|
2000
|
|
|
Edonola ere, liburua doktorego tesi gisa aurkeztu den lan sakonago bati lotu behar zaiola erran beharra dago. Argitaratu den emaitza,
|
hitz
batez, oinarriko ikerketa lana baino era dibulgatiboagoan eman baita: «
|
|
|
Gatazka politikoari konponbidea aurkitzeko indarkeri mota guztien desagerketa eskatzen duela ez du inork ukatuko. Horregatik, nazionalista espainolen kritika ez da edukietara zuzendu, baizik frentismoaren mamua astintzera, gizarte banaketa iragartzera,
|
hitz
batean esateko, beldurraren mezua zabaltzera.
|
|
|
Etxea hitzak duen egitura zentzuan lorategi hau etxea bera zen, hobeto esanda. Hau hizkuntzek ere jaso dute eta herri askok lorategia eta baratza
|
hitz
batez adierazten dute. Gerora, ugazaben denbora alferrik galtzea estetika hutsera bideratzen denean, sortzen dira baratza estetikoak edo egun ezagutzen ditugun lorategiak.
|
|
|
Euskal musikan zortziko erritmo ospetsua dago. Horretaz nik baino askoz ere gehiago dakiten musikologoek aztertu dute zortziko erritmoa, eta turkieraz" herrena" esan nahi duen
|
hitz
batekin deitzen dutena dela diote. Erritmo irregular gehien dagoen zonaldea Turkia da.
|
|
|
Oraingo boza" berea" dela esaten du Iñaki Aldekoak, eta ez lehen liburuko poemetakoa bezalakoa. " Ahots desengainatu eta gogorragoa da, badaki ahots honek zintzo eutsi behar diela bizitza eta memoriari; ezin diola, bere bakardadean, aberri berriak irakur literatura imajinatzeari ekin, zeren ezinbestez, bere nortasunaz eta bere borrokaz,
|
hitz
batez, bere aberriaz ahaztuko baita." (8 or.)
|
|
|
Kontaketa modua, hala ere,
|
hitz
batean esateko, antigoalekoa iruditu zait, dezimononikoa ez esatearren. Kontalariaren eta pertsonaien baitan dago, nire ustez, antigoalekotasun horren zama nagusia:
|
|
|
Hizkuntza bat ikasten ari garenean normala da hainbatetan arazotxoak aurkitzea:
|
hitz
bat nola esaten den ez jakitea, ondokoek ulertzen ez duten zerbait esatea, hitz egiten digunari ondo ez ulertzea, desanimatzea.... Eta hori bezain normala izaten da arazotxo horiei buelta ematea; hori, ordea, ez dugu denok modu berean egiten:
|
|
|
Gehiegitan aztertu dira hizkuntzak, esatendigute? hiztunak ahantzirik; eta,
|
hitz
batez, hiztunen erabilpenetik at? (1, 9).
|
|
|
Nekez egin daiteke operatzaileen taxonomia bat, nekez
|
hitz
batek operatzaile moduan bete ditzakeen funtzioen zerrendarik ere. Elkarrizketa mailakoak izateak, hiztunaeta egoeraren baitan jartzen ditu, oso eremu aldakorra baita.
|
|
|
Geroztikgaillendu da españera alderdi hortan; eta geroztik ere, español hizkuntzarekin batera, español izana, españoltasuna, eta illaran gero español izan nahia eta euskaldunekikoukoa. Beste
|
hitz
batez, hizkuntzarekin batera, herrikidetasun berri bat nagusitu da, naziotasun berri bat, eta azkenean abertzaletasun berri bat. Zerk ekarria?
|
|
|
Euzkadi sortzen jakinez dugulako gaude gure huntan. Ez gaitu galdu,
|
hitz
batez, < politika> ren gehiegiaketa < soberaniak>, ezak eta eskasiak baizik! Eta lehen herri batek mende batzutaniraun bazezakean ere, erresuma bat bere zerbitzuko izan ez arren, gaur hori ez daposible?
|
|
|
Kapitalismoaren garapenak hizkuntza bateratupublikoa ezarri du Estatuaren mugapeko herrialde zabalean, tartean dauden herrihizkuntzak irentsiz:
|
hitz
batean, hizkuntzen historiak mugarri sakona jarri digu begienbistan, ikusi nahi duenarentzat. Txillardegik aspaldi ikusi zuen, eta gidaritzat hartubehar genuke puntu honetan ere:
|
|
|
–Hizkuntzak, beraz, beti eginarazten digu jauzia:
|
hitz
batek idaroki egitendigu gauza. Zeren truke?
|
|
|
Euskal hizkuntzan
|
hitz
bat baino gehiago erabili behar ditugu gaztelaniazko edo frantsesezko audiencia/ audience hitzen bidez adieraz daitezkeen esangurak geure egiteko. Alde batetik, entzule indizea edo entzuleria berbak darabiltzagu euskaraz honako hau adierazteko:
|
|
|
Zentzu horretan, eta prozesuan komunitate identitateak duen protagonismoa kontuan harturik, batasunaren zutabea ezinbestekoa suertatzen baitzaio Estatuari (gizarte kohesioaz ari gara,
|
hitz
batean)?, lurralde bateko biztanleen homogeneizazioa zein estandarizazioa batik bat hizkuntza nazionalaren bidez lortzen direla esan behar da. Estatuak, prozesuaren alde, praktikoa?
