|
2000
|
|
|
Diru pribatuek hornituko dute orain sona handia izateko bidean jarri duten Juan Zelaia saiakera saria. Pamiela etxearen produktua da, euskaldun
|
jendea
buruari hazka jarri nahi duena, ile kalpar azpian pentsamendu edo iritzi, analisi edo proposamenik topatzerik bat ote den jakitera emanen diguna.
|
|
|
Arau berriak datoz, karramarroen moduan atzera egiteko. Urte hasieran iniziatiba harturik zebilen euskal
|
jendea
ahal bezala ari da defentsa lanean azken hilabeteotan. Erresistentzian eusteko indarrak biltzen.
|
|
|
Gerra ondoren Euskal Herriaren giroa nahiko ahula zen;
|
jendea
ihes eginda eta beldurrik zegoen; hemen geratu zirenak ez zeukaten larregi egiteko betarik. Orduan bururatu zitzaidan euskal aldizkari soil bat beharrezko genuela.
|
|
|
Baina ez da hori bere balio nagusiena. Lizarra inguruko
|
jendea
joan egin da erakusketa ikustera, inork esan gabe. Oraindik behintzat, ilusioa ahitu ez zaiolako.
|
|
2001
|
|
|
Horrela uler daiteke, adibidez, Bizkaiko museoetan, bai eta Enkartazioetan ere, idazki guztiak bizkaieraz ipintzea; Zornotzako
|
jendea
alfabetatzeko eta herriko berriak emateko omen den aldikaria Arkalaz izen aberranteaz bataiatzea, bizkaitar gehienek horrek zer esan nahi duen jakin ez arren, guk hori normalean" alkarregaz" esaten dugulako; bizkaieran euskara batuak ere onartzen duen forma bat dagoenean (ditu eta dauz, zituen eta ebazan, kanta tzen eta kantetan), sistematikoki aldenduena eta dialektalena erabiltzea; Ba...
|
|
|
Beheko aldean,
|
jendea
erruz. Goikoan, ostera, askoz gutxiago, tramankulu horien isilpekoak ardi galdu batzuen kontu hutsak.
|
|
|
Berotasun eta bizitasun aldetik galdu egingo dute horrela sermoiek; baina askoz garbiago, zehatzago eta laburrago hitz egingo duzu. Hala, nik nire homilia esaten ari naizela, edo hobeto esateko irakurtzen ari naizela,
|
jendea
adi adi ikusten dut.
|
|
|
Niri gauza bitxia gertatu zait: herri
|
jendea
konbentzitzen dut, eta bertso zaharrak esatera eta kantatzera, eta baita idaztera ere ekarri dut. Baina jende eskolatua ez dakit nire esanetara jartzen.
|
|
|
Eta Za vala, esan bezala, solas zalea izan. Adineko
|
jendea
izan du Zavalak maizenik solaskide, liburu bat osatu nahi duenak zer kontatua duenarengana jo behar baitu beti. Baina Zava lak, liburu ren bat osatzeko norbaitengana jotzen duenean, ez dio hari elkarrizketarik egiten.
|
|
|
Hasteko, hilabete besterik pasa ez denean, nabari da dagoeneko
|
jendea
bidaiatzeko beldur dela, batetik bestera joan eta gauza eta jende berria ezagutzeko beldur; nabari da, halaber, askatasun zibilen defentsa gero eta zailagoabihu rtzen ari dela, segurtasunaren aitzakian; nabari da oso zaila dela, xehetasun eta txikikeriatan ez bada behintzat, guztien gainetik gailentzen ari den pentsamendu bakarr aren kontrako ahotsek behar bezalako oihartzuna jasotzea. Eta horrek, noski, ez gaitu Akademiaren garaietara itzuliko, ez gaitu Nafarroako Gorterik ilustratuenaren garaietara eramango, ezta Florentziako Berpizkundeko giro oparoraere.
|
|
|
Lau urte barru hiritarren %40k izango du Internet eta
|
jendea
ordaintzeko gertu ager dadin hiru baldintza behar izango dira: banda zabala, eduki eragingarriak eta komunikazio seguruak.
|
|
|
Adibide bat diabetesaren tratamenduan erabiltzen den insulina da. Duela gutxi arte, txerrietatiklorturiko insulinaz tratatzen zen
|
jendea
. Lehenago tratamendurik ez zeukaten gaixotasunak sendatzeko hainbat eta hainbat medikamentu esperimentatzen ari dira, homologazio definitiboa lor dezaten.
|
|
|
Txarra da kulturgileen profila, txarrak dira baldintzak eta txarrak dira emaitzak. Erreportaje batzuetan islatzen den unibertsoa
|
jendea
uxatzeko modukoa da.
