|
2008
|
|
|
Bertan, bi ideia garrantzitsu azpimarra daitezke. Batetik, Oteizak orduraino eginiko eskulturetan
|
ikusi
dugun ezaugarri espresiboa nabarmentzen zuen: «El artista busca la expresión de la realidad en que vive, del mundo al que pertenece y lucha, al mismo tiempo, por conquistar una realidad mejor».
|
|
|
Alde horretan San Agustin eta San Andres deituriko kultura primitiboen aztarnak aurki daitezke, batez ere animalia eta gizaki formak nahasten dituzten eskulturak. Oteizak
|
ikusi
eta aztertu nahi zuen nola garatu ziren aldi berean kulturen adierazpide sinbolikoak eta eskulturaren ezaugarri formalak gizarte primitibo horietan, zeren, aurreko testuetan zioen bezala, kulturaren oinarriak arteak sortzen eta berritzen dituen mitoen bitartez sendotzen baitira. Ikerketa horien emaitzak 1948an Bilbora itzuli ondoren plazaratu zituen, 1952an Madrilen argitaratu zen Interpretacion estetica de la estatuaria megalitica americana testuan, Oteizak argitaratutako lehen liburuan17 Liburu hori, Quousque tandem?! en modura, zati ezberdinez osatu arren, osotasun bat bezala uler daiteke.
|
|
|
Estetika horrek mistikoetatik eta teologia ezkorretik jasotzen zuen eragin zuzena eta, bereziki, Quousque tandem?! en azaltzen zuen bezala, Gurutzeko Joan Deunaren lanetatik20 Horregatik, huts horretan arte hizkuntzak eta behar espiritual eta erlijiosoek aldi berean soluzio berbera, bakarra aurkitzen zuten, Huts horren sinboloaren bidez artea eta erlijioa uztartuz. Espazio huts horretan Oteizaren eskuak hutsik geratzen ziren, lanean jarraitzeko materialik gabe, baina aldi berean, estetika ezkorra deitzen zuenaren bitartez, 1952 urtean Interpretacion estetica de la estatuaria megalitica americana liburuan, lehen
|
ikusi
dugun beharrari erantzuna eman zion:
|
|
|
Nahiz eta zentsoreak, ziur asko arrazoi faltarik gabe eta ondoren izango zuen irakurketa politikoa aurreikusi gabe, Quousque tandem?! obran inolako tendentzia politiko arriskutsurik
|
ikusi
ez, berehala izugarrizko oihartzuna izan zuen euskal gizartean, batez ere garai hartan sortzen ari ziren talde politiko abertzale eta ezkertiarretan. Horren zergatia erraz suma daiteke:
|
|
|
7 Lehen edizioak Auñamendi argitaletxearen eskutik, 1963an argia
|
ikusi
zuen Donostian. Bigarrena, berriz, 1971n, Txertoaren eskutik plazaratu zen (Donostian).
|
|
|
Gure kasu honetan bateragarritasun eta bateraezintasunen identifikazio lanak aipatutako lehenengo eta azken interpretazio elementuei lehentasuna ematea aholkatzen du bigarrenaren aurretik; izan ere, bilatzen den helburuak justifikatzen baitu irizpide objektiboei lehentasuna ematea subjektiboen aurrean (López Martín, 2002: 105), zeren, aurretik
|
ikusi
ahal izan dugun moduan, aldeen borondatea ezin izan baita argitu tratatu baten xedapenak beste tratatuaren aplikazioa eragozten zuen ala ez aztertzean.
|
|
|
Beraz, tratatu bi hauetan termino berdintsuak ez erabiltzeak ez dakar automatikoki inolako bateraezintasunik, are gehiago,
|
ikusi
dugun bezala gerta liteke interpretazio lanaren bitartez posible egitea bi testuen aplikazio bateratua. Horrek sententziak dakarren beste arazora garamatza.
|
|
|
Honelako ondorio batek, zentzu batean zein bestean, tratatuetan jasotako terminoen azterketa eskatzen du, baina Auzitegi Gorenak lehen
|
ikusi
ditugun terminoei ez die aipamenik zuzentzen, haien eduki konkretuak sententzia honen objektua gainditzen duela esateko ez bada. Horrela, bada, zaila da ulertzea nola irits daitekeen ondorioztatzera azken tratatu honen kasuan, facilidades?
|
|
|
1Hren araberako taldekatzea prestatu dugu. Saio bakoitzean, eztabaidagai izango duten gaia kokatzeko bideokasete bat
|
ikusi
dute; ondoren, partaide bakoitzari jokatu behar duen rolaren nondik norakoa idatziz eman eta ahoz azaldu dio ikertzaileak. Bukatzeko, kameraren aurrean, telebista saio batean ari direlakoan eztabaida grabatu zaie.
|
|
|
Dena dela, ia lan guztietan falta dira ataletako batzuk, norberaren aurkezpena IDAZ 2an eta sarrera hitz edo aurkezpen tematikoak IDAZ 1 eta MINTZA 1ean, esate baterako. Aipagarria da atalak atzeratzeko joera ere, eskutitzaren xedearekin
|
ikusi
dugun bezala IDAZ 2 proban. Atalen bat gutxienekora sintetizatzea ere sarri egiten duten zerbait da, MINTZA 1 ariketan kasurako.
|
|
|
Hala ere, hizkuntzaren alderdi formalak berariaz landu behar dira ikasgelan. 1Hren garrantzia
|
ikusi
dugunean aipatu dugu hizkuntza bakoitzeko eduki batzuk berariaz landu behar direla lehen hizkuntza ezberdina dutenekin. ereduko ikasleen ezaugarri linguistikoak, bada, ikasgelan aintzat hartu behar dira zuzentasun irizpideak lantzen ditugunean hizkuntza gaitasunean, ez dakigun gerta bi helburu ezberdin dituzten ikasleak batera eskolaratzeak dituen duda gabeko abantailek itzal egitea ikusi ditugun desabantailei.
