|
2000
|
|
|
Ehun bat herritarren partaidetza izaten dute eta gero eta herri gehiagok prestatzen dute euren muntaia dramatikoa (umorezkoa, historikoa, musikala...). Bide hori bultzatzea oso garrantzitsua litzateke ikusleak antzerkia
|
ikusten
ohitu eta antzokietara hurbil daitezen. j
|
|
|
Salbatore Mitxelenak irudimenez egin zion elkarrizketa zirraragarri hartan, Unamunok beste mundutik euskara berpizten
|
ikusten
zuen atseginez. Nik ere uste dut bilbotar argia, edonon delarik ere, pozik dagokeela bere obretarik bi berak bere gaztaroan bultzatu zuen hizkuntzan argitaraturik12 eta UPV/ Euskal Herriko Unibertsitatean honezkero enborreko irakasgaien% 50 euskaraz ematen direla ikustean, mintzaira hori, bere kritika zorrotzei esker, hirugarren milurtekoaren hasieran, jakite hegoek igoa, jadanik kultur hizkuntza izateraino heldurik.
|
|
|
Arazoa baina, honetan datza: ez dela garbi
|
ikusten
zer arrazoiz galarazi behar zaion herri edo hizkuntza bati gainerako guztiek darabiltzaten baliabideak eskuratzea.
|
|
|
Ez al zuen jabearen begiak gizentzen behia? Eta alderaketaren zabarra barka diezadazuen, oroitaraziko dizuet maitemindua beti" itsuturik" dagoela, alegia, ez duela besteek bezala
|
ikusten
. Edo ez duela ikusi beharrik," lanbroak izkutatzen dizkionean" maite ditu poetak gure bazterrak.
|
|
|
Brecht-ek antzerkirako gomendatzen zuen urruntasun efektuaren antzekoa lortzen du Arregik poemen geografia urrunean edo iraganean kokatzen duelarik. Irakurleak eszenario batean
|
ikusten
du poema, eta irakurtzen duena kronika objektibo bat dela uste du. Gero hasiko da kodeak interpretatzen, exotismoaren lilura pasatakoan.
|
|
|
Eskerrik asko, poeta lagunok. Zuen malkoari esker daukagu gure maluren eta pozen berri; gure begian
|
ikusten
jakin izan duzuen zuen malkoari esker gure samin pertsonalak gozatu dizkiguzue; negar egiteko beldur ez zaretelako ikasi dugu kantatzen gure saudade kolektiboa, gure fado nazionala: " Nesta vida desvairada, ser felizecoisa pouca." j
|
|
|
Bitxia gertatu arren, esan dezakegu mende hasieran gertatzen zen bezala, gaur egun ere publizitateak zabaltzen duela orrialdea, mantxetaren gainean azaltzen delarik. Publizitateak erabili behar duen eremua ez dago oso definiturik, eta batzuetan informazioarekin nahastuta agertzen zaigu bakoitzaren mugak argi
|
ikusten
ez direlako.
|
|
|
Neurri hauen helburuetariko bat gizabanakoari bizimodu onaren aukera ahalbidetzea da. Izan ere, jokabide hori hartuz gero, bere nortasuna eraikitzeko ezinbestekoa den kultura babesturik
|
ikusten
duen gizabanakoa sendotuagorik sentituko da bere autokonfiantza, autoerrespetu eta autoestimuari dagokienean. Ni-arekin harreman praktikoan sartzeko hiru modu hauek (Honneth, 1995) gainerako gizartekideengandik jasotako errekonozimenduarekin (edo errekonozimendu faltarekin) elkarloturik daude.
|
|
|
Liberalismoaren zenbait irakurketen arabera, goian egindako gizabanakoaren deskribapen ontologikoan akats eta hutsune bat baino gehiago dago. Kritiko hauen arabera (Sandel, 1982; Taylor, 1993, 1997), liberalismoak gizakiak beraien bizimodu onaren ikuskera eta bizi plangintza osatzeko autoaskiak balira bezala
|
ikusten
ditu. Gizakiaren nortasuna, hala nola honi estuki itsatsia dagoen izaera soziala, natura egoera metaforiko, imajinario batetik (Hobbes, Locke) zein" jatorrizko egoera" batetik (Rawls) ex nihi lo sortzen da.
|
|
|
1936 eta 1937 urteetan Frantziako Gobernupean zeuden lurraldeetara 120.000 euskal errefuxiatu heldu zirela kalkulatu da. Jakina denez, horien artean militarrek begi onez
|
ikusten
ez zituzten intelektual eta artista asko zeuden, besteak beste, Pio Baroja, Rafael Picavea, Isidoro de Fagoaga edo Jose Miguel de Barandiaranen mailako pertsonalitateak. Horrelako kolektiboen garrantzia azaltzeko, esan daiteke, ihes egiten zutenen artean hainbeste kazetari zeudenez, 1939 urtean Donibane Lohizuneko Argizabal baitan ospe handia lortuko zuen" kazetarien errepublika" deritzona sortu zela, hau da, hedabideekin lotura zuzena zeukaten zenbait pertsonek antolatutakoa.
