|
2010
|
|
|
Nik, biografia hau gidari dudala, liburuaren iruzkin txiki bat egin nahi izan dut Karmelen irakurleentzat, baina ez biografia osoarena, guretzat urrunena den zatiarena baizik. Augustinen gaztaroari erreparatu diot, bada, geroko guztiaren abiapuntu eta oinarria hor
|
ikusi
baitut. Haren biografian aldirik interesgarriena, beharbada, eta guretzat ezezagunena ere bai; ziur asko, literaturako obrei dagokienez, ez emankorrena, produkziorik handiena 80ko hamarkadatik honakoa baita.
|
|
|
Hala gertatzen direla esango nuke. Izan ere, bata eta bestea Ondarroako herriak bideratutako bi proiekturen barruan sortu dira, nahiz eta Anarenak Elkar argitaletxearen bidez argia
|
ikusi
eta Julenenak, Ondarroako Udalaren bidez.
|
|
|
Hasieratik
|
ikusi
zuten zerbait harengan; euskal kulturarako traza ona edo. Eta dei egiten hasi zitzaizkion handik eta hemendik.
|
|
|
Augustinek baietz, baina berriro ere gaixoaldiak jota, etxera itzuli behar. Astekari hark 1932an
|
ikusi
zuen argia, Ekin izenaz.
|
|
|
–Artibai?,. Txori Erreka?,. Basa txoritxu? etab. Haien artean garbi
|
ikusi
omen zuen bere bidea zein zen: bere herriaren eta euskararen alde lan egitea.
|
|
|
Kultura arloan baziren garai honetan ereduak eta gidari onak, herria eraikitzeko euskaran eta literaturan tresna guztiz baliagarria
|
ikusi
zutenak; horietako bat zen Jose Ariztimuño. Aitzol?. Honek El Día egunkari elebiduna, EAJren organo ofiziosoa, abian jartzea lortu zuen.
|
|
|
Batetik, guardia zibilak
|
ikusi
eta entzun ondoren, hauxe sentitu dut: zigorgabetasun edo inpunitate kontzientziaz jokatzen dutela.
|
|
|
Hasieran eskatu zuten guztia errepikatu zuten hitzez hitz azken saioan. Han ikusitakoa
|
ikusi
eta entzundakoa entzun, nola liteke, auzipetuoi begira, keinurik txikiena ere ez egitea gureganako zelanbaiteko errukia eta gizatasuna azalduz?
|
|
|
Manta bana hartu eta oheko 2 izkinatan jarri gintuzten: batzuetan biak eserita, besteetan bat zutik paretara begira eta bestea ohe gainean etzanda, e.a. Bera ezarrita
|
ikusi
eta neu zutunik egoteak enbidia pixka bat sortzen zuen nire baitan: zergatik bera bai eta ni ez?
|
|
|
Gelan hitz egitea debekatua egoteaz gainera, elkarri begiratu ere ez genion egin behar disgusturen (zigorren) bat jaso nahi ez bagenuen. Elkarren berri ez izatea nahi zuten g.z.ek. Egun honetan forentsea goizean
|
ikusi
nuen, betiko moduan. Beti goian, ez gure ziegetan noski!
|
|
|
Goizean eraman zuten Xabier Oleaga. Eta espetxera heldu arte ez nuen berriro
|
ikusi
. Ez zen ia mugimendurik izan eta eguna amaigabea egin zitzaidan, ikaragarri luze eta astuna.
|
|
|
Ba al dakizu, irakurle, nolako zirrara eragin zidan guardia zibilak artega ikusteak, fiskalak egiten zizkien zenbait itaunen aurrean? Inoiz
|
ikusi
al dute, galdetzen nion ene buruari egoera hartan, guardia zibilek euren burua urduri fiskalak egindako galderengatik?
|
|
|
izan zela nabarmenduz eta, bigarrenik, bere bezeroen, eta sarri askotan beste hiruron defentsa zoragarria eta hunkigarria burutuz. Hiru epaileei begira nengoela, garbi
|
ikusi
nuen haien interesa entzuten zutenaren aurrean, idatzi eta idatzi ari baitziren tai gabe. Auzipetu lagun batek horrela esan zidan:
|
|
|
Sallaberrik berak argitaratzeko prestatua zuen eskuidatzian bi ahapaldi berri datoz, gure atal honetan 8 eta 9 zenbakiak eman dizkiogunak. Bi ahapaldi hauek ez ditugu inongo lekutan
|
ikusi
argitaraturik. Gaurko begietatik ikusirik zentsura jartze hori ulergaitz egiten zaigu.
