|
2010
|
|
|
Egia jada ez zen baldintzagabea, eta borondatezko adostasuna behar zuen. Erlijioaren gai korapilatsu honetan beste bihurgunetxo bat
|
eragin
zuen Lockek: " benetako erlijio salbatzailea buruaren barne pertsuasioan datza".
|
|
|
Baita filosofian ere. Lehen Herbehereetan gertatu zen bezala, egoera politikoak bultzada filosofikoa
|
eragin
zuen.
|
|
|
Ingalaterratik Ameriketara joan ziren lehen kolonoak, edo Herbehereetatik Afrikako hegoaldera joandakoak, haien erlijiositatea modu zintzoago eta sakonago batean bizitzera abiatu ziren leku ezezagun horietara. Gezurra badirudi ere, haien zintzotasun erlijiosoak
|
eragin
zuen tolerantzian eman zen lehen aurrerapauso legala. Haien zintzotasunak, eta haien ahultasunak, biek batera, erlijio aferak estatuaren eginbeharretatik erauztera bultzatu zituzten.
|
|
|
Honen aldeko argudioetan, gainera, erlijioari mesede egingo zitzaiola aipatzen zen, honela kristautasuna errazago zabalduko zelakoan. Baita lortu ere, independentziaren ondorengo askatasun erlijiosoak izugarrizko zabalkundea
|
eragin
baitzien talde erlijiosoei. Migrazioak eta proselitismo gogorraren kariaz, hainbat sinesmen berri lurralde berrietan arrakasta handiz hedatu ziren.
|
|
|
Bada beste aukera antiperfekzionista eta liberal bat. Aukera honek teoria politiko hutsa proposatzen du; kulturak
|
eragin
moralik ez izatean, teoria filosofiko edo erlijioso guztiak eremu politiko bateratu batera hurbildu ahal izango dirateke.
|
|
|
" erlijio sainduaren gehiegikeriak berebiziko krimena
|
eragin
du. Gizateriari dagokio, beraz, erlijioak karitatezko ala ankerra izan behar duen erabakitzea".
|
|
|
Gertakari hauek guztiek, astinaldi teologiko itzelaz gainera, aldaketa soziologiko, politiko eta filosofikoak
|
eragin
zituzten. Azken alor honetan aurreko eskemetan lekurik ez zuen tolerantziaren kontzeptua sortu zen; hots, egiaren jabe ez zirenek ere errespetua merezi zuketen.
|
|
|
Denetara 23 espezie aurkitu zituen, elkarren nahikoa antzekoak eta aldameneko lurraldetan bizi zirenak. Kontua da, zelan edo halan, faisaiek gogoeta franko
|
eragin
ziotela eta azken batean onartu arazi ziotela Genoan ezagutu darwinismoa. Oso esanguratsua da ondoko pasartea:
|
|
|
Nekerik gabe idatzi ditut gaurko lerroak. Eragin dit nire amaren oroitzapenak;
|
eragin
dit Josebak lehengo egunean aitortu zidanak, etzi liburutegian irakurriko dituen testuak burkide ginen garaiko oroitzapenak izango direla. Ordenagailu zuriaren aurrean pasa dut egun osoa.
|
|
|
Moro belarra jaten ari zen errekaren ertzean. Lubisek eskuarekin txapaka eginez
|
eragin
zion. " Ia hogeita hamar urte dira gerra bukatu zenetik, David.
|
|
|
Lubisek Mizpari
|
eragin
zion, eta itzulbideari begira jarri zuen. Bere anaiarengana jiratu zen abiatu aurretik.
|
|
|
Martin etorri zen gure ondora. Bandexari
|
eragin
eta jiraka jarri zuen hatz baten puntan. " Kontsola zaitez xanpainarekin, Angel
|
|
|
" Hush up, silly!", isilarazi zuen Lizek zakar. " Zaharrenari izugarri
|
eragin
dio aitaren heriotzak. Txikia berriz erdizka konturatzen da", esan zidan Mary Annek.
|
|
|
Txarok sagarra eskatu zuen postrerako eta zer diren gauzak; lehen tentaldia
|
eragin
zuen frutak niri zeharo ezabatu zidan emakume heldu potoloarenganako sexu mina, seguruenik sagarra delako erre ostean ahoa sendatzen didan profilaktiko naturala.
|
|
|
Erantzunak barregura
|
eragin
dio Robertori, ez horrenbeste Marri.
|
|
|
Telebista dagoen egongelara ailegatzean aita betiko tokian eseri zen. Gero beste edozein egunetan bezala mandoari
|
eragin
zion eta pilota partida agertu zen. Une hartako harmonia nekez hobe zitekeela pentsatu nuen egongelako ate nagusiaren markoaren azpitik, lurrikara gertatuz gero bertan izatea gomendatzen den tokia.
|
|
|
Ni baino azkarrago, dotoreago, ahaltsuago. baita soldata aparte negozia dezaketen goi kargu gutxi horietariko bat ere, kooperatiba honetan. Inpotentziak barrua jaten dit egoera hau nik
|
eragin
dudalako, duela gutxi arte Irantzuk mespretxatu egiten baitzuen supergizona eta orain supergizonak erakarri egiten du Irantzu.
