|
2000
|
|
|
Harantzago joanaz
|
nioen
, nik gazteleraren aurka ez nuela ezer, nire bigarren hizkuntza nuela eta maite ez ezik beharrezko; hala ere, etorkizunari begira, hirugarren baten premian geundela zientzia, teknika eta harreman zabalagoetarako, eta beharrezko ikusten nuela ingelesa, noski. Aurretik Quebec aipatu nionez eta ondotik ingelesaren baliapen hobea, nire erantzuna ez zuen hain gogoz hartu.
|
|
|
Baina ezer ulertu ote zuen? Edonork ikus dezala nire liburu horren 102 orrialdean
|
nioen
honako hau: –Zehazki, Real Cédula de 23 de junio de 1768, Karlos III.ak aginduaren arabera, lehenengo eta bigarren mailako irakaskintzak (enseñanza primaria y secundaria) Estatuko eskola guztietan egin zitzatela? únicamente en lengua castellana?.
|
|
2001
|
|
|
Indiferente
|
nioen
–Oraingoan harriek ere bozkatu egingo omen dute.
|
|
|
Gu munduan,
|
nioen
. Eta oraino gutxiegi badira ere, tantaka bada ere, hainbatidazleren lumaren poderioz, hemen ere literatura egiten dela erakusten hasiak garakanpoan.
|
|
|
XVIII. mendeko eta inguruetako historialariez aretotik kanpora esan nuena esan dezaket orain, jaso zutenek ez baitzuten erabat zuzenki jaso. Komeni litzaiekeela,
|
nioen
eta diot, euskaraz zerbait jakitea edo, gutxieneko kontuan, euskarazkoen erdaratzaileak aldamenean edukitzea: eta haiei komeni ez bazaie ere, komeni lukete irakurleek.
|
|
|
Orain bost urte, andorran burutu zen galeuzca batean
|
nioen
baliabide berrien eraginez eta, zehatzago, interneten eraginez, nabaria zela zenbait idazleren lanetan eremu zabalagoetara heltzeko ahalegina, ahalegin horretan zehaztasunak galduz eta generalitateak irabaziz. Irakurle potentzialen eremua zabaltzean, lokalismoak baztertzen ziren etaerre fe rente kultural zabalagoak bilatzen ziren jende gehiagok uler zezan.
|
|
|
Sok. (...) Izan ere, Homerori buruz ondo hitz egitea ez da, lehen
|
nioen
moduan, zugan dagoen artea, zu mugitzen zaituen jainkozko indar bat baizik; Euripidesek magnetikoa deitu eta askok Herakletiarra deitzen duten harriari eragiten dion indarraren antzekoa. Egiazki, harri iman honek ez ditu burdinazko eraztunak erakartzen soilik, eraztun hauei ahalmena igortzen baitie, honela hauek harri imanak egin dezakeena egin dezaketelarik, hau da, beste eraztun batzuk arrastaka eraman ditzakete; honela, batzuetan elkar eskegitzen duten eraztun eta burni zatiz eraturiko ilara, oso luzea, agertzen da, harri iman honen bitartez ahalmena, goitik, zati eta eraztun denetara igortzen delarik.
|
|
|
Aztertzen ari naiz, lon, eta hori zer iruditzen zaidan adieraztera noakizu. Izan ere, Homerori buruz ondo hitz egitea ez da, lehen
|
nioen
moduan, zugan dagoen artea, zu mugitzen zaituen jainkozko indar bat baizik; Euripidesek16 magnetikoa deitu eta askok Herakletiarra deitzen duten harriari17 eragiten dion indarraren antzekoa. Egiazki, harri iman honek ez ditu burdinazko eraztunak erakartzen soilik, eraztun hauei ahalmena igortzen baitie, honela hauek harri imanak egin dezakeena egin dezaketelarik, hau da, beste eraztun batzuk arrastaka eraman ditzakete; honela, batzuetan elkar eskegitzen duten eraztun eta burni zatiz eraturiko ilara, oso luzea, agertzen da, harri iman honen bitartez ahalmena, goitik, zati eta eraztun denetara igortzen delarik.
|
|
|
Pentsamenduaren bortitzak harritu ninduen, herioaren mehatxuak Joanes gaixoa izutu zukeen hein berean. Gaixo Joanes
|
nioen
, baina deabruen errekaitua izana zen laurogei urtez. Bat batean malgortu zenean, amarekin bisitaz nindoakiolarik, begien hondoan, hiltzearen larderia barneratua susmatzen nion.
|
|
|
Ez zuen, damurik ere, pentsionerik hunkitzea lortu, gerla ekintza, laneko istripu gisa kontsideratua izan zelakoan. Laukote ardotuaren paretik pasatzen nintzenean,
|
nioen
:
|
|
|
Horrelako heskualdunekin,
|
nioen
haserre hitsaren mugetan, garen indigena autotektonikoekin ez bezala, Errepublika bera pikutara zihoakeen, kontrarioa sinesten zutelarik alta. Errepublikak ez zuela etxekoi nostalgiko horien beharrik errepikatzen nuen, kexuaren haguna ezpainetan behera zeridala.
|
|
|
Aterabide bakuna zen, pentsamenduaren irudikoa. Gauez ibiltzean
|
nioen
marmarka, lege mota hori guztiek pairatzen genuela, gorputzak eta begitarteak erasiaz eta larderiaz zimurdikatzen zizkigunean, lanetik kanpo etxeetan egotera behartzen gintuelarik, ekonomia alderdikoi usaineko klaseak jasaten, Chazal eta Okrent andereen ezpain lizunetarik, emankizun bakoitza gure bizitzen antzera, konpetizio eta errentagarritasun iturri bihurtua zenean.