|
|
|
1Hren garrantzia ikusi dugunean aipatu dugu hizkuntza bakoitzeko eduki batzuk berariaz landu behar direla lehen hizkuntza ezberdina dutenekin. ereduko ikasleen ezaugarri linguistikoak, bada, ikasgelan aintzat hartu behar dira zuzentasun irizpideak lantzen ditugunean hizkuntza gaitasunean, ez dakigun gerta bi helburu ezberdin dituzten ikasleak batera eskolaratzeak dituen duda gabeko abantailek itzal egitea
|
ikusi
ditugun desabantailei.
|
|
|
Aurreko ataletan argi
|
ikusi
dugu ezen parte hartzeak erabilera kontrajarriak izan ditzakeela, eraldatzaileak ez diren helburuak ere bete ahal dituelako, eta egoera hori ekiditeko erreferente normatibo gisa erabiltzeko hainbat teoria proposatu ditugu. Orain, marko teoriko hori apur bat gehiago garatuko dugu, eta aurkeztuko ditugu parte hartzeko eredu eraldatzaileak sustatzeko bidean sakontasunez kontuan hartu beharreko hainbat eztabaida ildo.
|
|
|
Dena den, 1 eta 2 pausoak ematea beharrezkoa da, eta horietatik abiatuta, ostera, bestelako prozesuak sortu ahal dira, eta ez hori bakarrik, baizik eta maila horietan edozein prozesu parte hartzailetan garrantzitsua den informazio sormen eta kudeaketaren auzia azaleratzen dela. Batetik ea tokiko informazioa kontuan hartzen den
|
ikusi
behar dugu, eta datuak eta horien ondorengo iritzi eta interpretazioak zeinek egiten dituen, ea parte hartzaile berberak diren edo kanpoko teknikari bat den, finean, ea informazioaren sortze prozesu osoa plurala den. Bestetik, informazio kudeaketari begiratu genioke, ez soilik bi zentzutan doan ikustea, baizik eta zertarako erabiltzen den eta zeinen eskutan dagoen.
|
|
|
Bistakoa iruditu arren, P. F. Strawson-ek (1976) defendatu behar izan zuen, B. Russell-en iritziaren kontra, adierazpenek edo adierazleek ez dutela ezer adierazten, hiztunak direla elkarri zerbait adierazten diotenak. Baina, dena den, erreferentearen kasuan
|
ikusi
dugun antiesentzialismo bera ezarri ahal zaio adierazleari. Horraino heltzen da adierazlearen ilusio performatiboa.
|
|
|
Arestian
|
ikusi
bezala, Bourdieu ren ustez, pertsona izenek ez dute erreferentziarik, aitzitik, ustezko erreferentzia baten? (nor) beratasuna, sortu nahi dugu haiek erabiliz, hartara izugarrizko abstrakzio bat dugu bide:
|
|
|
Hauxe bera da, laburbilduz, izena hautatzearen kasuan
|
ikusi
ahal izan duguna. Izena hautatzeari hainbat logikak eragiten diote:
|
|
|
10 Esandakoa edonoren esperientzian egiaztatu ahal da; hala ere, bi proposamen: belaunaldien segida izenetan zelan zertzen den aztertzeko
|
ikusi
egunkarietako eskeletan agertu ohi diren hiruzpalau belaunaldien arteko aldeak, eta garaikidetza zentzuari dagokionez aztertu nola eskolakideen izenak naturaltasun osoz hartzen diren, denbora gabeko izenak, balira bezala, hau da, unibertsalak izango balira bezala (unibertsalak ez direla ikasiko da denboraz, baina orduan normalak eta betikoak bilakatuko zaizkigu).
|
|
|
izenduna izatea eta izena eman ahal izatea boteretsuen eskumenak dira. Philippe Besnard (1979) izan da, dakigun neurrian, pertsona izenak kontsumoko ondare sinboliko gisa aztertu dituen lehenengoa;
|
ikusi
, halaber, Bozon, M., 1987,. Histoire et sociologique d, un bien symbolique, le prénom?.
|
|
|
Uztailera arte ez dugu berriro
|
ikusi
Albert Goienetxeren izena Eskualduna astekariko orrialdetan18 Izan ere, Alexandre Larralde Diustegi magistratuaren heriotza dela-eta Urruñako hilerrian diskurtso luze samarra egin zuen frantsesez Donibaneko alkateak, hain zuzen ere, Eskualduna astekarian osorik irakur daitekeena. Ez dakit noraino den esanguratsua, bezperan Miarritzen egin ziren hileta elizkizunen ostean Léon Guichenné abokatu buru baionarrak ere agur hitzaldi solemnea egin zuela, baina astekari xuriak ez zuela jaso.
|
|
|
Afalostean Goienetxek topa xarmangarria, espiritual eta mamiduna, egin ei zuen. Horixe da 1891 urtean
|
ikusi
dudan Goienetxeren azken aipua.
|
|
|
Zenbaki horretan, zer esanik ez, hainbat eta hainbat xehetasun irakurriko dituzu aurreko egunetan bizi izandakoaz, dela inguruetan kokatu ahala 5.000 lagun zeudelarik Donibane Lohizuneko elizan bedeinkaturiko, le drapeau de la fédération basque? delakoaz, dela Barkoxeko gazteriak jokatu zuen Abraham pastoral maluruski eguraldi txarrak trabatuaz, zein, euskara ikasten edo hasi zen Serbiako Natalia erreginak
|
ikusi
Andoaingo dantzarien erakustaldiaz, eta abar. Alabaina, ez dugu Donibane Lohizuneko ospakizunen gaineko datu gehiagorik hona aldatuko, gure hari nagusitik alboratuko baikinateke.
|
|
|
Euskal jaietatik kanpo, Donibane Lohizuneko kronikaren arabera, Goienetxe medikuak 58 urteko Bernard Haranburu artatu zuen. Beronen gorpua kai aldean aurkitu zuten flotatzen, baina, medikuaren esanean kongestio alkoholiko batek akabatu zuen; bezperan, dirudienez, mozkor arraila
|
ikusi
zuten, eta uretara jausiko zen.
