|
2007
|
|
|
Hamaika objektu astronomikoren ikerketetan erabiltzen da, eta, nagusiki, bereizmen handiko tresna astronomikoak behar direnean. Bereizmen
|
handi
hori eskaintzen du interferometriak. Adibidez, galaxien nukleo zentrala edo bihotza ezagutzeko erabil daiteke.
|
|
|
Banaka, neuronak ez dira oso ahaltsuak; seinale elektriko txikiak jaso, pixka bat aldatu, eta bidali egiten dituzte. Baina, taldeka, neuronak oso ahaltsuak dira, unitate txiki eta sinple horiek sare
|
handi
eta sofistikatu batean daudelako antolatuta.
|
|
|
Egungo zentralen CO 2 a harrapatzea zaila eta garestia da. Eta ateratako energiaren zati
|
handi
bat erabili litzateke horretarako. IGCC zentraletan, aldiz, zentrala bera da oso garestia.
|
|
|
Ikatz teknologia garbiei esker, zentral modernoetan ikatza erretzean askatzen diren NO x, SO x eta bestelako partikulak neurri
|
handi
batean kontrola daitezke. Batetik, ikatza aurretik garbi daiteke, hainbat prozeduraren bidez, sufrea eta ezpurutasun mineralak neurri batean kenduta.
|
|
|
Ezaugarri horiek kontuan izanda, argi dago ez dela lan erraza izan argazkiak ateratzea. Materiala haraino jaitsi behar izan dute, eta espazio
|
handi
hori behar bezala argiztatu. Lanak Jabier Les argazkilari eta espeleologoak zuzendu ditu, eta Alfonso Antxia espeleologia zientzien elkarteko kideen eta Durangoko GEMA espeleologia taldeko kide baten laguntza izan du.
|
|
|
Hein
|
handi
batean, hari eta antzeko itsaspekoei zor diete zientzialariek itsas hondoaz dakitena.
|
|
|
Azken urteetako hainbat berrikuntzak eta aurrerakuntzak aldaketa handiak eragin dituzte, eta nahiko bizkor, gainera. Baina, paradoxa badirudi ere, gizartearen parte
|
handi
batentzat urruneko eta ia ulergaitz dira zientzia eta teknologia, ez badira aspergarri.
|
|
|
Baina, egun, inoiz baino garrantzi handiagoa hartu du informazioak; hura trukatzeko hau da, komunikatzeko dauden erraztasunak direla eta. Askotan entzuten dugu informazioaren gizartean bizi garela, eta, hori hala bada, hein
|
handi
batean IKTei esker da. IKTak eta, bereziki, Internet gizartea erabat aldatzen ari dira, eta gizarte horren urre preziatua informazioa da.
|
|
|
Bestalde, barietate berriak egiteko material ugari dute: germoplasma banku
|
handi
bat dute, hau da, hainbat barietate komertzialen eta ikerketan lortutako klonen material genetikoa. Horri esker, barietate berriak erregistratu dituzte, eta horietako hiruk arrakasta komertziala izan dute.
|
|
|
Hala, beroa iparralderantz garraiatzen da, eta Europarantz, ekialderantz, doazen haizeak berotu egiten dira (gezi gorri handia). Urtzen ari den izotzaren ondorioz, sistemari ur geza kantitate
|
handi
bat gehituko balitzaio (eskuinean), itsasoko ura ez litzateke Ipar Atlantikoan hondoratuko. Horrenbestez, baliteke ozeanoaren iparralderako bero garraioa gelditzea; horren ondorioz, Europa gaineko haizeak askoz hotzagoak izango lirateke, berotze globala gertatu arren (gezi urdin handia).
|
|
|
Klimaren azken aldaketa bortitza azkeneko izotz aroaren amaieran gertatu zen, duela 12.000 urte inguru (garai hartan, gizakia Ameriketan finkatzen hasi zen eta, beste hainbat lekutan, nekazaritzari ekin zion). Ipar Ameriketan urtzen ari ziren izotz plakek ur geza kantitate
|
handi
bat askatu zuten bat batean Ipar Atlantikora. Ur gaziak baino dentsitate txikiagoa du ur gezak; eta hainbeste ur geza gehitzean, ur sakonek ohi bezala sortzeari utzi zioten Ipar Atlantiko polarrean.