|
|
|
Bildutakoen artean multzo bat unibertsitateko
|
jendea
da: irakasle dira Aurelio Arteta, Mikel Azurmendi, Carlos Martmez Gorriaran, Javier Tajadura, Jose Mana Oses, Javier Horno, Jose Ramon Zabala Urra, Gustavo Bueno.
|
|
|
Euskal intelektualei ere konpromiso handiagoa eskatu behar zaie, etengabeko eraso espainolisten ordu beltz honetan, isiltasun edo protesta hutsez gainera, ideia eta hautabide argiak eskaini, salaketa interesatuen faltsukerianaba rmendu, honen guztiaren barnean datzan erdal inperialismoa azaleratu, gureko etxekalteen jokabide kriminal eta galbidezkoa gogorki kondenatu eta euskaldun
|
jendea
argudioz hornitu eta arrazoiz arma dezaten, defentsa gabeko ahulezi egoera penagarrian gelditu gabe. Eta beti ere, gogoan izan ageriko etsaiak askoz ere zailago lukeela sua piztea, beste puntako ustezko adiskideak bazterrak gasolinaz blaitzen ez balebiltza.°
|
|
|
Horretatik aparte, ez dugu ahaztu behar euskararengalera ez dela azkenengo diktaduraren ondorioa, ezpada duela 500 urte hasitako prozesua, eta gutxi aurreratu badugu ere, erdaldunak hasi direla sumatzen lehenago zeukaten erabateko botere eta kontrola orain ez daukatela. Dagoeneko ezin dutela, lehenago bezala, euskaldun
|
jendea
hain erraz iraindu eta mespretxatu, eta beharbada beraien boterea inoiz edo behin zalantzatan jarriko dela.
|
|
|
3. Euskararen aldeko eragileen eginkizuna da, epe laburrera eta urgentziazko erantzunak emateko, beren baitan biltzen den
|
jendea
aktibatzea eta euskararen aldeko neurrikonkretuetan parte har dezaten dei egitea eta lortzea. Jarrera aktibo hori ekimen ezberdinetan konkretatu liteke, haurrak euskarazko ereduan matrikulatuz, euskara ikasiz, lan munduko euskara planetan arituz, euskararen alde antolatzen diren festa, aldarrikapen eta ekimen ezberd inetan parte hartuz, administrazioan euskaraz egin diezaioten exijituz, euskarazko produktuak hobetsiz eta kontsumituz...
|
|
|
2) Esaten dutenaren kontra, gaur egungo euskal gizartearen elementu bateratzaile inportantea da. Joera politiko oso diferentetako
|
jendea
ageri da euskararen alde, nahikoa zabala da bai euskarari! dioen gizarte eremua.
|
|
|
Bide honi ekindakoan, modu batera edo bestera gauzatzeko bidea egingo dute, ja rrera aldatu ezean. Araban euskararen gizarte eragileak eta euskara ikasi nahi dutenak ekonomikoki zigortzera jo dute, eta honek, euskalgintzaren lana zailtzeaz gain, ikasi nahi duenak atzera egin dezan laguntzen du. b) Eraso komunikatibo —polizial— judizialaren bidetik, oraingoz ez dute lortu
|
jendea
euskararen kontra jar dadin; hor dago, adibide baterako, hitz hauek idazten ari garenean Euskal Herria zeharkatzen ari den Korrikaren arrakasta. Hala ere, euskalgintza ETAren parte markatzeak eragin zuzena izan dezake euskararen aldeko jarrera ekintzetan ez gauzatzeko:
|
|
|
Maiz, EEBBetako unibertsitateen eta lanbide elkarteen aurrean merituak eta atsegin egiteko ahalegin guztiak egiten dituzten gestore eta ekonomialariak —baita medikuntza, natur eta giza zientzien arloetako profesional batzuk ere— sar ditzakegu sailkapenean. Bukatzeko, EEBBetako ereduari, baita bere teknologiari ere, jarraitzen dioten komunikabideetako eta prentsako
|
jendea
dago. Edozelan ere, denek aldatzen dituzte beren elkarte eta erakundeak, EEBBek beraien bidea markatu baitute.
|
|
|
CIAren txostenak globalizazioa definitzen du: ekonomia globalaren sarean modu azkar eta luzean neurririk gabeko informazioaren fluxuak, ideiak, balio kulturalak, kapitala, ondasunak, zerbitzuak eta
|
jendea
gidatuko dira: hau da, globalizazioa.
|
|
|
nazioarteko superaberats kosmopolitak. Kanpo Alderdia bezalakoa izango dira heziketa handiko profesional kosmopolitak, bizitza bapoa eramaten duten profesional kosmopolitak, Lind ek aipatzen duen" goiko klasea", zu eta ni bezalako
|
jendea
.
