aitona amonei itzultzea eskatzen dute, baina aitona amonek laguntzeko duten gaitasuna murriztu egiten da, batetik, haien seme alaben arazoengatik, eta, bestetik, jada gaindituta
|
zituzten
bizi zikloko etapa batzuetara itzuli behar dutelako, hau da, berriro ere guraso papera hartzen dutelako, aitona amonena hartu ordez.
|
|
|
Aipagarriak dira pediatriaren, hezkuntzaren edo filosofiaren esparruan haurtzaroari buruz egile hauek egin
|
zituzten
ekarpenak: San Agustinek (354), San Juan Krisostomok (384), Ibn Miskawayh k (1030ean hila), Avizenak (980), Averroes-ek(), Ramon Llull ek() edo Alfontso X.a Jakitunak().
|
|
|
Hala, ugaritzen hasi ziren haurrak babestera bideratutako erakundeak, hala nola umezurztegiak: kaleko umeak jasotzen
|
zituzten
, eta lanbide bat erakusten zieten.
|
|
|
Ekarpen horiek beranduago berreskuratu
|
zituzten
, besteak beste, J. H. Pestalozzik() eta F. Fröbel ek(). Pestalozzik bere bizitzako zati handi bat eman zuen gaur egun, arrisku sozialeko haurtzaro?
|
|
|
deituko geniokeena ikasten eta hari arreta ematen. Haren asmoa zen baliabide urriak
|
zituzten
adingabeak gizarteratzea, lanbide bat ikasiz; izan ere, konfiantza handia zuen haurren aukeretan, eta ikasleen premien zerbitzura zeuden pertsonatzat hartzen zituen hezitzaileak. Fröbelen ustez, ikaskuntza formala haurren garapen naturaletik abiatzen da; hori dela eta, lehenengo haurtzaindegietan (Kindergarten), jolasa sartu zuen estrategia pedagogiko nagusitzat.
|
|
|
M. Montessori(), O. Decroly(), C. Freinet() eta A. S. Neill(), besteak beste, aitzindariak izan ziren hezkuntza praktika berriak probatzen, eta mundu guztira zabaldu
|
zituzten
.
|
|
|
Psikologia ere haurtzaroa ikertzen hasi zen, pertsonaren etorkizuneko garapenerako etapa erabakigarri gisa. Arlo horretan J. Piaget(), L. Vigotski(), H. Wallon() edo S. Freudek() egin
|
zituzten
ekarpenak funtsezkoak izan ziren.
|
|
|
Dena den, gerra arteko denboraldian. Genevako Aldarrikapenarekin (1924)?, eta, batez ere, Bigarren Mundu Gerraren ostean. Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsalarekin (1948), Haurraren Eskubideen Aldarrikapen Unibertsalarekin (1959) eta, batik bat, Haurraren Eskubideei buruzko Hitzarmenarekin (1989)?, haurren arretak eta babesak gaur egun nazioartean duten zabalpena eta aitorpena eskuratu
|
zituzten
.
|
|
|
Nazioarteko erakundeek estatuetako araudiak ordeztu
|
zituzten
, haurren babesaren, arretaren eta eskubideen esparrua ezartzeari dagokionez.
|
|
|
Hau da, dokumentua ez da juridikoki loteslea; beraz, estatu sinatzaileak ez daude behartuta haren printzipioak errespetatzera. Hala, estatu sinatzaileek ez
|
zituzten
nahitaez bete behar izan 1924ko eta 1959ko aldarrikapenak, nahiz eta 1959koak gobernuei behin eta berriz eskatu haiek aplikatzeko.Hitzarmena. Estatuen arteko akordio bati buruzko dokumentua da; beraz, indar juridikoa du, eta hura berretsi duten estatuek nahitaez bete behar dute, hau da, loteslea da.
|
|
|
Arrisku egoera edo tratu txarrak eragin
|
zituzten
arrazoiak edo arrisku faktoreak.
|
|
|
Lege argi eta azkarrak zirela medio, beste estatu batzuek ez dituzten berme administratibo eta juridikoak ematen zituen; horren ondorioz, urte gutxian, eskaera mordoa jaso zuen, eta, orain, ezin dira hain azkar bideratu. [.] Administrazioa kolapsatuta zegoenez, Txinako arduradunek aldatu egin
|
zituzten
, 2006 urtearen amaieran, adingabeak hartu nahi zituzten atzerritarrentzako baldintzak. Guraso bakarreko familiak, adibidez, kanpoan geratu dira.