|
|
|
Edonola ere, azterketak fidagarritasuna eman die ereduei, lurra, ozeanoa eta atmosfera barne hartzen dituzten klima ereduek klima aldaketa simulatzeko duten gaitasunari dagokionez. Hein
|
handi
batean, dagoeneko ez da zalantzan jartzen giza jarduerak klima aldaketa eragin duela. Argitzeke dago, ordea, zehazki nola aldatuko duen.
|
|
|
Hegazti
|
handi
batzuk puntu altuetan pausatzen dira, eta, hegan hasteko, beren buruari erortzen uzten diote. MEC
|
|
|
I. A.: Ikuspuntu etiko eta juridikotik, zelula amen ikerketei eragiten dien arazo
|
handi
bat da legeetan alde izugarria dagoela herrialde batzuetatik besteetara. Enbrioiaren estatus juridikoa eta etikoa izan da eztabaidagai nagusia.
|
|
|
Nire iritziz, enbrioiaren gaineko araudietan dagoen aldea, une honetan, gainezka egin duen eztabaida baten ondorio da. Eztabaida hori neurri
|
handi
batean izendapen kontu hutsa dela, ordea, garbi ikusi da Espainian onartu berri den legearekin edo Britainia Handian aurki onartu behar dutenarekin. Enbrioiaren babes juridikoa unean uneko beharretara egokitzen joan da.
|
|
|
Diapiroak dira, hein
|
handi
batean, Araban anbar aztarnategiak egotearen erantzule. Diapiroak egitura geologiko batzuk dira, dentsitatea dela eta, poliki poliki azaleratzen joan ziren sedimentuak.
|
|
|
Laborategietan inokulatuz gero, infektatu egiten ditu onddoak, baina euskal basoetan intsinis pinuetan besterik ez da garatzen. Munduan ere, beste pinu espezie batzuk infektatuta dauden arren, Fusarium circinatum onddoaren infekzioak intsinis pinuaren banaketa geografiko bera du neurri
|
handi
batean. Horrek esan nahi du oso arazo orokorra dela.
|
|
|
Txankro erretxinaduna nabarmena da pinu honetan; gaitza azal azpian dago, eta erretxina jario
|
handi
bat sortzen du enborrean. Fraisoro
|
|
|
Sekuentzia deskodetzeko lana bukatu gabe dago, baina nazioarteko talde
|
handi
bat ari da lan horretan, Virginiako taldeak koordinatuta. Informazio osoa eskuratzeaz gain, zientzialarien asmoa da sekuentzia errepikatuak manipulatzea.
|
|
|
Itsasontzi oso bat izan daiteke, giroskopio oso
|
handi
bat erabilita, jakina. Ideia hori itsasontzien kulunkatzearen kontrako sistemaren bihotz moduan erabili zen eta patentatu, XX. mendeko lehen laurdenean.
|
|
|
Gerora, beste sistema batzuk ere asmatu zituzten kulunka gerarazteko, likido edo gas tangatan oinarrituak; hala, giroskopio erraldoiak biraka izateko beharra gainditu zuten. Baina giroskopio
|
handi
batek asko egonkortzen du itsasontzi baten kulunka.
|
|
|
Argi dago giroskopioak etxekotzeak erdi isilpeko iraultza bat ekarri duela teknologian. Gizakiak etekin handia atera die; gizakia bera giroskopio
|
handi
batean bizi delako izango da, agian.
|
|
|
Pilotari hitza bilatzean, adibidez; izan ere, pilota hitzaren datiboa ez ezik, pilotan jokatzen duen pertsona ere bada pilotaria. Beste desabantaila bat da orraztu gabea dela neurri
|
handi
batean blogak, foroak, eduki pertsonala eta horrelakoak, batez ere; abantaila gisa ikus badaiteke ere (ahozko hizkuntzatik hurbil dagoen eredua ematen delako), desabantaila ere bada, kalitatez txarragoa eta akastuna izan baitaiteke.
|
|
|
Supernoba mota asko dago. Ez dakigu zein motak sortzen duen elementu kimiko jakin baten kantitate
|
handi
bat eta zeinek ez. Eredu teorikoak ez dira zehatzak, eta gai horiek ez dira errazak behaketen bitartez ikertzeko.