|
|
|
Nazioarteko aberats handien interesa izango da gure klasea pozik eta neurri batean oparo mantentzea. Nazio Estatu partikular bakoitzaren klase politikoa izan dela sinesten duen
|
jendea
behar dutelako. Proletarioak lasai mantentzeko, superaberatsek jarraituko dute politika nazionala egun batean aldatuko delako ideia zabaltzen.
|
|
|
Orain, Die postnazionale Konstellation liburuan" solidaritate zibil mundiala" proposatu digu, globalizazioari aurre egiteko. Baina, zorionez,
|
jendea
ez da geratu Habermasen (Rawls, Nozick eta egia formalarenbeste profeten) zain. Intelektual akademikoek beren burutazio atzeratuak bota baino lehenago, benetako solidaritate zibil mundiala eraikitzen hasi da Seattle, Praga, Niza edo, hurbilago, 2001eko urtarrilean Brasilgo Porto Alegre hirian antolatutako lehenengo Munduko Gizarte Foroan.
|
|
2002
|
|
|
Bide batez, egunokaz Enrique Mugica Herzog-ek hitzez hitz errepikaturiko ideia. Jakin bagenekien euskaldunok irudimen handiko
|
jendea
ginena, baina hainbesteko. Ez daukatege ro merezimendu txikia gure arbasoek, hainbeste gezur eta hain modu sinesgarrian egindakoek.
|
|
|
Horrelakoak entzunda, gogoeta bi datozkit bat batean burura. Alde batetik eta lehenengo eta behin, ez dela egia PPko
|
jendea
, oro har, Euskal Herria ontzat jotzen duten jendea dela, abertzaleek ez bezala Espainiarekiko loturak apurtu gura ez arren. Ez dela egia, alegia, beren burua euskal herritartzat dutenik.
|
|
|
Horrelakoak entzunda, gogoeta bi datozkit bat batean burura. Alde batetik eta lehenengo eta behin, ez dela egia PPko jendea, oro har, Euskal Herria ontzat jotzen duten
|
jendea
dela, abertzaleek ez bezala Espainiarekiko loturak apurtu gura ez arren. Ez dela egia, alegia, beren burua euskal herritartzat dutenik.
|
|
|
ikasle kopuruagatik eta diru iturriek jarriko dituzten mugengatik. Baina zerbait txikia egiten bada, oso neketan konpetituko genuke, eta oso neketan erakarriko genuke kanpotik behar den jenderik hoberena. Zeren zerbait txikia egiten badugu, eta akademikoki hoberena ez den
|
jendea
ekartzeko gai ez bada unibertsitate hori, hortik sortutako unibertsitatea guztiz bigarren mailako zerbait izango baita. Eta ez nuke nahi nik bigarren mailako euskal unibertsitaterik.
|
|
|
Jakina, barne harremanetaneuskara nahiago nuke. Euskara eta nazioarteko hizkuntzaren bat, normalean ingelesa, menderatuko lukeen
|
jendea
. Ez ditugu ekarri nahi kanpotik ere ikasleak ala?
|
|
|
Bestetik, eta hauere azpimarratzekoa da, gaur egun eta hemen euskal unibertsitatea sortzeak eragin handia izango luke EHUn, kalterako, unibertsitate honetako irakasle eta ikasle batzuk (agian ez uste ditugun bezainbat) hara pasatzeko joera izango luketelako. Eta beldur naiz, hain zuzen ere, ideologia jakin bateko
|
jendea
pasatuko litzatekeela batez ere. Horrek, ghettotasun hori areagotu besterik ez luke egingo.
|
|
|
Egia da bestetik unibertsitatearen izaera ere aldatzen ari dela pixkanaka, eta formazioa ez dela gazte denboran bukatuko. Pixkanaka adineko
|
jendea
etorriko da unibertsitatera, formazioa eta hezkuntza bizi osoan iraungo duen zerbait izango baita. Baina, hain zuzen ere, uste dut horiek izango liratekeela azkenak euskal unibertsitatera etorrikoliratekeenak, besteak beste gazteen artean daudelako euskaldun gehienak.
|
|
|
Arabiar gizartea kultur sustraiei muzin egin gabe modernizatzeko eta ekonomikoki garatzeko saiakerarik ganorazkoenaren aurrean gaude. Proiektu hauen porrotak batere alternatibarik gabe utzi zuen arabiar
|
jendea
, pobreziaren ondorioz gero eta suminduago, Israelgo Estatuaren ezarpenagatik gero eta umiliatuago.
|
|
2003
|
|
|
Egunkari berria kalean da, eta sendo gainera. Badago sentsazioa horrelakoetan aurrera egiten ohi dela, produkzio betean jartzen dela
|
jendea
, eta halako saltoa emateko balio izaten ohi duela inarrosaldiak. Uste dut gure kultur mundu txikiak ere edan duela aurtengo gertaeretatik.