|
|
|
Denak utzi ta etorri nintzan, Lur au
|
ikusi
nai nuan! Aritz tantayak, pago lerdenak, Nola ez izan goguan!
|
|
|
Eta universaltasunaren argumentu falaziazko hori erabiltzen dute espainolistek euskal nazionalismoaren kontra, eta argumentu falsua da (euskal kulturan, adibidez, hizkuntzan badugu aurkitzen halako aztarna bat erakusten duena kultura zahar hori birbanatzailea zela, eta da persona adierazteko lagun esaten dela). Eta espainolistek (ni ez nago obsesionatua euren kontra) euren kultura universaltzat hartzen dutenean ez dakite zer universal bihurtze klase egiten duten,
|
ikusi
besterik ez dago nolakoa den hainbatetan kultura klasiko hori (kultura klasista eskandalosua ere dela esango nuke nik), eta beste aldetik nola izango da universala kultura bat besteak ignoratzen baditu?, ezagutza universal batek, definizioz, den dena, salbuespenik gabe, ezagutzen du, baita Euskal Herria ere, eta hola..
|
|
|
Sortaldeko Asian, Japon eta Singapur eta Taiwan-en, beste nazinoetan be dinamismo hori agirikoa da, era diferenteetan. Dinamismo hau erlejinoan be
|
ikusi
daiteke: historian izan dituen bizikizun dramatikoen ondoren, sakontasun eta indar barria asmatzen dira eurakan.
|
|
|
Maitasunak bereizi behar dau zer dan herria suntsitzen dauana eta zer garatzen dauana. Dinodan hau orokorra da, gain gainekoa, baina
|
ikusi
daiteke badagoala hor egiaren alderdia.
|
|
|
Ameriketan eta Australian, gure herritarren emigrazinoaz be bai. Orain be
|
ikusi
ditut karmeldarren Garapenerako Erakundeak, beste batzuen laguntzaz, baita Euskal Instituzioenaz be, egindako garapen eraikuntzak: eskolak, geixotegiak, lantegiak:
|
|
|
Arriolak idatzitako bertsorik gehienek egunkarietan (La Voz, El Diario Vasco...), garaiko aldizkarietan (Arantzazu, Goiz Argi, Zeruko Argia...), eta jubilazio kari Arrasateko Udalak argitaratu zuen Nekez bada ere (1981) liburuan
|
ikusi
izan dute argia. Liburu horretan Arriolaren 751 bertso argitaratu ziren, baina bertso jartzaile jatorra ez zen horretan gelditu eta idazten jarraitu zuen, kementsu jarraitu ere.
|
|
|
jaiak, kultur ekintzak, omenaldiak, herritar ezkonduen urrezko ezteiak, jubilatuen inguruko ospakizunak, herrian gertatutako aldaketa sozialak, familiari eta senideei eginiko bertso sortak... Esan dezakegu Jose Manuel Arriolak XX. mendearen bigarren parteko Arrasate herriaren historia apal bat idatzi digula, bihar etziko arrasatearrek euren herria nolakoa zen
|
ikusi
ahal izan dezaten. Lekuonak Nekez bada ereliburuan zioskunez:
|
|
|
Gorago esan dugunez, handik urte batzuetara, argazki horretako partaide gehienak izan ziren omenduak Donostian, Bertsolari Egunean(). Hamabost urte geroago
|
ikusi
du argia Mondragoiko kalezaiñaren bertsoak liburuak, egilearen bertso bizitzan hirugarren mugarri nagusia denak. Metafora eder bat erabilita diosku Aita Zavalak zer den liburuau:
|
|
|
Bederatzi urte lehenago Deustuko Unibertsitateak Honoris CausaDoktore egin zuen jesuitak, besteak beste, Auspoaliburu bilduma mardulean 311 liburu zizkien opetsiak liburuzale euskaldunei. Edozelan ere, hil osteko egunetan liburu berri batek
|
ikusi
zuen argia, Mondragoiko kalezaiñaren bertsoakbertso liburuak, hain zuen ere, Zavalak berak hil aurretxoan amaitua eta inprentarako bidean utzia.
|
|
|
Beharrik! Ezin irentsi eta ezin sinetsi: Ez, ez euskaldunek maite dituzte ere kiwi eta zainzuri, whisky eta uzki, enbido eta iduki, segurki.Bainan, batez ere, bisturi, egiteko harakiri.Aluak ere dantzan ditut
|
ikusi
, kantuz bainituen denak han atzo nik utzi.