|
|
|
Teoria baten arabera, iridio hori espaziotik dator, meteorito batek ekarria da. Ideia horren arabera, garai hartan, duela 65 milioi urte, meteorito
|
handi
batek Lurra jo zuen, eta, talkaren ondorioz, hauts ugari askatu zen atmosferara. Poliki poliki, airean esekiduran zeuden partikulak iridiotan aberatsak Lurrera jalkitzen joan ziren, eta guztia estali zuten.
|
|
|
Esan behar da merkurioaren izen txarraren atzean merkurioaren konposatu organiko bat dagoela, neurri
|
handi
batean: metil merkurioa.
|
|
|
Hasteko, esan behar da merkurioa oso erraz zabaltzen dela leku batetik bestera; izan ere, merkurio lurrunak urteak irauten du airean. Merkurio lurrun hori giza jardueretan (ikatza erretzean, erraustegietan...) askatzen da, baina, neurri
|
handi
batean, baita prozesu naturalen bidez ere (sumendien erupzioetan edo arroken meteorizazioan). Kontua da, behin ingurunean dagoenean, merkurioa formaz aldatzen dela, eta merkurioaren beste konposatu batzuk sortzen direla.
|
|
|
Edozein erakartzeko modukoa da, baina, batez ere, geologoentzat da interesgarria. Izan ere, Algorriren arroketan Lurraren historiaren zati
|
handi
bat dago idatzita.
|
|
|
Marearteko zabalgune
|
handi
horretan espezie asko bizi dira, besteak beste, karramarroak, lapak, muskuiluak, anemonak, algak... Animalia eta landare bereziak dira, oso kondizio zailei aurre egiteko gai izan behar baitute.
|
|
|
Klima gaur egun baino beroagoa zen garai haietan, eta koralezko arrezife
|
handi
bat sortu zen plataforma bukatzen zen lekuan. Haren lekuko dira Euskal Herria ekialdetik mendebaldera zeharkatzen duten kareharrizko mendilerroak:
|
|
|
Izerdia, hein
|
handi
batean, ura da. Odol hodiek ura larruazaleraino eramaten dute, eta ur hori lurrunduz xahutzen du gorputzak sortutako beroa.
|
|
|
Zenbait neuroendekapenezko gaixotasun, hala nola Alzheimerren gaixotasuna eta esklerosi anizkoitza, aski ezagunak dira, eta gizartearen zati
|
handi
bati eragiten diote.
|
|
|
Lehen kontrola aipatu duzu, eta oso garrantzitsua da, denoi eragiten digulako. Hain zuzen ere, kontrola prozesu konplexuak gure mesederako kontrolatzeko erabiltzen da; adibidez, tenperatura egokia izateko etxean edo saltokigune
|
handi
batean. Beste adibide bat poluzioa edo zarata murriztea izan daiteke, edo satelite bat nahi den lekura eramatea...
|
|
|
Hori da; neurri
|
handi
batean hala da, nire ustez. Horrez gain, kontuan hartu behar da gaur egun matematikari batek ez duela bakarrik egiten lana.
|
|
|
Hondakin plastikoen zati
|
handi
batek zabortegietan bukatzen du. Artxibokoa
|
|
|
Arreta edo atentzioa gure ingurua ulertzeko ahalmena estimulu zehatz batean fokatzen duen prozesua da. Gure atal kognitiboarekin zerikusi zuzena du, eta begien mugimendua ezagutzeak mekanismo horiek ulertzen laguntzen du, hein
|
handi
batean. Eye tracking sistema bat tresna diagnostiko gisa erabiltzeak begien mugimenduaren eta arretaren arteko erlazioa neurtzeko tresnak sorrarazi ditu.
|
|
|
Horietan, eye tracking sistemaren erabiltzaileak hizkiak eta hitzak aukera ditzake pantailan agertutako teklatuan begiratuz, eta, hala, esaldiak osatu. Horri esker, komunikatzeko dituen trabak gaindituko lituzke, hein
|
handi
batean.
|
|
|
Eta ez da oztoporik txikiena, gainera. Lurrean grabitate putzu batean gaudela esaten da; hau da, masa
|
handi
batetik oso gertu gaude, eta masa horrek (Lurrak) eragiten digun grabitate indarra gainditu beharra dugu, Lurretik alde egin nahi badugu.