|
|
|
Bat batean Irantzu isildu zen eta supergizonaren babesa bilatu zuen begiradarekin. Keinuak min eta amorru itzelak
|
eragin
zizkidan.
|
|
|
Koldoren bukaera tonuak urratu txikia
|
eragin
zidan barrenean, aurki Irantzu joango zelako nire aldamenetik, auskalo noiz arte.
|
|
|
Irantzuren sex appeal lizunak
|
eragin
zuela" dena" momentu" bero" batean. Supergizona erakartzeko orduan ez ezik, Ugarte bera sorgintzerakoan.
|
|
|
Oroitzapenak irribarrea
|
eragin
zion Robertori.
|
|
|
Sekulan ez da ezagut uko frantsesteak eta karlistadek izan zituzten hilen eta kolpatuen kopurua, baina ez da makala i zango. Bestalde, etxeetako eta herrietako ekonomian izandako ondorioak oso larriak izan ziren, nekazaritzan, abeltzaintzan eta artisautzan krisi larria
|
eragin
zuten; mendearen bigarren aldian industrializazioaren sorrerarekin areagotuko zen krisia. Honi gaineratu behar zaio erakunde, aduana eta lege propioen desagerpena; ondorioz, etsipena nagusitu zen.
|
|
|
Honek guztiak emigrazio handia
|
eragin
zuen, zenbait kasutan masa mugimendu maila hartuz. Lehen aipatu arrazoiei armadara joan beharra gaineratu zitzaien (Iparraldean 1798tik 2001 arte, Hegoaldean 1876tik 2002 arte); frantses armadan zazpi urteko soldaduska zen, Frantziako gerra kolonialetara joateko arriskuarekin.
|
|
|
Hala ere, Humboldten lehen helburua Herrira etortzerakoan ez zen mintzaira aztertzea, ahozko herri literatura ezagutzea baizik; baina materialik bilduta aurkitu ez zuenez (hain zuzen, bera izan zen interesa erakutsi eta bildumak egitea
|
eragin
zuen lehenengoa), Euskarak bereganatu zuen haren arreta. Azkar ohartu zen Euskara bide eta tresna egokia izan zitekeela Europako historia zahar eta ezezagunena aztertzeko.
|
|
|
Gaur egun aski eztabaidaturik bada ere, Gaztelera Kantabria, Burgos eta Errioxa lurraldeetan garatu omen zen, Euskararen lurraldearekin ukipenean; honek bere garapenean
|
eragin
zuzena izan zuen, Gaskoian bezala. Ondoren, Gaztelak musulmanen bizkar egindako hedapenean lortu zuen nagusitasunak ekarri zuen, halaber, bere hizkuntzarena (Espainola bilakatuz), gaur arte luzatu den egoera.
|
|
|
Almadien garraioak askotan arazoak sortzen zituen ibaiertzetako herrien artean. Holako auzi bat sortu zen 1782 urtean, Irati ugaldetik jeisten ziren almadiek Zangoza igarotzerakoan kalteak
|
eragin
zituztelarik. Zangozako buruzagiek Aezkoa eta Artzibarko kargudunak deitu zituzten bilera batera, afera konpondu beharrez.
|
|
|
Bertako gizarte antolamenduaren desagerpenak Lapurdiko kexuak
|
eragin
zituen. Hauek idatziz eman zituzten eskualdeko hiru estamentu desberdinek:
|
|
|
Herritarren zorigaiztorako, mende osoa gerra giroan joan zen. Politikoki are tamalgarriagoa izan zen Hegoaldean, mende luzetan oldarteak eta murrizketak pairatu ondoren, berezko erakundeen eta legeen bukaera
|
eragin
baitzuten, hondarrezko eskumen zenbait kontzertu ekonomikoaksalbu.
|
|
|
1936ko gerrak sekulan ezagutu gabeko erbestea
|
eragin
zuen Hegoaldean. Lehenengo unean, muga gaindituz, Iparraldera ihes egin zuen jende askok.
|
|
|
Herritarren kontrako bonbardaketek haurren ebakuazioa
|
eragin
zuen; horrela 14.000 haur atera ziren Ingalaterra, Frantzia, Belgika, Errusia eta Holanda aldera, besteak beste. Gerra ondoko atxiloketak, fusilamenduak, zigorrak eta garbiketak jende gehiago ihes egitera behartu zuten.
|
|
|
1530 urtean hasi zen harreman honek elkar ulertzeko hizkera berezia sortzea
|
eragin
zuen, bidaiari ugariri deigarri egin zitzaiona. Marc Lescarbot frantsesak, adibidez, 1609 urtean kostaldeko herrien mintzoa" erdi Euskara" zela idatzi zuen; ondoren zehaztu zuten haien artean beren hizkuntzak erabiltzen zituztela, baina europarrekin Euskaratik asko zuen nahas mahas batez baliatzen zirela.
|
|
|
Gerrak hildako asko
|
eragin
zituen bi alderdietan.