|
|
|
Uda honetan, suerte handia ukan dut saint Pierre et Miquelon uharteetara joateko, hango Kontseilu oroko rrak antolatu ikasketa bidaia baten bitartez. Nirekin batean, bazen ere ekonomia, turismoa eta prentsa ordezkatzen duten
|
jendea
.
|
|
|
Robotham antropologoak ireki duen bidetik, ezarritako konfigurazio politiko ekonomikoari teoriakalternatibabat proposatu lioke, eta alternatiba horrek
|
jendea
mobilizatzera bultzatu luke. (Ibid., 63 or.)
|
|
|
Urrunetakoen irudikapenak, hurbilekoen ikusteak bihurtzen dira. Aldi berean, etxeko
|
jendea
eta paisaia, lehen interesik ez zutenak, hautemapen literarioak bilakatzen dira. Testu kreazio prozesua ren jitea hartzen dizu bidaiatzeak.
|
|
|
Bada, ikasleen tipologian eta beharretan aldaketa esanguratsuak ari dira gertatzen. Emaitza akademikoak indartzeko, titulu bat eskuratzeko edota lan merkatuan aukerak ugaltzeko asmoz euskara ikastera zetorren jende multzo andana murriztu da, gizartean bestelako lehentasunak nagusitzen ari direnez edota beharrik antzematen ez dutenez euskara ikastera datorren
|
jendea
apaldu egin da. Horri guztiorri, belaunaldi helduek euskararen iraupena gazteagoen esku uztea, euskarazko ereduen bilakaera zein eragina (hezkuntza arautuan, euskarazko ereduek gora egiten duten heinean, gazteagoak diren ikasleen kopuruak beheranzko joera etengabea erakusten du) nola baita maisu maistren euskalduntze plangintzak edota sektore publikoa euskalduntzera bideratutako egitasmoek aspaldi goia jo ez ezik gainbehera datozela ere gaineratu genioke.
|
|
|
Labur labur ariko naiz, Jakin ek adierazitako lerro kopurura mugatuz, iritzi azalpen honetan. Hurbiletik ezagutzen dudan esparrua, irakasle
|
jendea
alfabetatu eta euskalduntzea alegia, izango dut aipagai: hogeitaka urte hauetan ikusi eta ikasi uste dudanaz eskainiko ditut hortaz, soil soilik, nire oharrak.
|
|
|
Eskola munduan zer gertatu den jakin nahi duenari, izan ere, zera azaldu behar zaio lehen lehenik: pauso handia egin dela zinez, mende laurden honetan, Euskal Autonomia Erkidegoko irakasle
|
jendea
alfabetatzen eta euskalduntzen. Gatozen, labur beharrez, portzentaje soiletara:
|
|
|
Ez da batere lan erraza: ez ordu gutxitan eskura liteke halako prest akuntzarik, ez irakastegiak daude hartarako osorik prest atuak, ez bere bideragarritasun ekonomikoa dago aurrezgarantizatua eta ez alderik aldeko plangintza zurrunaz (are gutxiago irakasle
|
jendea
hartara behartuz) ekin dakioke bide berritze horri. Ez da, berriro esan, lan erraz eta sinplea.
|
|
|
Batetik, ez dirudi euskararen aldeko bultzagile edo pizgarri aipagarririk gure artera agertu denik, horren lekuko talde informaletan (etxeetan eta lagunarteetan) euskararen erabilerak aurrera nabarmen egin ez izana, bai eta euskararen erabileraren normalizazioari buruzko iritziak epeldu izana ere. Hortaz, eragile berririk ez
|
jendea
euskalduntze alfabetatze mundura erakartzeko. Bestaldetik, euskaldundu eta alfabetatu beharreko lagun multzoa nabarmen murrizten ari da, euskaldunagoak baitatozkigu belaunaldi berriak.
|
|
|
Esango nuke ere, aipatu neurri eta neurpide horietaz baliatzen diren gehienak mugimenduan irakasle bezala gutxi jardundako
|
jendea
izan ohi dela. Beraz, giza ekintza bat era gizatar betean neurtzeko, garantia txiki samarraizan ohi duela
|
|
|
Frantziako iraultza arte
|
jendea
ez zen gerrarako mobilizatzen. Ordura arte, gerrak jauntxoen arteko
|
|
|
Demokrazia ren eraispena Egiturazko Doitze Progr ama baten azkartasun eta eraginkortasunez daramate aurrera. Enpresaglobalizazioaren egitasmoak Indiako biztanleen bizimodua hausten duen bitartean, neurri handiko pribatizazioek eta lan merkatuko" erreformek" bere lur eta lanpostuetatik kanporatzen dute
|
jendea
. Pobretutako ehunka nekazarik bere buruaz beste egiten dute pestizidak hartuz.
