|
2003
|
|
|
Erromatar eta greziar historia kontuak era landu zituen, baina batik bat euskal historia urrunaz aritu zen. Liburuaren lehen zatia, iragan urrunaz ziharduen
|
hura
, galdua bada ere, haren atalburuak gorde dira; eta titulu horiek argi erakusten digute historiaren ikuspegi kantabrista tubalista zerabilela: –Tubal cen Iapheten bortzgarren semea, eta Noeren illobassoa?,. Cein partetaric Tubal sarthu cen Espainiarat eta non eguin çuen bere lehenbicico egoitça?,. Tubalen hitzcuntça ala Escuara centz, ala bertce hitzcuntzaric?,. Escuara hitzcuntça çaharra[...] noblea, eta bertce hitzcuntcetaric ethorquiric gabecoa da?,. Cantabria icen hau nondic heldu den?,... 34 Beraz Etxeberri lapurtarrak erdarazko apologien eduki beretsua azaltzen zuen.
|
|
|
Produkzio historiografikoa, hein handiz
|
hura
sustatzen edo babesten duten erakundeen edo pertsona taldeen existentziari loturik dago (produkzio gune sozialei). Hola, Antzinako Erregimenean, estamentu, korporazio eta erakunde publiko bakoitzak, bere estatusa eta interesak legitimatzeko historiografia propioa bultzatu ohi zuen.
|
|
|
Horien apainketa etxeko andreen eskuetan gelditzen zen. Etxeko ogi
|
hura
, denborarekin azukre, arrautza eta anisarekin hobetua izan zen.
|
|
|
Hasieran Naturak eskaintzen zigun elikagai gozoen artean, mana izan ezik, ia denak edulkorante moduan erabiltzen ziren. Aipatutako elikagai gozo
|
hura
, mana deitutakoa, Historia Sakratuan hebrearrei zerutik euri moduan jausitako elikagaia zen
|
|
|
–Zeure herria, ordea, ainegruen ogiaz janaritu zenuen;/ hark nekatu beharrik izan gabe,/ aurrez prestaturiko ogia eman zenion zerutik,/ zapore askotakoa, guztientzat atsegingarria. / Zure elikagai honek zeure seme alabenganako duzun gozotasuna azaltzen zuen,/ jaten zuenaren gurarira egokitzen baitzen,/ eta bakoitzak zer nahi,
|
hura
bihurtzen. / Elurraren edo izotzaren antzeko izan arren,/ urte gabe jasaten zuen sua[?]?;.
|
|
|
Kafea edateko ohitura geroago heldu zen Frantziara. Medikuek osasunerako kaltegarria zela esaten zuten, baina, ingelesak edari
|
hura
edateagatik ez zirela hiltzen konturatzean, kafea edateari ekin zioten frantsesek ere.
|
|
2004
|
|
|
Kadizko Konstituzioari dagokionez, ez daukat ezer kritikatzeko
|
hura
(eta bere ondorioak Hego Euskal Herrian) azaltzearen inguruan. Baina, paraleloki ez legoke gaizki egitarauak Frantziako Konstituzioak (behintzat Iraultzako lehenak) aipatzea, Iparraldean eragin zuzena izan baitzuten (europar ikuspegitik espainiarrak baino garrantzitsuagoak izateaz gain).
|
|
|
Bere oroitzapen eta obra utzi digu, euskal historialari guztiontzat eredu dena. Eskaini duen lana aztertzea eta
|
hura
lantzen jarraitzea dagokigu beraz, miresmenetik abiatuz baina berak nahiko zukeen zorroztasunari muzin egin gabe.
|
|
|
ospatzeko ohitura zegoelako. Hasiera batean, manifestazioa ez zen egin errepikatzeko asmoarekin baina izan zuen arrakasta ikusita, asmo
|
hura
aldatu egin zen eta eskariei, sufragio unibertsalaren (zuzena) aldarrikapena atxikitu zitzaien. Dena den, arazoak ere egon ziren.
|
|
|
Era berean, ukatu egin zuten Alemaniako tropak sarraskiak eragiten ari zirenik. Manifestu
|
hura
suminduraz jaso zuten nazioartean. Ordura arte Alemaniako komunitate zientifikoari erakutsitako errespetu eta sinpatia, gaitzespen bihurtu zen atzerrian.