|
|
|
Duela hamalau bat urte, nire familiarekin batera, Lapurdira bizitzera etorri nintzenean, bertako gizartean integratzeko euskalduna izatea, hau da euskaraz egitea, aski zela nekarren buruan. Berehalaxe
|
ikusi
nuen ez zela aski. Lapurtarrek izugarri maite dute kantatzea eta dantzatzea, eta hori ere, guztiz beharrezkoa zela ikusi nuen.
|
|
|
Berehalaxe ikusi nuen ez zela aski. Lapurtarrek izugarri maite dute kantatzea eta dantzatzea, eta hori ere, guztiz beharrezkoa zela
|
ikusi
nuen. Hori dela eta, Urruñako gure etxetik gertuen zegoen euskal elkartea bilatu nuen, eta horrela, Donibane Lohizuneko Begiraleakelkartean izena eman nuen.
|
|
|
Urteak igaro dira, fite eta azkar. Nik Iparraldean ez dut nire burua lekuz kanpo inoiz
|
ikusi
. Bat gehiago izan naiz beti.
|
|
|
–Irakasleak bezela daukat/ nik ere aitortu naia,/ au esanikan yoan zitzaigun/ Arana Goiri aundia: / Il naiago
|
det
ikusi baiño/ Aberriaren amaia!?.
|
|
|
(...) Besoak, biak motzak zituan bizkaitar onek; esku muturretik moztuak. Jaten ez nuan beiñere
|
ikusi
; ez dakit nola manejatzen zan; ba, a dirua ederki kontatzen zuan. Brusaren patrikaran ibiltzen zituan sosak; esku mutur batekin aterako zituan andikan; zabala zuan, ba, esku muturra, ta ga, ean aterako zituan, da beste esku muturrarekin botako zituan zure eskura pezetaren ganbioak.
|
|
|
–Galdetzeko etzan gauza egokia ere, ta ortan gelditu ginan?. Hurrengo lerrootan, Abarrategi non eta noiz
|
ikusi
zuen kontatzen digu Uztapidek:
|
|
|
Frantzia aldean edo ibillia izan bear zuan. Nik ez nuan luzaro emen
|
ikusi
, ta an zebillela aditzen genduan29 Gero Errenterin ikusi nuan, aztu ta geroko batean. Piska bat zartzera egi, a zegoan ordurako.
|
|
|
Frantzia aldean edo ibillia izan bear zuan. Nik ez nuan luzaro emen ikusi, ta an zebillela aditzen genduan29 Gero Errenterin
|
ikusi
nuan, aztu ta geroko batean. Piska bat zartzera egi, a zegoan ordurako.
|
|
|
Piska bat zartzera egi, a zegoan ordurako. Urte asko ziran nik
|
ikusi
ez nuala, ta ez da arritzekoa neri zartua iruditzea, onera Oiartzunera etorri eta geroko kontuak dira ta. Emen ez dakit senideren bat edo zer eukiko zuan Errenterin.
|
|
|
Ura zarra da onezkero, bizi baldin bada. Ez det geroztik
|
ikusi
ta ez dakit zertan dan? 30.
|
|
|
Bertsozale Elkartearen web orrian (www.bertsozale.com) ere, garaitsu hori aipatzen da: . Zestuan 1936 aurretik eta Errenterian 1952az geroztik
|
ikusi
zuen Uztapidek?.
|
|
|
Edozelan ere, badirudi, Auñamendi entziklopediak dakarren informazioak Aita Zavalak bere Bosquejo de Historia del Bersolarismoliburuan eskaintzen digun hurrengo testigantza honetan daukala oinarri; izan ere, Tolosako jesuitak bertatik bertara
|
ikusi
zuen Abarrategi Bilbon:
|
|
|
41. Gorago
|
ikusi
dugunez, Aita Zavalak Abarrategik Uzkuduni, 1933an, dedikaturiko beste bertsopaper bat aipatzen du.
|
|
|
Esteban Uriarte?, Begitu, 18, 2003, 6; eta. Arratiko bertsolaritza azken mendeetan III: Esteban Uriarte?, Begitu, 20, 2003, 16 Era berean,
|
ikusi
: –Uriarte Etxebarria, Esteban?, in Esparza, Iñaki & Larrea, Angel:
|
|
|
Uriarteren beste bertso bat ere gogoratzen du Faustino Etxebarriak. Esan liteke saio horretan Uriartek pozarren
|
ikusi
zuela Dima herrian bertsolaritzaren katea ez zela eten, Faustino gazteak eroan zezakeela jarraipenaren lekukoa Arratian:
|
|
|
–1935eko urtarrilaren 20an Donostiako kursaal en egin zen Euskal Herri guztiko Txapelketara azaldu zen. Baziren hogei bat bertsolari eta Uriartek bostgarren saria jaso omen zuen? 65 Esanda daukagunez, lau sari baino ez zituen banatu epaimahaiak; baina Jose de Artetxe idazleak ere aurretxoan
|
ikusi
zuen dimoztarra sari zerrenda posible horretan: –Lástima grande que la escasez de medios(...) impidiera que mayor número de bertsolaris pudieran ser destacados en la calificación.