|
|
|
Guztietanba rrega rriena, Irakera demokrazia eramateko AEBetako gobernua ren konpromiso sakona. Diktaduratik edo ustelkeria ideologikotik askatzeko
|
jendea
hiltzea, jakina, AEBetako gobernua ren aspaldiko kirola da. Latinoamerikan inon baino hobeki dakite hori.
|
|
|
Proposamen hau onartu zen, eta ideia berriak eskatuko ditu manifestazio horien gaien inguruan. Izan ere,
|
jendea
ez da abstrakzioengatik ateratzen, helburu oso jakinengatik baizik. Nazioarteko Kontseiluaren zeregina izango da asmo horrentzat ideiak aurkitzea.
|
|
|
Baina oraingoan 70 lan bildu dituzte, eta jendeari gustatzen zaizkion erakusketa horietakoa antolatu dute. Beharbada ez ditu Madrilen Tizianorenak sortuko dituen jende ilarak eragingo, baina zalantzarik ez museo baten betebehar garrantzitsuena
|
jendea
bertara hurbiltzea dela. Eta hori behintzat lortuko dute Bartolome Bermejo eta beste hainbaten lanekin.
|
|
|
Eta hori behintzat lortuko dute Bartolome Bermejo eta beste hainbaten lanekin. XV eta XVI. mendeetako pinturak, gainera, badu
|
jendea
erakartzenduen aparteko zerbait. Beharbada, hainbeste zeresan eman duen ulergarritasuna, lan modernoei (garaikideei esan nahi dut) hain zaila egiten zaien ulergarritasun hori.
|
|
|
Pentsabide mailan elkar errespetatuz, euskal kultura alderdi politiko guztiek onartzea lorpen amesgarria litzateke nafar hizkuntzarentzat. Beldur naiz, halere, gazte
|
jendea
politikaz eta politikarien mundu iheslari labainaz aserik ez ote dagoen.
|
|
|
Beharbada ez dugu argi aditzera eman alderdi politiko bat instituzioak makurkeriaz erabiltzen ari dela nafar gizartea agreditzeko, honek maite duen hizkuntzari kalte egiten ari dela. Salaketa honek nafar
|
jendea
mugiarazteko indarra eduki behar luke. Baina gure salaketa indarrik gabekoa da, neutralizatua dago.
|
|
|
Josu Landak, bere aldetik, elkarrizketa batean onartu zuen" Del Olmo epaileak esaten dituenekin bat zetorren
|
jendea
bazen orain hamar urte. Baina gehienek aldatu egin dute iritzia", gero gehitzeko," Egunkaria k zituen ildo, eduki eta planteamendu beretik sortu litzateke berria" (Egune ro, ma rtxoak 16).
|
|
|
New Yorkera begira, hango etxe nagusiak erremedio ren bat jarriko duela pentsatuz, baina ikusiz aldi berean han ere gauzak ez doazela garai batean bezain ongi, eta Irailaren 11ko gertaera omnipresenteak gogoratuz, ikusiz gainera kosta egingo zaiela egoera horri buelta ematea. New Yorkeko Guggenheimentzat ere ez da urte ona izan 2002,
|
jendea
etxean lehen baino gehiago gelditzen omen da-eta.
|
|
2004
|
|
|
Gazteek ikusi dutela —gurasoak ikusi dituzte—pu tak! oihuka daitekeela lasai lasai, inpunitate osoz, eta
|
jendea
kanpora daitekeela giza taldeetatik inolako lotsarik gabe. Esan nahi dut gazteek ikusi eta entzun dutela pentsaera berekoak ez direnak baztertu daitezkeela.
|
|
|
Uxa! Autoritatearen lana aisago da,
|
jendea
otzanagoa da halakorik ez bada. Hemen goitik —goi agintaritzatik— mugatua datorkigu kulturak hartu behar duen dimentsioaren luze laburrera.
|
|
|
(...) Eta, azkenean, armada egonkorrak sortutako gastuak bakea gerra motz bat baino jasanezinagoa egiten duenez, hori da erasoen zioa(...). Horri zera gehitu behar zaio ezen
|
jendea
soldatapean edukitzeak, hil daitezen edo hil dezaten, esan nahi duela gizakia beste batek erabiltzen duela makina gisa —Estatuak—; ez datorrena bat gure baitan ditugun gizatasunaren eskubideekin.
|
|
|
Irudiarenmintzairan erabiltzen diren funtsezko metaforak edo baliabideak dira. Baina
|
jendea
zinemara doa jakin gabe eskailera bat ikusten duenean zer esan nahi duen. Esanahia bilatzen edo interpretatzen jakin genuke, baina eskolak ez digu biderik eman.