|
|
|
Tiketa hartu nion emaztea agurtu nuen behingoz eta haren ile horailak atzera bultzatuz ihardetsi zidan. Gurutzatzen nituen begitarte akituak eder kausitzen nituen eta
|
nioen
, edozein amodio itxura aldatzailea zela, bikote bat elkarri erasiaka hauteman nuen arte.
|
|
|
Parean neukanaren hitzetan, Bazko goizetan su mihi gorrixka moldean euskalduntasunaren errebelazioa erdiesten eta onartzen zuten militanteen eta jateaz nahiz mozkortzeaz edo elkar jokatzeaz beste axolarik ez zuen populazio kopulatiboko partaideen artean leize erraldoia zegoen. Prediku huts eta askatasunaren zeruari egokitu konformismoaren ildoan, militanteek urritzen zihoazen herriko apezak ederki ordezkatu zituztela
|
nioen
enetako. Denak seminario ezberdinen tupina berdinetako saltsetarik zetozkigula gehitu behar zena?
|
|
|
Lehen aldikoz,
|
nioen
, baina egiaz egunerokoa zen, gizartearekiko herra piztu zitzaidan eta errabiaz hanturik heldu nintzen bilkurara. Joanesen trakako jendeak gure sentimendu euskaldunez baliatzen zirela erran nuen neurekiko bidean zehar, haize farfailen antzera erabiltzen gintuzten, batean borroka armatua eta bestean, argumentu berez justifikatua, Euskal Herri departamenduaren itsuki sostengatzea eskatuz.
|
|
|
Euskaldunak, ez bakarrik euskaraz ari diren kultura berezilari eta dizaider arduradunak, kontuan hartzekoak garela
|
nioen
, etxera heltzeko zortzi kilometro falta zitzaizkidala ikusi nuen bidaia hartan: entitate publikoko kide izanez Errepublikaren haurrak eta arra haurrak gara.
|
|
|
Mende honetako pentsamenduaren zurrunbilotik ideia soil bat atxikitzekoa balitz, hauxe har nezakeela
|
nioen
behin bilkuratik etxerakoan, haizeak, euri bortitz zeharrak eta hotzak bazterrak kateztatzen zituela: Carl Saganen Ez Gaude Bakarrik Unibertsoan exobiologiako irakaspena tentsioz hantua gostaria gosta frogatu nuelako, kideetan kideena ardura etsairik zinezkoena zela marmaratzen nuen bitartean.
|
|
|
Ene bigarren pentsamendu alorra, hala deitu badaiteke behintzat, lehena bezain alferra kausituko du, liburu hau Aitorren hizkuntzaz irakurtzearren hartu duen abertzale suharrak: justuki
|
nioen
, mintzaira zaharraren osoki normalizatzeko eta estandarizatzeko, desira linguistikoen suak pizteko, gizona edo emazteak larru gorritan, molde erakargarrian –rotin zureko aulkietan demagun eta ez beti karrikan manifestatzen... – agertuko lekizkigukeen argazki koloretsuz hanpatu hilabetekari bat eskas genuela. Ene irudi soileko, gisa horretako kultura ekoizpenak, garapen estrategia ekonomikoaz hazi lau lantegi mega guayek baino gehiago ekarriko lioke euskarari.
|
|
|
Aipatu biltzarrera abiatzeko unean, ahul, hauskor eta minbera sentitzen nintzen, gorago
|
nioen
eran, segurtasunez eskas. Joan ala ez joan hamabostetan gogazkatu nuen, elkartearen Mitologiaren uztarripean amiltzea erabaki nuen arte:
|
|
|
Kurios ugarien erdian, Hegoaldeko jakintsu taldearen harramantza eztiaren kulunkan, suprefetaren emaztea Lovecraften ipuina irakurtzeari zerraiola, ofizialak eta jendeak berotzen ari zirela, nerener
|
nioen
, euskalduna izan arren, Euskal Herria ez nuela nehoiz ulertuko: Joanes zena, berrogei orrialdeko bi libururen idazlea gure kultura arduradunek urtero Nobel sarirako proposatzen zuten hautagai paregabea?
|
|
2002
|
|
|
Hori da une hauetan pentsatzen dudana, eta, hein batean behintzat, liburu hau idaztera bultzatu nauena. Urrun nago, beraz, garai bateko baldintzarik gabeko nire atxikimendu garaitik, zeinetan euskarazko literaturari buruzko artikulu erabat panegirikoa idatzi bainuen, Atxagak bere lanak gaztelaniaz edo euskaraz idazten ote zituen zalantzan jartzen zuen gure arteko gaztelaniazko idazle (ustez) ironiko bati arrapostua emateko hain zuzen ere; bestelako gehiegikerien artean, hauxe
|
nioen
: hemengo gaztelaniazko literatura baino askoz ere interesgarriagoa zela euskarazkoa, eta, batik bat, gure egungo arazoei lotuagoa zegoela.
|
|
2003
|
|
|
P roiektu berriari begira, ordea, ETA arma jaurtikorbihu rtu da euskaldunon arteko debate prozesuan. Eta horregatik
|
nioen
gorago bat baino gehiago arrainik ez dagoen tokian ari dela sareak botatzen. Ez zumarrari garirik eska ez dakiokeelako bakarrik, ez (edo periodiko batek bere oinarrizko izatea alde batera utzi eta beste zerbaitetan bihurtu nahi dutelako); larretan arrantzarik ezin dela egin jakinarren, hala ere larretara sarea botatzea erabaki duten batzuk ikusten ditudalako debate honetan, jakinaren gainean, sareak larre sastraka gero eta nahasiago egingo duela.