|
|
|
Goi mailako zientzialarien artean, erlijio ezberdintasunen gainetik, begirunezko harremana zegoen. Bazekiten neurri
|
hura
bidegabea zela, baina inork ez zuen protestarik egin. Haietako batek adierazi zutenez, neurriaren kontra 30 irakasle altxatzen baziren hurrengo egunean 150 irakasle Hitlerren alde agertuko ziren aurrekoen postuak eskuratzearren.
|
|
2005
|
|
|
42)... Liburuan ez du askotan esaten baina jatorrizko hizkuntza
|
hura
euskara zen. Laburtuz, egile honen helburua ez da gaiaren inguruan zentzuzko ekarpenik egitea, bere ideologia (eta agian dituen jarraitzaileena ere) justifikatzea baizik.
|
|
|
Baina ezin ukatuko zaio euskal pizkundearen sustapenean lekutxo bat. Ateneo inguruko kultur mugimenduaren magalean sortua, bertako kide batzuen kezka euskaroek bultzaturik, behinolako «Atenas del Norte»
|
hura
ez zen proiektuari luzaz eusteko gai izan. Alta beste batzuei bidea erakusteko balio izan zuen (adibidez Donostiako Euskal Erria ri).
|
|
|
19 Orientazio euskaroaren adopzioa ez zen gauza oportunista izan, Herran Asociacion Euskarako kidea baitzen elkarte
|
hura
1877an sortu zenetik.
|
|
|
Asociacion Euskarak antolaturiko festa hauen aitzakiaz Palenciako euskal koloniak batzar ludiko bat egin zuen. Bertan, Becerro de Bengoa mintzatu zen euskal kulturaren eta Anton Abadia mezenasaren gainean, ondoren hitzaldi
|
hura
Revista n argitaratzeko. Euskal pizkundea, aztergai izan zuten halaber Manterolaren bi artikulu interesgarriek, baita Hipolito Casas izeneko leondar batek ere.
|
|
2006
|
|
|
Egin zituen mapen artean Pirinioetako eta Euskal Herriko lekuak aipatu zituen, eta hiri batzuen kokalekuen berri eman zuen. Erdi Aroan, idazlan
|
hura
geografiako oinarritzat hartu zen.
|
|
|
Hemen lortu dituk, Paulino, hire kontsul mantua eta hire aulki latinoa, eta han eman behar diek lur hire sorterriko ohoreei? Baina, nor izan huen hain isilaldi luzea egiteko gomendatu zian kupidagabeko
|
hura
–27
|
|
|
(?) Itxurak besterik badio ere, ez dut ahaztua sorterriko zerua, nik, hain goian Aita gorenari begiratzen diodan honek,
|
hura
bakar bakarrik adoratuz batek ezin baitu zerua gogoratu baino. Sinets iezadazu, bada, oi aita, ez garela zeruaz ahazturik edo burutik galduak bizi, giza-arte batean gabiltzala baizik.
|
|
|
Jauntxoek segituan jo zuten indarkeriara, nekazarien, elizgizonen, hiribilduen eta beren parekoen kontrako indarkeriara. Leinuen eta nobleen alderdien arteko borroka, oñaztarren eta ganboarren artekoa, beren klasekoei ondasunak kentze
|
hura
, alegia, ez zen, beraz, interpretazio horretan, beren errenten jaitsiera konpontzeko beste bide bat baizik, beste katebegi bat besterik ez gizartean zuten nagusitasunari eusteko sortu zituzten borroken katean58 Gertakizun odoltsuen katea Euskal Herrian zehar zabaldu zen, haran bakoitzera, eskualde bakoitzera, lurralde bakoitzera, eta batez ere, Gipuzkoara eta Bizkaira. Borroka horiek, batzuetan, aurrez aurreko guduak izaten ziren, baina gehienetan, matxinadak, iskanbilak eta zigorrezko edo mendekuzko erasoak izaten ziren, erreketak, lapurretak eta hilketak egiteko helburua zutenak eta talde txikiek eginak; borroka horiek izaten ziren, gainera, odoltsuenak.