|
|
|
Horrela, Prost en106 iritziz, Estatuarekiko identifikazioa bultzatzen zen, eta, mentalité spécifique, ari eman zitzaion hasiera; hots, talde mentalitatearen aurrean gaude, komuna zen ideologiaren aurrean, irakasleek gorputz solidarioa osatzen zutelarik. Estatuaren agindupean zeuden, baina, era berean, administrazioaren indartzea zuten helburu, Estatuaren indartzea
|
hitz
batean esanda, hauxe baitzen beraien posizioa ziurtatuko zuen bakarra. Ezinbestean, honek irakasleriaren funtzionarizatzearen garrantzia azpimarratzera garamatza:
|
|
|
alkohola eta amodioa. Eldarnioa,
|
hitz
batean. Berak ere inoiz izandako droga.
|
|
|
Irlanda hitza ere bai. Dena,
|
hitz
bat salbu: Rocío.
|
|
|
" Otoitz egizue, beren gaitzetarik libra daitezen", karitatea eta urrikalmendua bertze sentimendu guztien gainetik ipintzen zituela. Eta, baldin halakoa bazen, halakoa zelako zen, baina baita erasmista zelako ere,
|
hitz
batean erraitekotan, ez baita erraz esplikatzea, bertzenaz, nola egon zitekeen, utzi zizkidan liburuen artean, Gero rekin baterat, Erasmoren Enchiridion militis christiani liburua ere... ezta nola jo zezakeen edonoiz Barto lo mé de Ca rranza apezpikuaren Katixima rat ere, zeina baitzeukan faszikulutan argitaratu Flandriako edizione batean, teologo ezagunak Inkisizionearekin izan zuen auziaz dena...
|
|
|
Nulla dies sine linea, jaun Burugogor eta andere Pazientzia lankide. Eta, horrela, egun batek hurrengorat ninderamala, eta
|
hitz
batek bertzerat, halaxe bildu ahal izan dut, hitzez hitz, neure trabailuaren ondoko uzta, zeina baita eskuan daukazuna: ene bizitzaren fruitu hitzek ondua... edo, hobeki, hitzek galdua, zeren, dakizun bezala, zenbat begi, hainbat ikuspegi, eta zeren Erromak behiala deliberatu baitzuen ezen disidenteok eta herese ustezkook aldarrikatu edo skribaturikako hitzei, mihitik edo lumatik sortu bezain fite, hatsa eta kiratsa zeriela, ustelkeriaren ustelkeriaz.
|
|
|
Eta erran zigun, halaber, ezen dikzionarioa baso bat ere bazela, non pagorik lerdenenaren iduriko hitzak aurki genitzakeen edo belarrik xumeenaren idurikoak; eta zerurat beha zeuden hitzak zeudela, eta lurrari beha zeudenak eta lurrean sartzen zirenak, bertze hitzen ongarri bihurtzeko; eta hitz gozoa, komunzki eta eskuarki, ederra zela, eta hitz garratza eta pozointsua, itsusia; baina bazirela hitz gozoak, gozoaren gozoaz gibela eragin ziezaguketenak, okaztagarri egin arteraino, nola izan ohi baitziren usu gorteko poeten hitzak, kapare eta handikien zerbitzuetarat zeudenenak eta haien faboreen eskertzeko skribatzen eta deklamatzen zutenenak, eta bazirela hitz garratzak eta pozointsuak ere, garratzaren garratzaz eta pozoinaren pozoinaz eder bihur zitezkeenak, nola gertatzen baitzen osaba Joanikotek hain atsegin zituen Rabelaisen edo Quevedoren luma satirikoetan... Eta
|
hitz
bat ez zela berdin non paratzen zen, hitz baten edo bertze baten aitzinean, zeren, batekin dir dir egin zezakeen arren, bertzearekin, aldiz, net itzal baitzitekeen... Eta erraiten zigun ezen hitzen lotzetik eta hitzen elkartzetik erran bat osa genezakeela; eta erran bat arku bat zela, eta arkuak fletxa bat zuela, zeina baitzen erranak adierazten zuen pentsua, ideia, edo sentimendua, adimenduan edo bihotzaren erdian zaurt gaitzakeena, arkutik atera orduko:
|
|
|
Eta erran zigun, halaber, ezen dikzionarioa baso bat ere bazela, non pagorik lerdenenaren iduriko hitzak aurki genitzakeen edo belarrik xumeenaren idurikoak; eta zerurat beha zeuden hitzak zeudela, eta lurrari beha zeudenak eta lurrean sartzen zirenak, bertze hitzen ongarri bihurtzeko; eta hitz gozoa, komunzki eta eskuarki, ederra zela, eta hitz garratza eta pozointsua, itsusia; baina bazirela hitz gozoak, gozoaren gozoaz gibela eragin ziezaguketenak, okaztagarri egin arteraino, nola izan ohi baitziren usu gorteko poeten hitzak, kapare eta handikien zerbitzuetarat zeudenenak eta haien faboreen eskertzeko skribatzen eta deklamatzen zutenenak, eta bazirela hitz garratzak eta pozointsuak ere, garratzaren garratzaz eta pozoinaren pozoinaz eder bihur zitezkeenak, nola gertatzen baitzen osaba Joanikotek hain atsegin zituen Rabelaisen edo Quevedoren luma satirikoetan... Eta hitz bat ez zela berdin non paratzen zen,