|
|
|
Kimuak eraginkorra izan bada, kalitatezko film laburrak barneratzeaz gain, zinema ezagutu eta maitatzen duen profesionalen eskuetan izan delako. Donostia Kulturako zinema ataleko
|
jendea
da hain zuzen Kimuak arrakastatsu bihurtu duena. Beste arrazoi bat, lehen aipatu bezala, film laburrak prestigioa ez izatea da.
|
|
|
Hiri handiaren gizarte bizitzan barneratzen da, haren funtzionamendua ulertzen saiatzen da, eta aurkitzen dituen alde ilunak ozenki salatzen. Hirian dena da zarata, arrabotsa; eta
|
jendea
, arraza, adin eta maila guztietako jendea nahasirik, batetik bestera doa korrika eta presaka (un monde d' agites), kale, metro eta autobusetan tinkatuak elkarri erreparatu gabe.
|
|
|
Hiri handiaren gizarte bizitzan barneratzen da, haren funtzionamendua ulertzen saiatzen da, eta aurkitzen dituen alde ilunak ozenki salatzen. Hirian dena da zarata, arrabotsa; eta jendea, arraza, adin eta maila guztietako
|
jendea
nahasirik, batetik bestera doa korrika eta presaka (un monde d' agites), kale, metro eta autobusetan tinkatuak elkarri erreparatu gabe.
|
|
|
Kaleetako eta bereziki metroko zurrunbiloak eta
|
jendea
ren joan etorri eroak poeta zorabiatzen du, bu rtxoratzen du. Izan ere Parisko lur azalaz baino gehiago lurrazpiko hiriaz hitz egiten digute Erdozaintziren idatziek; hainbat metro geltoki eta korridoretan zehar garamatza:
|
|
|
Orduko asmoak eta zurrumurruak ziren, prentsan ere ateratzen zirenak. Azkenean, Diputazioko Kulturaren inguruko
|
jendea
hartu nuen, Imanol Olaizola buru zela, eta Euskaltzaindiko Juan San Martin ere bai, eta beste pare bat diputatu, eta Italiara joan ginen, han zeuden telebista pirata pila ikustera. Zein kostu zuen ikustera, Diputazioaren eta Euskaltzaindiaren bidetik gindoazen.
|
|
|
1981ean Xabier Mendiguren Berezi artuk bi ikastaro antolatu zituen. Bikoizketako
|
jendea
Madrildik etorri zen. Xabier Elorriaga ere, gaur egun aktore lanetan dabilena, Bartzelonatik etorriarazi genuen eta gidaritza lanetan aritu zen.
|
|
|
U rte hauetan guztietan euskal kulturgintzaren garapenean politikak nolako eragina izan du frankismo bukaeratik aurrera? Beti egozten zaio politikari
|
jendea
banatzen duela.
|
|
|
Antzerkiko
|
jendea
bakarrik ez ginen biltzen, orduanArte Garaikideko Euskal Eskola ere sortu nahi zuen Jorge Oteizak. Eskultoreekin batera dantzakoak (Urbeltz) eta musikariak (Mikel Laboa) zebiltzan.
|
|
|
Haurtzaroko urte haietan euskaldun giroa ez zen erraza,
|
jendea
beldurrez bizi baitzen gerra bukatu berritan; etxe guztietan baziren hondamenak. Esate baterako, nire aita zazpi urte nituela ezagutu nuen Bilboko Larrinaga espetxean.
|
|
|
1979 La Voz de España orduko kazetak urriaren 6ko alean euskal telebistaren lehenengo ideiak eta asmoak kaleratu zituen. Ondo ren, garai hartan Iñaki Beobidek Gipuzkoako Diputazioko Kulturaren inguruko
|
jendea
hartu, eta Imanol Olaizola buru zela, eta Euskaltzaindiko Juan San Martinen laguntzaz, Italiara joan ziren hango telebistak ezagutzera, Diputazioaren eta Euskaltzaindiaren izenean.
|
|
|
Bitartean, susmopean bestelako komunikazio proiektu batzuk sortu dira ezker independentista ren inguruan; Ga ra egunkaria hegoaldean, LeJournal Ipar Euskal Herrian, bi errotatiba, astekariak... denetarik. Ezpata gainean, baina azpitik
|
jendea
burubela rrilanean. Ikus entzunezkoetan Egin irratiak suposatu zuenapustuaren tamainakorik baina ez da sumatzen oraindik, eta irrati frekuentzien panorama gero eta espainolago batean murgiltzen ari garen arren, ez dirudi Lakuatik ezer eskaintzeko prest daudenik.