|
|
|
Lehen arazo hori gainditzeko, erregaiz leporaino betetako kohete
|
handi
bat behar da. Izan ere, espaziora karga bat bidaltzeko behar den erregaiak kargak berak baino gehiago pisatzen du.
|
|
|
Belaunaldiz belaunaldi, basabizitzatik gero eta urrunago dago gizaki modernoa. Eta, inguru naturalarekin harremana galtzen duen heinean, arbasoen jakintzaren zati
|
handi
bat atzean gelditzen ari da. Bada, berandu baino lehen, zaharren esanei aditzea komeni da, haien irakatsiak aintzat hartzea.
|
|
|
Zure ikerketa ibilbidearen zati
|
handi
bat haragiki gordin ondu deribatuen kalitate nutritiboa hobetzen eman duzu txorizoarena, esaterako. Zer emaitza lortu dituzue?
|
|
|
Depresiorako joera geneetan ezkutatuta joan liteke, baina, neurri
|
handi
batean, pertsonaren izaeran islatzen da. Izan ere, depresiorako joera duenak pentsamendu okerrak izan ohi ditu:
|
|
|
Hein
|
handi
batean, emakumearen ugalketa zikloarekin lotuta dago depresiorako joera. Izan ere, ziklo horretan estrogeno hormonaren gorabeherak izaten dira, eta, dirudienez, gorabehera horiek emakumearen aldartean eragiten dute, hileko aurreko sindromean, esaterako.
|
|
|
Kanpainaren emaitzen arabera, 2006ko udazkenean antxoa gazteen banaketa oso kostakoa izan zen, oro har. 50 m tik beherako sakonerako uretan aurkitu zuten populazioaren parte
|
handi
bat, bereziki golkoaren hegoaldean. Aurreko urteetan hegoaldeko antxoak ezponda inguruan agertzen ziren.
|
|
2008
|
|
|
Hortaz, orain hego plataforman ari dira gordetzen edukiontziak. Edukiontziak egokitze instalazioetatik egiturara eramateko, kontrol gelatik zuzentzen den garabi
|
handi
bat erabiltzen dute.
|
|
|
Espainia herrialde horien artean zegoen. Aurtengo urtarrilean CIAk argitara atera duen dokumentu baten arabera, egitasmo nuklear
|
handi
bat zuen Francok, eta, adibidez, bonba egiteko helburuarekin, uranioa aberasteko instalazio bat eraikitzeko asmoa zuen. Lehen zentral nuklearrak ere orduan egin zituzten:
|
|
|
Hala ere, zailtasun
|
handi
bat dago. Pendulu erlojuek pendulu bakarra erabiltzen dute.
|
|
|
Horrez gain, baina, oso pertsona konprometitua da; erabat arduratuta dago hiesaren aurkako borrokan, ez bakarrik hemen, baizik eta gehien behar duten herrialdeetan. Hain zuzen, erabat kezkatuta dago Afrikako eta Asiako hiesdunek osasun arreta eta zaintza egokia izan dezaten, eta horri ematen dio bere denboraren zati
|
handi
bat. Pertsona miresgarria da.
|
|
|
Gure laborategia ez ezik, nazioarteko beste talde batzuk ere ari dira GIB kontrolatzaileak aztertzen. Are gehiago, hemen bertan, Frantzian, badago talde indartsu bat GIB kontrolatzaileen talde oso
|
handi
bat ikertzen, eta ikerketa guztiak bat datoz gauza batean: badago erlazioa kontrol gaitasun horren eta HLA batzuen artean, hau da, antigenoa aurkezten duten molekula batzuen artean.
|
|
|
hasieran zuri grisaxkak izaten ziren zementu fabriken inguruak. Orain, berriz, partikula horiek biltzeko hainbat iragazki mota erabiltzen dituzte, eta hein
|
handi
batean murriztu egin dute lehen sortzen zuten arazoa.