|
hitz
baten edo bertze baten aitzinean, zeren, batekin dir dir egin zezakeen arren, bertzearekin, aldiz, net itzal baitzitekeen... Eta erraiten zigun ezen hitzen lotzetik eta hitzen elkartzetik erran bat osa genezakeela; eta erran bat arku bat zela, eta arkuak fletxa bat zuela, zeina baitzen erranak adierazten zuen pentsua, ideia, edo sentimendua, adimenduan edo bihotzaren erdian zaurt gaitzakeena, arkutik atera orduko:
|
|
|
Eta hala egon zen handik aitzina,
|
hitz
bat bera ere erran gabe setenbre osoan, bere hutsean amildua, hostoaren eta lorearen ondoren fruiturik jasan ez duen zuhaitz idorra eta probetxu eskasekoa balitz bezala, galdegite guztiei gor eta sor, begiak urrun, medikuengan zuen fede apurra galdurik, erreumak hezurretan eragiten zion minarekin kexu eta arranguratsu, ai eta oi, oi eta ai, orga kargatuaren arroda iduri...
|
|
|
Eta harritu egin nintzen... Nola ez nintzen harrituko, bada, baldin bizitza osoan, haren mintzairaz denaz bezainbatean, neurriz ibili bazitzaigun, nehoiz ere ez
|
hitz
bat bertzea baino ozenago. Eta harritu nintzen, halaber, ez zitzaiolako aitari berorika ari, ohi bezala, baina zuka.
|
|
|
Hotzikara batek hartu ninduen goiti beheiti, zeren hura ez zen ama, edo ez zen bederen nik buruan nuena edo imajinatu nuena, gauza guztien gainetik zegoena eta, bere borondatearen ezartzeko,
|
hitz
batekin edo keinu bakar batekin aski zuena... eta, halarik ere, neure buruari gogor egiten niola, ahalik eta gozoen, erran nion:
|
|
|
Eta han geunden biok, solasik egin gabe, baina etengabeko solasean, zeren eta haren pintzelada bakoitza
|
hitz
bat zen, protestarako eta erreboltarako deia ere izan zitekeena eta nik guztiz ulertzen nuena... eta hitzez hitz sartu nintzen, halatan, koadro haren ariman, biktimaren alde, borreroen kontra.
|
|
|
Izena mailegatu dion hiriburuak izana kutsatua iduri, hondoraino inoiz ez datorren gainbeheraren malenkoniak zartatzen du bezeroa" Lisboan" sartu ahala. Barnean, mahai aulkiek, argazki koloregalduek —Chiado, Bairro Alto eta Teixo ugaldearen gaineko zubitzarra—, komun kanpo nahiz barne kakaztuek, denak,
|
hitz
batez, berri ukaldi bat erregutzen dute, ozen, munduak haien arrangurei entzungor egiten dien bitartean. Antoniok ere, hemengoa izanagatik, zerbitzari portugaldarren gisara jokatzen du barraren atzean:
|
|
|
zen ezetz; eta begi bistan zegoen, bada, arrazoia: kondenatua izan nintzen, hain zuzen, umila, duina, zintzoa, alaia, esanekoa, motela izateagatik; gizakiarengan eta haren ontasunean sinesteagatik; inozentzia existitzen zela eta adiskidetasuna zer ordainezin bat zela pentsatzeagatik; herrien elkartasunaren alde borrokatzeagatik eta maitasunaren xalotasuna goraipatzeagatik;
|
hitz
batean, nire ideia etikoen eta estetikoen araberako izan, eta nire araberakotasun hori liburuetan erakusteagatik. Edo agian zen ikaratu nintzen nire ipuinak gusta  tzen ez zitzaizkiolako, edo zitzaizkielako?
|
|
|
Zergatik datorkidan orain oroimenera haretxekin izan nuen mintzaldia kapritxo bati zor zaio, eta ez nuke nahi azaldu. Besterik gabe emango dut, hortaz, aditzera ikasle harekin izan nuen harremana,
|
hitz
bat bera ere aldatu gabe:
|
|
|
noiz eta nola ezagutu zuten elkar, zer nolako klabeak zituzten elkarri mezuak igortzeko, zer eta nola egiten zuten (egunean zehar Tomekin batera gehiegi ez ikusi arren, Adelak ongi baino hobeki prestatua zuen bere jarduna). Baina azalpen horretan, eskolan
|
hitz
bat ehun bider kopiatzera zigortzen gintuztenean bezala, amodioa izan da Lewinskyk (A) behin eta berriro errepikatu duen hitza. Eta bien bitartean, Clinton (X) eta Hillary (O) burumakur eta eskutik helduta egon dira.