|
|
|
— Halaxe
|
nioen
—esan omen zuen Agatonek.
|
|
|
" Bernardo, eta zer gehiago?",
|
nioen
nire artean.
|
|
|
" Uretan ziren ontziekin, nekez",
|
nioen
nire artean.
|
|
2004
|
|
|
Irudipena dut, ez da besterik, baina bada zerbait: irudipena dut,
|
nioen
, euskal herri elebidunaren aldeko iritzi horretan ez ote duen eragin handiagoa erdararen aldeko aukera ideologikoak irizpide soziolinguistikoen zerak baino. Aukera ideologiko horren esanetara makurtuago ikusten dut Salaburu teoriazko jakite alorrean baino:
|
|
|
—hots egin nuen. Eta, nahiz esaten zuenak niri berri askorik ez eman —hartaz jabetuta nengoen lehenagotik—, ez
|
nioen
gezurrik. Izanez ere harrigarria zen La Vache halako logikarekin pentsatzen aritu eta kolpetik lo ez gelditzea.
|
|
2005
|
|
|
Tonua eraikitzeko garaian, azkenean nire arazoak literarioak ziren. Bakarrik nago, eta nolabait kontrapuntu batzuk behar ditut,
|
nioen
Izan ere, bat bakarrik doanean, oso jende gutxirekin hitz egiten du: hotelekoekin eta taxistekin.
|
|
|
Eta arestian
|
nioen
itxura, estetika ez dela aldatu, egungo kirola saltzeko eiteari ez diotelako kasu handirik egiten. Gaur komunikabideen bultzakadarik gabe ez dago kirol ikuskizunik.
|
|
|
" Ez, ez; ezta pentsatu ere",
|
nioen
neurekiko," erotu zarete, ala?". Ez nuen hara joateko batere asmorik; alabaina, ez nuen nahi Idoia joaterik ere.
|
|
|
2000ko artikuluan
|
nioen
euskarazko kulturan nabarmena zela gipuzkoarren ekarri oparoa, bertsolaritzaren pisua, eta Eusko Jaurlaritzaren sos banatzaile funtzioa. Lehena eta hirugarrena, puntu batean behintzat, batu beharrean egonen gara, Kultura saileko buruak ere gipuzkoarrak baitira, aurreko urteetan izan diren legez.
|
|
2006
|
|
|
Bijilia eta barau egiten ari diren sektakoek aspaldi geure ereinotza lapurtu eta erramu bihurtua dutela
|
nioen
lehengoan. Ereinotza aspaldi da geure, Euskal Herrian.
|
|
|
Hala uste du, behinik behin, Jaime Tejedorrek, Gipuzkoako Arrantzale Kofradien presidenteak: «Orain dela urtebete
|
nioen
Zaintza Intentsiboko Gunean geundela, eta hortxe jarraitzen dugu, gaitza ezagututa ere ez dugulako hura sendatzeko neurririk hartzen». Gaitz horren berri eman digu laburrean Tejedorrek:
|
|
|
1983\. urtean Gay Hotsa aldizkarian eta geroxeago Egin egunkarian argitaratu nuen artikulu batean, ustezko transexualitate kasu gehienen atzean rolen arteko gatazka dagoela
|
nioen
. Agian gehiegi esatea litzateke, baina gero eta argiago daukat funts funtsean arrazoi neukala, zeren konbentzituta bainago mundu honetan dena modu bipolarrean (andre/ gizon, maskulino/ femenino, homo/ hetero, aktibo/ pasibo...) antolatuko ez bagenu, askoz estuasun gutxiagoz biziko ginatekeela.
|
|
|
Oharrak: Abesti hau, aspaldi, Catalunyari
|
nioen
miresmenetik sortu zen. Lurdes eta ni sarri joaten ginen Catalunyara.
|
|
|
Hautatu ditut pertsonaia batzuk,
|
nioen
. Komando bateko ekintzaileak.
|
|
|
Kolpea, beltzunea, berriro kolpea. Agindu zenuen, gustatuko zaizkizu baina nire barruan ez
|
nioen
, ez zaizkit gustatuko, gustatzen zait bat.
|
|
|
–Eta kanaberak aurkitzen badituzte? –berehala ulertu zuen zergatik
|
nioen
hura.
|
|
|
Horrexegatik
|
nioen
hain jardun irekia eta sortzailea dela. Moldagarria oso, era guztietako pertsonentzat izan liteke erakargarri, eta, ondorioz, bere gaitasun terapeutikoari esker, edonorentzat lagungarri.
|
|
|
Banekien, eta badakit, nire irudia aurreiritziz josia zena, baina zer arraio. Egun bateko kontua izateko ez zegoen txarto,
|
nioen
nire artean kanpora bidean.
|
|
2007
|
|
|
Talde nazional bakoitzak bereidentitatearen elementuak eta ezaugarriak ezarri nahi izatea, funtsaren funtsean, nork bere hizkuntza, kultura, historia, lurraldea eta nork bere interpretazioa etadefinizioa ezarri nahi izatea besterik ez da. Besterik ez,
|
nioen
, gutxi bailitzan: baina gaur gaurkoz gure esku ez dagoen herri euskaldunaren boterea eskatzen duherri proiektu horrek.