|
|
|
MOSE proiektua: uholdeetatik babesteko proiekturik
|
handi
eta zabalena
|
|
|
Gainera, zentral termikoek erabilgarritasun ia erabatekoa izaten dute urte osoan zehar, eta askoz gehiago ekoizten dute energia berriztagarrien aldean. Izan ere, berriztagarrien ekoizpena eguraldiaren menpe dago neurri
|
handi
batean eguzkia, haizea eta ur emariak ez daude beti bermaturik. Merkatu elektrikoak ekoizle bakoitzari sortutako kWh edo energia unitate kopuruaren arabera ordaintzen dionez, negozio aukera handiak eskaini izan dituzte gehien kutsatzen duten ekoizpen teknologiek.
|
|
|
Bizkaiko burdingintza zabaldu, eta horrek populazio hazkuntza ekarri zuen, egitura soziala antolatu baino lehen. Osasun publikoak atzerapauso
|
handi
bat eman zuen, eta gaixotasun infekziosoek hilkortasun tasak handitu zituzten. Ezkerraldean, burdingintzaren bihotzean, bizitza itxaropena hamar urte gutxitu zen, eta haur hilkortasuna bikoiztu egin zen.
|
|
|
Latitude ertain horietatik aurrera, haizeak indarra galtzen du, polora heldu eta desagertu arte. Han, poloan, zurrunbilo
|
handi
bat sortzen da.
|
|
|
Azken urte hauetan oso ezaguna egin da Raul Ibáñez matematikaren dibulgazioari esker, Radio Euskadin kolaborazio bat egin duelako, batez ere. Neurri
|
handi
batean, publikoaren interesa piztea lortu du matematikaren arloan. Baina Raulen jarduera bakarra ez da dibulgazioa; geometrialaria da, eta geometriak beste zaletasun asko sortu dizkio, mapena batez ere.
|
|
|
Laurogei milioi kide ditu, xede anitzeko taldeak, eta erabat irekia da. Gainera, azkenaldian, oihartzun
|
handi
samarra izan du, aplikazio gehigarriak garatzeko eta etekin ekonomikoa ateratzeko erabiltzaileek duten aukera dela eta.
|
|
|
2009ko otsailaren 20an Teknopolis ek 10 urte beteko ditu! Egun berezi horretarako festa
|
handi
bat ari gara prestatzen, eta lagun asko elkartuko ditugu, besteak beste, programaren aurtengo babesleak: Eusko Jaurlaritzaren Industria Saila, Hezkuntza Saila, Mondragon Unibertsitatea, UPV/EHU eta Ingeteam.
|
|
|
Edonola ere, Epulopiscium ez da ezagutzen den bakteriorik handiena, Thiomargarita namibiensis izenekoak du ohore hori; 800 mikrometro neurtzera irits daiteke. Ikertzaileek ez dakite zenbat genoma dituen, baina bai barruan egitura
|
handi
bat duela, bakuolo bat. Bakuoloak bakterioaren% 98 hartzen du, eta, horri esker, bakterioaren zati aktiboak kanpoko mintzaren ondoan geratzen dira.
|
|
|
Gaur egun ura ustiatzen den lekuetan, erregulatzeko aukera badute ere, ez dute zehaztuta, kasu gutxi batzuk alde batera utzita, helburu gisa ingurumena zaintzea duen inolako emaririk. Horrelako emari bat errespetatzen duten edo errespetatzeko beharra duten gutxiek isuriak diluitu behar dituztelako egiten dute. Gainera, aurrerago esaten du urtegietan emari ekologikoak ezartzeak beste erabilera batzuetarako balio lezakeen baliabidea hein
|
handi
batean galtzea dakarrela.
|
|
|
Emakumeak saiakuntza klinikoetatik baztertzeko joeraren ondorioz, gaur egun dugun zientzia ezagutzaren zati
|
handi
bat ez da osoa. Artxibokoa
|
|
|
Emakumeak saiakuntza klinikoetatik baztertzeko joera horren ondorioz, gaur egun dugun zientzia ezagutzaren zati
|
handi
bat ez da osoa. Denboraren poderioz ohartu ziren osasun erakundeak akats handia izan zela hori, eta emakumeek saiakuntza klinikoetan parte har zezaten gomendatzen hasi ziren.
|
|
|
Betidanik izan dut interesa Chomsky-ren gramatikan. Horren arabera, hizkuntza bat, neurri
|
handi
batean, berezkoa da gizakietan. Beraz, berezkoa dela onartzen badugu, geneekin lotura duela onartzen dugu.