|
|
|
«Antolakuntza bat zuhaitz baten parekoa da. Badu zati bat
|
ikusi
egiten dena, fruituak, eta badu beste zati bat ezkutuan dena, sustraiak. Fruituez soilik arduratuz gero, gerta liteke zuhaitza hiltzea.
|
|
|
Alor akademikoan, enpresak kudeatzeko tresna eta metodologien zabalkuntzak dituen fase eta ziklo aldaketak neurtze aldera, gehienetan aztertzen da idatzizko hedabide akademiko eta profesional espezializatu eta orokorretan aurkitutako aipamenen bilakaera(
|
ikusi
, adibidez, David eta Strang, 2007; Ponzi eta Koenig, 2002), eta metodologia horixe da, hain zuzen ere, jarraian erabiliko dudana.
|
|
|
Saenz Del Castillo Velasko, A. (2005): Gorriak
|
ikusi
. Arabar Gerra zibilaren Kronika, Argitaratugabeko ikaskurteko lana, Gasteiz.
|
|
|
Helduak: egoaixe eta egoie; kuarto eta gela; bistu eta ixotu; prasa eta suteko autze;
|
ikusi
eta begitxu; erren eta ankamotz; enorra eta saldarra; sentidu galdu eta sentzune galdu?
|
|
|
familiaren zailtasunei eta deserrotze sozial eta afektiboari (Mogollón eta Vázquez, 2006). Dena den, kulturaren arabera eskakizunok aldatzen dira eta lehen
|
ikusi
dugun bezala, latinoamerikarrek bai jatorrian bai bertako gizartean Magrebekoek baino betebehar gehiago dituzte (Gregorio eta Ramirez, 2000).
|
|
|
Pentsatzen dugu emigratzeak suposatzen duen aldaketak eragina duela etorkinen egoera emozionalean, eta arrazoi desberdinek esplikatzen dituztela agertzen diren sintomak, esate baterako, emigratze prozesuak berak, irregulartasun egoerak eta bizi dituzten baldintza soziolaboralek. Horiek hirurak generoak eta jatorri kulturalak baldintzatzen dituzte, gure azterlanen emaitzetan
|
ikusi
dugun bezala.
|
|
|
Emakumeen jatorriari erreparatuz gero eta genero erlazioak kontuan hartuta, biztanleria immigrantearen arteko desberdintasun egoerak gertatzen direla
|
ikusi
dugu, hala ere, ezin da esan ezaugarri kulturalak jokabide jakinaren eragiletzat hartu direla. Dena den, pentsatzen dugu migrazio prozesu batetik igarotzen ari diren jatorri desberdineko emakume batzuen errealitatera hurbiltzea, euren historiak nahiz bizitzak ezagutuz eta batik bat eruren errealitateak eta bertan aurkitzen dituzten errealitateak, lagungarria izan dela, alde batetik homogeneotasunaren irudia desegiteko; beste alde batetik, beren ongizate maila adierazteko eta ulertzeko, eta azkenik, etorkizunari begira jarduteko proposamenak diseinatzeko.
|
|
2009
|
|
|
Testuinguru hartan, abertzaletasunaren pizkundearekin eta industrializazioaren zabalpenarekin, autore batzuek testuliburuak euskaraz idazteko beharra
|
ikusi
zuten. Behar hura Matematika arlora ere eraman zuten gutxi batzuek.
|
|
|
ciencias, bellas artes, letras aldizkarian argitaratu zuten, bi zenbakitan. Gainerakoek liburu gisa
|
ikusi
zuten argia, txukun eta arretaz landuta gehienak. Bi testu ez dira oso argiak, ez azalpenetan ez eta antolaketan ere, egile beraren Zenbakiztija, 1 eta 2, hain zuzen.
|
|
|
Azterketari ekinez, hamar zifren izenetan aldakortasun txikia
|
ikusi
dugu: 0 ustin, uts, utsdin; 1 bat; 2 bi, bida, biko; 3 iru, irur; 4 lau, laur; 5 botz?, bost; 6 sei; 7 saspi, zazpi; 8 zo, tzi, zortzi, eta 9 bederatzi, bedetzi.
|
|
|
Baina, ortografiaz gain, badago garrantzi handia duen ezaugarri bat: egile batzuek
|
ikusi
zuten euskal ahozko zenbakikuntza eta matematikako zenbakikuntza ez zetozela bat; lehenak oinarri gisa hogei eta hamar erabiltzen dituen bitartean, bigarrenak hamar erabiltzen du. Horrek ahoskatzeko eta irakurtzeko zailtasunak sortzen zituen, eta ahozko zenbakikuntza aldatzea pentsatu zuten.
|
|
|
Guztira 229 aditz jaso ditugu bederatzi testuetatik eta hiztegietatik; ondoren, Euskaltermeko terminoekin alderatu ditugu; eta horiek, Euskaltermeko datuen arabera, 64ra bildu ditugu. Testuetatik atera ditugun aditzak Euskalterm datu basean bilatu ditugunean, hutsune batzuk
|
ikusi
ditugu. Alde batetik, aditz batzuk arlo batzuetan agertzen dira, baina ez Matematika arloan:
|
|
|
...z, euskaraz hitz elkartu lexikalizatu asko aurki ditzakegu hiztegietan; Euskaltzaindiak bere 25 arauan «Hitz elkartuen osaera eta idazkera» eman du; hor agertzen dira hitz elkartuak sortzeko eta idazteko irizpideak; gure azterketan irizpide horiek erabili ditugu «4.1.1 he» baliabidea egokitzeko unean; hau da, hitz/ termino berri bat agertu bazaigu eta 25 arauaren irizpideen arabera osatua dela
|
ikusi
badugu, baliabide hori egokitu diogu. Esate baterako, aunizkai, banagai... hitz elkartutzat hartu ditugu.