|
|
|
Askok pentsatuko dute gaindituta dagoela jada kontu hau,
|
jendea
kontzientziatuta dagoela, ez dela gehiago hitz egin behar honi buruz, zaharkituta dagoela eztabaida hau. Atal honen hasieran agertzen diren hiru esaldiak 2004an bertan entzundakoak dira, hain zuzen.
|
|
|
Alde honetatik, esan behar da telebista handiek eguneko lau eta sei ordu bitartean ekoizten dituztela —telebista lokalen produkzio eredu klasikoa jarraituz: albistegiak eta mota ezberdinetako magazinak (kirolak, gizartegaiak, herriko
|
jendea
...) —, baina berezko produkzioarenmaila altuago hori kanpo produkzioaren ur askozaz sakonagoetan urtzen dela.
|
|
|
Galdera nagusiak aitaren batean ihardespen etsigarri hori hartu badu ere, biziki interesgarri gertatu da egun parea. Europako bazter askotariko
|
jendea
ezagutzeko aukera izan dugu, Irlanda, Eskozia, Gales, Danimarka, Suedia, Suomi, Latvia, Hungaria, Frisia, Hego Ti rol, Friuli, Italia, eta Katalunia. Eta mota askotarikoa gainera:
|
|
|
Hamar orduz hamasei ponentzia entzun ondoren halere izan zen
|
jendea
ezagutzeko aukerarik ostiralean. Bai eta larunbatean europar giroko iluntzean baxoerdia eskuan hartu eta Xiberuko kantaz zenbaiten gogoa liluratzeko ere.
|
|
2005
|
|
|
Antolatzaileak kexu dira. Berdin diola zein ekarri,
|
jendea
ez dela etxeko besaulkitik mugitzen. Zer da, alferkeria?
|
|
|
Bere erranetan, familia bretoi batek egoera ilegalean lagun euskaldunak hartu zituen etxean laguntasunez. Baina, legearen arabera, Toubonek gogorarazi zuenez, egoera ilegalean dauden pertsonak etxean, mahaian edo teilatupean hartzen dituen
|
jendea
jazar dezake legegileak. Kasu horretan euskaldunak ziren.
|
|
|
Benetan diot: ez dut nehor ezagutzen mundua eta munduko
|
jendea
hainbeste maite duenik, berezkoa duena hainbeste maiterik, aldi berean.
|
|
|
Niri bai. Ederra da
|
jendea
maitasunean ikustea. Jaungoikoari eskatzen diot, txikle baten antzera kiribilduta dauden gazte horiek, jarrai dezatela beren bizitza osoan maitasun horretan...
|
|
|
Jesuita sartu zara
|
jendea
Jaungoikoarengana eramateko. Niretzat batez ere euskal kulturaren inguruan dabiltzanei laguntzea izan da horretarako bidea.
|
|
|
Emakumea batez ere, oso laguna dut. Batzuetan egoerak eta inguruak bultzatzen du
|
jendea
gauza deitoragarriak egitera.
|
|
|
Giro oso adiskidetsua izaten da. Zazpi probintzietako
|
jendea
biltzen gara, norbe re euskalkiz mintzo dela. Huraxe bai egiazko Euskal Herri euskalduna!
|
|
|
Frantsesak dohain askotako
|
jendea
dira. Artistak eta alor askotan oso aurreratuak, zientzia kontuetan ere bai.
|
|
|
Nire lan nagusiak bi izaten dira: gure Counseling Centerean
|
jendea
hartu eta Fordham unibertsitatean lan egin.
|
|
|
New Yorken nire lagun polizia batek esaten zidan, bera sinetsirik zegoela nazio askori ez zaiela komeni droga libre egotea. Libre egonez gero, milaka eta milaka polizia, aduanako
|
jendea
eta beste brigada asko, lanik gabe geldituko liratekeela. Bestalde, bahitutako drogarekin eta ematen dituzten isunekin, Estatuek diru pila galantak irabazten dituztela.
|
|
|
Emakumeek goxatu egiten dute holako elkartzeetan. Lagunekin egotea,
|
jendea
rekin mintzatzea, pertsonaia famatuak ezagutzea... laket eta berezkoa dute. Gu baino lagun artekoagoak dira.
|
|
|
Eta Bilbon bizi naiz aspalditik. Oso maite dut Bilbo eta Bilboko
|
jendea
. Eibartarrak bezalakoxeak dira, adiskidetsuak eta bihotz zabalak.
|
|
|
Nire lekua apala da. egiten zuen bezala maitasunez eta egiaz hartu
|
jendea
, guztiei lagundu, ahal dudan neurrian, eta hil arte euskararen alde lan egin.