|
|
|
Horrek adierazten du geneak beharrezko eginkizun bat duela mintzamenean, baina ez dela, inolaz ere, nahikoa. Horregatik esaten dizut ez dela mintzamenaren genea, puzzle
|
handi
horretan beharrezkoa den gene bat baizik.
|
|
|
Hori proteina kodetzen duen zatiari dagokionez. Bada, genearen intronak genearen gainerako zatia ere oso gutxi aldatu dira eboluzioan; zati
|
handi
batzuk berdin berdinak dira hainbat espezietan. Horrek adierazten du geneak oso oinarrizkoa den funtzio bat duela, eta horregatik eutsi diola bere egiturari hainbeste milioi urtean.
|
|
|
Bob Berwicki buruz ari zara, eztabaida
|
handi
horretan guztiz baliagarria den pertsona bati buruz, alegia. Informatikaria eta biologoa da, eta gene horri buruz gehien dakienetako bat.
|
|
|
Hala, gauzak bilatzen hasi gara: parte hartzen duten osagai biokimikoak ditugu batetik, geneak bestetik, zirkuitu neurologikoak ere aurkitu ditugu... puzzle
|
handi
bat da.
|
|
|
Hori da. Hori bai, oso zuhurrak izan behar dugu horretan, arazo
|
handi
bat dugulako: gene bat espresatzen denean, espresio horri lotutako gertakariek hainbat egun, edo aste, irauten dute; orain izaten ari garen elkarrizketa, berriz, milisegundotako abiaduran prozesatzen ari gara.
|
|
|
Hirugarren aukera bat eskaintzen du zenosferak aurkitu dituen taldeak. Haien ustez, asteroideak jo zuen eremuan (Chicxulub en, Yucatán penintsulan) erregai fosilen erreserba
|
handi
bat zegoen (gaur egun ere badago). Talkaren ondorioz, lehenik erregaiak lurrundu egin ziren, eta, ondoren, atmosferan su hartu zuten.
|
|
|
Talkaren ondorioz, lehenik erregaiak lurrundu egin ziren, eta, ondoren, atmosferan su hartu zuten. Hala, suzko bola
|
handi
bat eratu eta ehunka kilometroan zabaldu zen. Horrek basoak erretzea, klima berotzea edo kedarrak eguzki sua estaltzea eragin bide zuen.
|
|
|
Aldatu eta aldatu, zelula eukarioto bat sortu arte; eta eukariotoak arrakasta izan zuenez, aurrera egin zuen eboluzioan. Darwinen hautespen naturalaren teoriaren araberako azalpena da, hein
|
handi
batean. Baina aditu askok ez dute onartzen posible denik eukariotoen konplexutasuna zoriz sortzea.
|
|
|
Hiru kasuetan, zelula eukariotoen multzoak dira. Prokariotoak ez ziren inoiz elkartu bizidun
|
handi
bat sortzeko (ez bada zelula eukariotoa sortzeko, Margulisen teoriaren arabera). Beraz, horretan ere nabarmena da zelula eukariotoaren ahalmen biologiko handia.
|
|
|
Zelulen multzoek abantaila
|
handi
bat dute: zelula bakoitza espezializatu egin daiteke; ez dago behartuta bizitzeko behar diren gauza guzti guztiak egitera.
|
|
|
Bestetik, eukariotoaren egitura konplexuak ez du prokariotoa baztertzen. Izan ere, nahiz eta bizidun
|
handi
guztiak zelula eukariotoz osatuta dauden, prokariotoekin batera bizi dira. Gizakiak berak bakterioak behar ditu bizirik irauteko.
|
|
|
Une batean dauden bizidunen atzetik zer bizidun nagusituko diren eta horien ondoren zein etorriko diren ezin da zehatz mehatz aurreikusi, ingurunearen kondizioek eta une bakoitzean dauden espezieen arteko elkarrekintzek mugatzen baitute neurri
|
handi
batean. Eta, noski, inguru horretaraino iristeko gai diren espezieen artean izango da lehia.
|
|
|
Izan ere, tamaina oso erraz aldatzen den ezaugarria da, besteak beste, harrapari presioaren eta baliabide eskuragarritasunaren arabera. Esan daiteke uharteak isolatuta dauden eremuak direla hortaz, oso harrapari
|
handi
gutxi daude, oso zaila delako haientzat haraino iristea. Askotan, gainera, txiki samarrak izaten dira; hau da, baliabideak, landare nahiz animaliak, mugatuta daude.