|
|
|
Poitiersen jaio zen, non bere lanbidea eliz-gizon bezala bete zuen. Teoria historiografiko batzuen arabera, Compostelako gotzainaren laguna zen eta
|
hura
izan zen, hain zuzen ere, Picaudi ospea eman dion obra idaztea eskatu ziona.48
|
|
|
Bestalde Britaniaren ondoan, ozeano litoralaren lerroan, kokatzen da Guaskonia izeneko aberria, antzinako jendeek Akitania izendatzen zutena. Filosofo askok deskribatu zuten Guaskonia hau, nik irakurritakoen artean, aipatu Athanaridus
|
hura
–Gotuen filosofoak.
|
|
2008
|
|
|
Ez edonor, gainera, baizik eta Zhukov jauna, garai hartan konferentziako presidentea zena. Gorabeherak izan zituzten bien artean, Thompson en hitz batzuk direla-eta, irainduta sentitu baitzen
|
hura
.
|
|
|
Ongi iruditzen zitzaien askori sobietarren hedapen gosea geldiarazteko gai izan omen zitekeen erakunde haren lana. Bitxia da, bestalde, Ekialdean ezaguna zela Mendebaldeko bake taldeen lana, zeren NATOren aurkako jarrera zuten heinean propaganda sistemak erraz har baitzezakeen bere baitan mugimendu
|
hura
. Mugimenduaren filosofia osoa erakusten ez bazuten ere, garrantzitsua izan zen hori mugimendua Ekialdean ezaguna egin zedin, eta zubiak eraikitzen hasteko.
|
|
2009
|
|
|
Emigrazioaren gaitza, agenteek sorturiko ilusio eta esperantzazko giroari egozten zioten egunkari gehienek, bai XIX. mendearen bukaeran baita XX. mendearen hasieran ere; emigranteek Amerikari buruz zuten irudi faltsua omen zen oro har egoera larri
|
hura
sortzen zuena. Izan ere, emigranteak pertsona ezjakinak zirela azpimarratzen da behin eta berriz, eta idatzizko prentsaren esanetan agenteek hauen ametsak eta ilusioak esplotatzen zituzten etekinak ateratzeko.
|
|
|
...emesa» edo sortaka kontatzen zituzten, izenetik zenbakira pasatzen ziren, nortasuna bera ere galduz.39Ez da harritzekoa itsasontzi hauetan errebolta eta protestak azaldu izana, edo behintzat hori adierazten digute ikuskaturiko berri batzuek.40 Emigrantearen nortasun galeraren adierazle, emigratzeko prozesu horri idazlan batzuetan nola deitzen zioten irakurriz ikusten da, «zurien trata» omen zen
|
hura
, orduan urte gutxi arte iraun zuen beltzen esklabotza gogoraraziz, urte horietako esklabo saltzaileak «blanquero» bihurtu zituzten, emigranteak modu txarrean tratatzen zituztelako41
|
|
|
emigranteak Amerikaren irudi gozo bat dauka buruan, topikoengatik gizarte xumean errotu den oparotasun irudi bat. Bertara joanez gero, dirua erruz irabaz daitekeela uste du emigranteak, ekonomikoki aurrera atera ahal izateko lurralde bikaina baita
|
hura
, bertatik etorritako indianoek hala erakusten dute behintzat. Irudi hori zabaltzeko lanak «engantxadoreek» egiten dituzte, beraiek herriz herri ibiltzen dira eta horrela engainatzen dituzte emigranteak, Amerikari buruzko gauza ederrak esanez eta bertan aberasteko lurralde ona dela sinetsaraziz.
|
|
2011
|
|
|
Azurza alkate tradizionalistaren eta zinegotzi nazionalista, errepublikazale eta sozialisten artean liskarrak piztuko dira Ardoaren Estatutua dela eta. Abuztuaren 9ko udal plenoan Labayen nazionalistak euskal udalen asanbladarako ordezkarien hautespena egiteko ea hilaren 12an udal plenoa deitzeko asmorik zuen galdetu zion Azurzari eta honek ekintza ilegaltzat salatu zuen
|
hura
, borroka hura irainduz. –Gora Euzkadi, ka eta. Gora euskal iraultza?