|
|
|
nik ere pilula hartzen jarraituko nuen. Egia da sexu harremanetarako guztiz gogogabetua utzi ninduela, baina egia da, halaber, eguneroko pilula ttikiak esperantza doi bat eskaintzen aukera eta posibilitateen mundu oso bat zabaltzen zidala;
|
hitz
batean esatearren: askeago sentiarazten ninduen.
|
|
|
Eta berriz ere fiskalaren argumentazioari lotuz, are gutxiago kale garbitzaile bat, taxi gidari bat edo irakasle bat izanez gero salaketarik ere egongo ez litzatekeen honetan... Amaitzearren,
|
hitz
batera laburbilduko nuke orain arteko guztia: errugabetasuna, eta inongo zalantzarik gabe zuei horren aldeko epaia eskatzen dizuet.
|
|
|
Aspen inguru horretan, eski estazioetarako bide seinaleak bezala," Gold mine" diotenak nabarmendu dira, eta neure barrunbeetan, oso sakonean bada ere, oraindik ere urre doi bat topa daitekeela pentsatu sinetsi nahi dut. Bruselan erosi nuen aldizkariko artikuluan,
|
hitz
bat agertzen da norberaren baitan dagoen urregorria adierazteko: " Autoestimua".
|
|
|
W Koldo Izagirre idazlea da. XX. Mendeko Poesia Kaierak bildumaren prestatzailea da. urrats kexuan dabilen euli katiguari horren hegan nahiak ere
|
hitz
bat besterik ez baitu baina hitz hori... hitz hori zenbat aldiz ez ote duzu entseatu zein luzaz ez ote duzu zelatu, nerabeak amodioa
|
|
|
Hirietan gertatzen ez dena, ez da gertatzen. Kultura eta espektakulua gero eta nahastuago dauden honetan, kulturak espazio eszenikoak behar ditu; galeriak behar ditu; tokia behar du,
|
hitz
batean. Baina tokia ez da nahikoa:
|
|
|
Goiburutzat jarri dugu, beraz, egoera zibil autuetan, honako hau: lekukoen bitarteko froga ez da onargarri, horri pisu gehiagoko frogak eusten ez dion bitartean; hau da, etxeko agiriak, hildako ez susmagarrienak, aldi egokian igorri eta jasotako gutunak;
|
hitz
batez esateko, egitate multzoa, hortik antzematen bada egia zein den argitzeko erabilgarri izan daitekeen behar beste aztarna.
|
|
|
Eta antzeko zerbait gerta daiteke esanahia duten gutxieneko zatiekin, hau da, kontzeptuekin:
|
hitz
batek esanahi bat duenean, eskuarki kontzeptu bat designatzen duela esaten da; esanahitasun hau soilik itxurazkoa bada eta, berez, ez badauka, sasikontzeptuez ari gara.58
|
|
|
Beraz, jarduera psikologista honen arabera, ideiak ziren munduaren eta ezagutzaren azken maila, den dena azaltzen zuten, bai kanpoko gauzak bai barrukoak, ideia bakunak ideia konplexuen azalpenetan agertzen baitziren. Ezagutzaren multzoak ideia bakunetan zeukan abiapuntua edo, enpiristek onartutako nominalismoak baieztatzen zuenez, ideia unibertsalak
|
hitz
bati esker baturiko ideia partikularren multzoak dira.
|
|
|
"(...) that these observances are dictated by fear of the ghost of the slain seems certain(...)"["(...) Betebehar hauek hildakoen espirituen beldurrak eragiten ditu ezbairik gabe"] 6 Baina zergatik erabiltzen du" ghost" [espiritu] hitza Frazerrek? Oso ongi ulertzen du superstizio hori, ohikoa iruditzen zaion
|
hitz
baten bidez azaltzen baitigu. Edo, alderantziz, horrekin gure barruan basatien jokaeraren alde hitz egiten duen zerbait dagoela hauteman zezakeen.
|
|
|
etika zoriontasunaren praktika da eta ez onaren, betebeharraren edo justiziaren teoria. Etika ez da kontzeptu edo
|
hitz
baten teoria. Etika bizitza zoriontsua da:
|
|
|
Hala bada, hartu egin zuen aparatoa. Hartu eta bertan baina, eten egin zen komunikazioa; eta hala ere, kableaz beste aldean baten bat zegoela aditzeko betarik izan zuen, menturaz
|
hitz
bat esaten hasi zena. Berak eskegi eta oso sarri berriz, atzera jo zuen.
|
|
2001
|
|
|
Poesia,
|
hitz
batez esanda. Poesia, izan ere, mundu guztiak gurera ekartzen dituen mundua baita; fantasia errealitate bihurtzen du.
|
|
|
Nire zakurrek Txiki eta Txoko izena dute eta euskara bakarrik dakite, ez dute ingelesezko
|
hitz
bat ere ulertzen. Gainera baditut bi anaia inguruan bizi direnak, eta haiekin ere beti euskaraz egiten dut.