|
|
|
Lege argi eta azkarrak zirela medio, beste estatu batzuek ez dituzten berme administratibo eta juridikoak ematen zituen; horren ondorioz, urte gutxian, eskaera mordoa jaso zuen, eta, orain, ezin dira hain azkar bideratu. [.] Administrazioa kolapsatuta zegoenez, Txinako arduradunek aldatu egin zituzten, 2006 urtearen amaieran, adingabeak hartu nahi
|
zituzten
atzerritarrentzako baldintzak. Guraso bakarreko familiak, adibidez, kanpoan geratu dira.
|
|
|
Noizbait erregai likido edo solidoen errekuntza produktuak ebakuatu
|
zituzten
tximiniak erabiltzen direnean, gas aparatuak konektatu aurretik, konduktua garbitu eta tiroa egiaztatu behar da.
|
|
|
Tratamendua gorabehera, gaixoaren odolak bakterioz beteta jarraitzen zuen. Sei sendagai probatu
|
zituzten
. Batzuetan, pazientearen odolanalisiek infekziorik ez zegoela adierazten zuten, baina, handik egun gutxira berriro agertzen zen, bakterio erresistenteak baitzeuden.
|
|
|
munduko organismorik primitiboenek, bakterioak? garaitu
|
zituzten
.
|
|
|
Medikuak eta medikuntzako ikasleak aritzen ziren emakumeak artatzen gela hartan. Bigarren gelan (Barcht doktorea), berriz, amatasun ospitaleko emaginek artatzen
|
zituzten
erditzeak. Behaketa bidezko azterketa epidemiologiko batek erakutsi zuenez, 1 gelako erditu osteko sepsia% 18 koa zen; 2 gelakoa, berriz,% 3koa, soilik?.
|
|
|
Ondorioa, Semmelweisen ustetan, argia zen: 1 gelako medikuek eta ikasleek eskuetan eramaten
|
zituzten
hildakoen exudatuak, eta traktu baginalak egitean erditzen ari ziren emakumezkoak kutsatu egiten zituzten. Semmelweisek agindu zuen erditzen ari ziren emakumeak artatu aurretik medikuek eta ikasleek eskuak soluzio klorinatu (kaltzio kloruroa) batez garbitu behar zituztela, nahitaez.
|
|
|
Ondorioa, Semmelweisen ustetan, argia zen: 1 gelako medikuek eta ikasleek eskuetan eramaten zituzten hildakoen exudatuak, eta traktu baginalak egitean erditzen ari ziren emakumezkoak kutsatu egiten
|
zituzten
. Semmelweisek agindu zuen erditzen ari ziren emakumeak artatu aurretik medikuek eta ikasleek eskuak soluzio klorinatu (kaltzio kloruroa) batez garbitu behar zituztela, nahitaez.
|
|
|
Semmelweisek agindu zuen erditzen ari ziren emakumeak artatu aurretik medikuek eta ikasleek eskuak soluzio klorinatu (kaltzio kloruroa) batez garbitu behar zituztela, nahitaez. Handik gutxira ikusi
|
zituzten
neurri horren ondorioak: amen hilkortasuna% 2ra baino gutxiagora jaitsi zen.
|
|
2012
|
|
|
Hori bereziki garrantzitsua da azal beltzarana eta fototipo altukoa dutenen kasuan. Duela gutxira arte, azal beltzaranekoek eta fototipo altukoek kontraindikazioak
|
zituzten
fotodepilaziorako, pigmentazio asaldurak izateko arriskua baitzuten eta baitute oraindik. Gaur egun, azal ilunak modu seguruan tratatzeko aukera bakarra da uhin luzera handiak (1.064 nm) erabiltzea.
|
|
|
Kontu ikuskariek kontabilitate liburuak berrikusi
|
zituzten
.
|
|
|
Besteak beste, tratamendu arduraduna izan behar dute beste enpresa batzuei zerbitzua ematearen ondorioz enpresa horretako datu pertsonalak eskuratzen dituzten enpresek. Hemendik aurrera, konpainia horiek lehen ez
|
zituzten
betebeharrei egin behar diete aurre, eta hartarako prestatuta egon behar dute. Adibidez, segurtasun dokumentuak jarri behar dituzte eskatzen duten bezeroaren eskura; erabiltzen dituzten datuak maila ertainekoak eta/ edo maila handikoak diren zehaztu behar dute; eta auditoria egitera behartuta daude[?].
|
|
|
Hegazkina bere orduan irten zen eta arazorik gabe iritsi zen Istanbuleko aireportura. Han, berehala hartu
|
zituzten
Jaime eta haren bidaidea, eta 3 izarreko hotel batera eraman zituzten. Hotelak Jaimek kontratatutakoak baino maila txikiagoko zerbitzuak zituen.