|
|
|
Adibidez, genetikoki eraldatutako organismoak, nahiz eta aspalditik ekoizten diren eta gero eta gehiago kontsumitzen diren, oraindik aurkako jarrera sortzen dute gizartearen zati
|
handi
batean. Orain, badirudi nanoteknologiaren bidez egindako produktuek ere antzeko erantzuna eragin dezaketela.
|
|
|
Bereziki, nanopartikula askeek sortzen dute kezka. CIC nanoGUNEko garapen eta komunikazio arloko zuzendari Igor Campillok adierazi digunez, objektu
|
handi
bateko parte diren nanoegiturak ez dira arriskutsuak, ez behintzat ohiko materialak baino arriskutsuagoak. Izatekotan, erabili ondoren irits daitezke nolabait ingurura, era egokian ez badira tratatzen.
|
|
|
XIX. mendean, hain zuzen ere. Lehenengoz klorofila soluzio batean ikusi bazuten ere, Sir George Gabriel Stokes-ek (hari zor zaio egun gai honi buruz dakigunaren zati
|
handi
bat) fluoritatik hartu zuen fenomenoaren izena.
|
|
|
Arestian aipatu dugun bezala, ordenagailuetan sar daitezkeen programa kaltegarri guztiak ez dira birusak, eta hainbat malware ren mehatxupean daude sistemak gaur egun. Haien artean, ospe
|
handi
samarra dute troiatarrek. Birusek ez bezala, ez dute automatikoki ugaltzeko gaitasuna.
|
|
|
Asmo horrekin sortu dituzte, esaterako, A bitaminatan aberatsa den arroza eta lehorteekin galtzen ez den garia. Alabaina, oraingoz, garatze bidean dauden herrialdeetan landatu diren barietateen jabeak industrializatutako herrialdeetakoak dira gehien bat, eta ekoizpenaren zati
|
handi
bat inportatzen dute.
|
|
|
Baina hipotesi baten arabera existitu behar du, eta, hain zuzen, hipotesi horrek azaltzen du ondoen zergatik existitzen den masa. Higgs bosoia detektatuz gero, urrats
|
handi
bat beteko da partikulen fisikaren ikerketan (batzuek ez lukete Higgs bosoia detektatuz gero esango, baizik eta Higgs bosoia aurkitzen dutenean, ziur baitaude laster aurkituko dutela; hala ere, hobe da zuhurrak izatea).
|
|
|
Higgs bosoiaren kasuan, zuhaitzen adarrak bezain gauza sinplerik ez dago. Teoria
|
handi
baten akats baten ondorioz iragarritako partikula bat da. Teoria handi hori eredu estandarra da, partikulen fisika ordenatzen duen teoria.
|
|
|
Teoria handi baten akats baten ondorioz iragarritako partikula bat da. Teoria
|
handi
hori eredu estandarra da, partikulen fisika ordenatzen duen teoria. Kimikako elementuen taula periodikoaren antzekoa da, baina partikula subatomikoena da.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, eredu estandarrak arazo
|
handi
bat du: ez du iragartzen partikulen masa.
|
|
|
Atea ireki eta garunaren etxean sartu da, nola eraikia dagoen ikustera. Eta euskal ikertzaileek etxe
|
handi
hori erabiliz egiten duten lanaren berri ere jaso du: fruitu zukuekin egiten diren iruzurrak, krimenak argitzeko intsektuek duten balioa, gazte eta helduen debateen arteko desberdintasunak...
|
|
|
Ez dakite zergatik dituzten ezaugarri horiek, ezta nondik ateratzen duten ere zorrotadek eratzeko behar duten energia: Eguzkitik iristen den erradiazioak ematen dien, Jupiterren barne energia
|
handi
bat den edo bien konbinazio bat den. Eztabaida handia dago planeta metereologoen eta gainerako zientzialarien artean.
|
|
|
Beste arrazoi nagusietako bat, zalantzarik gabe, konpainia
|
handi
askok proiektuaren aurka dituzten interesak dira. Orain arte herrialde behartsuengatik batere kezkatu ez diren ordenagailu eta software ekoizle askok, etorkizuneko merkatu handi bat beste batek eraman ez dezan, euren produktuak eta kontraeskaintzak atera dituzte.