|
|
|
Gure egoeran,
|
nioen
arestian, eta ongi nioela esango nuke, nazio alienazioaren fase terminalak dituen ezaugarriak ageri dira eguneroko bizimoduan Hego etaIparraldeko eskualde nagusietan, batez ere azken horretan, gauza jakina denez?. Nazio alienazioaren fenomenoa, ordea, ezin da, Hegoaldean egiten den bezala, boto nazionalistaren arabera neurtu, edo han hemenka egiten diren identitateinkesten argitan zehaztu. Nazio identitatea zer arraio den jakin nahirik dabilena, berriz, joan bedi lehendabizi Irungo herrian identitate hori nola bizi duten ikustera, eta gero handik bost minutura dagoen Hendaiara, nazio alienazioaz ari gareneanzertaz ari garen jakiteko behatoki apartak dira-eta bi biak.
|
|
|
Solaskidea erdalduna izaten da eta hark ezartzen dit niri bere askatasunanire mendekotasunaren ordain. Nik ere, jakina, solaskide erdaldunak bere mintzaira aukeratzean egiten duen askatasun ekintza pertsonala mamitzeko, askeizateko alegia, nik ere,
|
nioen
, euskara aukeratu eta euskaraz hitz egin ahal izanbeharko nukeela, euskaraz bizi, hori delako neure askatasun premiak agintzendidana, baina, hara, gauzak nola diren gure herri honetan, ni ezin naiz aske izanerdalduna aske den Donostian. Bataren askatasunak bestearen ukapena dakar.
|
|
|
Gure gu horren potentzialitateak nonbait izugarriak izanbehar du. Izan behar du
|
nioen
; izan ere, ez baitago batere garbi, ikusiak ikusita, totalitarismoari erantzuteko gaitasun ahalmen hori non arraio dagoen gaur egun.
|
|
|
" Ihesian baino ezin aitzina egin"
|
nioen
arestian, aspalditxoko arestian. Ihesian segitzen dut eta hemen nauzue horregatik.
|
|
|
Thiers karrikan nintzen. Menturaz,
|
nioen
, gizonek eta emazteek, belaunaldiz belaunaldi jalgihaditzean bizitza zerotik berriz hasten zihoakiela sentitu zuten lesbiana nüzü edo gay nauzu agertzen zietenean adiskideei, gurasoei, lankideei eta maitaletzat desiratzen zituztenei. Agian, nahitara edo ezin bestez, eiharturik ez hiltzeko, hitzok ezpainetarik ihes joan zitzaizkienean, bizitza ezezagun baten atari arriskutsuan zeudela sinetsi zuten.
|
|
|
Bizioak, noiztenka, bizitoriak ziren. Hala
|
nioen
bederen Herriko Etxearen aitzinetik lerratu nintzenean, magazinen izenekiko poltsak eskuetan nagitzen zihoazen udatiarren erditik. Batzuek izozki arrosak milikatzen zituzten, besteak urrutizkinetik oihuka ari ziren, eta azkenak oporretan eguneroko bizitzan bezain pozez zuhur.
|
|
|
jalgi hadi plazara, euskara, lesbiana, euskara, lesbiana, eusleskarabianakaralesbeusbianaka. Bizitza, sagar lodi onduaren antzera ausikitzeko indarra nabaritzen nigan eta Larruni begira, ikerketa bukaturik, ohiko tristura desperatutik urrun, pozik
|
nioen
:
|
|
|
katu beltzak eta katu zuriak Underground dantzan zebiltzan, denak nahas. Funtsean,
|
nioen
, gure historiaren harpe misteriotsuenetik, gizonekin aspertzen zenean emazteekin ibiltzea laket zitzaion Erika maita nezakeela ohartzen nintzen. Baina Erika jeloskorregia zen.
|
|
|
Iparraldea kulturalki ezabatzea funtsean, Euskal Herritartasun globalean gune arrotz horren integratzea baizik ez zitekeela idatziko zuten gero ekimenaren sustatzaile gordeek. Hausnar txarrean nerraikan eta
|
nioen
ene gogoarekin, bizitza higatzen zen euskararen zerbitzuan, ekintza ilunetan, etsaiek hertsatzen eta euskaldunek berek estimatzen ez zituzten xendetan. Alabaina errepikatzen nion goraki aldion Carmeni, noizbait saria erdiestekoa zen.
|
|
|
Nola salatuko nion Iñakiri hitzordua burutik erabat ezabatu zitzaidala? Halatan,
|
nioen
nirekiko Larruni begira, errazago zen gezurrean ihalozkatzea, Gexan Hiriarten papaita argitzea baino.
|
|
2008
|
|
|
Txorimalo Gazte Kolektiboa, praktikan eta urte luzetan zehar herriko gazteok izan dugun instituzio erreal bakarra, gure kezkak, alternatibak plazaratzeko sortu zen plataforma kolektiboa. Paradoxikoa
|
nioen
, ulergaitza ez esatearren, izan ere, ez ote da egungoa baina momentu hoberik izan herriko gazteekin hitz egin, beraien kezketaz arduratu eta" hay untamiento" ak, bere lana izaki, gazteoi nola halako bide bat emateko. Alegia, zergatik orain, noren eskutik eta zeinentzat?
|
|
|
Barka gai beraren inguruan pelmada ematen jarraitzeagatik, baina gai honek beste 300 hitz merezi dituela uste dut. Aurreko artikuluan
|
nioen
ETAri arrazoi ematea kriminalizatu dutela, bai diskurtso ofizialean bai egoitza judizialetan. Jokaleku politikoaren eta juridikoaren arteko banaketa gezurrezkoa izatea baino okerragoa dena, bien erlijiotzea bizi dugula.