|
|
|
izeneko sorta aipatzen du, eta Esteban Uriarterena izatea oso litekeena dela gehitu. Halaxe da, hona dakargun bertsopaperean
|
ikusi
daitekeenez. Bertso sorta hau koldo Mitxelena kulturuneko bibliotekan dago eta fitxa teknikoan esaten denez, Gregorio Mujikaren liburutegitik heldu zen bertara67.
|
|
|
Familiako guztiontzakobeti izan da gertuko.Gurasoei ikasitakohizkuntza ez du ahaztuko, berakin ez da euskara garbieta aberatsa galduko: Euskara salbu
|
ikusi
arte
|
|
|
Txikitatik garatu behar da hizkuntzarekiko gertutasuna, hor oinarritzen baitira geroko norabidearen oinarriak. Beraz, euskara bizirik
|
ikusi
nahi badugu, badakigu nondik hasi behar dugun lanean.
|
|
|
GanixBaditake arnoa dautazun
|
ikusi
Jaunak egin gauzarik ez baitzaut itsusi; Bainan gauza bat, Matxin, zuk behar onetsiBataioko uretan ginela ikuzi.
|
|
|
–Hau da berriz mobiliziazione gaitza! Egundaino Frantzian ez da
|
ikusi
holakorik. Hainbertze gizon, holako ordre ederrean, hoin fite, oro utzirik, denak soldado.
|
|
|
33Gorago
|
ikusi
dugunez, Joseba Zubimendik Lukaskoin modura idazten dubertsolariaren ezizena.
|
|
|
Ekhi Erremundeguy Baionan sortu eta bizi da, baina bere familia Senperekoa da. Hamar urtetan bertsu eskola batean ikasi zituen bertsuaren teknikak; eta, primadera oraino hogoi aldiz
|
ikusi
gabea zelarik, Ipar Euskal Herriko lehen bertsu txapelketako finalean parte hartu zuen, Donibane Lohizunen, 2008ko hazilean? 36.
|
|
|
Euskal programazio zabal horren ardatz nagusiena gazteak dira. Argi dago lehentasunezko premia
|
ikusi
dutela gazteen artean euskararen erabilera bultzatu behar horretan.
|
|
|
hankaz gora jartzen baditut?. Zeren ematen baitu ezen arrazoi naturalakin ez datorren fenomenoa, miraria adibidez, gutsietsi eta aintzat hartzekoa ez dela (mitoaren mailan estudiatzen da), hortik Jesusen gloria antzematen bada ere, eta ez nik bakarrik, ero desterratu honek, baizik eta Bere diszipuluek ikasten dute Haren gloria horrela (Canaango esteguetako pasadizoa
|
ikusi
). Baina ez didate jaramonik egiten, bakarrik behin eman zidan Madrilgo apaiz batek arrazoia, eta hori izan zen nik asko admiratu dudan katedratikoaren esan bat kontatu niolako non zioen gizona dela izaera bat ausentzietakoa, eta ez presentzietakoa, eta hori esan eta gero nire tesia laburbildu nion, eta orduan hari interesantea iruditu zitzaion nire argumentaziobidea.
|
|
|
Laburbilduta honela teorizatzen dut: badirudi,
|
ikusi
dudanari erreparatuta, Elizako eskrituristek Historia Sakratua irakurtzerakoan aurkitzen dutela errevelazioa datorrela lagunduta seinaleekin, baina seinala horiek ez datoz bat arrazoi naturalarekin (Voltaire anticlerikalaren arrazoi ilustratuarekin) eta orduan, makurtuz gaur egungo joera zientifistei, modu askotan esan daiteke, minusvaliatu egiten dituzte seinale horiek, ignoratzeraino ere. Nik, ostera, seinaleetan ikas ten dut errevelazioaren mezua egiazkoa dela.
|
|
|
Eta ez naiz milagrero bat, begien bistan dago ezen Jainkoa ez dela emankorra mirariak egiten. Nik sekula ez dut bat
|
ikusi
. Baina Jainkoa bada providenciala, badu mundu honetan errevelatzen bere mezua, eta Bera pertsonalki ere gure artean egona da, denbora gutxi, baina egona.