|
|
|
Era horretan, iheslarien aldeko giroa sortu beharrean, hauen aurkako jarrera zabaldu zen orokorrean, sektore batzuek etsai bezala
|
ikusten
baitzituzten hauek. Hori izan zen, erran baterako, Eskualduna() Donibane Lohizuneko aldizkari kontserbadoreak egin zuen kanpainaren kasua; aldizkari honek
|
|
|
Behin Euskal Gobernua abian jarrita eta Parisko Marceau Ibilbidearen Delegazioa izendatuz gero, Euzko Deya jaio zen. Une hartan, instituzio jaioberrien ekimenak zabaltzeko asmoz, prentsa organo baten beharra
|
ikusten
zen. Horrela onartzen zen lehenengo zenbakian, agur moduan argitara eman zen editorialean," Aqm estamos/ Nous voici":
|
|
|
Hastiatua, leihora hurbiltzen zara eta handik, urrunera, haitz bat
|
ikusten
duzu eta haren gibelean eguzkia astiro ezkutatzen, prezisio suharrez.
|
|
|
Konturatu zarete naturaren erreferentzia errepikatu egiten dela, nolabait ere, irakurri dizkizuedan poema zatietan: Berrizbeitiak haizearen fereka inbisiblea
|
ikusten
du fago, ezki, zumar, platanoetan; Aranbarrik errekaldetik itsasora ekarri du lizarra, edo itsasoa lizarraren bihotzera; zu eta ni hosto inutilen parekoak garela diosku, Prevert en oihartzunez; Urretabizkaiak ezin du jakin arbolak bizirik dauden ere, zu baten aiduru malenkoniatsuan dagoelarik...
|
|
|
Ohi bezala, pesimista samar, halakoxea naiz eta. Askoz aurreratuago
|
ikusten
ditudala katalanak eta galegoak, horixe bota nuen.
|
|
|
Horrela, Va sconia aldizkariko aleetan Unibertsitateko zenbait irakaslek zuzenduriko euskal historia garaikideari buruzko bibliografia bat argitaratzen da. Ekimen hori beste zenbait arlotan ere burutu nahi izanez gero, une honetan hori egiteko gauza izan litekeela
|
ikusten
dudan elkarte bakarra Eusko Ikaskuntza da, EIren sail ezberdinak hain zuzen. Hemen ere informatikak eskaintzen digu laguntza handia behar beharrezkoa den espezializazioa lortzeko, Jon Bilbaok planteaBiblinleka tzen zuen osotasunari uko egin gabe.
|
|
|
Bestetik, nola ez, bideragarritasun azterketa zorrotzak argitu liguke zentro berri horiek sortzeko eta kudeatzeko beharrezko den dirutza nola lor daitekeen. Horrelako Biblioteka Nazionala baina deszentralizatua ongi gorpuztu nahi bada, eta baliabide ekonomiko oso handiak behar direnez gero, nik gai honetan
|
ikusten
dudan irtenbide bakarra diru publiko eta pribatuaren arteko elkarlana da.
|
|
|
Menturaz, aldatzekoa izango litzateke egiletzaren lan modua. Taldea
|
ikusten
dut nik hor ezinbesteko, talde lana baita, ene aburuz, egungo Euskal Herriak bibliografia kontuetan behar duena. Talde lana, baliabide teknikoez ondo hornitua.
|
|
|
Horrexegatik
|
ikusten
diotnorhorri aldarte bikoitza edo aurpegi osterantzekoa: egileak batetik eta sustatzaileak (eta sostengatzaileak) bestetik.
|
|
|
Bestelakoa, aldiz, une honetan proiektu hori egingarri den. Sakabanatze larregi
|
ikusten
dut nik hor, erakunde eta norbanako franko dabilelako tira tiraka, nork bere buruari eutsi nahian, azkenean ere ea hortik zerbait bideratzen duen.
|
|
|
Kultura Sailak, gizarte esparru guztietan liburutegien fondo eta bildumen berri ematea, batez ere ikerketa alorrari dagokionez, ezinbestekoa
|
ikusten
du. Hori dela eta, behar beharrezkotzat jotzen da informaziorako multimedia sistema bat eratzea, euskarri informatikoez baliatuz, aipatutako fondoetara iristeko modua errazagoa izan dadin.
|
|
|
Telekomunikazio sareen gizarteratze eta komertzializazioaren inguruan informazio ugari sortu zen teknologia berri hauek liburutegietan izango zuten eragina zela eta. Positiboki
|
ikusten
zen gaia, eta antolakuntza oinarrian jarriz, informazioa eskuratzeko modu zabal bezala liburutegia ikusten zen. Horrela, liburutegi eredu berri honek informazio kopuru adierazgarri, zehatz, fidagarri eta handiago bat eskuratuko luke.
|
|
|
Telekomunikazio sareen gizarteratze eta komertzializazioaren inguruan informazio ugari sortu zen teknologia berri hauek liburutegietan izango zuten eragina zela eta. Positiboki ikusten zen gaia, eta antolakuntza oinarrian jarriz, informazioa eskuratzeko modu zabal bezala liburutegia
|
ikusten
zen. Horrela, liburutegi eredu berri honek informazio kopuru adierazgarri, zehatz, fidagarri eta handiago bat eskuratuko luke.