|
|
|
Nik poesia ikusten dudan moduan, badaude bizitzan zenbait gauza halako xarma sortzen dizutenak, bai txarrerako eta bai onerako. Orduan, nirekiko
|
nioen
: ariketa polita litzake zuri behintzat hain deigarri zaizkizun gauza horiek ahal den argien azaleratzea, hizkuntzan hainbeste oinarritu gabe.
|
|
|
Alabaina, oso laster mugitzen den teknologia oso astiro aldatzen den hizkuntzan zer eragin izaten ari den aztertu nahi dugu hemen. Arestian aipatu dudan artikuluan
|
nioen
ikuspegi apokaliptikoa duen bati horrek dinosauroak suntsitu zituen meteoritoa ekarriko diola burura eta beste batzuek, berriz, uste izan dezaketela ahaleginduz gero arriskuari arrakastaz erantzun dakiokeela.
|
|
|
Horregatik
|
nioen
ipuinaren arabera hil egingo zarela. Laster hil ere.
|
|
|
–Abertzale erdaldunen erdal nazioa hil behar dugu?: hori
|
nioen
arestian. Nazio politiko hori nazio arrotza zaigulako euskaldunoi.
|
|
|
Orduan, izan ere, erdal munduaren periferiatik abiatu zara eta nolabaiteko euskal espaziorantz zoaz. Eta, orduan,
|
nioen
, ulergarria izan lekiguke Ibarretxeren mezua: ezerezetik datorrenarentzat izugarriko aurrerapenak egin dira euskalduntze prozesuan.
|
|
|
Azkenekoan zera
|
nioen
, euskaldunik gabeko herri bat egin nahi ez ote zuten espainolek gurekin, Ameriketako hainbat herrialdetan edo Kanariar uharteetan egin zuten bezala. Ez dakit bide horretatik dabiltzan zinez, baina grinarik ez zaie falta.
|
|
|
Garai haietan ezkutatu egin nahi zuela esan zuen Atanon, baina ez da erraza 186 zentimetro luzeko morroskoa eta bere lorpen zerrenda sartzeko moduko zuloa aurkitzea. Nire jokatzeko moduarengatik
|
nioen
ezkutatzearena. Nik pilota hiruan harrapatzen badut, sotamanoa jotzen dut, eta garai haietan pilotari pasatzen uzteko esaten zidan buruak.
|
|
|
salmenta deitura; osagai zerrenda; osagai jakin batzuen kopurua edo maila; gutxieneko iraupen data edo iraungitze data; gordetzeko eta erabiltzeko baldintzak; fabrikatzaile edo ontziratzailearen identitatea eta helbidea; sorta; jatorria; zenbateko garbia ontziratutako produktuetan; graduak alkoholdun edarietan. Gehienetan,
|
nioen
, orokorrean, ez baitira berberak frutan eta haragian egon behar diren datuak, logikoa denez. Laranjetan, adibidez, kalibrea; txekorraren ontzian, animalia hil den hiltegia.
|
|
|
...mesederik ekar  tzen egunari, niri behintzat ez, dena ilun ilun ikusten da hurrengo egunean, irtenbiderik gabe, eta nik halaxe ikusten nuen nire bizitza ere, irtenbiderik ez zuen tunel ilun baten moduan, leihorik eta aterik gabeko zulo beltz baten gisa, eta burura etortzen zitzaidan ez ote nuen hobe goizean ez esnatzea, hartaraino ere ilundu zitzaidan nire baitako tunel irteerarik gabea, eta nik
|
nioen
, pastilla batzuk eta aio, ez nintzen ezertarako ezer, ez nuen batere balio, jotzen ninduenean altzari bat baino gutxiago nintzen, berorrek inoiz izan du altzari bati joka eta joka hasi den gizonezkoren baten berririk?, ez noski, nola ba, baina kontua da Tomasek jotzen ez ninduenean ere altzari bat baino gutxiago nintzela, altzari bati ez diozu mespretxuz begiratzen, destainaz hitz egiten, nazkaz ...
|
|
|
Gainerako bost kideak, ordea (AEB, Txina, Errusia, Frantzia eta Erresuma Batua), kide iraunkorrak dira; pribilegio hori nahikoa ez nonbait eta, gainera, beto eskubidea daukate (arrazoia, bistan denez, ez da estatuon pisu demografikoa, hala balitz Indiak eta Indonesiak ere hor behar luketelako), beto eskubidea daukate,
|
nioen
... zergatik bai, eta akabo eztabaida. Hori da daukaguna, beraz, eta segi dezagun jokoa, jardunak ez baitu etenik behar:
|
|
2009
|
|
|
Zintzoak izan gaitezela
|
nioen
, ezen, zer bilatzen baitute gaur egun antolatu ohi diren kultur ekintza gehienek. Zein irizpide daude horien atzean?
|
|
|
Hori dator Basilio Pujanaren gainean Bidegileak bildumarako egindako biografiatik. Basilio ja hilda, ni familiarekin berbaz, oso ideia konkretua neukan berari buruz Eusko gudariak ereserkiaren egileetako bat da, Zeanuriko bertsolaria, eta nire artean
|
nioen
batzuetan mitifikatu egiten ditugula zu eta ni bezalako pertsonak, testuinguru historiko batean beraien patuaren kontra borrokatu zirenak, eta galdu egin zutenak Intxortan. Askotan nahi diogu horri buelta eman, amestu zer gertatuko zatekeen Intxortan irabazi izan bagenu, baina poemak transmititu gura du hori alferrikakoa dela; hau da, nahiz eta Intxortan galdu, Lemoako haitzetan, Jaizkibelen... hemen gaudela oraindik; ezin garela bizi galdutako batailetatik, irabazteko dauzkagunetatik baizik.