|
|
|
Orduko zentsura ez zen nolanahikoa! Edo aldizkaria atera nahi genuen, edo
|
hitz
bat pasaz gero, kito! Aberri Eguna ezin zen ezta aitatu ere.
|
|
|
Bada
|
hitz
bat Gipuzkoako enpresa honen bilakaera aztertu duten behatzaileei deigarri gertatu zaiena: " berringeniaritza".
|
|
|
Oroimenaren eszenatokiak izena jarri diogu bilduma honi, ustez eta oroimena dela testuok gordetzeko aurkezten duten baliorik nagusiena, oroimena nor baten eta gizartearen arteko zubia dela adieraziz, poetak duen komunikaziobiderik argiena dela proposatuz. Oroimena izaeraren gordelekua da, garen eta izan garenaren talaia nondik ikusten den kontraesanen eta baieztapenen, adiskidetasunaren eta gorrotoaren, pozaren eta,
|
hitz
baten bizitzaren paisaia zabala.
|
|
|
Unitate nagusiari topikoa deituko diogu, eta diskurtsoari egokitzen zaio.Diskurtsoaren topikoa arlo tematiko (AT) desberdinez dago osatuta. ATa, askotan, hitz nagusi, gako hitz edo giltza
|
hitz
baten inguruan mamitzen da; beste batzuetan, ostera, hiperonimo/ hiponimo/ sinonimo erlazioen arabera ezarri ohi dira osagaidesberdinen arteko kateamenduak. Edozein modutan, AT batetik beste bateraigarotzearen deskripzio egokirik egingo bada, alderdi semantikoez gainelkarreraginezkoak ere hartu behar dira kontuan.
|
|
|
Hizkuntzanaditua izan du, baina ez derrigorrez ikasleak ikasi nahi duen hizkuntzan; hizkuntza bat zer den, nola aztertzen den, zein unitate dituen, kulturarekin zeinerlazio duen, eta erlazio hori nola gauzatzen den jakin du. Ikasten jakinbeharko du; ez bakarrik berak nola ikasten duen; horrez gain, zein bide dauden, zein estilo, zerk zer ekartzen duen eta eginkizun bakoitzak zein ondorio duen ere.Labur esanda,
|
hitz
batean, ikaskuntzan ere aditua izan du. Horrez gain, hori guztia trasmititzen jakin du.
|
|
|
Andeetako hizkera da aymara, eta milioi bat eta bostehun mila lagunek baino gehiagok hitz egiten dute Titicaca aintziraren inguruan. Hala ere, espainiarrek jaki gisa onartzeari zioten mesfidantzaren ondorioz, ingelesek bataiatu zuten eta mundu guztia “potato” gisa aurkeztu zuten; potato hori Karibeko jatorrizko
|
hitz
bat da.
|
|
|
Zuk ondo baino hobeto azaldu duzu aurreko hau eta baita formakuntz prozesua bideratzeko zientzia onuragarrienak zerrendatu ere. Baina problematikaren gailurrera heldurik,
|
hitz
bat erabiltzen duzu eta pentsatzen jarrita, hau uste dut izan daitekeela nire kezka guztiaren muina: dialektika.
|
|
|
Ahalik eta gehien tapa dezakeen
|
hitz
bat behar duzu eta, Downshifting erantzungo diozu. Eta berak Edwin aipatuko duela pentsatuko duzu, Edwin zertarako etorri zen, Edna Edwinen erantzunari laguntzen etorri delako, baina Ednak ez du Edwinik aipatuko:
|
|
|
Gu gara hizkuntzari makurtu behar gatzaizkionak, ez hizkuntza guri, gogoak ematen digunean eta gogoak ematen digun bezala. Hobe genuke,
|
hitz
batean, euskarak maitasun gutxixeago eta begiramen gehixeago jasoko balu gugandik.
|
|
|
Nolabait esan, gure artean paperera pasatzen garenean, esan nahi dut (badakizue, orain  tsu arte, joan den mende arte, gizonak ez du biderik izan papera edo tinta edo antzeko zerbait ez baldin bada, esaten zituenak edo esan nahi zituenak gordetzeko, tomateak potoan sartuta gordetzen diren bezala gorde  tzeko), joan den mendeetatik datozkigun lekukotasunak gehienbat lekukotasun idatziak dira, paperetan daudenak; eta paperetan âhori garai horietako paperak erabili behar izan dituenak ongi baino ongiago daki eta gehienetan damuz ikasten duâ euskara ez dela gehiegi ausartzen, ez dela gehiegi aurreratzen, euskara beti atzera samar gelditzen dela. Euskarazko
|
hitz
bat aurkitzeko ehunka hitz irakurri behar dira beste hizkuntzaren batean dauden dokumentuetan.
|
|
|
Eta axalekoak izanik ere, ez dira gurean bakarrik aurkitzen tankera horretakoak. Egingo nuke nik behintzat ugaritasunari tink lotua dagoela aspergarritasuna, hiztegietan (oraindik) ager  tzen ez den
|
hitz
batez balia banaiteke. Erdal literaturetan, beraz, aurki dezakegu horrelakorik eta, orain aditzera eman dudan legea zuzena baldin bada, euskal literaturan baino maizago.