|
|
|
[23 DAN] testuan, lauki biki, lauki luzatu, letzoko motz?; [31 ARG] testuan, obo nagusi; [32 ZJA] testuan bietakoak, bateko geikin eta zenbaki zatiki; [33 ZJ2] testuan, euneko geikin; [33 ZLI] testuan, zenbakiamarki eta [72 NEU] testuan, bizabal gurutzatu, lerro mugatu, lerro zut aurkitu ditugu, besteak beste. Erreferentziazko adjektiboak eta tasunezko adjektiboak ere marrarekin lotuta
|
ikusi
ditugu: [31 ARG] testuan, baliodune, azle eta eomar zenbaki?.
|
|
|
Hala ere, espero ez genuen beste datu bat ere topatu dugu: M2 estrategia gutxitan erabiltzen dute aditz hizkuntzek, eta guk aztertutako itzulpenean M1 estrategia bezainbeste erabili dela
|
ikusi
dugu: moduari buruzko informazioa oso osorik mantendu da kasu askotan.
|
|
|
Itzulitako poema bat poema orijinal berri bat da, itzultzaileak bere modura osatzen duena. Itzulpena literatura eta hizkuntza literario berri bat sortzeko baliatu izan du Sarrionandiak, eta xede hizkuntza aberasteko modu gisa
|
ikusi
izan du. Bere itzulpen askotan sorburu hizkuntzaren egiturak gertutik jarraitzen ahalegindu izan da, xede hizkuntza baliabide berriz hornitu nahian.
|
|
|
Dena den, azterketa honetan itzultzaileak beste hainbat estrategia ere erabiltzen dituela
|
ikusi
dugu. Batetik, euskarazko mugimenduzko ekintzen Moduari dagokionez, Ibarretxe Antuñanok bere artikulu batean (2003) aipatzen dituen estrategiak genituzke:
|
|
|
Goienak Debagoiena eskualdean 80ko hamarkadaren bukaeran eta 90eko hamarkadan sortu ziren herri aldizkarietan du bere sustraia. EKTk 1990 urtean argia
|
ikusi
zuen eta 2003an Del Olmo epailearen aginduz itxi zuten Euskaldunon Egunkarian du oinarria. Bertako ordezkariek argitu nahi izan dute langile asko proiektu berri horiek gauzatu baino lehenagotik datozela.
|
|
|
4 Honen inguruan,
|
ikusi
Aramburu (2002: 13) eta Alvarez(?).
|
|
|
9 Galiziako adibideaz,
|
ikusi
Núñez, 1998.
|
|
|
Esan gabe doa, praktika hau ezin zezakeela edonork obratu; oinarria denborarekin hedatuz joan bazen ere, batez ere goi mailako eta maila ertaineko gizarte taldeetako familiei erreserbaturik geratzen zelako. Joera honen lehen aztarnak Euskal Herriko Adiskideen Elkarteak 1776an Bergaran sortu zuen mintegiarekin
|
ikusi
ziren, bertara hiru probintzietako kaparedunen semeekin batera, kanpoko beste familia euskaldun batzuek ere ikasleak bidali zituztelako (Totoricaguena, 2003b: 79).
|
|
|
Biotza xamurr xamurrturikan, nere begiai negarra zeriela,
|
ikusi
dut gaurr goizeko yai zoragarria. Euskaldunak, poztu zaitezte:
|
|
|
19 Honen inguruan,
|
ikusi
zenbaki honetan bertan Eneko Sanz Goikoetxearen artikulua.
|
|
|
Artikulu honetan
|
ikusi
dezakegu nola Centro Euskaron egindako azken bilkuraren ondoren (urtarrilaren 20koan, alegia), bertan hartutako erabakiak jende asko lekutik kanpo utzi zuen, eta beste euskal etxe bat sortzera bultzatu. La Baskoniaren hurrengo zenbakietan, euskal etxe horren inguruko aipamenak egiten jarraituko da, onespena azaltzeaz batera19 Denbora pasatu ahala antzeman dezakegu nola La Baskonia20 aldizkariko atal ezberdinetan ez duten oso aintzakotzat hartzen Euskaro euskal etxea eta nola desiratzen dauden euskal etxe berriak bere lehenengo pausoak eman ditzan21:
|
|
|
Baina zer euskal batasunaz ari da Bilbao? Badakigu Bilbaok defendatutako ideia Euskaria Español eta liberal bat dela, zer
|
ikusi
ote du orduan, beste euskal etxea sortu nahi duten pertsonen ideologian. Eta azkenik, zer dira euskaldunak harentzat? 26
|
|
|
Horrekin, gure kontalariak (Enrique de Bilbaok)
|
ikusi
zuen bertan ez zutela inongo aipamenik egin Espainiari buruz, eta Euskal Erria euskal etxean gauzatutako ekintza edo jokaera, antiespainiartzat jo zuen. Horri aurre egiteko eta bera partaide den euskal etxeari identitatea indartzeko asmoz, Centro Euskaro, Centro Euskaro Español izatera pasatuko da28:
|
|
|
Gainera ez da horretan soilik geldituko, zeren eta bertan
|
ikusi
zuen ideologia (bere ustetan gutxienez) abertzaletasun aranistatzat hartu baitzuen. Nahiz eta hain argi ez esan, hori ondoriozta dezakegu, honako hitz hauetan29:
|
|
|
Baina Euskal Herritik joandako jendearen artean bereizketa oso bortitza gertatu zen eta, adibiderik argiena Uruguaiko Gerra Handian dugu. 1839 eta 1851 urteen artean egondako Gerra Handia edo Troia Berriko gerran gertatutakoa (Irigoyen, 2001) besterik ez genuke
|
ikusi
: bertan, zehatz mehatz esan dezakegunez, Iparraldeko euskaldunak eta Hegoaldeko euskaldunak elkarren kontra borrokan ibili ziren (gerra horren alde bietan euskal tropak banatuta egon ziren:
|
|
|
Euskarotik ateratako jendeak beste euskal etxe bat osatzearen beharra
|
ikusi
zuen, zeinetan Euskal Herriko zazpi lurralde historikoetako jendearen batasuna lortu nahi izan zuten. Egitasmoa aurrera eraman ahal izateko, Euskal Herriko jendeari eskutitzak bidaltzea erabaki zuten11.