|
|
|
Beste arrazoi nagusietako bat, zalantzarik gabe, konpainia handi askok proiektuaren aurka dituzten interesak dira. Orain arte herrialde behartsuengatik batere kezkatu ez diren ordenagailu eta software ekoizle askok, etorkizuneko merkatu
|
handi
bat beste batek eraman ez dezan, euren produktuak eta kontraeskaintzak atera dituzte. Microsoft, adibidez, Windows eta Office hiru dolarretan eskaintzen hasi zen iazko apirilean garabidean dauden herrialdeetako haurrei.
|
|
|
Gineako Golkoan partekatutako bi akuifero sistema daude, bi arro sedimentario
|
handi
dituztenak: Tano arroa eta Keta arroa.
|
|
|
Abidjan bezalaxe, Boli Kostako hiri
|
handi
gehienak kostaldean daude, Bonoua eta Aboisso barne. Horretaz gainera, eskualdean industria sail ugari ere badaude, ananak, goma eta palmondo olioa fabrikatzeko, bai eta Aboisson Afema urre meatzea ere.
|
|
|
Abidjan. Hura bezalaxe, Boli Kostako hiri
|
handi
gehienak kostaldean daude, Bonoua eta Aboisso barne. ISS006E54425/ NASA
|
|
|
Goroldio zuntzaren zati
|
handi
bat dieta zuntza da, hau da, jan daitekeena. Hala, Finlandian edo Txilen, adibidez, hainbat goroldio ogia egiteko erabili dira gosete garaietan.
|
|
|
behin bakarrik loratzen da, eta, ondoren, hil egiten da. Energia asko inbertitzen du loratzean, ehunka lore txikiz eratutako infloreszentzia
|
handi
bat garatzen baitu. Eta ez zaio gelditzen, nonbait, bizirik iraun ahal izateko energiarik.
|
|
|
Teknika molekularrei esker, taxonomia klasikoak zituen arazo batzuk konpondu egiten dira, neurri
|
handi
batean; konbergentzia ebolutiboarena, esaterako. Hala ere, filogenia molekularrek ere badituzte antzeko arazoak:
|
|
|
Estebanek argi dauka Durango ez dela tokirik egokiena astronomian aritzeko, baina hiri
|
handi
batetik baino behaketa hobeak egin daitezke. Barrez dio leku aproposena Gorbeiako gailurra edo horrelakoren bat izango litzatekeela, baina ezinezkoa dela han behatoki bat izatea.
|
|
|
Modulu didaktiko asko daude gela horretan, 30 baino gehiago, eta maketa asko: planetario txiki bat duen kupula bat (aterki
|
handi
bat, egia esan), planeten maketak, eskalan marraztutako orbitak eta abar. Batez ere ikasleei zuzendutako materiala da, eta, nahiz eta toki txikia izan, ehun metro karratu baino gutxiago, asko dago ikusi eta ikasteko.
|
|
|
Planetarioa Durangoko Udalak ordaindu zuen, bai eta beste modulu batzuk ere. Gainera, Durangoko Izarra astronomia Elkarteak teleskopio batzuk ditu han, Estebanek berak beste batzuk, eta Julen Sarasola irakasleak egindako teleskopio errefraktore
|
handi
bat ere badute erakusgai. Bestalde, Txorierriko Institututik ekarri dituzte modulu batzuk, eta beste batzuk Sestaoko Angela Figuera Institututik.
|
|
|
Haiekin konparatuta, Durangoko ikasgelakoa txikia da. Aterki
|
handi
baten azpiko planetarioa da, 18 lagunentzako tokia duena. Eta txikia izateak abantaila bat du:
|
|
|
X. mendearen inguruan sortu zenetik, arkitektura erromanikoaren helburu nagusia izan zen tenpluen iraunkortasuna luzatzea. Ordura arteko eliza eta katedralek ahulgune
|
handi
bat zuten: egurrezko teilatuak zituzten.
|
|
|
Aldaketa izugarria izan zen: elizak eta katedralak, eraikin txiki, ilun eta mardulak izatetik, tenplu
|
handi
, argitsu eta lirainak izatera pasatu ziren.
|