|
|
|
Gogora datorkit ustez irakurri berria dudan zerbait. Demagun, eta gustura emango nuke,
|
hitz
baten jatortasunak âantzinatasuna eta  hedadura hartzen ditugularik neurri, hauek ere elkarrekin errietan maiz dabiltzala jakinikâ eta nazioartekotasunak pisu larria dutela berorren" euskaltasuna" mugatzeko. Bistan da, ordea, ez dela usu aski" hau eta hori" nahiz" hau edo hori" atera behar den kontua," hau ala hori" baino.
|
|
|
Eztabaida honen oinarriak finkatzeko, hemendik hasiko naiz: Euskal Herria âedo Espainia edo Frantzia edo honelako beste edozerâ
|
hitz
bat baino gehiago dira, baina ez gogoeta bat, ideia bat, baino askozaz gehiago. Euskal Herria maite uste dugunok ez ditugu maite horrenbestez neurri berean Euskal Herrian diren edo izan diren zer guztiak.
|
|
|
Ez da gogo giro aldakor xotilik. Ez da,
|
hitz
batean, argi ilunik, eta argi  ilunean dago maiz gizatasun mardula. Badakit horrelakoa dela tragedia  giroa, baina tragedia mailara heltzeko besterik ere behar da.
|
|
|
Baina, baldin neure iritzia estalkirik gabe agertu behar badut, ez dut uste inoiz gure hizkuntzan entzun denik horrelako hitz larririk, horren zinezko aitorrik, horrenbesteko garrasi sarkorrik. Ez dugu sekula egin,
|
hitz
batean esateko, Leturiarena bezalako ibilaldirik gogo bideetan barrena.
|
|
|
Gaixoak gu eta gaixoak gaurko liburuak! Surtara ez badoaz denak, zenbat bider ez ote dituzte murriztuko, soilduko, hankamoztuko, itxuraldatuko eta
|
hitz
batean" hobetuko"! Ez nuke" lardaskatuko" esan nahi.
|
|
|
Han hemengo saio eta erdiespenen berri dakienaren eskuetan. Horixe izan zen,
|
hitz
batean biltzeko, ukabil gogorrez sartzen ahalegindu zen seriotasuna.
|
|
|
" Euskara aberri bat da, kasik erlijio bat. Esaiozue
|
hitz
bat euskaraz baserritar bati mendian: hitz horren aurretik gizon bat zinen; orain anaia zaitu".
|
|
|
Beraz, gizakia maitari dela esanez,
|
hitz
batez adierazten dugu zer ezagutu eta zer egin behar duen. Ez dira bi erantzun bi galderari, galdera biez bat egin eta erantzun orokorra, oinarrizko bakarra baizik.
|
|
|
Beranduago pizten da hirugarren eklosioa: kontzientziarena, epaimenarena, maitasunarena;
|
hitz
batez, gogoarena.
|
|
|
Maitasunean maitatzea da dena. Horregatik
|
hitz
bat da defini edo mugaezina: maitatzea.
|
|
|
Eta horrela egiten du bereizketa garbia arrazoimenaren34 eta adimenaren artean. Kantek ez bezala, Erich Frommek beti ere fenomenologia aldetik dihardu, zientziak adimenez emaniko datuetatik abiatuz,
|
hitz
batez, gizakiei —besteei— begira psikologo gisa35 Bestalde, gizakiaren eginkizuna bere naturan ipintzen du, zientzia askoren artean argitu behar den giza naturan, eta ez beste inon.
|
|
|
Gogoa maitari izanik, izaki berberaren esanahi biak
|
hitz
batean biltzen ditut: maitagogoa.
|
|
|
Baina zientziagintzan bi funtsezko jokaera azaltzen dira,
|
hitz
batek bereizten dituenak: ‘maitasun’ hitzak.
|
|
|
Behialako galdeak ilargiari luzatzen nizkiola, urriki handiz behatzen ninduen. Ondotik, jadanik abiatua nintzen baiki, Saharako artzainen zuhur
|
hitz
baten oihartzunak muina nahasi zidan: " Bilatuagatik ez baldin baduzu xendetan argirik kausitzen, segur izan zaitez orduan, argia zeure baitan daramazula!".
|
|
|
Barkatu Joanes... –eta bat batean oroitu nintzen, irakasleak nola hormetan edo eskola gelaren minean zegoen berogailuaren inguruan, gehiengoaren irri egingarri,
|
hitz
bat edo beste trebes ahoskatzen zutelako, auzoko lagunak dekalkatzen zituen. Alta guztiak, galaraztea helburu zuten mintza eremu hartako edozein etxetako premu edo andregai hitz emanak ginen:
|
|
|
Kapitain baten emaztearen anaia naiz, esan nion, nire egiazko izaera, asmoak, eta,
|
hitz
batez, nor nintzen eta zertarako nengoen han ezkutatu behar izatea lehentasunezko gauza iritzirik.