|
|
|
Azurza alkate tradizionalistaren eta zinegotzi nazionalista, errepublikazale eta sozialisten artean liskarrak piztuko dira Ardoaren Estatutua dela eta. Abuztuaren 9ko udal plenoan Labayen nazionalistak euskal udalen asanbladarako ordezkarien hautespena egiteko ea hilaren 12an udal plenoa deitzeko asmorik zuen galdetu zion Azurzari eta honek ekintza ilegaltzat salatu zuen hura, borroka
|
hura
irainduz. –Gora Euzkadi, ka eta. Gora euskal iraultza?
|
|
|
Eta esan bezala hala egin zuen. Ez zuen laburpen zehatzegirik eman hala ere, ez zuen ezer asko esateko, diskurtso
|
hura
tramite hutsa zen. Hamabi egun inguru ziren greba amaitu zela eta jakin beharreko guztia bazekiten zinegotziek, azaldu ziren bakarrak, azken aldiko pleno guztietan gertatu ohi zen bezala, Azurzaren kidekoak baitziren auzi honetan, EAJren zinegotziak, errepublikazaleak eta sozialistak, udalen krisiaren ostetik ez baitziren plenoetara agertzen. Inork bere, modo de proceder, en eta, la forma como se había conducido en las delicadas y difíciles circunstancias que atravesó?
|
|
|
Tolosa 1934ko urriko gertakariek gerora ez dute oihartzunik utzi, baina sententzia haietan kaleetatik armaturik ibilitako sindikalistak, lehergailuak,... aipatzen ziren. Akusatuaren aurkako proben faltsifikazioa izan zitezkeen, gertakariak puzteko modu bat, baina interesa eta behinik behin jada piztuta zeuden eta urte, hilabete eta egun haietara hurbiltzeko nahia ere bai, galdera bakarrarekin buruan, ia ia zerotik hastea baitzen Tolosan emandako greba
|
hura
aztertzea: zer gertatu zen Tolosan 1934ko urriko grebak iraun zuen bitartean?
|
|
|
Gau, lasai?
|
hura
hiriaren sarreretan barrikadak eta oztopoak eraikitzeko erabili zuten. San Frantzisko auzoko norvegiarren zubitik gertu (Tolosako hegoaldeko sarbidean) eraikitako barrikadaren berri ematen digu kazetariak:
|
|
|
–La Voz de Guipuzcoa, k greba amaitzear zegoela eta hurrengo eguneko larunbateko feria modu lasaian ospatu ahal izango zela aipatzen zuen. Errepresioaren antolaketa areagotu zen egun hauetatik aurrera mugimendu
|
hura
bere sustraietatik ebakitzeko. Aberri Etxea klausuratua izan zen, armak gordetzen zituenaren susmoagatik, eta hurrengo egunetan EAJko afiliatu batzuek, errepresalien beldur, baja eman zutenaren zurrumurrua zabaldu zen148 Etxeen erregistroak masiboak burutu ziren, hurrengo egunetan bezala.Gorriti plazako 5 zenbakian lasto artean CNTko hiru karnet topatu ziren, Aniceto Cenzanorena, Amado Valerirena eta Rufina Valerirena.
|
|
2012
|
|
|
Zenbait historialarik ulertu dute Avalos de la Piscina errege berriaren zilegitasuna finkatu nahian zebilela, eta, bidenabarkoan,
|
hura
agramondarren alde lerrarazi. Nire ustez, Avalosek bi borrokagune izan zituen bere Kronikan.
|
|
|
Aukera galdu bat izan zen
|
hura
(Noain)
|
|
2016
|
|
|
Ilusi dugu beltzen mugimendua eta kontrakulturarenak direla
|
hura
bultzatu zuten beste indarrak. Beltzen mugimenduak izandako eragina neurtezina da.