|
|
|
Hegazkina bere orduan irten zen eta arazorik gabe iritsi zen Istanbuleko aireportura. Han, berehala hartu zituzten Jaime eta haren bidaidea, eta 3 izarreko hotel batera eraman
|
zituzten
. Hotelak Jaimek kontratatutakoak baino maila txikiagoko zerbitzuak zituen.
|
|
|
Kontratatutako 4 txangoetatik, bat bertan behera utzi zuten, inolako azalpenik eman gabe, eta beste bitan, gidariak ez zuen gaztelaniaz tutik ere hitz egiten. Hortaz, ez
|
zituzten
ulertu ezta azalpenen erdiak ere. –
|
|
|
Eredu horren funtsezko ideia hau da: zerbitzuen bezeroen benetako pertzepzioen eta lehendik zerbitzuaren inguruan
|
zituzten
itxaropenen arteko aldea.
|
|
|
Autore horren arabera, baliabideen soiltasuna eta gure gurasoen eta aitona amonen jolas ohiturak berreskuratzea (baliabide gutxirekin jolas sortzaileak asmatzen
|
zituzten
) abiapuntu ona izan daiteke.
|
|
|
Haurra nola hezi hausnarketa prozesuan zeudela Maria Montessori-ren. Haurtzaroaren sekretua? lana irakurri zuten eta bertan heziketak kontuan hartu beharreko oinarrizko aspektuak identifikatu
|
zituzten
.
|
|
|
PSIKOLOGIA ESKOLA HASIERAKO DATA AUTOREAK EKARPENAK Eskola estrukturalista 1879 W. Wundt Saiakuntzaren bidez, pertsonaren sentsazioak aztertu
|
zituzten
. Eskola konstruktibista 1879 J. Piaget, Kelly Pentsamenduaren egiturari eta adimenari buruzko ikerketak egin zituzten.
|
|
|
Wundt Saiakuntzaren bidez, pertsonaren sentsazioak aztertu zituzten. Eskola konstruktibista 1879 J. Piaget, Kelly Pentsamenduaren egiturari eta adimenari buruzko ikerketak egin
|
zituzten
. Ereduen bidez, pertsonak bere errealitatea nola eraikitzen duen aztertu zuten.
|
|
|
Eskola funtzionalista 1890 W. James Kontzientziaren bidez, ohiturak eta emozioak aztertu
|
zituzten
. Ingurune aldakor eta konplexura egokitzeko lehian, prozesu mentalek nola funtzionatzen duten aztertu zuten.
|
|
|
Ingurune aldakor eta konplexura egokitzeko lehian, prozesu mentalek nola funtzionatzen duten aztertu zuten. Emozioak aztertu
|
zituzten
. Psikoanalisieskola 1895 S. Freud Motibazioen eta afektuen araberako pertsonen nortasuna aztertu zuten, eta helduen jokabideek haurrengan nola eragiten duten azaldu zuten.
|
|
|
Psikoanalisieskola 1895 S. Freud Motibazioen eta afektuen araberako pertsonen nortasuna aztertu zuten, eta helduen jokabideek haurrengan nola eragiten duten azaldu zuten. Fantasiak eta ametsak ikertu
|
zituzten
. Haurraren nortasuna ikertu zuten.
|
|
|
Eskola konduktista 1912 J. Watson, I. Pavlov, F. Skinner, A. Bandura Pertsonek nola ikasten duten ikertu zuten. Jokabidea aldatzeko, sariak eta zigorrak erabiltzen
|
zituzten
. Behaketaren bidez ikasten dela aldarrikatzen zuten.
|
|
|
Sorkuntza aztertu zuten. Eskola kognitibista 1960 Miller, Gallanter, Fodor Prozesu mentalak eragiten dituzten egiturak aztertu
|
zituzten
. Arrazonamendua eta memoriaarazoak konpontzeko elementuak direla uste dute.
|
|
|
Haurrentzat ahalik eta giro naturalena sortzen saiatu ziren. Haurren hizkuntza, motrizitatea eta elkarlana berez sustatzeko etxeko tresnak erabiltzen
|
zituzten
, eta, horrela, sailkatzeko eta ordenatzeko prozesu mentalak lantzea lortu zuten. Hezitzaileak arreta sistematikoa eta banan banakoa eskaintzen zien haurrei, ariketa horien bidez haur bakoitzaren ikaskuntza garatzeko edo sendotzeko.
|
|
|
Agazzi ahizpek, batez ere, musika eta plastika landu
|
zituzten
, eta esperientzia eta ikerketa sustatzen saiatu ziren. Metodo hau, informaziorik ez izateagatik, ez da sustatu, eta Montessoriren metodoari kontrajarri zaio, baina, egia esan, bi metodoek elkar osatzen dute.