|
|
|
SAR horrek metroko sarreraren bat adieraz zezakeen akaso. Supituki
|
hitz
bat etorri zitzaidan gogora: zuhurtzia.
|
|
|
Nahikoa izango da hori... –jaurti nuen Julia lasaitu nahian,
|
hitz
bat bera ere entzuten zidanetz oso seguru ez nengoen arren.
|
|
|
Denok dugu
|
hitz
bat gutxiago
|
|
2002
|
|
|
Edozein modutan, betiko erronkaren aurrean jartzen du honek berriro ere euskalgintza, alegia, presentzia duina ziurtatzearena leku berri hauetan. tvpi.fr en, besterik ez bada, «hemen jo' ta sartuko zira» esaldia ipini dute sarrerako orrialdean; proyeccion.tv en, berriz, ez dago
|
hitz
bat bera ere euskaraz. Udaletxeek, Diputazioek, eta abarrek halako ekimenetarako laguntza publikoak ematean ez al dute inongo hizkuntza eskakizunik egiten?
|
|
|
pertsonaia guztiak daude hasieratik bukaerara arte ikuslearen begi bistan, ez dira (r) teloiaren atzean» ezkutatzen. Gidoilari gehienen gaixotasuna testuan
|
hitz
bat bera ere soberan ez izatea den bitartean, maskaradan elkarrizketak inprobisatuak dira gehienetan, eta erritmoa pertsonaiek eramaten dute, aldez aurretik segunduz segundu diseinatutako gidoiak baino gehiago: Kautereak oraintxe bururatu zaien gaiztakeriatan hasiko dira, pertzari ostikoka edo denak elkarren gainera botatzen, zertaz ari ziren hizketan ahaztuta.
|
|
|
Guztion nahastea da. Talde askotan gertatzen da, zaila da
|
hitz
batez zer egiten dugun esatea. Adibidez, punk rocka egiten dugula idatzi da egunkari askotan.
|
|
|
Gainera, euskalkien arabera ere kontsulta daitezke hitzak, eta nahi izanez gero, garai bakoitzean nola erabili diren ere ikus daiteke lau zatitan banatu baitute mendea: ,, eta Hortaz,
|
hitz
bat euskalki, epe edo testu mota batean edo gehiagotan nola erabili den ikusteko aukera eskaintzen du corpusak.
|
|
|
Zentzu honetan, EAri ez zaio bere diskurtsoa ahalbidetzen uzten, gure mezua ez da garbiki iristen, gure proposamenak desitxuratuak eta okertuak azaltzen dira. Egoera sozial honetan ezin diegu gure mezua eta planteamendua garbi azaldu herritarrei,
|
hitz
batez, gure arrazoinamenduak agertu. Zaila da kontsulta bat egitea.
|
|
|
Pixkanaka elkarlana gauzatzen hasi da, Hitzarmen Berezia lehen gauzapen honen adierazpena da. Baina dena ez dago konponduta, hitz egiten jarraitu behar dugu, proiektu komunak aurrera eramanez,
|
hitz
batez esanda: eraikitzen.
|
|
|
Euskal alderdi abertzaleei dagokienean, bi proiektu nagusi ikusten ditut. Soberanista da bat, bestea ez dakit
|
hitz
batean definitzen. Bat eta bestearen arteko mugak ezartzerako orduan ez dago irudi linealik.
|
|
|
Gero,
|
hitz
batean definitu ezineko proiektu hori dago, autonomista ziurrenik baina beste proposamen batzuk onartzeko ere prest egon daitekeena, segun eta gauzak nola datozen. Hemen legoke EAJ, barne homogeneotasunik gabe, bertako soberanistak ere tartean.
|
|
|
Soberanismoak, bestalde, gai izan behar du,
|
hitz
batean, definitu ezineko horrekin antagonista ez izateko, azken hamarkadetan ezker abertzalea eta nazionalismo historikoarekin gertatu ez bezala, eta elkarrekin zenbait ibilbide batera egiteko. Esate baterako, ETA konbentzi arazteko badagoela armena baino bide egokiagorik gaur egun euskal eskubide demokratikoen alde ekiteko, orain arte egon ez den konpromiso sendo baten bitartez.
|
|
|
Lau esparru ditu konferentziak: folio bat, dosier bat, liburu bat eta
|
hitz
bat. Folioarena ezik, gainerako proiektuak gauzatuta daude jada.
|
|
|
Ez dakit inori gogoratuko zaion Humpty Dumpty pertsonaia borobilak Alicerekin izandako eztabaida. Humpty Dumptyk jakinarazi dio Aliceri" bejondeizula" esapideak" konorterik gabe uzteko moduko argumentua" adierazten duela, eta berak
|
hitz
bat erabiltzen duenean," hitz horrek berari gogoak ematen diona esan nahi duela, ez gehiago eta ez gutxiago". " Kontua da", ekiten dio orduan Alicek," hitzei horrenbeste esanahi emateko ahalmenik baduzun".
|
|
|
Internautaren egiazko nortasunarekin nekez lotu daitezkeen datuak,
|
hitz
batez, inondik ere konpromisorik ondorioztatzen ez diotenak.