|
|
|
Beraz, Estatu kolpea eta Guda Zibila izan ziren Estatuaren faxistatzea erraztu zutenak, baina beste alde batetik guztiz faxistatzea trabatu zutenak. Izan ere, eskuindar indar guztiak ezgai izan zirenez botere euren aldetik eskuratzeko, azkenean Armada agertu zen eskuindar alderdiei arazo
|
hura
–konpontzeko?. Eta behin Estatu kolpea emanda Armadak edota Francoren inguruko zirkuluak ez zuten Estatua/ boterea fakzio jakin baten menpe utziko.
|
|
2017
|
|
|
Bilkuraren tokira bertaratu bide ziren, alde batetik, Gilen, Tolosako benetako agintaria, eta bere konfiantzazko tropak eta, bestetik, hitzarmen edo konponbide baten engainuz edo promesaz toki horretara deitutako gudaroste baskoi asaldatu bat, itzal handiko buruzagiak ere tartean zirela. Antolatutako ekitaldi publiko baten ondoren edo
|
hura
gertatu baino lehen, baskoiek ezustean harrapatuta edo inguratuta ikusiko zuten beren burua. Gilenen familia tradizioko gerra praktikek germaniar tradizioko Blutgericht bat ematen dute aditzera, altxatuen eskarmenturako agintarien justizia goreneko ekintza bat, eta ez aurrez aurre gertatutako gudu bat.
|
|
|
Gernikako bonbardaketa azaltzen denean, ia beti aitatzen da Munitibarkoa. Edozelan ere, testigantza gutxi jaso dira gaiaren inguruan, eta, dagoeneko, zaila da eraso
|
hura
bizi izan zutenen ahotik informazio gehiago biltzea, gertaerok bizi izan zituzten gehienak hilda daudelako.
|
|
|
Besteak beste, aipagarria da Garro auzoko Txikitone baserrikoa. Behin frankistek sartu ostean, alemaniarrak ere etorri omen ziren zulo ikaragarri
|
hura
ikustera.
|
|
|
Zaurituak, galdutako umeak ere izan ziren. Anabasa
|
hura
betirako gelditu zen 1937ko apirilaren 27an Munibitar Arbatzegi Gerrikaitzen egon zirenen memorian.
|
|
2018
|
|
|
Baina, dirudienez, soluzio
|
hura
ez zen behin betikoa izan. Zenbait urte geroago, 1804an Baranbioko parrokiako eliztarrak beste apaiz baten bila hasi ziren:
|
|
2022
|
|
|
Hornidura inbertsio gehienak hirian bertan egin ziren, hau da, burgesia ezarri zen guneetan. Oro har, planifikazioaren gabeziak kontrolik gabeko hazkunde espontaneoa eragin zuen, merkatua izan zelarik kaos
|
hura
kontrolatu zuen bakarra. Erdiguneko tertziarizazio prozesua bultzatu, eta lurzoruaren espekulazio basatia sustengatu zen, Pedro Urquidiren (Urquidi, 1984: 309) hitzetan," 1962ko HAPOak urte hauetan sortu zuen kaos urbanistikoaren adibide garbi bat suposatu zuen".
|
|
|
Etxebizitza horietako asko, hasieran aipatu den moduan, era ilegalean altxatu ziren. Beraz, berriro diot, HAPOak ez zuela hirian ematen ari zen zabalpena kanalizatzeko eta pilaketa auzia gainditzeko gaitasunik izan, hain zuzen ere,
|
hura
handitu besterik ez zuen egin, hori bai, ustez legepean eta horrek eskaintzen zuen segurtasun juridikoarekin.
|
|
|
Bi mekanismo ezberdin izan ziren ohikoenak irabazi tasa handitzeko; alde batetik, eremua degradatu, suntsitu eta eskaria hobeto asetuko zuen produktu berri batekin ordezkatu Antiguako adibidea, edo erreformak bultzatu merkatuaren ezaugarriei eta eskariei erantzuteko. Higiezinen espekulazioa irabazi tasa maximoa izan daitekeen eremua erosi eta moldatzean datza, zoruko espekulazioa berriz, jabeak
|
hura
saldu nahi duenean ezartzen dion prezioarekin du zerikusia. Donostian, beste hainbat hirietan bezala, higiezinen prezioa, lurzoruaren prezioak determinatu zuen, aipatutako bi espekulazio motak sintetizatu izan direlarik.
|