|
|
|
Ospitale hartan, haurrak ez ziren denbora guztian ohean egoten. Jolas egiteko txokoak
|
zituzten
, bereziki horretarako pentsatuak. Sendagileek agintzen zietena ez zen ohean egotea izaten, jolas egitea baizik.
|
|
|
Nahiko zabalak ziren, umearen mugimendua errazten zutenak. Sasoi hartan, haurrak faxa batekin biltzeko ohitura zegoen; baina erietxe hartan haurren mugimenduak errazten
|
zituzten
arropak jartzen zizkieten. Beste gomendio bat ere bazen:
|
|
|
Erietxe hartan bazen Emmi Piklerri atentzioa eman zion gauza bat: estatistiken arabera, ospitaleko istripuetan, hezur haustura gutxiago izaten
|
zituzten
langile klaseko familietako haurrek gainerakoek baino. Hau da, kalean jolas egiten denbora gehien pasatzen zutenei gutxiago apurtzen zitzaizkien hezurrak, etxeetan babestuta eta diziplina handiaren menpe bizi zirenei baino.
|
|
|
Pikler une historiko zailean aritu zen lanean, Hungarian. 1917tik 1945era, hau da, 30 urtean, Errumaniaren okupazioa, gerra zibila, gobernu ezegonkorrak, nazien okupazioa eta juduen aurkako jazarpena, Armada Gorriaren okupazioa eta horrekin Errusiak ezarritako erregimen komunista bizi behar izan
|
zituzten
, berak eta hungariar guztiek. Hala ere, emakume hark ekimen handia erakutsi zuen.
|
|
|
Piklerri II. Mundu Gerra profesional bezala ezagutzea egokitu zitzaion. Garai hartan, haur asko geratu zen umezurtz eta beste asko familietatik atera behar izan
|
zituzten
, tuberkulosia zabaldu zelako. Piklerrek haur horiek zein baldintzatan bizi ziren ikusi ahal izan zuen, eta kostatu egiten zitzaion onartzea.
|
|
|
Gainera, giza baliabideek zerikusi gutxi zuten umearen bizitzarekin. Bertako langile, hezitzaile eta zaintzaileek lan-ordu gehiago pasatzen
|
zituzten
beste zereginetan umearen inguruko lanetan baino. Hori horrela, bere metodologia aurrera eramango bazen, instituzioko esparrua berrantolatu behar zuen.
|
|
|
Jakinekoa da musika aspalditik erabili izan dela sendatzeko tresnatzat, eta tradizioak ere aspalditik esaten zuen bibrazio akustikoek zuzeneko edo zeharkako eragin bat badutela organismoan, baina ez zegoen hori baieztatzeko froga zientifikorik. Mundu osoko herri primitiboetako petrikilo, xaman eta sendagileek beren tresnak erabiliz eta zelulak biziberritzen zituen frekuentzia batean kantikak eginez osatzen
|
zituzten
gaixoak.
|
|
|
Erritmoen txandakatzearen transposizioa ikusita, hau da, uda jarduera gehieneko aldia izaten dela (lan gehien egiten den garaia) eta negua atseden gehieneko aldia izaten dela?, txinatarrek honela erlazionatu
|
zituzten
fenomeno horiek: egunsentia udaberriari eta ekialdeari dagokio; eguzki bete betea, eguerdiari eta hegoaldeari; eguzki sarrera, udazkenari eta mendebaldeari; eta gaua, neguari, atsedenari eta iparraldeari.
|
|
|
Oso pozik zeuden kanpainaren arrakastagatik. Emakumeek hainbat herrixkatan zabaldu
|
zituzten
ikasitako jarraibideak. Handik gutxira, Kadija k,, hezitzaile berri?
|
|
|
Erretiroaren hasierako uneetan,, eztei bidaiako? fasean, pertsona batzuk aurretik desiratu
|
zituzten
eta lanean ari zirenean egin ezin izan zuten guztia egiten saiatzen dira. Baina, beste batzuek ez dute jarduera gogobetegarririk aurkitzen eta, euren itxaropenak betetzen ez direnez, desilusio fasean sartzen dira.
|
|
|
Hala, erizaintzaren jardun praktikorako oinarri teoriko bat zehaztu zuten. Horretarako, berezko ezagupen zientifikoak beste jakintza adar batzuetako ezagupenekin batera erabili
|
zituzten
, psikologiari buruzkoekin bereziki.