|
|
|
Honi guztiari dokumentuen beste berezitasun batzuk gehitu behar dizkiogu. Dokumentuak konposatuak (erabiltzailearentzat dokumentu bakar bat dena, dokumentu txikiagoz osatzen da, eta momentu batean dokumentu hori sortzeko elkartu egiten dira, pantailan
|
ikusten
dugun hori sortzeko), banatuak (dokumentua osatzen duten fitxero ezberdinak, memoria unitate bakar batean edo memoria unitate ezberdinetan egon daitezke, ordenagailu bakar batean edo ezberdinetan, sare batean edo sare ezberdinetan) edo/ eta dinamikoak (dokumentu bat osatzen duten fitxeroak alda daitezke, informazioa eguneratzen adibidez, eta beti ez dira aldaketa hauen fitxero historikoak gordetz... Era berean, dokumentu elektronikoek bi berezitasun dituzte:
|
|
|
Bestalde, erregistroak deskargatuz edo kopiatuz egiten den kopia bidezko katalogazioa gero eta gehiago
|
ikusten
da. Gure liburutegietako langile falta dela eta, maiz baleko irtenbidea izan daiteke hau, nahiz eta katalogazio lana neurri batean horrela egiteak ez duen izan behar langile faltagatik, baizik eta lana hobeto egin nahi izateagatik.
|
|
|
Haiek garai hartako PSOEko kideen antsiak! Eta orain, urteren bueltan, sexu eszena esplizituak
|
ikusten
omen direlako, erakusketa itxiarazi egin dute orduko askatasunaren defendatzaileen oinordekoek.
|
|
|
Zenbat balio ote du koadro honek? Zenbat ordainduko ote luke Juan Alberto Belloch ek Davidek Goliath hil zueneko unea interpretatuz Caravaggioren eskuetatik ateratako koadro hau etxeko egongelaren erdian jartzeko, burua moztu berria duen santua eta Belloch bera igoal igoalak direla
|
ikusten
duenean?
|
|
|
Artearen hizkuntza unibertsala izango da, konforme, baina hizkuntza hori erabiliz sortzen diren komunikazioak anitzak dira. Caravaggiok bere koadroak
|
ikusten
ditugun guztiekin eta bakoitzarekin hitz egiten du, eta gurekin lortzen duen komunikazioa ez da, noski, orain ehun urteko gure aurrekoekin lortzen zuenaren parekoa. Zerbaitegatik gara gu gaurkoak.
|
|
|
erakusketari atera zekizkion etekinek bakarrik esplika ez zezaketen ilusioa (dena esateko, esan dezadan handik hamabost egunera Palomo Linares espainiar toreroaren erakusketa eskegi zuela bere galerian, Marina Dankoren hainbat lanekin batera, eta batzuek ulertzen ez badugu ere, jende ugari hurbildu zitzaiola). Baina edonola ere, ilusio hori behin eta berriro nabaritzen da artearen inguruan gauza apalak egiten saiatzen direnen artean, eta nonbait urrutitik
|
ikusten
bada, Lizarrako museo txiki batean gertatzen da hori. Izatez arabarra baina bizitza erdia Nafarroan eman zuen Gustavo de Maeztu pintorearen izena daraman museoan.
|
|
|
Nolako ote? Zer
|
ikusten
da ba. Hain kontu gutxi, Gerhard Bahr, Legazpiko semea, uniforme nazia jantzita duela, Hitlerren erretratu ofiziala atzean duelarik...
|
|
|
Euskal Aditza neuk
|
ikusten
dedanez. 24 zk. (1967), 59
|
|
|
ALDAPEKO Idazki agiri bati erantzunaz(" Aurraitz" ene adiskide onari, biotzez) 15 zk. (1961), 16 Zubiartea’ri. 17 zk. (1964), 26 Zubiarteari. 18 zk. (1965), 63 Axmutil i erantzun agiria. 20 zk. (1965), 28" Axmutil" Jaunari nere azken hitza. 23 zk. (1966), 60 Euskal Aditza neuk
|
ikusten
dedanez. 24 zk. (1967), 59
|
|
2001
|
|
|
Baina hiru euskaldunak taulen gainean agertzen zirelarik erlijiozko isiltasuna zen nagusi, nonbaiteko hitzak eta soinuak ulertzeko asmoz, eta bururatzean kartsutasun handiz txalotzen zituzten. Ibragimov taldearen gidariak antzekotasunak
|
ikusten
ditu bere herria ren eta Euskal Herria ren artean: artzainen kantak, jendeen zintzotasuna, ha rreman lasaiak, eta ongi bizitzeko gustua.
|
|
|
Ez da soilik izan azpiegitura kontua, ikuspegieta egitura aldaketak ere ekarri ditu. Urrun eta eskuragaitz
|
ikusten
ziren jardun batzuk bideragarri bilakatu ditu, Hiztek graduondoko ikastaro bikaina adibidez. Unibertsitate mailako irakaskuntzan euskarazko eskaintza aberastu eta sendotzeko bideak baditu egun UEUk, euskal unibertsitarioen topagune eta euskal unibertsitatearen eragile benetakoa izateko.
|
|
|
Balizko mundu bat kontatu diegu eta mundu erreala ez da margoztutakoa bezalakoa. Indarkeria politikoaren erromantizismoa entzun dute etxean (gurasoek grisen aurretik korrika aritzen zireneko hura) eta kalean
|
ikusten
duten bortizkeria politikoa ez da, dagoeneko, batere erromantikoa. Beste nonbait esan dut" belaunaldi mutantea" sortu dugula, sortzaile berriei idealez mintzatu zaielako, aurrekoen ilusioaz blaituriko diskurtsoa jaso dutelako, baina ez zaielako eredu argirik eman, ezta ilusionatzeko egoerarik eskaini ere.
|
|
|
Pintura, eskultura eta grabatua nahastu egiten diren bezalaxe, literaturan ere nahastu egiten dira —gero eta gehiago nahastu ere— narratiba, poesia eta saiakera. Egileak bere burua behartuta
|
ikusten
du hausnarketa egitera, eta beharrizanak bultzatuta, genero askoren metaketa den genero berri bati ekin dio, aforismoa deitu, rapsodia deitu edo saiakera arina deitu. Edonola dela ere, flashak dira, espiritu pentsalariaren garrasi txikiak, laguntza dei kamuflatuak, itotzear dagoenaren arnas bafadak.