|
|
|
Berea: " Herrialde hau sentitzeko, ulertzeko, bereganatzeko eta interpretatzekoahalegin berezi bat egiten duen
|
jendea
da idazlea." Literatura hezkuntza da, literatura memoria da, eta hein batean, literatura oro da ikur nazionala. Baina literatura aisialdia eta merkatua ere bada, salerosketa merkantzia hutsa, gero eta gehiago gainera.
|
|
2006
|
|
|
munduko ezein estatu demokratikok ez luke onartuko baldintza horietan dokumentuak ez itzultzea, Unescok aipatzen duen legez. Kezka horrek profil oso ezberdinetako
|
jendea
ere batu zuen: historialariak, artxibozainak, kultur eragileak, politikariak, legelariak...
|
|
|
Gaztetxea espazio publiko bilakatu da, gogoeta eta eztabaidaren fabrika,
|
jendea
—asko, adin eta genero ezberdinetakoak— batzeko bilgune. Uda aurreko larunbat eta igande eguzkitsuetan, hondartza eta pilota partida, futbol mundial eta telebistak albo batera laga, eta Richard Stallman GNU eta software librearen sortzailea entzutera batu dira ehunka lagun batzuk.
|
|
|
Irlandaren kasua paradigmatikoa da, bere garaian Iparraldeko konterriei ez baitzitzaien iritzia eskatu Irlanda independentea osatzeko, ustez gehiengo batek Britainia Handiaren alde egiten zuelako. Hori egia izanda ere, iritzia ez eskatzeak inplikazioa murriztu zuen, eta
|
jendea
ez zen konprometiturik sentitu, horrek ekarri duen ondorio latzarekin. Honekin batera, gutxiengoen trataeraren eta autodeterminazio eskubidearen arteko harremana agertzen da.
|
|
|
Eta gazteok ez ziren asko, gutxiengo ttipia ziren Ikastetxe bakoitzean, erresistentzia eta ahalegin grinaren emaitza mugatu baina eragilea. Adina eta ausartzia lagun, berehala gora egingo zuen gazte
|
jendea
zen.
|
|
|
Lehenengoa egitearekin batera hasi zen
|
jendea
hurbiltzen.
|
|
|
Gogarte etxean ere neu nintzen tantum ergoak eta jotzen zituena. Gogo jardunak egitera etortzen zen
|
jendea
eta arratsaldean, ilunabar aldera, elizkizunak izaten zituzten. Ni, siestatik jaiki eta gogarte etxera joaten nintzen.
|
|
|
Bai, Naya taldea. Musika zaletasun handiko
|
jendea
ginen. Inork ez zekien musika, neuk izan ezik.
|
|
|
Eta batean eta bestean jo genuen, harik eta zera asmatu genuen arte: " Gu ibili beharrean, etor dadila
|
jendea
gu gauden lekura". Diskoteka sortu genuen; berez, dantzalekua, zuzenean jotzen zuen eta orkestrak.
|
|
|
A ze animoa eman zidan lanean hasteko! Baina ikastaroa oso ondo joan zen,
|
jendea
oso gustura gelditu zen, eta astea amaitu genuenean, gizon hari esan nion: " Todos los vascos son mejores que yo", eta besarkada bat eman zidan.
|
|
|
" Zain dago ama, zain aita...". Kantu hura zabaldu egin zen eta, gogoratzen naiz, Aberri Egun batean, Iruñean,
|
jendea
tabernan hura kantatzen. Ni, bertan, eta harrituta!
|
|
|
Bai, eta han dago eskola, Xirula Mirula eskola. Kansenia eta bertako
|
jendea
ezagutu genuen, nola kantatzen zuten ikusi genuen eta bigarren bidaia bat ere egin genuen. Grabatzeko behar ziren tramankulu guztiak hartu eta han bertan egin genuen Kansenia koralez koral diskoa.
|
|
|
Zer egingo diogu, bada! Baina
|
jendea
ere ez da tontoa eta badaki, jendeak badaki.
|
|
|
Zarautzen errazago izan da euskara ikastea erdara ikastea baino. Gaztela herritik
|
jendea
etorri eta euskaraz ikasi zuen. Villaherreros de Palencia herriaren izena gogoan daukat oraindik.
|
|
2007
|
|
|
Nork jasoko du" Yakin"? Nolako
|
jendea
da: ikasia ala arrunta?
|
|
|
" teknika eta kultura itzak euskeraz sortu bear ditugu, edo kanpokoak ere onartu?". Anekdota gisa gomuta daiteke, joera berriaren etsai amorratuenak (kalean, ez jakinlarien artean), beti ez eleganteak, EAJ PNVko edo inguruko
|
jendea
izan dela. Jose Antonio Agirre lehendakariak, ordea, honela erantzun dio inkestari bere eskuko letraz:
|