|
|
|
Jonek hiru urte ditu eta ospitalean dago farmakoen ondoriozko intoxikazio batengatik: gurasoek, une jakin batean, aitonaren pilulak mahai gainean utzi
|
zituzten
eta haurrak horietatik eskukada bat hartu zuen. Gurasoek etengabe bere buruari errua botatzen diote eta, haurra ospitalean dagoenetik, haren eskaerei men egin diote beti, dena onartzen diote, etab. Ama, nekatuta egon arren (lau egun baitaramatza ospitalean), ez da une batez ere haurrarengandik aldendu, ez egunez, ez gauez?
|
|
|
gaixotasunaren berri ematea (sintomak kontrolatzea, bilakaera, zainketak nola egin, egoera berriei aurrea hartzea, etab.), zaindari nagusia ez nekatzeko jarraibideak ematea, helburu errealistak finkatzea, komunikazioa suspertzea (isiltasunaren konspirazioak dituen ondorio negatiboak arintzeko), babes psikoemozionala ematea eta eskuragarri dauden baliabideen berri ematea. Gainera, elkarte batekin harremanetan jarri
|
zituzten
. Horrek asko lagundu zien, egoera berean zeuden beste pertsona batzuk ezagutu baitzituzten.
|
|
|
TCP/IP erabiltzen hasi zenean, sareak oso handiak ez zirela eta (ekipo kopurua txikia zen, alegia), sare administratzaileek fitxategi batzuk sortzen
|
zituzten
, eskuzko ebazpen taulak deituak. Fitxategi hauek fitxategi sekuentzialak ziren, hosts edo hosts.txt izena hartzen zutenak, eta lerro bakoitzean (sarrera bakoitzean) IP helbide bat eta zegokion izena (ordenagailu izena) lotzen zituen.
|
|
|
. com: hasiera batean komertzio helburuak
|
zituzten
enpresentzako zegoen pentsatua, baina denborarekin, lehenetsitako TLD, bihurtu da, hau da, goi mailako domeinurik erabiliena.
|
|
|
. net: hasiera batean sareak kudeatzen
|
zituzten
erakundeekin erlazionatu bazen ere, denbora joana hala TLD hau erabilera komuneko TLD baten bihurtu da, eta. com luzapenarekin gertatzen den bezala, edonork lortu dezake mota honetako luzapen bat.
|
|
|
Oro har, barruan leize artifizial bat duen mendixka artifizial baten parekoa da trikuharria. Hildakoen ondoan hil eskaingaiak ipintzen
|
zituzten
, hala nola armak, janaria, bitxiak eta abar.
|
|
|
Eremu berdeak eta fabrikak hiri antolamenduaren osagai bereizleak ziren; bada, lehenengo horietan gobernuaren eraikinak eta boteredunen etxeak zeuden, eta, fabriken inguruetan, berriz, langileen etxebizitzak eraikitzen
|
zituzten
.
|
|
|
Haren bidez errealitatea bere horretan irudikatzea lortu zen, idealismorik eta subjektibotasunik gabe. Dena dela, autore horiek ez zuten edozein errealitate islatu; behartsuenen errealitatea azaltzea zuten helburu; hala, bizitzaren alderdi desatseginenak pintatu
|
zituzten
, gizarte egoera jakin batzuen erakusgarri.
|
|
|
Arteetan, berriz, garai hartako sakon sakoneko eraldaketek, aldaketak baino areago, erabateko hausturak eragin
|
zituzten
. Bi mugimendu handi bereizten dira XX. mendean:
|
|
|
...tan, bada, aurreko pentsaera horiei gailendu zitzaizkien arrazoia eta zientzia, objektibismoa eta indibidualismoa, teknologiarekiko eta aurrerakuntzarekiko konfiantza eta gizakiaren beraren gaitasunekiko uste osoa; politikoki, monarkia absolutuen amaiera ekarri zuen eta demokraziaren ezarpena; boterea aristokraziaren eskuetatik burgesiarenera igaro zen, eta herritarrek zenbait eskubide berenganatu
|
zituzten
; ekonomikoki, berriz, nekazaritzan oinarritutako ekonomiatik, industrian oinarrituta ekonomiara eta kapitalismora egin zen jauzi. Horren guztiaren aurrean, postmodernotasunak eskema horiek gainditzea zuen helburu:
|
|
|
Horietako bakoitza garai eta estilo arkitektoniko bati dagokio, eraiki zuten unearen araberakoa. Denek dute garrantzi berezia Espainiako historian, zeren, erregeren babespean zeudenez, haietan laga
|
zituzten
artelan asko eta eder askoak. Aipagarriak dira tapizak, eskulturak, margolanak, erlikiak, zilarrezko artikuluak, liburuak eta antigoaleko eskuidatziak.