|
|
|
Taldeak kantatzeko ohiko moldeak bestelakatu zituen eta, abesti tradizionalaz gain, atzerriko garaiko kantak euskaraturik eman zituen, arrakastatsu gertatuz. Irratietan Euskaraz kantatzen zuten lehenengoak izan ziren eta Michel Labeguerie lapurtarrarengan
|
eragin
zuzena izan zuten. Honek, 1962an, bere ibilbidea hasi zuen kantautore gisa, 1965ean Hegoaldean sortu Ez dok amairu taldearentzat aitzindari bilakatuz.
|
|
|
80ko hamarkadan agerian gelditu zen, zenbait jenderentzat bederen, irakaskuntza ez zela aski mintzaira normalizatzeko. Irakastetxetik kanpo, kalean ere
|
eragin
behar zen erabilpena motibatzeko eta sustatzeko.
|
|
|
Beste definizioak bai direla etnizistak. Arzallusek, politikoak, erran zuelarik nahiago zuela euskaraz mintzo zen beltza ezen ez euskal abizeneko erdalduna, polemika gaitza sortu zuen, baina hemen gaindi euskaldunen artean ez zezakeen irria baizik
|
eragin
. Euskaraz mintzo den beltza euskalduna deitzen delako eta bestea frantzimenta (biarnesez da hitz hau).
|
|
|
sartzeak ordaintzen diren festibal edo antzokietan artista profesionalak bakarrik izan behar direla. Bretainian hainbat festibaletatik amateurren egozteak Chouaneria berria
|
eragin
du. Hemen, aldiz, Le journal du Pays Basque ko" azkenaren" irakurtzean jakiten dugu hemengo arrakasta gutiko profesional batzuk legea txalotzen dutela.
|
|
|
Chiarari eta haren sabelari begira ematen zuen eguna Omarrek, haren osasunaren kezkaz, batetik, eta bere sentimenduen nahasmenaz, bestetik. Arrebarena uste zuen mezu hark maitemin txoro bat
|
eragin
bazion, hezur haragizko iheslaria ezagutzeak sentimendu kontrajarriak piztu zizkion: haren edertasunak bihotza inarrosi zion, noski; ezkondua zela eta haurdun zegoela jakiteak, berriz, epeldu egin zituen hasierako berotasunak; egunak eta asteak igaro ahala, ordea, berritu eta berretu egin zitzaion lehengo oniritzi hura, eta, dunen paisaia amaigabeak bidaiariari haluzinazioak ikusarazten dizkion gisan, bere pasioen iturri haren hurbiltasun etengabeak etorkizuneko zoriontasun oasiak irudikarazten zizkion Omarri:
|
|
|
Bizargorrik, berriz, errege baten maiestate eta dotoreziaz agurtzen zituen hango herritarrak, eta menturazale baten lotsagabekeriaz erantzuten zien haien zirto eta erronkei. Ikusten eta entzuten zituen gauzekin aho zabalik zegoen Chiara, baina ondo gordean zeukan bere harridura, ez baitzuen inondik ere nahi pirata malapartatu hura —beraren bahitzailea eta ondasunen lapurra— konturatzea halako txundidura
|
eragin
zionik.
|
|
|
Mugimendu kultural amazig berria antolatu da Marokon azken berrogei urteotan. Debeku eta errepresioa besterik ezin izan zuen
|
eragin
, harik eta 1991 urtean Charte dAgadir edo ‘Agadirko Gutuna’ sinatu zen arte, amazig komunitatearen eskubide identitario, linguistiko eta kulturalen aldeko agiria. 1994ko maiatzaren lehenean, preso hartu zituzten Tilili843 elkarteko militanteak, amazigeraren aldeko pankartak eskoletan zabaltzeagatik.
|
|
|
Marfila eta kautxua intentsiboki ustiatzeko faktoriak antolatu ziren Kongon, marfila eta kautxua hona eta kateak eta fusilak hara laburbil daitekeen harreman komertzialean. Leopold II erregearen monopolio horrek konkurrentziako beste enpresa batzuen haserrea
|
eragin
zuen, eta kanpaina zabala hasi zen nazioartean, batez ere Ingalaterran. Heart cf Darkness, Joseph Conradek 1889 eta 1890an Kongo Belgikarrean bizi izan zuen esperientzian oinarritzen dela esaten da, baina 1899an idatzi zuen, Leopold IIren kontrako propaganda kanpainaren testuinguruan.1153 Joseph Conrad Lord Jim ari zen idazten beste short story hori sortzeko bitartea hartu zuenean.
|
|
|
Zuzenbidea eta Bortxa bata bestearekin galaikerian, San Franciscoko Konferentziaren atarian. 1945eko apirilaren 26tik ekainaren 26ra egin zen bilera, Nazio Batuen Erakundearen estatutuak definitzeko. gaindiko katastrofea
|
eragin
zezaketen. Bi edo hiru gorpu ikusi eta, ikuspegi humano batetik, hor zeuden.