|
|
|
Egia esan behar badut, niri orduan animo gehiago eman zidaten erdaldunek, euskaldunek baino. Hauek, izan ere, garbizalekeria artean ere indarrean zegoenez, bertsoen euskara mordoiloa ez zuten begi onez
|
ikusten
. Halakoei erantzuna ematen diet nire lehenengo hitzaldian; 1956an Arantzazun eman nuen hartan.
|
|
|
Berotasun eta bizitasun aldetik galdu egingo dute horrela sermoiek; baina askoz garbiago, zehatzago eta laburrago hitz egingo duzu. Hala, nik nire homilia esaten ari naizela, edo hobeto esateko irakurtzen ari naizela, jendea adi adi
|
ikusten
dut.
|
|
|
Baina liburuaren prosa guzia nire nirea da. Eta prosak,
|
ikusten
duzunez, orrialde gehiago betetzen ditu, askoz ere". Holakorik ez zutela pentsatu eta besterik gabe joan zen nire bisitari hori. Baina beren sail hori prestatu zuten eta eman ere bai.
|
|
|
Hemen,
|
ikusten
denez, denentzako lain dago kritika eta egurra. Zure kasuan, esaterako, zera dio batek baino gehiagok:
|
|
|
Eta, galdetzen hasita, zein genero ote du Zavalak berak gustukoen? Eta zer balio
|
ikusten
dio genero bakoitzari. Galdera horri, ordea, bere seme alabetan gustukoena zein duen esan dezala eskatzen zaion gurasoaren gisan erantzun dio (aita) Zavalak:
|
|
|
Bestela ez nituzke egingo. Eta balio berdintsua
|
ikusten
diet: arbola beraren adarrak baitira; herri literaturaren emaitzak denak ere.
|
|
|
Zuk, ordea, ez dakit teoria gorrotatzen duzun, ala teoria egiteko joerari eutsi egiten diozun. Bildu dituzunak bilduta, ez al duzu
|
ikusten
corpus hori aztertu eta arrasto teoriko batzuk ateratzeko premiarik?
|
|
|
Zuk bildutako esaera zaharren bilduma berria dani re libururik kuttunenetakoa. Nik behintzat balio literario handia
|
ikusten
diot liburu horri (ere). Nola juzgatzen duzu zuk zeuk bildutako materialen literaturtasuna (gene ro ka)?
|
|
|
Ez daukazu artxiboproiekturik egiterik. Ez duzuartxibo hori denborarekin hartuko duen osotasunean
|
ikusten
. Horregatik, nirea ez da artxiboa, karpeta pila bat baizik.
|
|
|
Izan, ordea, uste baino eskasagoak dira, tamalez, gaur egun. Lanerako kemena nortasun kontua ere izan liteke, baina gaia zinez maitea behar du izan, hainbeste urtetan etengabe haren jiran jarduteko. Zer
|
ikusten
ote du, bada, aita Zavalak herri literaturan, hartaz horrela maite etalanmintzeko?
|
|
|
Tolosa izan ez balitz, ni ez nintzen bertso biltzen hasiko. Txikitandik
|
ikusten
bainituen nik Tolosan bertsopaper saltzaileak. Eskolapioetatik etxera bazkaltzera nindoala, bat edo beste han izaten zen kantari larunbatetan, merkatu eguna egun horrekinizaten da eta.
|
|
|
Gertuan genuen, izan ere, ikastetxe hori. Hango jolastokia etxeko leihoetatik
|
ikusten
genuen.
|
|
|
San gabrielen eskua, goiangeruarena, bai, eta mahomaprofeta ren beraren oin arrastoa. Begiak atera beharrean eta lepoa ondo luzatuta ahaleginak eta bi egin nituen zerbait ikusiko nuelakoan, edo imaginazioaren laguntzaz, zerbait irudikatuko nuelakoan, baina harri handi bat besterik ez nuen
|
ikusten
nik han. Harria baino gehiago, haitz handi bat, mila urtetik gora toki hartan zegoen haitza.
|
|
|
Gertakari historiko hainbatek izaten du bertute hori, mundua aldatzearena, batzuetan urteak behar izaten dira aldaketa horietaz jabetzeko (Daviden tenplua suntsiaraztea erromatarrentzat gerra ekintza ziztrin bat ez zen izango beharbada, juduen matxinada zapaltzeko ekintzatxo bat, baina oraindik ere ematen du zeresana), eta irailaren 11n garai berri bat zabaldu dela uste dut nik ere. Beste kontu bat izango da zertan gelditzen den garai berria eta nora eramango gaituen, baina etorkizuna izarretan irakurtzea lortzen dutenen esku bakarrik dago hori jakitea, zientzia maite dugunok izarretan astronomiaren ikerketaobjektua
|
ikusten
baitugu, hainbeste jakintsu arabiar eta mundu osokoen jakin minak bultzaturik, eta, tarteka, poesia izpiren bat edo beste.