|
|
|
Bolada onean zaudelako
|
nioen
.
|
|
|
Ekidistantziaren izenean parekatzen dituzte erakunde armatu klandestino baten jardunaren ondorioz bizkartzainekin dabiltzanak eta estatuko arrazoien eta demokraziaren izenean, legea eskutan, eskubide zibilik gabe utzi gaituztenak. Patxadarako tartea zela
|
nioen
, espainolei paso egiteko unea. Boikoterako masarik osatu ez denez, berba janda joango naiz milaka lagunentzat zirrikitu estuegia daukan hautestontzira.
|
|
|
Atzeko atetik sartu nintzen txapelketan. Jokin Etxanizek eta aitak esaten zidaten txapelketan ez nuela parte hartuko, binakakoa jokatzearekin aski nuela, eta nik tokia egiten bazidaten hurrengo urtean berriz ere jokatuko nuela
|
nioen
. Nik sartzearekin aski nuen, eta gero txapela irabazi nuen.
|
|
|
Askatasuna, fantasia edukitzeko askatasuna ere, ona da, baina gero, azaltzen bada fantasia hori, edo teoria, zientzia fikzioaz adibidez, egiaren galbahetik pasatu behar da, eta hori ere ona da, jakina den moduan. Eta akatsak izan ditzakegu hala ere, humanoak garelako, oso bihurtuak ilunpeetara, edo Goethek zioen moduan, irakurketa horribleez dugulako beteta gure burua. edo nik behin karta batean esan nuen moduan, homo sapiens bagara, bai, joera dugu egiarako, joera naturala, baina hain dira gure hizpideak falaziaz beteak ezen, nik
|
nioen
, homo sapiens sapiens baino hobe dugula, aurrera hobeto egiteko (definizioa hobea bada errealitatea nola den ikusteko erraztasun gehiago dugu), hobe dugula esatea homo sapiens falaziensis garela. Hori antropologian estudiatzen da.
|
|
|
Helburua ez da dena zalantzan jartzea, noski, baina aurrez aurre ditugunak ukaezinak dira. Lehen
|
nioen
heziketa maltzurraren emaitzak tristeak direla eta horrela dira, ez dago zalantzarik.
|
|
|
Lehenengo alean zera
|
nioen
besteak beste: Euskal Herria Espainia gatazkarekin ez nagoela pozik, baina bai Euskal Herriaren burujabetzarako borrokarekin.
|
|
|
Euskal Herria Espainia gatazkarekin ez nagoela pozik, baina bai Euskal Herriaren burujabetzarako borrokarekin. Bigarren alean, berriz, zera
|
nioen
: aberria edo hil edo aberriarengatik geu hil edo guk hil baino gehiago, nik uste dudala aberriarengatik bizi behar garela.
|
|
|
Behin behineko espetxealdia ezarri zion Garzonek. Hasieran
|
nioen
laster aterako nindutela, handik ez baitzuten nire aurka ezer; baina denborak aurrera egin ahala, badakizu handik soilik aterako zarela eurek nahi dutenean. Ez duzu ezer egin, baina hutsaren truke bi urte eta zortzi hilabete egin dituzu espetxean.
|
|
|
" On Jose Maria Setienek profeta ahoa du, aho garbia, buru argi gardenak pentsatua patxada ozen zolian esateko". Oteitzaren profeta ahodunarekin akordatuta
|
nioen
atzokoa.
|
|
|
Orain bi urte Snowren lanaren euskarazko itzulpena publikatu nuenean hauxe
|
nioen
atarikoan:
|
|
2010
|
|
|
bagenekien batzuen aurkakotasuna genuela parez pare, aitarena eta zurea, dudarik gabe?, beste batzuen gogogabetasuna, izeba Ernestinarena eta Adarena? eta Maria Bibianaren epeltasuna. Pagoagara joan behar zenuela jakin zuenean, arreba ere jakin min hutsez animatu eta ospitaleko zuzendariari eskatu zion hiruzpalau egunetako baimena, eta zuzendariak baietz??; egoera zen bezalakoa zen, eta ama eta biok?
|
nioen
–elkarrekin egoten ahalegintzen ginen horregatik, Pagoagaren inguruan bizi genuèn esperientzia harrigarriari buruz hitz egiteko edo arrosarioa errezatzeko, ahalik eta girorik bilduenean, interferentziarik gabe?
|
|
|
esan behar ote dut?, zeren eskuak bai baitzekien ordurako beste eskurako bidea, eta zeren eskuak eskua aurkitu bezain laster mugagabetu baitzitzaizkigun gorputz arimen mugak, barkamenak gure aldeak eta bestelakotasunak limatu balitu bezala eta harrokeriaren ertzak jan, nitasun bat beste nitasun batean urtuz eta bi gorputz zeudèn tokian bakarra osatuz?; bai, egia da egoera haietan haragiaren bultzada nabaritzen nuela neure baitan, beti aurrerago bultzatzen ninduena, nengoèn puntutik haratago, baina egia da, halaber, denboraren aterpe hartan aroma hura aditzen nuelako, Bécquerren poemen esentzia desdenborazkoarekin lotuta egon zitekeena eta nortasunaren alde ekintzailea geldiarazten zidana; edo susmoa nuelako apaizen ahotik mila bider entzuna egia izan zitekeela: haragia zaldi ero aseezina bihur zitekeela, alegia, edonori ihes egin ziezaiokeena, motzean lotu ezean; edo bekatu itsusi bat egin nahi ez nuelako, Helena damutzeko moduan lohi zezakeena??; egia da, halaber?