|
|
|
Diruak, legeak edo armek hitz egiten zutelako, 1190 egia isildu beharrik ez zela esaten zuen. Ipuin eta entseguekin1191 batera bi eleberri idatzi zituen
|
eragin
politiko handia izango zutenak: Animal Farm sistema sobietikoaren satira famatua, eta 1984, etorkizuneko sistema totalitarioaren anti utopia.1192
|
|
|
Menperatzaileak halako agenteen bidez barrentzen badira, berehala kontrolatuko dute menperatuen espazioa. Halako batek jadanik arriskutsua egiten du edozein erresistentzia, ez zerbait salatu eta errepresio konkretua
|
eragin
dezakeelako bakarrik, baizik eta oinarrizko konfidantza desegiten duelako. Kolaboratzailetzat hartzen direnekiko erreakzioa larria izaten da, sarritan, menperatuen artean.
|
|
|
Abertzalea eta batez ere katolikoa, 1918an Donostiako Centro Catolicoko idazkaria zen, 1919an Bilboko udaletxean zegoen lanean. Gernikan ospatu zen Eusko Ikaskuntzaren III. Kongresuan, Alfonso XIII bertan zegoela eta, istilu bat
|
eragin
zuen eta preso hartu zuten. Gerla zibilean, Justizia eta Kultura kontseilaria izan zen 1936ko Euzko Jaurlaritzan.
|
|
|
602. James Monroeren izena geratu zitzaion 1823an proklamatu zen" Monroeren dotrina" ezagunari ere. Europarren kolonialismo eta
|
eragin
politikoa Ameriketan ukatu eta Estatu Batuen nagusitasuna ezartzeko asmoa zuena.
|
|
|
Geu gara estatu hori, bere burua ezagutzen ez duen mamua. Badakigu itzelezko hondamendiak
|
eragin
ditugula, beldurra izan ez duen jendea suntsitu dugula, baina ezin dugu ondo jakin zein den botere horren neurria mamuaren barrenetik atera arte. Ume bat bezala irten eta, haren aurrez aurre paratu arte:
|
|
|
Espainian, biolentzia klerikala eta antiklerikala nabardurarik gabe enfrentatu ziren.670 Gerla Zibileko aurreneko asteetan gertatu ziren eraso antiklerikalik gehienak. 6.832 heriotza
|
eragin
zituen, Julio Casanovaren datuen arabera, 671 horietatik 839 uztailean eta 2.055 abuztuan. Apezak eta fraideak hil, mojak" libre" utzi eta gauza sakratuak martirizatu ziren.
|
|
|
Elkar ulertze giroan Afrikako zenbait erregiotan merkataritzaren eta zibilizazioaren garapenerako baldintzarik egokienak ezarri nahirik, eta Ozeano Atlantikoan itsasoratzen diren Afrikako ibairik garrantzitsuenetan barrena nabigazio librea herri guziei ziurtatu nahirik; horretaz gain, etorkizunean Afrikako itsasertzetan egindako jabetze berriek
|
eragin
litzaketen gaizki ulertu eta tirabirei aurre egin nahirik, eta une berean populazio indigenen ongizate morala eta materiala gehitzeko bideez kezkaturik, erabaki dute". 600
|
|
|
Manuel Azañak ondo konprenitzen zuen kolonialismoak kolonizatzaileari
|
eragin
ahal zion kalte sakon iraunkorra:
|
|
|
[...] Behin eta berriz errepikatuko dugu, botere koloniala halaxe eraikitzen da, etsaiak ez dituen erreminta ofentsiboak erabiliz; horrexetarako da zibilizazio eta tresneria nagusitasuna. Aireplanoa arma bikaina da, ez bakarrik
|
eragin
dezakeen kalte materialagatik, baizik eragin dezakeen ondorio moralagatik". 508
|
|
|
[...] Behin eta berriz errepikatuko dugu, botere koloniala halaxe eraikitzen da, etsaiak ez dituen erreminta ofentsiboak erabiliz; horrexetarako da zibilizazio eta tresneria nagusitasuna. Aireplanoa arma bikaina da, ez bakarrik eragin dezakeen kalte materialagatik, baizik
|
eragin
dezakeen ondorio moralagatik". 508
|
|
|
Efektuak berehalakoak dira, baina biziki iraunkorrak. Luzarora, eta oharkabeko kontaktuarekin ere, minbizia
|
eragin
dezake.
|
|
|
Kabiletako gizarte sistema tradizionala desegiten ahalegindu zen, alde batetik, agrau aren erabakimena eta arau tradizionalak oztopatzeko. Bestetik, gatazka zaharrak profitaturik eta eztabaida berriak bultzaturik, tribuak banatu eta haien arteko borrokak
|
eragin
zituzten.439 Arrifen, gainerako tribuak Uariagelekoen kontra jartzen saiatu ziren bereziki, hura baitzen kabilarik handiena.
|
|
|
Gibraltar errekuperatzeari buruzko diskurtsoan, Marokon Espainiak kontrolatzen zituen edo kontrolatu lituzkeen lurraldeak Gibraltarreko haitzaren truke aldatzeko proposamena luzatu zuen. Deklarazioak iskanbila handia
|
eragin
zuen. Marokoko gerlaren kontrako herri protestak areagotu egin ziren.