|
|
|
XVII. mendearen amaiera aldera eta XVIII. mendean joera ugarik egin zuten topo garai berberetan: estilo batzuk, ordurako, gainbeheran zeuden; beste batzuk, berriz, ordura artekoak ez bezalako hizkerak ernarazi
|
zituzten
, balio berriak sortu ahala. Burgesiak forma neoklasikoak eta erromantikoak hobesten zituen; nobleziak, aldiz, irudi goxoagoak nahiago zituen, rococoari bide emanez.
|
|
|
Marmolezko estatua eskergak baino areago, portzelanazko eskultura fina izan zen estilo horren adierazpide nagusia. Amodiozko gai alaiak irudikatu ohi
|
zituzten
, baita naturari lotutako gaiak eta lerro bihurri eta asimetrikoak ere.
|
|
|
gizartearen zerbitzura dago; alegia, eraikinek, ederrak izateaz gain, erabilgarriak ere izan behar dute. Horregatik, bada, elizez eta jauregiez gain, beste era bateko eraikinak ere eraiki
|
zituzten
, hala nola ospitaleak, liburutegiak, museoak, antzokiak eta abar.
|
|
|
Mugimendua eta bolumena ezabatu eta eskultura barrokoaren efektu piktorikoa arbuiatu izana ditu ezaugarri nagusi; hala, zehatz mugatutako inguruko lerroa lehenetsi zuen baita antolamendu bare eta soilak ere. Marmol zuria erabili zen gehien eta gai mitologikoak eta hileta gaiak irudikatu
|
zituzten
maizenik, betiere erretratuak ahaztu gabe. Adibidea:
|
|
|
Pintore neoklasikoen arazo nagusia, estilo horretako arkitektoen eta eskultoreen kasuan ez bezala, pintura klasikoen eskasia zen; horregatik, erliebe eta eskultura klasikoak hartzen
|
zituzten
inspirazio iturri. Antzinateko ereduak hartu, eta garai hartako berrikuntza politiko, sozial, etiko eta kulturalaren premietara egokitzen zituzten.
|
|
|
Pintore neoklasikoen arazo nagusia, estilo horretako arkitektoen eta eskultoreen kasuan ez bezala, pintura klasikoen eskasia zen; horregatik, erliebe eta eskultura klasikoak hartzen zituzten inspirazio iturri. Antzinateko ereduak hartu, eta garai hartako berrikuntza politiko, sozial, etiko eta kulturalaren premietara egokitzen
|
zituzten
. Hala, sasoi hartarako arrazionalismoarekin bat, pinturan marrazkia bera lehenesten zuten, kolorearen kaltetan.
|
|
|
Espainian pintura profanoa eta konstunbrista nagusitu zen, eta fresko pintura sendo garatu zen. Arkitekturarekin jazotzen zen moduan, Espainiako errege erreginek Frantziako eta Italiako pintoreak eraman
|
zituzten
, errege jauregia apaintzeko lanetan jardun zezaten.
|
|
|
Frantzia eta Kantauriko eremua. Xede magiko erlijiosoa zuten irudiek, eta gizakien bizileku ziren kobazuloetan egiten
|
zituzten
: bisonteak, oreinak, basurdeak, zaldiak?
|
|
|
bisonteak, oreinak, basurdeak, zaldiak? Zentzu naturalista sakonez zeuden landuta, eta elkarren ondoan marrazten
|
zituzten
, eszenarik osatzen ez zuten arren. Pintura polikromatuak izaten dira.
|
|
|
Nabarmenak dira, orobat, marfiletan, hezurretan eta adarretan egindako grabatuak. Gehien gehienetan animaliak edo animalia atalak irudikatzen
|
zituzten
.
|
|
|
Normalean hildakoa irudikatzen zen, jarrera zurrun eta irmoan, jainkoaren aurrean balego bezala. Irudi horiekin batera, eguneroko bizimoduko eszenak eta lanbideak irudikatzen
|
zituzten
beste irudi batzuk ere jartzen ziren.
|
|
|
Profilaren kanona zen nagusi; hala, burua eta gorputz adarrak saiheska irudikatzen
|
zituzten
eta begiak aurreraka. Papiroetan eta hilobietako hormetan egiten zituzten pinturak; behe erliebeak, berriz, tenpluetako hormetan, nagusiki.
|
|
|
Profilaren kanona zen nagusi; hala, burua eta gorputz adarrak saiheska irudikatzen zituzten eta begiak aurreraka. Papiroetan eta hilobietako hormetan egiten
|
zituzten
pinturak; behe erliebeak, berriz, tenpluetako hormetan, nagusiki. Eguneroko bizimoduko eszenak edo heriotza ondokoak ziren eszena usuenak.