|
|
|
Eta Elizaren historian hor dugu, adibidez, Lourdes, eta Fatima ere. Nik behin telebistan
|
ikusi
nuen paralitiko izandako bat, Lourdesen egona zen, pasiatzen sala batean.
|
|
|
Araba, Logroño eta Nafarroako probintzia zibilek nazionalen alderdira jo zuten eta alde horretako karmeldarren komunitateek normal samar jarraitu ahal izan zuten beren bizitza, baina ez abertzaletzat begiz jota zeuden erlijiosoentzat arrisku gabe. Gasteizkoa izan zen bere bizitza irabiatuena
|
ikusi
zuen komentua, ikasleen mobilizazioagatik eta etxearen parte bat kartzelatzako egokitu behar izan zelako.
|
|
|
Kalima egin da.beste planeta bateko gizakia da errepideko langileaizerdi beltza aurpegianloihartzekoa soineanseguru sentitzen da bide erdiangomazko botak alkitranean txiklea bezalaStop, stop, stop agintzen dielangile izerdituak auto ilarei. Sekula ez du hainbeste botere izan.Bolanteari lotuta
|
ikusi
du gidari bat, urduri begiratzen dio bere aginduei zain.Bera da emaztea eta bi umeekin.Kalimak irenstea desio izan du.Paso eman behar dut, esan dio walkie talkietik bestaldeko lankideariEzetz entzun du bestaldetikStop, stop, stopAsfaltoa botatzen hasi behar dirabere autoa dagoen lekuan.Paso eman nahi du eta ezin eskuak bolantetik mugitu.Zapalgailua sentitu du bere gainean.
|
|
|
Uinen jokoa
|
ikusi
neban lats otzean, ontziak joaten ikusi nituan ibaian, anizango naz laster; mendi minok, beingorde ninduzuenok, jaioterriko
|
|
|
Uinen jokoa ikusi neban lats otzean, ontziak joaten
|
ikusi
nituan ibaian, anizango naz laster; mendi minok, beingorde ninduzuenok, jaioterriko
|
|
|
Isildu naiten!, oi, ez dagidan emendik aurrera inozeriotzgarri ori
|
ikusi
, bakeanjoan naiten bakartadera, eta oindino geurea izan daiten agurra!
|
|
|
Orduan nire lagunak inguruan biltzen zitzaizkidan adi adi, eta batzuetan zenbait ikasle nagusik ere bat egiten zuten entzule taldearekin. Istorio berak egun batzuetako iraupena izaten zuen, gogoko bainuen, geroago eta interesgarriago egitea, sortzen zituzten zirrarak eta nire lagunen aurpegietan ageri zirenak
|
ikusi
ahala. Baina laster nire irakasleak debekatu egin zidan neure hizlari lanari ekitea, jolasten eta arineketan ikusi nahi baigintuen, eta ez pentsatzen??
|
|
|
Istorio berak egun batzuetako iraupena izaten zuen, gogoko bainuen, geroago eta interesgarriago egitea, sortzen zituzten zirrarak eta nire lagunen aurpegietan ageri zirenak ikusi ahala. Baina laster nire irakasleak debekatu egin zidan neure hizlari lanari ekitea, jolasten eta arineketan
|
ikusi
nahi baigintuen, eta ez pentsatzen?? (Esk A, 37a).
|
|
2011
|
|
|
Desberdintasun ideologikoen gainetik, tradizionalistak, abertzaleak eta ezkertiarrak akordioetara heltzeko gai ziren Errepublikaren hasierako urteetan. 1933tik aurrera, herriko buruzagi tradizionalisten eta abertzaleen artean mesfidantzak eta
|
ikusi
ezinak handitzen joan ziren, baina, ordura arte, Markina eta Xemein gizarte kohesionatuak zirela pentsa daiteke.
|
|
|
Herritarrek Gipuzkoan gertatutako abertzale, euskaltzale eta ezkertiarren fusilatzeen berri zuten, eta 135 pertsona inguruk ihes egin zuten soldadu frankistak sartu baino lehen. Ihesean zihoazen markinar eta xemeindar askok
|
ikusi
zuten Arbatzegi Gerrikaitz eta Gernika bonbardatzen edota erretzen (Onaindia: 1980). Gelditu zirenetariko asko ezkutatu egin ziren edota kutsu abertzalea edo ezkertiarra zuten egunkariak eta liburuak erretzen aritu ziren gau osoan.