|
|
|
Egindako ikerlanetan euskara bigarren mailako hizkuntzatzat jotzen dutela adierazten digute euskal gaztetxoek. Balorapen hori, alabaina, zeharo ulerg arria da helduen munduan eta gizarteko sektore gehienetan —ba ita aitzindari eta erakargarrienetan ere— gaztetxoekegunerozein (zeintzuk) hizkuntza
|
ikusten
duten kontuanha rtzen badugu. Gauzak horrela, argi dago euskarak ezin duela erabateko erakargarritasunik izan, eta hiztun berriakeuskaran biltzeko arazoa euskarak eta erdarek gizartean dituzten ospe eta distira ezberdinetan datzala (estatu s a); ez erabiltzen den euskararen kalitatean (co rpusa).
|
|
|
Eta kulturarekin batera, berea duen bigarren betebeharrean ere, hizkuntz politikari dagokionean ere, zer egingo ote duen jakitea ez da erraza, baina niri behintzat, nondik datorren ikusita, itxaropen apur bat piztu zait. Hala ere —zilegi bekit transgresio koxkor hau— ezin dut burutik kendu, Euskaltzaindiaren eraginez, edo akademiaren erabakiak gizarteratzeaz arduratzen direnen eraginez, nire burua askotan eta askotan analfabeto gisa
|
ikusten
dudala euskaraz, ez dakidala ziur zuzen idazten dudan, ez ditudala ulertzen hainbat eta hainbat erabaki, eta iruditzen zaidala, gainera, ez naizela honetan bakarra. Akademiak, nolabait, alde batera utzi duela hiztunekiko konpromisoa, eta gure hizkuntzse gu rtasuna kolokan dagoela.
|
|
|
Alegia, zergatik eta zertarako hizkuntz politika bat? Artetak berak ez dio burubiderik
|
ikusten
, espreski aipatzen dituen kasu gutxi batzuetan salbu.
|
|
|
batzuek ez dute elebitasunik nahi. Beste batzuek bai, elebitasunaren hipotesian
|
ikusten
dute etorkizuneko gizartea. Nik ikusten ez dudana da, elebitasunerako mekanismoak indarrean jarri gabe, hizkuntz desoreka erremediatzeko biderik jarri gabe, nola irits gaitezkeen inoiz elebitasunaren paradisu horretan bizitzera, hizkuntz aukera berdin eta harmoniatsuan.
|
|
|
Beste batzuek bai, elebitasunaren hipotesian ikusten dute etorkizuneko gizartea. Nik
|
ikusten
ez dudana da, elebitasunerako mekanismoak indarrean jarri gabe, hizkuntz desoreka erremediatzeko biderik jarri gabe, nola irits gaitezkeen inoiz elebitasunaren paradisu horretan bizitzera, hizkuntz aukera berdin eta harmoniatsuan. Ez dakit.
|
|
|
Nazio handietako aztertzaileek eman ohi dituzte honelako definizioak. Eta berehala
|
ikusten
da gero ez direla neutroak, nola kutsatzen dituzten negatiboki" identitatea"," etnia"," historia" etab. Identitateari aurrez aurre jartzen zaizkio komunikazioa, mestizajea, gizarte moderno ireki eta anitza. Etnia kontzeptuak gehiegi gogoratzen du arraza, tribua, iragana, arbasoak, eta aurrez aurre jartzen zaizkio modernitatea, gizarte zibikoa.
|
|
|
Iritziak dira, salakuntzak dira, baina frogak? Ez da horien beharrik,
|
ikusten
denez.
|
|
|
Irakurriz gero ez dut
|
ikusten
nik zertan hausten duen Plan honek aurreko adostasuna. Ta rtean arrazoi estralinguistikoak daudela esango nuke.
|
|
|
Hizkuntzaren inguruan mugitzen diren gehientxoenak nahikoa librean dabiltzala esango nuke. Seguruenik bilketa honetan gehien aipatzen dudana Aurelio Arteta da, eta ez dut
|
ikusten
hau inorenmorroi. Gehiago ikusten dut grina erlijiosoz beteriko misiolari baten antzera, nafar infidelak konbertitzen.
|
|
|
Seguruenik bilketa honetan gehien aipatzen dudana Aurelio Arteta da, eta ez dut ikusten hau inorenmorroi. Gehiago
|
ikusten
dut grina erlijiosoz beteriko misiolari baten antzera, nafar infidelak konbertitzen.
|
|
|
Badakit garrantzitsua dela euskararentzat alor berriak irabaztea, baina euskarari irabazi dizkiogun alor batzuetan nola dihardugun ikusita duda egiten dut mesederik egiten ari ote gatzaizkion geure buruari. Neurri politiko zehatzetan sartu gabe, irizpide nagusietan
|
ikusten
dut nik okerrik handiena. Kontua ez baita, nire ustez, euskarari alorrak irabaztea eta alor horien luze zabalakuantifikatzea.
|
|
|
Seguru al gaude hori dela gazteei komeni zaiena? Nik, egia esan, paradigmez lepo eginda
|
ikusten
ditut, paradigmoz zer egin ez dakitela, ordea, batere gatzik gabeko jardunean. Eredu hori da gero gure erakundeen esku dauden hedabideetan azaltzen dena:
|
|
|
euskal senaren eta erroen ukazioa dakarrena, hain justu. Hor
|
ikusten
dute espainiazaleek arriskua, hizkuntzaren eta kult uraren indartzearen ondorioz nafar gizartea hautu politiko euskaltzalea egiten hastea etorkizun ertain edo luzean.
|
|
|
Beraz, bizi dugun gatazka politiko latz honetan, unionistek EAEko botere politikoa eskuratzeko egokiera
|
ikusten
dutenean, euskara arma politiko egokia da abertzaletasunaren kontra egiteko. Animaliek gernuarekin markatzen dute beren lurraldea, alderdi estatalistak euskararen inposizioaren beldurra, besteak beste, usatzen ari dira beren alorra markatzeko.