|
|
|
Gantz osaketarik osasuntsuena Frigo Magnum Frac laginak erakutsi zuen: guztirako gantz azidoen %24 monoasegabe eta poliasegabeak zituen, osasuntsuenak,
|
hitz
batez.
|
|
|
Besterik badirudi ere, turismoaz ari gara; zehazkiago, bidaiak egitea gizaki bakan bakanen pribilegio izatetik (duela mende erdi eskasa) masa fenomeno bihurtu den horretaz, hain zuzen: eguzki eta hondartzako turismoaz, txiringito eta udako diskoteketako, parke tematiko eta antzekoetako turismoaz,
|
hitz
batez.
|
|
|
Turistiko hutsa baino areago, profesionala da hauen helburua: natura ikertzea, aztertzea,
|
hitz
batez.
|
|
|
Esan bezala, jarraitze klase bat egokitzen zaio lexikoan morfema bakoitzari, eta jarraitze klasean biltzen diren osagaiak dira definitutako sarreraren ondoren ager daitezkeen morfema guztiak eta bakarrak. Beraz, jarraitze klaseak
|
hitz
batean ager daitezkeen morfemen arteko konbinaketa posibleak definitzeko mekanismoaren oinarri dira.
|
|
|
Editatu beharreko fitxategian hainbat atal daude eta bakoitzak ingelesezko
|
hitz
bat du burukotzat: Alphabet, Diacritics, Sets, Definitions eta Rules.
|
|
|
Ondoren agertzen den erregela bakoitzak aldaera bat kudeatzen du. Hala ere, erregelak paraleloak direnez, hainbat aldaera duen
|
hitz
baten analisia egiteko gaitasuna ematen diote sistemari.
|
|
|
Beraz, suhaitx moduko
|
hitz
bat analiza daiteke, h baten galera, beste baten sorrera eta bi txistukariren aldaketaren konbinazioa baita. Hau interesgarria da, baina gainsortzaileegia ere izan daiteke.
|
|
|
Testu
|
hitz
batek analisi bat edo gehiago izan ditzake, informazio morfologikoaren eta honen egituratzearen arabera. Analizatzaileak aukera posible guztiak eman behar ditu, osagai bakoitzak bere informazioa duela.
|
|
|
Gero, ondoko aplikazioen arabera, desanbiguatze lanak egin dira, baina beste urrats batzuk dira horiek. Puntu honetan, testu
|
hitz
bat idatzi eta analisiaren emaitza guztiak eskainiko dizkigu prozesadoreak. Hori frogatzeko hainbat adibide ekarri ditugu, argigarri izan daitezkeelakoan.
|
|
|
Kasu markak maila desberdinetan bil daitezke; izan ere, ez da gauza bera aipatu berri dugun motibatiboaren osaera edo birdeklinabidetzat hartu izan dena aurrekoa ere birdeklinabidea dela esan daitekeen arren (Rebuschi, 1984). Lehenengoan testu
|
hitz
baten osaera oinarrian gaude, baina bigarrenean sortua dugun testu hitz deklinatu bati beste atzizki bat erantsi diogu, izenlagungilea, hain zuzen ere. Ikus ditzagun banaka:
|
|
|
Desberdina da metaketa kasu hau; izan ere, lehendik osatua analizatua dugun testu
|
hitz
bat izenlagun izatera pasako da ko leku genitiboa eranstean. Beraz, analisiaren irteerarako azken kasuaren informazioa (GEL) nahikoa da, lehen osagaiaren mugatasuna eta numeroa mantenduz.
|
|
|
eransketari dagozkion hiru (0: r, 0: e eta 0: a), ezabaketari dagozkion zazpi (r, e, a, k, t, n eta h), bost trukaketa erregela (a: e, k: g, t: d, HersAhost: HersAhosk eta e: i) eta, azkenik, ortografia hutsa den marratxoaren galerakoa(: 0). Horiekin guztiekin testu
|
hitz
baten analisian edo/ eta sorkuntzan gertatzen diren aldaketa guztiak jasotzen dira.
|
|
|
Emaitzak handien izan luke. Dena den, sistema batzuetan, Unix/ Linuxeko ispell programa hedatuan esaterako, stemming izeneko prozesu sasilinguistikoa burutzen da, bere bitartez,
|
hitz
bat eman eta dagokion lema edo erroa lortuz. Sasilinguistikoa esatean hau da adierazi nahi dena:
|
|
|
nahiz eta merkatuko gehienak hitz zerrendetan oinarritu, flexio handiko hizkuntzetan irtenbide hau ez da bideragarria. Halakoetan,
|
hitz
bat onartzeko ala baztertzeko, hitzaren analisi morfologikoa buru daiteke, eta analisirik ez duenean desegokitzat jo. Gain analisia (ikus ondoko atala) ekiditea ezinbesteko da aplikazio honetarako.
|
|
|
Ezin, ordea: buruko zurrunbiloan
|
hitz
bat aurkitu orduko, indarrik gabea egiten zitzaidan, hutsala.
|