|
|
|
Europako herrialde ezberdinetan talde arteko eta hierarkia etnikoen lehentasunen inguruan egindako ikerketek(
|
ikusi
, adibidez, Hagendoorn, 1993; Pettigrew eta Meertens, 1995; Sabatier eta Berry, 1996) taldeen onarpenean ezberdintasunak erakutsi dituzte, betiere jatorri kultural, etniko eta erlijiosoaren arabera (Dijker, 1987; Nesdale eta Mak, 2003; Van Oudenhoven eta Eisses, 1998). Oro har, nahiz eta herrialdearen arabera aldatu egiten den, Europatik zein herrialde garatuetatik datozen taldeak onartuagoak izaten dira; Asia eta Latinoamerikatik datozenek hierarkiako erdiko kokalekua hartzen dute, eta aintzat gutxien hartzen direnen artean Magrebeko eta ijitoen populazioak izaten dira (Navas eta Cuadrado, 2003).
|
|
|
Biak zehaztu nahi izan ditugu: ezagutza gatazka bat dago eta, bestetik, bizitza ereduei buruzkoa ere bai;
|
ikusi
bezala, elkarri lotuta daude, baina komeni zaigu biak ondo bereiztea. Proiektu baten inguruan posizio hartze desberdinak egon litezke, eta posizio hartze hori ezagutza erabiliz justifikatzen da; ez da batzuek ezagutza teknikoa dutela eta besteak ideologia politikoaz baliatzen direla, beraz.
|
|
|
ingurumenaren ikuspegitik, giza politikaren ikuspegitik eta ekonomia politikoaren ikuspegitik. Iraunkortasunak hiru alderdi horiek
|
ikusi
eta zaindu behar ditu, bestela, adibidez, Euskadin EAEn garbi adieraztekoez genuke daukagun ongizate maila izango. Esan nahi dut, Euskal Herrian garatzen diren politikak Europako politikaren norabidean garatzen dira eta, oro har, politika horiek aipatutako hiru ikuspegietatik egiten dira[?] Hasteko, herriaren garapena ziurtatu nahi badugu, bere azpiegituren egituratzeari erantzun behar diogu, herria bertebratu behar dugu, alegia.
|
|
|
hirugarrenik, horrela ulertu behar ditugulako neurri batean herritarren portaerak. Baina
|
ikusi
dugu horrek ez dakarrela automatikoki mugimendu sozial bat ernaltzea.
|
|
|
Bestetik, zenbait zehaztapen egiten saiatu gara, zehazki, gure ahaleginetako bat izan da «aurkakotasun aldekotasun» posizio hartzearen inguruan konplexutasun apur bat azpimarratzea. Era berean,
|
ikusi
dugu badaudela herritarrei informazioa ez igortzeko motibo errealak; aipatu dugunez, informazio faltak haserrea batetik eta anbiguotasuna bestetik sortzen du, baina bi bien ondorio politikoa «indiferentzia» eta «aldekotasuna» dira. Aldiz, posizioa hartua dutenen artean, gatazka epistemologiko eta ontologiko bat dago:
|
|
|
Beste era batera esanda: subjektuak jendaurrean aritzeko ariketa komunikatzeko aukera bat bezala
|
ikusi
behar du eta ez horrenbeste ebaluazio sistema bat bezala. Azkenik, ikusarazpenak komunikazio egoerarako lagungarri izan daitezkeen irudi mental positiboak lantzea du helburu.
|
|
|
Nahiz eta taldeak, esperimentala eta kontroltaldea? era aleatorian egin, taldeen arteko hasierako ezberdintasun esanguratsuak
|
ikusi
ziren bai herstura mailan baita egoera psikologikoan ere lehenengo grabaketan zehar. Ikasleei hasieratik esan zitzaienez zein taldetan zeuden, esperimentala edo kontrolekoa?
|
|
|
eta subjektu artean, talde esperimentala eta kontrol taldeak elkarrekin alderatuz?. Ondoren, eta kontuan izanda bai gurean baita beste ikerketa batzuetan ere aktibazio eta hersturaren adierazgarri kognitibo eta fisiologikoen arteko erlazioa
|
ikusi
dela, talde esperimentaleko lehenengo grabaketako bihotz tasaren eta egoera psikologikoaren arteko korrelazioa, r=. 633, p=. 008; eta bigarren grabaketan, r=. 870, p=. 002, analisi berdina egin da herstura egoera eta egoera psikologikoa kobariable moduan.
|
|
|
Hori bai, baimena ematen zuen kultoari hasiera emateko (menturaz arinkeria dirudi, baina hau da pilotan bezala: herriek egiten dituzte frontoiak, bainan ezin da jokatu ofizialki, Pilota Federazioaren baimena eskuratu arte; alta, ez dugu federazioa sekula
|
ikusi
herri bateko frontoia immatrikulatzen, berea dela esanez).
|
|
|
Hori ere lekuz leku
|
ikusi
behar da. Oro har, udalek berek osatzen zuen patronatua, eta beste batzuetan auzo guziek batera.
|
|
|
D. Eta azkenik jabetza erabiltzeko. Eta azkeneko urteotan
|
ikusi
ditugu gauza harrigarriak, lotsagarriak esango nuke: leku askotan apaizek ez dituzte lehen bezala elizako giltzak uzten, eta zenbait lekutan hasi dira zentsura ezartzen.