|
|
|
Arrazoiak bila daitezke, Kontseiluaren sorrerako gizartegiro guztiz bestelakoa, baliabide nagusiak eta indarrak normalizazioaren beste norabide batean ipintzera eraman duena (egoki deritzodana, bidenabar), eta gogoeta maila apalago batean jarri izana, esaterako. Beraz, Kontseiluak diskurtsoareneraberitzean ekarpe— nak egin ditzaketenak bildu eta zirikatu behar ditu eta beharrezkoak direnbaldintzak atondu, nekez
|
ikusten
baitut posible diskurtsobe rritzaile hori behar dugun lastertasunez berez sortzea.°
|
|
|
Desprestigio kanpaina hori, azken buruan, hizkuntzak daukan integrazio indarraren konstatazio amorratua renisla besterik ez da. Ez genuke ahantzi behar, ordea, egiazko euskalduntzeak eta integrazio sozialak nahitaez behar duten bakezko bizikidetasunaren lekuan zentzurik gabeko kale borroka, indarkeria eta ekintza terroristak praktikatzen, bultzatzen, txalotzen edota begi onegiz
|
ikusten
dituztenen jarrera itsuak ere difamazio kanpaina horretarako aitzakia ez gutxi ematen diela berez ere euskalgintzari herra nabarmena dioten horiei.
|
|
|
2. Oso eragin txarra, zalantzarik gabe. Zoritxarrez, euskaldunok ez dugu berton
|
ikusten
, entzuten eta irakurtzen direnmassmediagehienen kontrola, eta horiek beren gogara darabiltzaten gure etsaiek ongisko dakite hedabideok zern olako kaltea egin diezaguketen.
|
|
|
Ez dut epe laburrera zerbait lortzea erraza
|
ikusten
, baina erabat garrantzitsua iruditzen zait nazioartean egin beharreko lana. Europan, batik bat.
|
|
|
Erreforma garaian espainol proiektuak euskararen azaleratze indartsu bat espero zezakeen, instituzio berrien agintaritzatik etorriko zena, frankismoaren azken urteetan argi zegoelako herriarengan nahiko kontzientzia bazela horretarako. Euskal Herriko PSOEk berak ere hori nolabait onartu beharrean
|
ikusten
zuen bere burua euskararen aldeko sentimenduaren aurrean eta, beraz, berton eurenproiektu espainola kudeatzeari begira (Jauregi kasu, Kintanak duela gutxi kontatu digun legez) espainol kultura ez zabaltzeko euskara era guztietara indartzea onartu beharrean zeuden, hori euren proiektua manten zedin derrigorrezkoa ikusten zutelako, autodeterminazioa aldarrikatzea (PSE 78) bezala. Baina Madrilen bestelako erantzun bat ematean (Euskararen Legearen erreku rtsoa), Nafarroakokudeaketa euren eskuetan gelditzean eta Jaurlaritzaren bidea zehazten hasten denean, agerian gelditu zen ez zegoela erabateko hizkuntz apustu bat.
|
|
|
Erreforma garaian espainol proiektuak euskararen azaleratze indartsu bat espero zezakeen, instituzio berrien agintaritzatik etorriko zena, frankismoaren azken urteetan argi zegoelako herriarengan nahiko kontzientzia bazela horretarako. Euskal Herriko PSOEk berak ere hori nolabait onartu beharrean ikusten zuen bere burua euskararen aldeko sentimenduaren aurrean eta, beraz, berton eurenproiektu espainola kudeatzeari begira (Jauregi kasu, Kintanak duela gutxi kontatu digun legez) espainol kultura ez zabaltzeko euskara era guztietara indartzea onartu beharrean zeuden, hori euren proiektua manten zedin derrigorrezkoa
|
ikusten
zutelako, autodeterminazioa aldarrikatzea (PSE 78) bezala. Baina Madrilen bestelako erantzun bat ematean (Euskararen Legearen erreku rtsoa), Nafarroakokudeaketa euren eskuetan gelditzean eta Jaurlaritzaren bidea zehazten hasten denean, agerian gelditu zen ez zegoela erabateko hizkuntz apustu bat.
|
|
|
Partido Popular delakoa, hauteskundeetan lorturiko gehiengo erabatekoa baliatuz, Espainiaren berdefinitzea egiten ari da. Literatura zientifikoan autore gehienek deskribatzen duten uztarketa (hizkuntza, hezkuntza, identitatea, kultura, abertzaletasuna) Estatu espainoleko administrari berriek Hego Euskal Herrian ez dutela kontrolatzen
|
ikusten
hasiak dira, eta hori berbideratu egin nahi dute, Nafarroa eta Euskal Autonomi Erkidegoko instituzioetatik gizarteerakundeak eta administrazio publikoarenak kontrolatuz.
|
|
|
Lehen segmentua bigarrena baino txikiagoa da Hegoaldean, eta bere espektatibak indartuko eta bilduko dituen proiektu politiko biltzailerik ez du
|
ikusten
, sakabanatuta dago, noraezean eta lidertzarik gabe. EAJ EA eta Ezker Abertzalearen arteko aldea da horren lekuko.
|
|
|
Aurreko galderan azaldu dudanaren ildotik, uste dut etxe barruan ere (euskararen barruan ere, alegia), badugula zer zaindu eta zer zuzendua aski. Alde horretatik, azken aspaldiko erasooi
|
ikusten
diedan arriskurik handiena zera da: erasoak kanpotik datozkigula eta, duguntxo horrendefentsa numantikoan tematzea, geurearekiko ahalmen kritikoa galdurik.