|
|
|
Europarren XV. mendetik aurrerako zabalkundeak munduko paisaia linguistikoa aldatu zuen. Inperialismoak
|
eragin
zuen planetaren fragmentazioaren ondoren, gaur egun nazio estatu de facto elebakarretan banaturik dago mundua.
|
|
|
Lehenengo gerla karlisten ondoren hazi zen Ameriketarako euskal emigrazioari buruzko bibliografia ugaria da905 eta ikuspegi desberdinetakoa. Emigrazioa
|
eragin
zuten faktoretzat aipatu dira presio demografiko" malthusianoa", euskal laborantzaren egoera ekonomiko eskasa, premutasun oinordekotza eta zerbitzu militarraren kontrako jarrera. Emigratzea errezagoa ere bazen orain, itsas trabesiaren arriskuak eta prezioa gutxitu zirenetik.
|
|
|
Kapitalismoak gizarte protestanteetan portaera eta kriterio egokiak topatu zituen, 856 ez paradoxarik gabe, zeren etika erlijiosoak mundu munduko arazoak gutxietsi lituzkeela suposa baitaiteke, norbere posizio ekonomikoa hobetzeko ardura lehenetsi beharrean. Kristau puritanismo kapitalistaren paradoxa hori aztertzen du Max Weberrek, Europan eta Estatu Batuetan kapitalismoaren formazioa
|
eragin
zuten beste faktore batzuekin batera.
|
|
|
834. Idirren A Vava Inouva kantua ondare kolektibo berri baten hastapena izan zen. Aljeriar musikak Frantzian lorturiko lehen hit horrek
|
eragin
" elektrizatzailea" izan zuen immigranteengan eta, batez ere, Kabiliako gazteengan. Boza ia etnografikoa zen, barru begirada bat, eta aldi berean modernoa, kanpoan zabal zitekeena.
|
|
|
Ez bat ez bi, Nasreddinek bere djubbea jaso eta piperraz igurtzi du popaldia. Eragin dio,
|
eragin
dionez: astoa aurreratu eta etxera bera ailegatu da lehenik:
|
|
|
Besteak ez bezala, Mustafa ez zen leku hartara joaten amets gozorik xerkatzera, gutiziarik bat ere ez zuen aldetik. Aitzitik, ke beltzaren laguntzarekin bizialdiko doluak oro biltzen zituen bere gogoan, fortunak deparatu zizkion haietaz landa, bereziki berak bere buruari
|
eragin
zizkionak ere, zein baitziren dolurosenak: aitari egin erdeinuak, amari eragin doluak, lagunei egin traizioak eta amodio hautsiak.
|
|
|
Aitzitik, ke beltzaren laguntzarekin bizialdiko doluak oro biltzen zituen bere gogoan, fortunak deparatu zizkion haietaz landa, bereziki berak bere buruari eragin zizkionak ere, zein baitziren dolurosenak: aitari egin erdeinuak, amari
|
eragin
doluak, lagunei egin traizioak eta amodio hautsiak.
|
|
2011
|
|
|
Horrez gainera, bestalde, erakutsi nahi dut Arnaut Abadiaren hautu estilistikoa, haren ahalegina, zeren ezin baikara behin eta berriro idazten ibili, gure aurretik inoiz ezer izkiriatu izan ez balitz bezala. Esan nahi baita, natur zientziei buruzko testuak zirriborratzen hasteko, guztiz lagungarri gerta dakiguke Arnaut Abadiak urratutako bidea ezagutzea, besteak beste, hark jadanik gainditutako oztopoek eta ebatzitako problemek ez gaitzaten berriro burutik
|
eragin
. Profita dezagun Arnaut Abadiak baliagarri duena, beti ere zerotik abiatu beharrean ibili barik.
|
|
|
Euskal Herrian landa ikerketa antropologikoa lehenbizikoz zuzendu nuenean, 1963tik 1965era —lehenbizi Etxalarren (Nafarroa) eta gero Murelagan (Bizkaia) — euskal historia politikoa eta politika garaikidea ez ziren nire lanaren erdigunea. Hala ere, aurreko mendeko emigrazioaren kausak eta ondorioak ikergunetzat hartzeak eskatzen zidan zerbait ikastea Karlismoari buruz, euskal mugimendu nazionalista berriaren gorakadari buruz, Espainiako Gerra Zibilari eta Francoren peko bizimoduari buruz, nire subjektuek beren sorterria utzi edo bertan gelditu erabakitzean zer
|
eragin
izan zuten neurtzeko bederik. Bi komunitateetan bizi izana aski izan zitzaidan zuzenean ohartzeko jende gehienak 1960ko errealitate politiko biziari buruz zer nolako muzina egiten zion bere iritzia agertzeari eta are zer beldur izugarria zion horri:
|
|
|
Ulertzen ez duzunak ez ezik, alabaina, ulertzen duzunak era harritzen zaitu hemen. Arrautzak pisuan saltzearena, esate baterako, ulertzeko modukoa da baina, bezeroa zeu zarenean, sudurra beste bizimodu batean sartu duenearen sentsazioa nagusitzen zaizu; era berean, etxeko telebista armairuan gordeta dagoela ohartzen zarenean, edo bizikletak ez duela balaztarik, eta atzera
|
eragin
behar diezula pedalei, edo teontzia eguzki xafla baten gainean ikusten duzunean berotzen.