|
|
|
Era berean, patronatu baten fundazioak ez du esan nahi Elizak fundatzailearekiko obligazioak hartzen dituenik. Mendeak pasatu ahala, Elizak fundatzaileei nolabaiteko laguntzak eman behar zitzaizkiela
|
ikusi
zuen, horrela bestelako fededunek ere haien ereduari jarraituko lioketelako. Berez, patronatu zuzenbidean bi patronatu mota ezberdindu behar dira:
|
|
2010
|
|
|
lehenik lexikoa azalduko dugu, gero izen morfologia, ondoren aditz morfologia eta, azkenik, sintaxia. Atal horietako bakoitzaren akabuan, berariaz informazio mota hori lortzeko galderetatik at
|
ikusi
duguna ere azalduko dugu. Horrezaz gain, nahiz eta fonologiazko galdera zehatzik ez izan, aipatuko dugu jasotako erantzunetatik atera daitekeena.
|
|
|
Berariaz lortutako datuez gain, hau ere
|
ikusi
dugu lexikoari dagokionez: a itsasia ala ez:
|
|
|
Bestelako aldeak ere
|
ikusi
ditugu, baina ez zirenez galdera horietan bilatzen ari ginena, ez ditugu kontuan hartu:
|
|
|
Atal honetan, bi herrietan mota bereko ezberdintasun batzuk daudela
|
ikusi
dugu. Gaztelaniazko, al terminar (los estudios)?
|
|
|
–Bestalde, herri biren arteko aldeak belaunaldi bitan ea aldatu diren (areagotu edo txikitu) aztertu nahi izan dugu, baturanzko joeragatik hala hizkeren arteko ukipenagatik den
|
ikusi
eta herri txiki («baserri girokoago») eta herri koxkorren («erdaldunduagoen») joera soziolinguistikoen artean ezberdintasunik baden ala ez jakin.
|
|
|
Aurreko bi ataletan
|
ikusi
izan den bezala, bai lanaren behin behinekotasunak bai etxebizitzaren gaiak gazteen zaurgarritasuna bultzatzen dute hein handi batean. Horrek guztiak argi erakusten du gizarte zaurgarritasuna gero eta gazte gehiagorengana ailegatzen dela eta gero eta eragin handiagoa duela lehen errealitate honetatik at gelditzen ziren klase ertainetan.
|
|
|
Aurreko guztia
|
ikusi
eta gero, nabaria da aurrezki hitza ia guztiz ezezaguna eta ezinezkoa izaten dela pertsona hauentzat. Ezohiko gastu bati aurre egiteko aurreztea ezinezkoa zaie eta horrelako behar bat sortzen denean, egoera are eta jasanezinago bihurtzen da.
|
|
|
Familiarekiko mendekotasun ekonomikoa da
|
ikusi
dugunez egoera honi aurre egiteko irtenbiderik erabiliena eta eragingarriena. Gurasoak laguntzeko prest edo gai diren seme alabarik ez badago, familiarik gabeko hirugarren adinekoentzat egoera asko zailtzen da eta hauen kasuan zenbaitetan gizarte larrialditzat jo ditzakegun errealitateak ageri dira.
|
|
|
Ni hamabost urte baino gehiago egon nintzen, baina engainatu egin ninduten, zeozer egin zidaten, ez dakit zer. Nik agiri batzuk bidali nituen zenbat urte kotizatuta nituen jakiteko eta esan zidatena baino gutxiago nituela
|
ikusi
nuen. Gainera orain dela urteak hamar urterekin nahikoa zela pentsioa jasotzeko esan zidaten, baina dirudienez ez da horrela (E 6:
|
|
|
Max Weberrek, beraz, garrantzi itzela ematen zion halabeharrari (zoriari) pertsona batek unibertsitatean izango zuen ibilbide profesionalean, baina, aldi berean, argi eta garbi adierazten zuen bazirela kategoria sozial batzuk besteak baino zailtasun askoz ere handiagoak zituztenak aurrera egiteko eta unibertsitatean lanpostuak eskuratzeko, adibidez, oraintxe
|
ikusi
dugun bezala, juduak.
|
|
|
beti gertatzen den bezala, lan batzuk falta ziren eta beste pare bat egiaztatzea ezinezkoa egin zitzaidan: ziur aski argia
|
ikusi
gabe nonbait agortu ziren noizbaiteko artikuluak, garrantzi handirik ez zutenak, edonola ere. Zerrenda txukundu, hitzaurretxo bat idatzi eta Peiori eta Josebari igorri nien, lehenak haren berri izan zezan, bere laguntzagatik eskerrak emanez; bigarrenak argitara zezan.
|
|
|
Beste hiru urte pasatu dira ordutik, baina Josebaren asmo kartsu horrek oraindik ez du argirik
|
ikusi
. Eta gaur egun ere, horretan gaude:
|
|
|
Eredu hori gertakizun baten informazioa prozesatzean lekukoek izaten dituzten akatsak zergatik gertatzen diren azaltzeko sortu zen. Loftus en ikuspuntuaren arabera, lekukoek ez dute zehazki
|
ikusi
dutena kodetzen, baizik eta bizitakoaren interpretazioa. Hau da, oroimenean gordetakoaren zati bat besterik ez da gertakizunaren hautemate errealean oinarritzen; beste zati garrantzitsu bat inferentzietatik eratortzen da, zeina gertakizun mota hauekin erlazionaturik dauden ezagutza eskemetan oinarritzen den.
|
|
|
Zergatiei dagokienez,
|
ikusi
dugu emakumearen aurkako indarkeriaren azalpenen gehiengoa jatorri sozialari dagokiola. Badirudi emaitzak bat datozela genero indarkeriaren sistema patriarkatu honen ondorio dela esaten denean (Corsi, 1995; Giffin, 1994; Heise, 1998).
|
|
|
Oro har, dimentsio kognitiboak, afektiboak eta jarrerazkoak daudela
|
ikusi
da. Horien garrantziak fenomenoaren konplexutasuna erakusten du, arazoari aurre egiteko prozesuan, prebentzioan eta tratamenduan agertzen diren gatazka sozio kognitiboak agerian utziz.