|
|
|
Batetik astinaldiaren eragileak berak inolako eskrupulurik ez duelako euskararen kontra egiteko. Egun estatu espainiarrean boterean dagoen alderdiak ez du euskararen kontra disimuluekin aritzeko beharrik
|
ikusten
. Euskara herri baten izaeraren ikur nagusiulertzen duen momentutik, eta herri izate horri inolako lekurik ematen ez dion momentutik, euskarari ere mugak jartzea premiazko zeregintzat ulertzen du eta horren arabera ari da jokatzen.
|
|
|
Hau areagotu egiten da gainera euskara bera hainbat eta hainbat esparrutan, hezkuntzan, lan munduan... urratsak ematen ari dela
|
ikusten
duenean. Baina batez ere, gizartearen gehiengoak euskararen aldeko eta euskararen normalizazioaren aldeko apustu garbia egiten duela jabetu direnean.
|
|
|
Baina batez ere, gizartearen gehiengoak euskararen aldeko eta euskararen normalizazioaren aldeko apustu garbia egiten duela jabetu direnean. Euskarak bizirik diraueno, eta areago, aurrerapausoak ematen dituen bitartean, herri autogestionatu bat sortzeko arriskua
|
ikusten
dute, eta beldur eta kezka horren ondorio dira erasook.
|
|
|
Honela, beharrezkoa
|
ikusten
da sare baten ezarpena, zeinen sistemek hizkuntzaren jarraipena gizartea ren alor guztietan bermatzen duten. Berriro diot hizkuntzak komunikaziorako tresna eraginkorra izan behar duela, deskribatzea, aztertzea eta egituratzea eta harremanak egitea ahalbidetzen duen tresna.
|
|
|
3. Uste dut errealistak izan behar dugula eta onartu behar da Hizkuntz Politikak egun pairatzen duen egoera epe laburrera ez dela
|
ikusten
alda daitekeenik. Nafarroako legebiltzarrak gehiengo absolutuaz hizkuntz politikaren aldaketa hau berretsi du, beraz, nafarren gehiengoa ordezkatzen duen erabakia onartu behar da.
|
|
|
Estatu mailan" Decreto de Humanidades" delakoaren aurkezpen publikoa aprobetxatuz, Nafarroako Gobernuaren Lehendakariak argi eta garbi utzi du" Foru Komunitatearen errealitate sozial, politiko eta administratiboa (beraiek
|
ikusten
duten errealitatea, noski) islatuko ez dituzten testuliburuak" legez kanpo geldituko direla eta ez dituela onartuko.
|
|
|
Joko politikoaren menpekoa
|
ikusten
dut nik, hortaz, oraingoko honen sorburua. Helburua, aldiz, argi dago:
|
|
|
Eragina ren eraginez, komunikabideak
|
ikusten
ditut nik hor garrantzitsuenak. Irakaskuntza, hezkuntza... aipatzen dira galderetan.
|
|
|
Irakaskuntza, hezkuntza... aipatzen dira galderetan. Nik, hala ere, zabalagoa
|
ikusten
dut esparrua. Ari gara azken urteotan ekin eta ekin hezkuntza etairakas kuntza ren inguruan, gizartean bestelako alorrik ez balego bezalaxe.
|
|
|
3. Galdera horren erantzun egokiak euskalgintzarako irtenbide magikoa ekarriko luke. Panazea horiek asmatu ez direlakoan, orokorregi
|
ikusten
dut nik horren edukia eta laburrean mamituko dut.
|
|
|
1. Zerbait izaten hasi eta etorkizunari begira egoera" normaldu" bat amets egiten hasi garenean euskaldunok kultura eta hizkuntza bakarra ezarri nahi dituztenen erasoak indartzea ulergarria da, batez ere, pribilegiozko egoera bat kolokan jartzen hasi zaiela eta gerora oraindik hori areagotu egingo dela
|
ikusten
dutenen aldetik. Urte luzetan euskara mendekotasun egoeran ikusi dutenean, ez zuten benetan hartzen eta agian bigunenak aldekotasun faltsuzko adierazpenak egitera ere iristen ziren.
|
|
|
Bi pentsamendu eskola hauek, EEBBak itsasargia bezalakoarenak eta EEBBak gurutzatua bezalakoarenak, normal
|
ikusten
dute nazioarteko ordena global bat, demokrazian, komertzio librean eta nazioarteko zuzenbidean oinarriturik. Haatik, sistema hau inoiz existitu ez denez, maiz beste gizarteei utopikoa —bakuna ez esatearren— iruditu zaie oroipen hau.
|
|
|
Estrategia hau inperioaren muina da, Interneten irakur dezakegun moduan. 2000ko azaroan CIAk txosten bat jarri zuen sarean," Global Trends 2015: ADialogue About the Future With Nongovernment Experts" izenekoa5 National Intelligence Council erakundearen eskutik, txosten honetan esaten digute nola
|
ikusten
dituen EEBBen intelligentsia militarrak 2015 urteraino globalizazioaren estrategia eta ondorioak arlo desberdinetan, hala nola politikan, ekonomian, industrian, zientzian, teknologian, demografian, inform azioan. Txostenerako, hainbat aditu eta unibersitate erakunde intelektual bildu dira intelligentsia militarrare kin—ez da lehenengo aldia:
|
|
|
Era horretan, Marshall McLuhan en herri globala ere ailegatu zaigu. Baina orain
|
ikusten
dugu, McLuhanek baino garbiago, herri globalaren maizterra gizaki dimentsiobakarra (Herbert Marcuse) dela. Eta bere ideiak pentsamendu bakarrarenak dira.