|
|
|
Egun horretan, markinar eta xemeindar asko atera zen kalera, erreketeei arrera beroa egitera. Tradizionalistek indar asko izaten jarraitzen zuten Markinan eta Xemeinen, eta hauetariko askok lasaitu ederra hartu zuten erreketeen tertzioak herriko kaleetan
|
ikusi
zituztenean. Ospatzeko, tradizionalistek erromeria ere antolatu omen zuten.
|
|
|
Aldiz, ageriko interesek aktoreen portaera bultzatzen duten arrazoi kontzienteak sortzen dituzte. Alegia, ezkutuko interesek interes gatazkak sortzen dituzte, baina agerikoak eta kontzienteak ez direnez, ia taldeak sortzen dituzte bakarrik, eta,
|
ikusi
bezala, horrelako taldeak ez dira oso eraginkorrak modu antolatuan eta agerikoan talde interesak babesteko. Ageriko interesek, aldiz, talde aktiboak sortzen dituzte (alderdi politikoak, sindikatuak, gizarte mugimenduak?), eta hauek gai dira helburuak zehazteko, eta euren interesak lortzeko ekintza egitasmoak eta estrategiak sortzeko eta garatzeko.
|
|
|
Ezkertiarren eta abertzaleen aurka gerra ostean hasi zen errepresioa oso intentsua izan zen Markinan eta Xemeinen. Tradizionalistek eta jauntxoek arriskuan
|
ikusi
zituzten euren autoritatea, interesak, ideologia eta, oro har, bizimodua, eta, ondorioz, guztiz inplikatu ziren abertzaleak, ezkertiarrak eta euskaltzaleak salatzen, umiliatzen eta kartzelaratzen. Gainera, Dahrendorf en arabera (Dahrendorf, 1971: 188), gatazken intentsitatea handitu egiten da gizarte gatazkak elkar pilatzen direnean.
|
|
|
Coserren proposamen honi jarraituz, Markinan eta Xemeinen gerra ostean eman zen errepresio bortitza ez egiazko gatazka bat izan zen. Izan ere, Tradizionalistek, eskuindarrek eta jauntxoek
|
ikusi
zuten Errepublika garaian urteetan izan zuten autoritateak ihes egin ziela; euren ideologia eta balioak zalantzan jartzen zirela; eta Markinan eta Xemeinen frontea geldirik egon zen hileetan, 1936ko uztailetik 1937ko apirilaren 27ra, hainbat une larri bizi izan zituztela. Arestian esan bezala, errepublikazaleek herriko buruzagi tradizionalista batzuk atxilotu zituzten, eta oso gaizki pasatu omen zuten kartzelan egon ziren egunetan.
|
|
|
Ez nuen behin ere amore ematen edo zalantzan egona
|
ikusi
. Alta, noizean behin durduzara akuilatzen gaitu jaungoikoak berak ere.
|
|
|
1933 garren urtean, gure artzainari bisita egin zion basozain txotxolo batek, oihanaren hazkuntza arriskuan jartzearren beldurrez, surik ez egiteko larderiatu zion
|
ikusi
zuen nehoren laguntzarik gabe sortutako lehen oihana zela gehituz. Garai horretan, artzaina bere etxetik hamabi kilometrotara zihoan pagoen landatzera eta joan jinak ez egiteko nahizik, ezen hirurogeita hamabost urte zeramatzan, bere landaredien lurretan zeukan harrizko etxola baten eraikitzearren egitasmoa.
|
|
|
Ondorioz, 1910eko haritzen mozketak hasi ziren baina haritztoi horiek garraio bide guztietatik hain urrun izaki entrepesa bertan behera abandonatu behar izan zuten. Artzainak, 39 ko gerla alde batera utziz, hemendik hogeita hamar kilometrotara bere lana itsutuki zerraikienez ez zuen deusik sarraskiaz
|
ikusi
. Elzeard BOUFFIER azkenaldikotz ikusi nuen 1945 eko ekainean.
|
|
|
Artzainak, 39 ko gerla alde batera utziz, hemendik hogeita hamar kilometrotara bere lana itsutuki zerraikienez ez zuen deusik sarraskiaz ikusi. Elzeard BOUFFIER azkenaldikotz
|
ikusi
nuen 1945 eko ekainean.
|
|
|
Eta orain
|
ikusi
dugun menu horretan banner bat, botoi
|
|
|
Horrela, 2007 urtera arteko Karmelen banner botoi honen bidez sartuko gara. Eta harrezkerokoak orain
|
ikusi
dugun bezala jarraituko dugu ikusten?.