|
|
|
Komunikabideak informazio (edo desinformazio) iturri nagusiak dira eta indarkeriaren gaian pertsona erabili ohi dute. Euskal prentsan ateratako ikerketa batean, emakumearen indarkeriaren gaia jorratzeko orduan (Rodríguez, 2006)
|
ikusi
zen, galdetutako% 69,97rentzat komunikabideak zirela emakumeen aurkako indarkeriaren gaian informazio iturri nagusiak.
|
|
|
Emakumeen aurkako indarkeriaren inguruko sinismenekin eta jarrerekin erlazionatzen den beste faktore bat heziketa maila izango da. Horrela, adibidez, Yosioka, Dibbia eta Ullah k (2001)
|
ikusi
zuten AEB eta Asiako lau komunitateko pertsona helduek osaturiko lagin bateko% 24 bikote indarkeria justifikatzen duela egoera batzuetan, hezkuntza maila iragartzaile demografiko bakarra izanik. Esan daiteke, gero eta hezkuntza maila altuagoa izan, orduan eta justifikatzeko maila gutxiago eta alderantziz.
|
|
|
Bizkaiko Jaurerrian eraikitako tenplu berriak kultura eklektikoaren adierazgarri perfektuak dira, baina zer gertatzen da gure arkitektoak zaharberritze proiektuarekin topatzen direnean? Azterketa labur honetan
|
ikusi
dugunaren arabera, XIX. mendeko arkitektoek hizkuntza eta gustu berriak monumentu historiko artistikoetara egokitu besterik ez zuten egiten. XIV. mendetik XVI. mende arteko fabrikei gorputz neobarrokoak eta neomediebalistak gehitzen zaizkie eta tenpluetako jatorrizko zatiak ere suntsitu egiten dira irudi berria emateko xedearekin.
|
|
|
Horretarako, erkideak bere burua hurbil
|
ikusi
behar du bere erakundeetatik, ordezkaritza sistematikoan erori gabe. Modu bakarra dago:
|
|
|
Kapital oligopolikoek, batez ere botere finantzarioek, erromatar legioetako jeneralen antzera, ikusten duten guztia, herritarrak barne, ustiatzeko moduko objektutzat daukatenez, harago eraman nahi dute harrapaketa, eta etekinik handiena lortze aldera, Europako ongizate gizartea eraitsi nahi dute kosta ahala kosta, etekin handiagoa lortuko duten itxaropenaz. Are gehiago, harrapariek beren burua arriskuan
|
ikusi
dutenean, gobernuak herritarren diruaz hornitu dituzte. Sakela bete bezain laster estutasunean jarri dituzte estatuak eurak, eragindako defizitaren kontra berriro espekulatzen hasita eta langileak eskubide eta berme gabe uzteko eskatuta.
|
|
|
Oro har, LAU IRIZPIDE NAGUSIREN ARABERA BALORATU ditugu hogeita bederatzi galderen erantzunak: i) ikasleak ongi edo gaizki erantzun ote dion kuestioari, ii) ikasleak eskainitako azalpenen bidez,
|
ikusi
egiten ote den edo ez gazteak ulertzen duela galdetzen zaiona eta erantzuteko gai ote den, iii) ongi edo ongi bidean erantzun duen kasuetan, osatua ote den gazteak eskainitako azalpena, eta iv) azalpenetan erabilitako hizkera ote den behar bezain teknikoa eta jasoa6.
|
|
|
2007.ean
|
ikusi
zuen argia HGH ikerketa taldearen lehen monografiak gai beraren inguruan (Basterretxea; Idoiaga; Zarandona; Ramírez de la Piscina, 2007).
|
|
|
Bildutako erantzunen arabera,
|
ikusi
dugu Euskal Herriko nerabe eta gazte eskolatuak ez daudela oso jantzita ikus entzunezko lengoaiari dagokionez. Aprobatu batera hurbil daitezkeen gazteak dira laginaren laurdena; suspentso argia dute beste hiru laurdenek (ikus 1 grafikoa).
|
|
|
Hiru galdera proposatu dira, eta hamahiru puntuko ebaluazioa praktikatu da. Gazteei galdetu zaie ea iragarki bat
|
ikusi
eta gero, dena delako produktu hori erosiko ote luketen, eta zer dela-eta jokatuko zuketen modu batera nahiz bestera.
|
|
|
Gaitasun ideologikoen ebaluazio honetan
|
ikusi
dugu ezen oso maila xehe eta ahuleko arrazoibideak darabiltzatela Euskal Herriko eskola gazteek. Ikus entzunezkoen eduki sinbolikoetan aurkitu litezkeen berniz konnotatzaileak antzemateko eta deskribatzeko unean, ahul dabiltza, oso.
|
|
|
Halere, heldutasun kulturala eta pertsonala (adinarekin lotuta, jakina) giltzarri gertatzen da gaitasun interpretatzaileak garatzeko orduan. Adinean aurrera joan ahala, gaitasun interpretatzaileak ere garatzen doazela
|
ikusi
dugu, ezagutza orokor berriek pentsamendu autonomoa modu kritikoan garatzeko bide ematen baitute.
|
|
|
1988an euskarazko herri prentsaren aintzindari bilakatuko zen Arrasate Press astekariak
|
ikusi
zuen lehenengoz argia Arrasaten, baina euskarazko tokian tokiko prentsak 90eko hamarkadan ezagutu zuen benetako garapena eta hazkundea, orduansortubaitzireneuskarazkoherri aldizkarigehienakHegoEuskalHerrian, eta horietako asko eta asko gaur egunera arte heldu dira. 20 urte pasatu dira lehenengo loraldi hura gertatu zenetik, baina bien bitartean komunikazioa eta hedabideak asko aldatu dira eta etengabe aldatzen ari dira teknologia berriei eta digitalizazioari esker.
|
|
|
Emaitza orokorra, beraz, proban, bi prozesuen balantzeen gain egongo zen. Modu horretan, prozedura batek asoziazioaren eragina deuseztatzen bazuen, konparazioaren efektu baikorra estimuluen ezberdintasunean
|
ikusi
ahal izango genuke. Hori lortzeko erabili zen prozedura iraungitzea izan zen.