|
|
|
trumoiaren jainkoa bera. Uholderik
|
eragin
ez zezan, erregutzera joan zitzaion behin neska gaztea bere herriaren izenean. Onartu egin zuen jainkoak eskaria baina, ordainez, berarekin ezkontzeko eskatu zion, eta ez itzultzeko sekula lurrera.
|
|
|
Jakina denez, gaiak. hamaika gogoeta
|
eragin
ditu, horietako bat Unamunok utzi ziguna, argia bezain zorrotza:
|
|
|
" Egun bakoitza bizitza osoa balitz bezala bizi" (Rilke). Horra hor beste adibide horietako bat, irakurleari hiru lan
|
eragin
dizkiona: liburuan azpimarratu, koadernoan idatzi, honaino ekarri.
|
|
|
dena prest dago festen hasierako eguerdiko txupinazoa botatzeko. Alkatea udaletxeko balkoian dugu, purua esku batean, papertxo bat bestean, uneko emozioak herritarrei esan beharreko pare bat esaldi ahanztea
|
eragin
lezakeelako...
|
|
|
Geroztik, Sarrionandiaren izena komunikabideetan ikustean Lizarrako festetako larunbat gau hartaz gogoratzen naiz. Kantua
|
eragin
zuen ihesaldi ospetsuari ere, festa usaina zeriola akordatzen naiz, noiz eta uztailaren 7an izan baitzen, San Fermin egunean. Garai hartan hogei urteko ginenontzat, Sarrionandia idazlea baino gehiago saltoka eta izerditan hasteko gonbitea eskaintzen zigun iheslaria zela akordatzen naiz.
|
|
|
Tamalez, suediar atsotitzak barneko tristura besterik ez du aipatzen. Guk dakigula, besteena zabaltzeak ez du
|
eragin
onik, zurrumurru hedatzailearen zoriontasun aitorrezina salbu, noski.
|
|
|
Liburuan irakurritakoaren arabera, ahaleginaren fruitua hutsaren hurrengoa izan zen. Ondorengo esaldiak laburbiltzen du esperientziak
|
eragin
zion etsipena: " Politikan karitate horren aztarnarik ez badago, gaixo, herren eta alferrikakoa da".
|
|
|
Esan bezala, gure artean ere gertatutako etete horrek izan zuen partikulartasunik halako lilura bat
|
eragin
ziguna: ez ginen kantari belaunaldi berri baten lekuko hutsak.
|
|
|
Ez bakarrik kantari askok poetengana jotzen dutelako bere kantetarako letren bila. Berez poesiak duen alderdi musikalarentzat gure kantariek belarri fina izan dute, eta horrek
|
eragin
zuzena izan du berez esparru txikiko genero batek poesiak alegiaguregan izan duen zabalkundean.
|
|
|
...deko kanon musikalaren zaintza; ikasteko modu tonal eta erritmiko ordenatuak[...] ordenamendu horrek baztertu egin ditu ikasketen eremutik bestelako musika praktikak eta komunitatearen partaidetza[.] [hau guztia lotuta dago]" kontenplazio" estetikoari eta" adituaren" kondizioari historian zehar musikaren tradizio estetikoak eta heziketa musikalak onartu dizkion ideia nahasi eta
|
eragin
gabeak sorturiko arazoei[...]. Horren aurrean," praxian" sustatzen den jarrera dago, non musikaren" praxian" edo jardunean inplikaturik daudenak baitira" diferentzia markatzen dutenak"[...].
|
|
|
nola zenbait musika izar eta musika merkatari irabazleen gailurrera eraman dituen, eta sistema berorren aldaketa tekniko batzuek galbidera eraman ditzakeen hurrengo uhinean. Baina zenbait musikariren bizimoduetan aldaketa horiek ondorioak dakartzaten moduan, mundu zabalaren historian zehar musikak eta musikariak izan duten lekuaren berreskuratze bat
|
eragin
dezaketelakoan nago. XX. mendeko aldaketa zalapartatsuek beren uholdean soinu eremua aldatu duten eran, musika sortzeko eta ulertzeko moduan halako konmozioa eragin ondoren, musika bera eta kontsumorako zarata gero eta bereiziagoak gertatuko dira, eta hori, musikaren onerako baino ezin da izan.
|
|
|
Ez da batere harritzekoa gure kantarien azken bilakaerari erreparatu diogunean inprobisazioaren garrantziak leku zentrala hartu duela antzematea. Urruti daude Ordorika eta Achiary musika egiteko moduan; bakoitzak ahalmen,
|
eragin
eta bilakaera bakarra du. Baina ez horren urruti nire ustez, aldaketa hauen barruan murgildurik, musikari herrikoiaren lekuaz egindako gogoeta eta hautuen aurrean.