|
|
|
Gaurko Reagan, Clinton eta edozein Bush ez dira gauza horrelakorik idazteko, baina maiz ez dugu berenkaskarkeria
|
ikusten
, teleteknologia eta prentsa ren bidez makilaturik baitago, batez ere hauteskunde mediatikoetan eta telebistaz emandako demokrazietan (gogora dezagun teknozientziak eta Internet munduak zerbaiterako balio dutela alderdi biko inperio estatubatuarrean).
|
|
|
Adibide gisa, nahikoa da iaz Tom Wolfe k EEBBetan plazaratutako saioa irakurtzea (Wolfe 2000). EEBBetako politika eta bizimoduan nazio" puritanoa"," errepresiboa"," intolerantea"," kapitalista" eta" faxista"
|
ikusten
duten" intelektualak" gogor eta gupidarik gabe kritikatu ditu Wolfek. Bere aburuz, EEBBetako hegemonia mundiala hain handia da ezen, bizirik iraunez gero, Alexandro Handiaren ametsa izango bailitzateke:
|
|
|
Hori dela eta, Susan Sontag, Noam Chomsky eta" kultur genozidio" estatubatuarra edota arraza zuriaren (WASPekoen) ideologia salatzen dutenak barrega rriutzi ditu Wolfek. Estrukturalismo, postestrukturalismo eta postmodernitatearen jarratzaileengan" marxismo rococoa"
|
ikusten
du, hau da, Frantziako kolonizazio kulturala, Michel Foucault eta Jacques Derrida-ren eskutik.
|
|
2002
|
|
|
Eta, hala ere, Elorriaga ez da ezaguna, ez du literatur aldizkaririk sortu, ez ditu hitzaldiak eman, ez du kultur sustatzaile lana egin, ez du egin nahi izan. Ez du
|
ikusten
hori egin beharra.
|
|
|
Unai Elorriagak ez du politikaz hitz egiten, ez du intelektualen papera onartzen, ez du literaturaren funtzioa
|
ikusten
. Ez du uste literaturak funtzioa izan behar duenik:
|
|
|
Hasiberrien artean entzuten dira, gero eta gehiago, kexuak, oinordetzanhartu duten literaturarengatik. Ez dute estrategikotasuna garbi
|
ikusten
, antza. Ez dituzte zuloak estali nahi.
|
|
|
• Euskara, enpresa alorrean, inbertsio bezala baino errentagarritasunik gabeko kostu gisa
|
ikusten
da oro har.
|
|
|
Gero eta irtenagoak, askatuagoak
|
ikusten
ditu Kortazarrek gurea bezalakoak prozesu horretan. Aukera argia egin du erromantizismoaren aldetik:
|
|
|
Irakasleek askotan ezin dute testurik egokiena gomendatu (inposatu) azken hamabost urtean arg itaratu diren liburu guztietatik dozena erdia baino ez dutelako irakurri (Durangon urtero plazaratzen den best sellera salbu). OraindikZe rgatik panpox etaHamase igarrenean aidanezira ku rrarazi egiten diete ikasleei (idazleen amorrurako, hauek
|
ikusten
baitute geroko lanak ez direla lehenak bezainbestemugitzen, hobeak izan arren), eta ez dakite berenikasleen kezkak islatzen dituzten liburu askotxo egon badagoela salgai, eta horietariko batzuk onak direla gainera.
|
|
|
Itzulpengintzan ere gutxi irakurtzearen ondorio latza
|
ikusten
dugu. Juan Garziak berriki argitaratu duen artikulu batean dioenez, eskarmentua garrantzi handikoa da itzultzailegaientzat.
|
|
|
Aldizkariari berezko balioa eta funtzioa ezagutzen dizkiote. Defendatzen dute ez dela gaztetasun pekatuaren emaitza eta, liburuaren funtzioa ukatu gabe, aldizkariari beste bertuteak
|
ikusten
dizkiote, hala nola, batere irakurzalea ez den merkatu batera eta adin segmento batera hurbiltzeko erraztasuna, idazle ezezagunei argitaratzeko aukera ematea, eta taldea sortzeko dinamika bultzatzea, liburuak nekez egin ditzakeen gauzak.
|
|
|
Gutariko asko ondo bizi gara, seguru samarra den sistema batean, eta aldaketak egiteko arrazoi gutxi ditugula pentsa dezakegu. Balitekeho rrela izatea, baina nik, hor, bi arazo
|
ikusten
ditut. Batetik, ezin utz dezaket alde batera euskal gizartea rekiko dugun erantzukizuna.
|
|
|
Horrez gain, beti uste izan dut unibertsitate elebidunak aukera anitz eta aberasgarriak eskaintzen dizkiela ikasleei. Baina lehenago aurkeztu ditudan arazo eta oztopoen zerrenda ikusita, gauzak ez ditut hain argi
|
ikusten
orain. Izan ere, euskara hizkuntza nagusia izango lukeen Campus edo unibertsitate gunearen ideiari ez deritzot, hasiera batean, gaizki, eta ez dut uste baztertu litzatekeen ideia denik; besterik izango ez balitz ere, unibertsitateak suspertzeko eta behar bezala aritzeko tresna gisa azter daiteke horrelako Campus baten ideia.
|