|
|
|
Aurreko hipotesiari jarraituz, aldibereko aurre esposizio programaren efektua egiaztatzea estimuluen orokortzean, estrategia berri batekin. Estimuluen bereizketan konparazioaren efektua bete betean
|
ikusi
ahal izateko bereizketa oso zaila aukeratu genuen, horrela asoziazioa gertatzeko probabilitatea jaitsiz. Horretarako estimulu gisa zapore bat erabili genuen dimentsio ezberdinetan.
|
|
|
Kontsumo hauekin burututako ANOVA batek 3 (taldeak) x 5 (saioak) aurkitu zuen esanguratsuak izan zirela talde aldagaia, F (2, 20)= 41.12, p < 0.001, saio aldagaia, F (4, 80)= 27.52, p < 0.001, eta bi aldagai horien elkarreragina, F (8, 80)= 3.78, p= 0.001 Ondoren buruturiko azterketak aurkitu zuen elkarreragina gertatu zela taldeak bigarren, F (2, 20)= 6.69, p= 0.006, hirugarren, F (2, 20)= 31.01, p < 0.001, eta laugarren, F (2, 20)= 19.78, p < 0.001, baldintzapen saioetan desberdintzen direlako. Ez zen desberdintasun estatistikoki esanguratsurik egon lehen baldintzapen saioan, F (2, 20)= 0.45, p= 0.65, desberdintasuna mugakoa izanik lehen proba saioan, F (2, 20)= 3.54, p= 0.05 Talde bikoteekin ondoren egindako konparazioetan Tukey proba erabiliz
|
ikusi
zen BLOK taldeak esanguratsuki gehiago kontsumitu zuela A soluziotik KONT taldeak baino, bigarren, hirugarren eta laugarren baldintzapen saioan eta lehen proba saioan; ALDI taldeak ere KONT taldeak baino gehiago kontsumitu zuen hirugarren eta laugarren baldintzapen saioetan; eta BLOK taldearen kontsumoa ere esanguratsuki altuagoa izan zen hirugarren eta laugarren baldintzapen saioetan. Entseguaren edo saioaren efektua esanguratsua izan zen hiru taldeetan:
|
|
|
Oro har, BLOK taldean kontsumo handiagoa hautematen da ALDI taldean baino, bi talde hauen kontsumoak handiagoak izanik KONT taldearena baino. ANOVA bat 3 (taldea) x 2 (estimulua) eginik kontsumo hauekin, aurkitu zen talde aldagaia esanguratsua zela, F (2, 20)= 15.68, p < 0.001 Ez ziren esanguratsuak izan estimulu aldagaia, F (1,20)= 0.92, p= 0.349, ezta aldagai bien elkarreragina ere, F. (2, 20)= 129, p= 0.297 Talde bikoteekin ondoren egindako konparazioetan Tukey proba erabiliz
|
ikusi
zen aurre esposizioa jaso zuten taldeek, ALDI eta BLOK taldeek, esanguratsuki gehiago kontsumitu zutela, aurre esposizioa jaso ez zuenak baino, KONT taldeak, aurreko bi taldeen kontsumoak esanguratsuki ezberdinak ez izan arren.
|
|
|
3 Sailkapenaren gaineko informazioa osatzeko
|
ikusi
Moulines, 2008: 7
|
|
|
4 Jarraian aurkezten den autoreen zerrendaren gaineko informazioa eskuratzeko
|
ikusi
iii eta iv oharretako erreferentziak eta Goldman, 2006.
|
|
|
Parte hartzaileen ezaugarri soziodemografikoei dagokienez, azpimarra daiteke oso perfil antzekoa aurkitu zela lau azpilaginetan(
|
ikusi
2 taula); horrela, ama eta aita gehienek egin dituzte ikasketa unibertsitarioak(% 48 tartean), gurasoek beraien artean euskara darabilte beti edo gehienetan(% 37,5 tartean), haurrek% 90ean baino gehiagotan entzuten dute euskara(% 56), guraso gehienek euskara dute ama hizkuntza(% 57,9) eta haur gehienak lehenengo seme alabak dira(% 57,3). Oro har, esan daiteke lagina apur bat soslaitua dagoela gurasoen ikasketa mailan; non ikasketa unibertsitarioak egin dituztenek gainpresentzia duten; izan ere, EAEko datu estatistikoetan, biztanle gutxiagok egin dituzte ikasketa unibertsitarioak,% 21,5ek hain juxtu (EUSTAT, 2001).
|
|
|
Gogoratu behar da KGNZ bidez neurtzen zaiela haurrei (8 hilabete bitartean) zelako komunikazio garapena duten. Gauzak horrela, hiztegiaren ulermenean generoak esanguratsuki eragin zuen bertsio luzean (F (1,436)= 7,27; p< 0,1,? 2= 0,016), non neskatoek hitz gehiago ulertzen dituzten mutikoek baino adin tarte guztietan(
|
ikusi
3 taula); nolanahi ere, Cohen-en (1992) irizpideak erabiliz, eragina txikia da; izan ere, generoak azaltzen du hiztegiaren ulermenean aldakortasunaren% 1,6 soilik. Kontuan hartu behar da, Cohen-en arabera, aldakortasunaren% 10 baino gutxiago azaltzen duten eraginek tamaina txikia dutela,% 25en inguruan azaltzen dutenek tamaina ertaina dutela eta% 40ren inguruan azaltzen dutenek tamaina handia dutela.
|
|
|
Hiztegiaren ekoizpenean, generoak ez zuen esanguratsuki eragin, ez bertsio luzean (F (1,436)= 1,63; pF= 0,202), ezta laburrean ere( (1,462)= 1,03; p= 0,11), nahiz eta neskatoek hitz gehiago ekoitzi mutikoek baino adin tarte guztietan KGNZ bertsio bietan(
|
ikusi
4 taula).
|