|
|
|
Grezia klasikoaren arkitekturaren ezaugarri nagusia tenpluak dira; eraikuntza horiek zenbait printzipio eta arauren bidez eraikitzen
|
zituzten
, ordena arkitektoniko edo estilo jakin batzuen barruan:
|
|
|
Zentzu praktikoa, hilezkortasun nahia eta monumentaltasunaren bilaketa. Erromaren boterearen erakusgarritzat? dira arkitektura erromatarraren hiru oinarriak, eta hiru oinarri horietan funtsaturik, eraikuntza mota ugari eraiki
|
zituzten
, hiriaren barruan txertatuta: tenpluak, termak, antzokiak, anfiteatroak, zirkuak?
|
|
|
tenpluak, termak, antzokiak, anfiteatroak, zirkuak? Beste eraikuntza batzuk, berriz, oroigarri modura eraikitzen
|
zituzten
: garaipen arkuak, zutabeak?
|
|
|
garaipen arkuak, zutabeak? Orobat, ingeniaritza lan itzelak ere eraiki
|
zituzten
: zubiak, akueduktuak, kaiak, harresiak, galtzadak?
|
|
|
Garai hartako zailtasun politiko, ekonomiko eta sozialen isla, artea eskas eta urri landu zen: oinarrizko teknikak erabili
|
zituzten
oro har, Erromako eta Bizantzioko eraikuntza moduetan sustraituta, bisigodoen kasuan izan ezik, kalitate apur bateko arkitektura originala garatu baitzuen herri horrek.
|
|
|
Musulmanen mende bizi ziren kristauen artea da. Kristau horietako askok Penintsula iparraldeko erreinu kristauetara emigratu zuten, Islamaren eta Ekialdeko arte eraginak eraman
|
zituzten
. X. mendean izan zuen arte horrek une gorena.
|
|
|
Erdi puntuko arkua eta ganga kupula erabiltzen
|
zituzten
, eta estalkiak petxinen gainean, oinplano karratutik kupularen eraztun zirkularrera triangelu esferiko moduko horien bidez igarotzen ziren, eraikitzen zituzten.
|
|
|
Erdi puntuko arkua eta ganga kupula erabiltzen zituzten, eta estalkiak petxinen gainean, oinplano karratutik kupularen eraztun zirkularrera triangelu esferiko moduko horien bidez igarotzen ziren? eraikitzen
|
zituzten
. Arkitektura bizantziarraren obrarik gailena Santa Sofiako eliza edo basilika da, 532 urtetik eta 527 urtera bitartean eraikia.
|
|
|
Pintura bizantziarra hieratikoa eta zurruna da; irudiak aurrez aurre eta estilizatuta marrazten
|
zituzten
, izpiritualtasuna nabarmenki azpimarratzeko. Kristoren irudia da irudirik gorena.
|
|
|
Kristoren irudia da irudirik gorena. Eskuarki, goi goian irudikatzen zuten, Ama Birjina ere ondoan zuela; hartatik behera, santuen irudiak pintatzen
|
zituzten
, zenbat eta beherago, mundu lurtarretik hainbat eta gertuago.
|
|
|
Estalgarri modura erabiltzen ziren, eta kolore biziko eta sotiltasun handiko lanak egiten
|
zituzten
. Irudiak zurrunak dira, pinturan bezalaxe.
|
|
|
Material garestiak, hala nola marfila? eta harri gogorrak erabiltzen
|
zituzten
, eta pieza txikiak egiten zituzten haiekin. Erlijio eszenak irudikatzen zituzten marfilezko triptikoak dira nabarmengarrienak.
|
|
|
Material garestiak, hala nola marfila? eta harri gogorrak erabiltzen zituzten, eta pieza txikiak egiten
|
zituzten
haiekin. Erlijio eszenak irudikatzen zituzten marfilezko triptikoak dira nabarmengarrienak.
|
|
|
eta harri gogorrak erabiltzen zituzten, eta pieza txikiak egiten zituzten haiekin. Erlijio eszenak irudikatzen
|
zituzten
marfilezko triptikoak dira nabarmengarrienak.
|
|
|
Hemen ere ederbidea islatzen da nonahi: arkuak eta kupulak eraikitzen
|
zituzten
, apaingarri modura; harria eta adreilua nahasten zituzten eraikinari originaltasuna emateko, eta, oro har, eraikinen hedadura lehenesten zuten altueraren kaltetan. Hamaikatxo arku mota erabiltzen zituzten:
|
|
|
Hemen ere ederbidea islatzen da nonahi: arkuak eta kupulak eraikitzen zituzten, apaingarri modura; harria eta adreilua nahasten
|
zituzten
eraikinari originaltasuna emateko, eta, oro har, eraikinen hedadura lehenesten zuten altueraren kaltetan. Hamaikatxo arku mota erabiltzen zituzten:
|
|
|
arkuak eta kupulak eraikitzen zituzten, apaingarri modura; harria eta adreilua nahasten zituzten eraikinari originaltasuna emateko, eta, oro har, eraikinen hedadura lehenesten zuten altueraren kaltetan. Hamaikatxo arku mota erabiltzen
|
zituzten
: ferra arkuak, gingildunak, gurutzatuak eta ferra arku zorrotzak.