|
nioen
–, ni, neure tokiari eutsiz, puntu hartan gelditzen nintzela?, airezko puntu hartan, esango nuke orain, zuk muturra okertuko badidazu ere, Damaso?, debeku marra igaro gabe, Novalisen eta maitasun neurrigabearen lore urdina gogoan, neurriaren zentzu gutxieneko bat gidari, artean Novalis ezagutzen ez nuen arren; halaxe esan dut, eta halaxe gogoratzen ditut gauza haiek; eta ez ditut, ez, neure, merituak?
|
|
|
Nork esango zuen, izan ere, ni bezalako beste gizon bat aurkituko nuela han Madrilen, zientzia eta xakea bizitzako pasio zituena? Kointzidentzia hura argudio bikaina izan zitekeen Jainkoaren probidentzian sinesteko, baina Meyer jaunak ere, izugarri estimatzen zuen Karl Vogt zoologo ezaguna, materialista eta darwinista sutsua, aldarrikatzen zuena ezen garunaren eta pentsamenduen arteko harremana, gibelaren eta behazunaren artekoa bezalakoa zela, edo giltzurrinen eta gernuaren artekoa bezalakoa?; baina Meyer jaunak ere?
|
nioen
–ez zuen Jainkoagan sinesten, eta horra hor koska.
|
|
|
Adibide bat ere jarri zigun irakasleak, butanoarena eta metil propanoarena, izen hauek amagana naramate beti, Butano Maria eta Metil Propano Maria deituko ez ote zien, haien berri izan balu: ez natzaizu, haatik, burlaren eremutik mintzo, konstatazio garratz baten errealitatetik baizik?; irakasleak?
|
nioen
–adibide hura jarri zigun, bai, eta niri ez dakit zer gertatu zitzaidan, gauzak, emakumeei buruz egiten nituèn gogoetak eta irakaslea ematen ari zèn lezioaren kontzeptuak?
|
|
|
ispiluaren aurrean jarri eta ezin sinetsi ispiluaren bestaldean dagoena ni neu naizela, harik eta eskua eskura eraman, estutu, askatu, eskuak aurpegira eraman, laztandu, eta konturatzen naizen arte, halako batean, munduan nagoela, bai, eta ispiluaz haraindikoa ni neu izan naitekeela; horregatik ulertzen dut, esplikazio psikologiko guztietatik harat, anorexia eta masokismo ukitu bat izan zezakeen Simonek, erotasun puntu bat ere bai, umore gutxi, baina bazuen beste zerbait, anorexiaren, masokismoaren eta balizko erotasunaren gainetik zegoena?: horregatik ulertzen dut,
|
nioen
, Simoneren eta beste mistiko askoren baldintzarik gabeko jarrera, umore eta umoregabetasun orotatik harat?
|
|
|
Hara,
|
nioen
, eta sukar hotzikara bat igotzen zitzaidan gerrian gora, hara zeintzuk izan diren gela honetako bizilagunak nire aurretik. Hementxe, orain nagoen lauza berean, euren azken gogoetak izan dituzte heriotzaren eta odolaren gizonok!
|
|
|
Orduantxe aldatu da nire barruko ikuspuntua ere; makina bat nintzen gurdiaren antzera; Bicêtre ren ideia Notre Dame ko dorreek ordezkatu dute. . Dorrean, bandera dagoen lekuan daudenek ederki ikusiko dute?,
|
nioen
irribarre petral batekin.
|
|
|
1977ko liburuan hauxe
|
nioen
(13 or.): «En general, la mayoria de losnacionalistas permanecieron en una clara actitud de repulsa al nazismo.
|
|
|
ispiluaren aurrean jarri eta ezin sinetsi ispiluaren bestaldean dagoena ni neu naizela, harik eta eskua eskura eraman, estutu, askatu, eskuak aurpegira eraman, laztandu, eta konturatzen naizen arte, halako batean, munduan nagoela, bai, eta ispiluaz haraindikoa ni neu izan naitekeela; horregatik ulertzen dut, esplikazio psikologiko guztietatik harat —anorexia eta masokismo ukitu bat izan zezakeen Simonek, erotasun puntu bat ere bai, umore gutxi, baina bazuen beste zerbait, anorexiaren, masokismoaren eta balizko erotasunaren gainetik zegoena—: horregatik ulertzen dut,
|
nioen
, Simoneren eta beste mistiko askoren baldintzarik gabeko jarrera, umore eta umoregabetasun orotatik harat...
|
|
|
Estepan Urkiaga" Lauaxetak" (65 urte hil zutela gaurko egunez: ekainaren 26an, telebistan entzun dut arestian); Lauaxetak,
|
nioen
, Bide barrijak izeneko liburua argitaratu zuen 1931n, joera estetiko berri eta ausarta plazaratzen zuena, eta, egiazki, euskal literaturaren putzu bare ia ustela gogotik inarrosi zuena; ba, Bide barrijak horretarako lehen lehen poema, jarrera berritzaile horren berri eman behar zuena, honelaxe hasten da: " Zer dodan eztakit baña gexo nago/ gorputza aul dekot, gogua ariago".
|
|
|
Nork sinets dezake?
|
nioen
Madrilen, euskal gizartea eroso sentituko dela hurrengo hogei urteetan, etenik gabeko erasoen aurrean autogobernua eta Kontzertu Ekonomikoa defendatzen?
|
|
|
Apustu korapilatsuak zirela
|
nioen
, baina bizitza honetan ez dago arriskurik gabeko erabaki estrategikorik. Arrisku handikoa zen Guggenheimen apustua eta ongi atera da.