|
|
|
Honeek ez dira odolotik sortu, ez haragiaren nahieratik be, Jaungoikoagandik baino. Eta Berbea haragi egin zan, eta geure artean jarri eban bizilekua; eta geuk
|
ikusi
dogu haren aintza, Aita Seme bakarrari dagokion aintza graziaz eta egiaz betea?.
|
|
|
Dana dala, Iratzeder Lertxundi beneditarren lapurterazko Salmoak bizkaierara egokitzen jardun ebanekoa dot batez be gogoan. Ikasleok, geure mundutxuan bizi ginan, baina
|
ikusi
ez arren uruna, entzuten genduan errotaren hots urruna. Irakasleen ahoz iraizten ziran gugana tantaka halako komentario eta kulturako barri solteak, esaterako, Linok errima egokien bila izan ohi zituan neke eta pozak.
|
|
|
Afaltzen gurekin izaten zan eta biharamunean Aita Linok eta biak ordu luzeak igarotzen zituen elkarrekin Salmoen bizkaierazko bertsioa eratzen, egokitzen, orrazten. Beraz, Salmoak liburua bizkaierazko bertsioan eratzen eta jaiotzen
|
ikusi
genduala esan geinke.
|
|
|
Linok, eztabaida eta eretxi guztien gainetik euskara maite ebanez, gizartean bizirik eta indartsu
|
ikusi
nahi eban. Horregaitik, eretxiak eretxi, batzuekin nahiz besteekin euskararen alde lanean jardun izan eban.
|
|
|
Akesolo baserri handian
|
ikusi
genduan 1989an Aita Linori jarritako plaka Euskerazaintzaren izenean. Bisitatu genduan baserria baino zerbait gorago San Joan eliza dago, auzoko eliza; hemendik mende hartzen dau begiak inguru guztia; dana ikusgarri.
|
|
|
Sakristian batu ginan 13 abade; aspaldian alkar
|
ikusi
barik eta barriketa ugari izan zan.
|
|
|
Halan da bere, hemen Diman banatutako orriak, nik esan beharreko gauzarik gehienak labur batzen dituela
|
ikusi
dot.
|
|
|
Hori Hitler eta bere gobernuari ez zitzaion gustatu eta oztopoak jartzen zizkien espainiarrei, batez ere ikasleei. Uztailaren 19 edo izango zen. Hitler Jugen?, nazismoak eraikitako asialeku bat bisitatzera joan zenean, Poloniaren gaurko muga ondoan, egunkarietan
|
ikusi
zuen berria: Franko gobernuaren kontra matxinatu zen.
|
|
|
bernuari ez zitzaion gustatu eta oztopoak jartzen zizkien espainiarrei, batez ere ikasleei. Uztailaren 19 edo izango zen. Hitler Jugen?, nazismoak eraikitako asialeku bat bisitatzera joan zenean, Poloniaren gaurko muga ondoan, egunkarietan
|
ikusi
zuen berria: Franko gobernuaren kontra matxinatu zen.
|
|
|
Goiko eliza nagusia eta beheko kripta
|
ikusi
ditugu. Hutsik zeuden, bakeoso erabat.
|
|
|
Gai eta albiste aski ezezagun eta interesgarriak ateratzen zituela bere jakinduriaren kutxatik
|
ikusi
dugu hona arte, baina ez gara horretan luzatuko. Izenburuak jarriko ditugu soilik:
|
|
|
1998an Karmeldar Teresiarren Ordenako ORDUEN LITURGIA liburuak
|
ikusi
zuen argia. Karmel Lekukoak, bilduman.
|
|
|
Hori guztia argi
|
ikusi
zuten lehenago ere, salmoak aztertzerakoan, esaterako, San Atanasiok salmo liburuak salmo historikoak, profetikoak eta jakituriazkoak batzen dituela, hau da, Bibliako beste lorategi guztietan landatutako fruiturik ederrenak batzen dituen idazkiak direla esaterakoan.
|
|
|
Dena dela harako garaia oso bizia izan genuen Euskal Herri osoan zehar eta inguruko giroak bere eragina izan zuen batzorde horretan. Nik argitara eman ziren testuak konparatzeko ikerketa bat egin nuenean argi
|
ikusi
nuen nolako ahalegina egin zuen euskalki guztietako ordezkariz osatutako batzordeak euskara batzeko. Gipuzkoa/ Nafarroarako eta Bizkairako egindako testuen artean ehuneko laurogeita hamarretik gora bat eginda datoz.