|
|
|
Orduko hamar urtetan bizi izandakoa (eman dezagun 1969.etik —bere lehen grabazio klandestinotik, 22 urte zituela— 1979, Sentimentuen auspozera, 32rekin), edozein zorabiatzeko moduko bizipen eta aldaketez betetako ibilbidea izan zen Imanolentzat. Ondorengo urteetan halako normalizazio mantsotze prozesu batean sartuko bazen ere, bertigo hark behar zuen
|
eragin
, eta iragan hurbila iragan urruna bihurtuko zen maiz. Edota lotsa horren beharrez iragan urruna bihurtzeko premian suertatuko zen.
|
|
|
Lehenengoa musika munduaren barrukoa da. Amaitu ezineko eztabaida da musika herrikoiaren eta musika kultuaren arteko erlazio,
|
eragin
, tentsioena; azken hamarkada eta mendeetan izan diren astindu eta iraultzena. Arlo honetan kokatuko ditugu hurrengo zenbait gogoeta.
|
|
|
BOST. Industria fonografikoak
|
eragin
zuzena izan zuen musika klasikoan: ordura arte etengabeko aldaketan zegoena XIX. mendeko ereduetan izoztu edo gantzutzera ekarri zuen hasiera batean behintzat.
|
|
|
Erratua. Tiro hotsak izua
|
eragin
zuen turistengan. Norabide zehatzik gabe korrika hasi ziren guztiak.
|
|
|
Zer nolako loturak zituzten haien artean? Nik uste, esan zuen kazetariak, hainbeste datuk gorputzaldi txarra
|
eragin
didatela. Bai, gehitu zuen Carlak, nik ere sabela astuna daukat, genziana bat eskatuko dugu?
|
|
|
Aldagelatik atera zenean zirrara ikarragarria
|
eragin
zion Marco ikusteak. Marco!, esan zuen Norak, kezkatuta nengoen!
|
|
|
Nahaste borraste handia dago oraindik informazio honen inguruan. Torinoko eta Erromako Valle Aurelia auzuneko atentatuak izan dira zauritu gehien
|
eragin
dituztenak eta, ziurta dezakegun datu bakarra da talde anarkisten pista jarraitzen duela poliziak...
|
|
|
Mastroianniri filmak eskaintzen zuen bikote baten maitasun istorioak zirrara
|
eragin
zion. Carmelinaren paperean, Claudia Cardinalek erakusten zuen edertasun xaloak Anitarengana eraman zuen beste behin.
|
|
|
Partisanoen talde ugarik armak gordeta dauzkate eta, jadanik, gure buruzagiekin ez dira batere fidatzen, uste baitute bide politikoa agortuta dagoela. Beraz, azken gertaerek
|
eragin
duten beldurrari mesfidantza hau gehitu behar zaio. Edozein unetan leher daitezkeen elementu bi Parlamentari komunista isilik geratu zen une batez basoari begira.
|
|
|
Baina, ordukoan ere usteak erdi (edo osorik) ustel suertatu zitzaizkion Eusko Jaurlaritzari, eta Francok gerra eta errepresioaren bidez lortu ez zuena, gerra hotza zela eta, Mendebaldeko estatuek beraren eskueran jarri zioten: 1951n, EAJren antolamendua hautsiko zuen greba orokorrari Eusko Jaurlaritzak
|
eragin
zionean, AEB eta Espainiaren arteko harremanak normaltzen hasi ziren; hurrengo urtean UNESCO ren partaide osoa izan, eta 1955ean ONU k bere baitan onartu zuen Francoren Espainia. Urte horietan, gainera, Espainiaren ekonomiaren ikur izango zen mugimendu bat hasi zen:
|
|
|
Isabellak bazuen adinean sartutako artista haren aditzea, eta haren obraren atzerabegirako udal erakusketa handi baten kartela ere gogoratzen zuen. Albisteak ez zuen zehazten heriotza zerk
|
eragin
zuen; goiko solairutik zetorren ustel kiratsa nabaritu zuten auzokide batzuek deituta, poliziak hilik aurkitu zuela baino ez. Margolaria bakarrik bizi zen, eta auzokideek ez zuten haren berririk izan azken egunetan.
|
|
|
" Nire jokoa zein den" jakiteko gai izan diren bakarrenetariko bat zara, bakarra ez bazara; hala ere, deitoratu egiten dut zuri nazka ematea. Ez zen hori
|
eragin
nahi nuen sentimendua, benetan diotsut. Bestalde, ohar txiki baina garrantzitsu bat:
|
|
|
Pedroarena deitura oikonimikoa; honetaz ikus Mitxelena 1955 eta 1959). Alabaina, analogiak ere
|
eragin
ziezaiokeen, hots, arena bukera duten beste etxe izenek.