|
|
|
Ez zen, haatik, lurralde edo eskualde bakar baten sorkuntza izan; aitzitik, pixkanaka eta ia aldi berean ikusi zuen argia Italian, Frantzian, Alemanian eta Iberian. Herrialde bakoitzean ezaugarri berezi batzuk izan bazituen ere, nabarmenak ziren komunean
|
zituzten
ezaugarriak; Europa mailako nazioarteko lehen estilotzat jo daiteke, bada. Estilo horrek eraikuntza esperientzia prerromanikoak hartu zituen oinordetzan, baita arte islamikoaren, bizantziarraren eta erromatarraren eraginak ere.
|
|
|
Biak ala biak arkitekturaren mende zeuden erabat, haren osagarri baitziren. Portikoa eta absidea izan ziren hurrenez hurren eskulturaren eta pinturaren esparruak, nahiz eta eskultura kapiteletan eta bataiarrietan ere landu; hala, eskulturaren bidez ingurura egokitzen
|
zituzten
osagai horien formak.
|
|
|
Eskultura gotikoan harrian egindako zizelkatze lanak erabiltzen jarraitu zuten arkitektura apaintzeko eta herria ebanjelizatzeko(, analfabetoen, hots, herritarren gehiengoarena kristau ikasbidea? ziren irudiak); dena dela, hondotik gero eta askeago zizelkatzen
|
zituzten
irudiak,, erliebetik mukulu biribilerako bidean?.
|
|
|
XIV. mendearen amaieran, jatorriz Burgundiakoa zen estiloa gailendu zen; estilo horren barruan, erretratua perfekzionatu eta jantzietako uhinen oparotasuna apaldu egin zen, eta ertz ugariko toles zatikatuak nagusitu ziren. Bizitza errealeko eszenak irudikatzen
|
zituzten
, eta XIV. mende amaieratik aurrera sentimenduak adierazteko hartutako joerak patetismo sakonenera eraman zuen eskultura. Hala, gai patetikoak nagusitu ziren han eta hemen; usu usuak bilakatu ziren, bada, martiritza, Pietatea, kristo odolduak, harrek jandako eskeletoak?
|
|
|
Arkitektura gotikoan, leihate handiek ordeztu
|
zituzten
harresi sendoak, eta, beraz, nabarmen murriztu ziren horma irudietarako esparruak. Gangen egiturak eta altuerak ere ez zuten horma irudiak lantzeko bidea ematen, nahiz eta batzuetan, hala ere, margotu.
|
|
|
Estilo gotiko linealaren eta XIV. mendeko tekniken ekarpenen eboluzioa da. Azaleko ñabardurak eta adierazkortasuna balioesten zituen; irudiak estilizatu, eta forma bihurriak eta kolore biziak erabiltzen
|
zituzten
.
|
|
|
Quattrocentoa. Eraikuntza elementu eta apaingarri klasikoak erabiltzeari ekin zitzaion berriz ere. Erdi puntuko arkua, ordena klasikoko zutabeak (dorikoak, jonikoak), kanoi gangak eta laranja erdiko kupulak (erdiesferikoak) barra barra erabiltzen
|
zituzten
; baina aldi berean, aske samar ere jokatzen zuten, batik bat apainketari dagokionez. Erdiguneko oinplanoari ematen zioten lehentasuna, nahiz eta batzuetan luzetarako oinplanoarekin bateratu gurtzarako lekuetan, eta, zutabeak murriztuta, espazioei garbitasuna ematen saiatzen ziren, tenplu gotikoetako ilunantz koloretsutik aldenduta.
|
|
|
Ordena tradizionalekin hautsi zuen; batasun zentzutik eta perspektiba handietatik aldendu zen; nahierara erabili zituen elementuak eta proportzioak, eta alderatsu eratu dekorazioa. Etengabe egiten
|
zituzten
osagai klasikoekiko erreferentziak, baina, desegituratuta?, zentzu ironikoz ia. Barnera eraman zituzten kanpoan ezarri liratekeen leihoetako apaindura ereduak; jolas egiten zuten perspektibak sortutako ilusio optikoaren efektuekin, ohiz kanpo dimentsionatutako bolumenen bidez eta abar.
|