|
|
|
Arrain gorriz betetakohodeiak
|
ikusi
ditugu, pisua hartu ahalaarrain batzukerreketara eroriko diraeuriarekin batera,
|
|
|
Non zara? Lausotzen doakit arimeazure atsegin guztiaz mozkor; oraintxe
|
ikusi
dot, bere bidaiaz nekatutajainkozko gazte liluragarria
|
|
|
leenengo ugarte maitagarriek; eta pozik ebazanEguzki jainkoaren begiak
|
ikusi
leenenkiak, landarak, bere betiko gaztetasunekoume irribarretsuak, zugandik jaioak.
|
|
|
Askeago dabe arnasa basoko txoriak, gizakiaren bularra aaltsuago jagiten bada be, eta etorkizun iluna dakusanak, bear daueriotza be
|
ikusi
eta bakarrik aren bildur izan.
|
|
|
14 ASTEASU. San Pedro Ia eraikin dena XVI. mendekoa den arren, aztarna zaharragoak (sarrera erromanikoa, bataioko iturri gotikoa, e.a.) oraindik
|
ikusi
daitezke, besteak beste aurrealdea. Dorrea ordea XVII. mende hasieran bukatu zen.
|
|
|
Euron portaera ikusita, ezin goraipatu besterik egin. Larreako eliz zelaia eta inguruak, neure bizitzan ez ditut hain garbi
|
ikusi
. Ez txakur gorotzik, ez paperik, ez bestelako lohikeria eta narraskeriarik.
|
|
|
Liturgi ospakizunetan, iparraldekoak baino gu zakartsuagoak garela dirudi. Hori garbi
|
ikusi
izan dot gazte honeengan be. Elizan sartu urtetean Aitaren egitean edo patxadaz Jaunaren aurrean belaunikatu barik ez dot ikusi gazte erromesik.
|
|
|
Hori garbi ikusi izan dot gazte honeengan be. Elizan sartu urtetean Aitaren egitean edo patxadaz Jaunaren aurrean belaunikatu barik ez dot
|
ikusi
gazte erromesik. Elizkizunetan agertu izan daben ganoreagaz, zornotzarrok benetan liluratuta eta harrituta utzi gaitue.
|
|
|
Txominen abadetzako trenak Gatikan izan eban hurrengo geltokia; gauza asko ditu esateko. . Hemen
|
ikusi
nuen euskaraz alfabetatzeko premia. Hemen hasi nintzen sermoiak idazten eta oso lan zaila egiten zitzaidan.
|
|
|
Karmengo artxiboan mekanografiaturik gordetzen diran paperetan
|
ikusi
leitekenez, horretan aurrelaritzat hartu geinkezan Justo Arrieta herriko alkateak eta A. Migel Maria (Manuel Juaristi) Karmengo Nagusiak lehenengo elkarrizketa eta hartu emonak izan zituen. Zer zan, izatez, elkarrizketa honeetan erabili eben gai nagusia?
|
|
|
–Buztarri, k maite eban egun hau. Izan be, egun horren sortzailetzat hartu geinke bera A. Migel Mariagaz batera eta berak be halan agertzen dau bere burua, goiko lerroetan
|
ikusi
dogunez.
|
|
|
Hori dela eta, goiz goizik, lagun batekin batera, Larraine aldera abiatu nintzen. Bidean euria zen nagusi, Lapurdiko itsas hegian zaparrada handiak genituen, Baxenabarren sartzean, eurizko oihal trinko batek bazterrak bustitzen zituela
|
ikusi
ahal izan genuen. Donapaleutik gora abiatuta euriak barra barra jarraitzen zuen, Oxkaxeko lepotik barna gindoazela lantzerrak eta lainoak hango paisaia ezkutatzen zuten?, ez zirudien Larrainen jokatu behar zuten pastoralaren lehen emanaldi hura burutu ahal izanen zutenik.
|
|
|
Gure aurrean Harsüdürra, Organbideska, Lapatiñagaine,, Pellüsegaine, Odeizügaine, Millagarate, eta Tartagailur genituen, eta gibelean, San Jüsefeko oihana, Kasernagaine, Erraize eta Orhi miresgarria. Nehoiz ez dut horrelako eszenatokirik
|
ikusi
. Hango antzoki naturala arrunt harrigarria eta zoragarria zen.
|
|
|
Bertatik sartu eta irten ohi dira jende onak, euskaldunak kasu honetan. Baina nire harridurarako ez nuen aipaturiko oihal urdina
|
ikusi
, bere tokian oihal berde bat ezarririk baitzeukaten.
|
|
|
Horrela, oroitzapenak eta bizierak gure baitan pilatzen eta txirikordatzen zitzaizkigula sumatu genuen. Aldean nituen askoren begietan negar malkoak loratzen
|
ikusi
nituen.
|