|
|
|
Adrianea> Adrine (toponimian ere horrela bildu da), Donfermiñenea> Donfermiñene; Erreronea> Errenea> Errene; Exkurrenea> Exkurrene, Fermiñenea> Fermiñene, Frantziskotxonea> Frantxisketxene edo Frantxixkene, Garronea> Garrene, Gorrenea> Gorrene, Intxantxonea> Txantxene, Iriartenea> Irtene, Juan de Aranorena (1613)> Juandaranonea (1678)> Juandorenea (1711)> Juanderenea (1726)> Joandenea (1825)> Yandenea (XX. m.)> Yandene, Juanantonionea> Juanantonione, Juantxonea> Juantxene, Laurentxonea> Lantxene, Loidinea> Loidine, Lubinea> Luine, Marijoangonea> Maingene, Martitxonea> Martitxene, Mertxenea> Mertxene, Migelantonea> Minttone, Paskualuzenea> Paskoltzene, Paulonea> Paulene, Peronea> Perone, Petrinea> Petrine, Plazenea> Plazene, Puentenea> Puentene, Puñalenea> Puñalene, Samarrenea> Samarrene, Txarinea> Txarine, Txemenea> Txemene, Txoanikenea> Txanikene, Tupenea> Tupene, Ualdea> Ualde, Urrutinea> Urrutine, Zabaletanea> Zabaltene, Zinkonea> Zinkone, Zumarrenea> Zumarrene... Kasuren batean irudi du analogiak
|
eragin
diola, ez baita zinetako artikulua: Madalena> Malene.
|
|
2012
|
|
|
Hara biltzen dira, esaterako, norberaren borondatea ameskeria hutsa dela diotenak, nitasuna (eta horren sentimen osoa) organismoaren iraizkina dela uste dutenak edota norberaren psikismoa irudikapen kultural eta historiko zahartua baino ez dela erabaki dutenak. Batera, bada, biltzen dira geneek eta botikek,
|
eragin
sozialek eta ikasitako portaerek norberaren ekimena agintzen dutela deliberatu duten horiek.
|
|
|
Bestalde, Castoriadisek bezala, autonomia kontzeptua darabilt argi dudalako ez dela guztizko eskumena. Jendeak gaizki ezagutzen duen
|
eragin
amaraun batean bizi behar badu ere, badu amaraun horretan zer egin eta badu zelan ekin amarauna aldatze aldera. Autonomia mugagabeko eskumena barik, heteronomiaren mugak gainditzeko ahalegina da, ezarritakoaren lotura hautsi eta nork bere oldez hastea.
|
|
|
Izan ere, mesfidati, sentibera eta izuberak dira. Edozer izan dakieke kaltegarri eta galgarri, edozer izan dakieke eraso eta oldar; bere nahiaren galbahetik pasa ez diren
|
eragin
eta harreman guztiak, esaterako. Edozein" efektu" izan daiteke biktima izateko kausa ona.
|
|
|
Onak dira, abaro oparoan, segurtasun sare pribatuen aterpe beroan. Horietatik kanpo bizi direnek ez dute segurtasunik, baina berdin berdin jaso behar dituzte sistemaren balio horien
|
eragin
mingarri eta lazgarriak.
|
|
|
Adiskidetasun orekatua zen. Lalande Biranek, poesian zein jokoan Saint Foix baino gorago ibilitakoa zenez, liburu gehiago argitaratutakoa eta diru galera handiagoak pairatutakoa,
|
eragin
gehiago zeukan alde metafisikoan; gainera, artista osoagoa zen, marrazten eta pintatzen zekiena. Alde fisikoan, ordea, Saint Foix askoz ere indartsuagoa zen.
|
|
|
Ibaia zeharkatzea ohi baino gehiago kosta zitzaien, eta iraultzeko zorian ere egon ziren Van Thiegelek jauzi egin, oreka galdu eta kanoaren saihetsera erori zenean. Baina Livok eta Donatienek indarrez
|
eragin
zieten arraunei eta aurrera jarraitu ahal izan zuten.
|
|
|
Lantxo hau idatzi aurretik izerdi eta egonezin asko
|
eragin
zidan beste eskuizkribu bat neukan jada bukatuta. Josu Amezaga, Erramun Altuna, Joseba Gabilondo eta Jon Suarezek irakurria zuten.
|
|
|
Zizek ez dut pertsonalki ezagutzen. Hala ere, niregan sakonki errotuak zeuden hainbat sinismen zeharo zirkuitulaburtu dituzte bere lanek; baita kalanbre indartsuez
|
eragin
ere. Lacan nola irakurri liburutxoan esaten du8 Hegel izan zela lehenetarikoa honakoa antzematen:
|
|
|
Inkesta bat kaleratu dute beste bat gehiagoegunotan AEBetan, eta bertan galdera hau egiten zitzaien hiritarrei: " Babestuko al zenuke ekintza militar bat nahiz eta honek beste herrialdetako hainbat biktima zibil errugabe
|
eragin
–". Ehunetik 70ek baiezko erantzuna eman diote galdera horri.
|
|
|
Duela aste gutxi Londresen suizida batzuek izugarrizko sarraskia eta triskantza
|
eragin
dute, hainbat hildako eta hainbat zauritu utziz. Izua, urduritasuna, sosegu eza eta informazio falta izan dira nabari lehen une latz horietan.
|