|
|
|
Orduan, 2005 urtean,
|
nioen
, eta hala diot gaur ere, 2010 urtean, geroa geure eskuz idatzi nahi badugu, sinetsi egin behar dugula lehenik horretan. Guregan sinetsi, eta urrats bat egin aurrera.
|
|
|
Gaurkoarekin, lepoa gora ttentte ttentte luzatuta ikusi dudanean, 90ºko angelua eskuadraz eginda, gelditu natzaio, makurtu eta miretsi dut baretxoa, auskalo zer usaintzen, pentsatu dut, baina ez, bi antenatxoak barrura bilduta, hausnartzen akaso? " Yogi perfektuagorik!",
|
nioen
nire baitan. Nire gerritik bururakoa angeluan karratuz agurtu dut nire laguntxo miretsia.
|
|
|
" Ilargia" eta" estraterrestreak" (adibidez) gauza bertsua baitira. Extraterrestrerik ez dakit baden, edo badagoen, edo izan daitekeen, edo izango ote litzatekeen, edo inon badabilen... extraterrestreen kontura dirua franko Eusko Jaurlaritzatik atera dutenen berri badudan arren; hori bai, eskarmentu baserrikotik apurtxo bat soilik duenak badaki, zientzia naturalean ikasirik jakin ere, jakintza dela beraz, edo jakitate, gutxienez... jakin badaki?
|
nioen
–Santio ilargi koskerdi egokituz gero, abuztu udakoak bi ilargitxo zeinu dituela berarekin.
|
|
|
Eta kartzela ospitale honetara iritsi berritan, gurpil aulkiari edota arnasgailuari lotutako elbarria are eta biktimagoa agertzen zitzaidan nire begietara. " Gaixo dagoen presoa, bitan preso eta bitan gaixo",
|
nioen
. Kartzelak eta gaixotasunak atzipetua; gaixotasunak eta espetxeak eritua.
|
|
|
Aulkira iltzatua bere kide aurkitu berriari gertatuak kontatzen ariko zitzaion. Jipoi galanta emango zioten giltzariek gizona horrela uzteko, bai!,
|
nioen
nirekiko.
|
|
|
Arazo Jauna akabatu zuelako ote zegoen kartzelan? Asma zezala istorioa eta kito,
|
nioen
nirekiko.
|
|
2011
|
|
|
Ea horrez gain praktikoak izaten asmatzen duten eta denon doluari, kontaketari, arnasa ematen zaion. Eta horregatik
|
nioen
hasieran itzultzearena, komunikatu ondorengo minutu horietara, zeinetan kontraesanez sentitu genuen, gerora laster hasi diren norabide bakarreko horien aurretik, bakoitzarena baino ez zen intimitate batean. Ukazioak eta ahanzturak ez du baretzen, orain mina, besterik ez denean, aurrez aurre begiratu behar genuke, bakoitza bere kontraesan eta zikoizkeriaz, orain, ondorio itzulezinik izango ez dutenean.
|
|
|
Teoriatik tiraka harra zegoela iruditzen zitzaidan, ez euskararenaz bakarrik. Alde horretatik ezinbestekoa ikusten nuen diglosiazko formulazioa kontuan hartzea. ezinbestekoa eta, are, lehentasunezkoa. honela
|
nioen
txostenean: " euskara erdarak hemen izango dira etorkizunean, euskara bizirik ateratzen bada, eta beraz hizkuntza bakoitzak espazio fisiko territorialaren, sozio funtzionalaren edo bien zati bana bere mende izan duela onartu dugu. hots, hizkuntza bien (eta, beste maila batean, ingelesaren) konpartimentazio egonkor samar bat diseinatu, gizartean adostu, inplementatu eta egonkortu beharra daukagula.
|
|
|
Ez dakigu zergatik gertatzen den hori?
|
nioen
gero, bigarren digresio bati ekin aurretik.
|
|
|
Neuri gertatuak kontatu ditut hemen», esaten nuen orrialdearen amaieran, eta neure baitan tarteka atzematen nuen ahots alderrai horri buruzko digresio luze batekin jarraitzen nuen hirugarren orrialdean. . Bakardadean bizi direnek bakarrik atzeman dezakete tarteka ahots hori?,
|
nioen
pasarteetako batean.
|
|
|
ez nuen arrakastarik emakumeekin eta nobela bat idaztea bide ona izan zitekeela erabaki nuen, garai hartan asko gustatzen zitzaidan neskarengana gerturatzeko. Dostoievskik, agureturik ere, Annarekin ezkontzea lortu bazuen, zergatik ez nik?,
|
nioen
nirekiko.
|
|
|
Nadiari denbora eman behar nion bere haserrea baretzeko. Seguru nengoen egun batzuk aski izango zituela nire arrazoiak ulertzeko, eta ni ere beharbada haren jarrera konprenitzen hasiko nintzen, zergatik ez?,
|
nioen
nirekiko, pentsamendu bakoitzeko edalontzitik tragoxka bat jotzen nuen bitartean. Zenbat eta gehiago edan, orduan eta argiago nuen burua.
|
|
|
Bi osagarri horiek, teilatuaren isuriak eta itsas bistak, nire eleberrian izan zezaketen eraginaz ere mintzatu nintzaien epaimahaikoei gutunean, eta bidenabar hogeita hamar metroko etxearen alokairuagatik zenbat ordaintzen nuen ere esaten nien. . Idazlearentzat bere gelak gordeleku izan behar du, baina aldi berean munduari begiratzeko talaia ere bai?,
|
nioen
, beste gauza askoren artean, neure gutunean.
|