|
2000
|
|
|
Portugalek badu sekulako literatura, eta sekula saririk jaso gabea. Mundu guztiak esaten zuen
|
egunen
batean portugaldar bati emango ziotela, eta haien artean gaur egun nor da obrarik luzeenetakoa eta prestigiorik handienetakoa duena. Saramago.
|
|
|
Badut lagun bat nire hainbat poema jasota dituena: " Hire kontra erabiliko ditiat
|
egunen
batean" egiten dit amenazu. Hori dena ikusita, batek esan behar du badituela muga batzuk, eta nire muga bat poesiarena da.
|
|
|
Anjel Zelaietaren iruzkinak(" Euskal literatura eta gizartea edo Sarrionandiaren" Ni ez naiz hemengoa", Jakin, 1985, api eka, 35, 119 or.) azpimarratu egiten du liburuak duen egunkari egitura: " gau
|
egunen
erritmoan" egina dagoela esaten du, eta testuak autonomoak direla. Bestalde, saio bezala didaktikotasuna dariola esaten digu, beti entzule duen, edo ikasle duen" zu" bati zuzendua dagoela liburua, eta beharbada, kartzelako taldearen irakasle zereginaren testuinguruan ulertzen dela jarrera hau.
|
|
|
Gizakia da, bere abstrazioan, testuotako pertsonaia nagusia (bostetan agertzen zaigu izen baten konkrezioa: Remigio abadea eta Jaun Done Gabriel, tonu nagusiarekin bat ez datorren testu bakarrean, Ingrid, Lenin eta G.), bizitzaren zelda espazio eta
|
egunen
gurpil erlojurik gabea denbora. Ezagutzaren giltza, berriz, galdera eta zalantza.
|
|
|
Ez dago esan beharrik konkistatzaile guztiek, garaiguztietan, konkistatuen ustiaketa eragin dutela. Espainiarrek
|
egunen
batean EuskalHerriko konkistari amore eman badiote ere, gure Herriaren ustiaketa beste 20urtetan zehar luzatu ahal izanez gero, zertarako 10 urtetan bakarrik edo 3 urtetanbakarrik ustiatu. Tamalez, ez du ematen gaur egun Espainiak Euskal Herriari eragitendion ustiaketa ekonomikoaz ikerketa lan handirik egiten denik.
|
|
|
Eta, azkenik, badakizue:
|
egunen
batean elkarrenganik bereiztea erabakiko bazenute eta, beraz, Joanikotek bere dorretxerat joaitea erabakiko balu, berarekin eramanen lituzke dorretxeari dagozkion morroi neskameak, baita abereak ere, testamentean sinatuaren arabera, zeren eta etxe bakoitzak baitu bere enborra, eta enbor horretan sartzen dira lurrak eta aziendak —eta, haiek erran ondoren, aitari eta osaba Joanikoti so egiten ... Arratsaldean zuekin hitz egin nahi nuke bakarka, zeren ez bainuke nahi biharko egunean zuen artean liskarrik sor ledin, ene testamenta dela kausa.
|
|
|
" Diiin daaan, diiin daaan... Minutuak eta orduak luzeegiak dituk mugimendu bizkorren studiatzeko, eta
|
egunen
batean norbaitek erloju bat asmatu dik, pultsazioak neurtzeko gai ere izan daitekeena, diiin daaan, diiin daaan..." Hantxe, bada, osabaren prebisioneak beterik, Holandako lurretan!
|
|
|
—Lehen erran dizut ezen zerbait utzi dugula bertze egun baterako... Zeren zinez ikusi nahi baitzintuzket bertze
|
egunen
batean, horrela, buruz buru, lasai, edo gehiagotan ere bai, zergatik ez... eta zeren neure egitekoak baititut orain, biharko eta aste osoko eskolak prestatu behar ditudanez gero —eta, aulkitik altxatzen zinela, kontsolamenduzko bertze hitz haiek xuxendu zenizkidan, erraiten zenidala—: Ez nigar egin mudantza honetan gal dezakezunagatik, Joanes, eta arrai zaitez irabaz dezakezunagatik...
|
|
|
Ez? Bada, zatoz
|
egunen
batean enekin alorren baterat, eta ikusiko duzu nola lorerik tipiena ere, bere tipian, handia izan daitekeen, zeren geometria akasgabe batek strukturatua den. Eta, hala, infinituki tipia dena ere infinituki handi izan daiteke...
|
|
|
" Zer erran nahi duzu horrekin, jaun Joanes, katolikoen eta protestanten artean alderik ez dagoela...?", baina erran hura nik ezin garbiago aditu banion ere, gainerakoek ez dut uste, zeren, osabak bere solasa akabatu eta aita Bartolomek bereari ekin orduko, hasi baitzen aita irriz, jarraitu zitzaizkion bertze jauntxo guztiak bide beretik, eta guztiak aritu ziren irriz, lekat ama, zeinak xuxendu baitzion osaba Joanikoti behako hotz hura, bere etsaigoaren erakusgarri, erran nahi balio bezala: " Gaur ere ihes egin duzu tranpatik, baina
|
egunen
batean..."
|
|
|
—Ez, hari ez nion egotzi, baina zuri bai, beharbada,
|
egunen
batean...
|
|
|
Izan ere, anitz dira mutil honek Jainko Jaunaganik errezibitu dituen donuak eta dohainak, eta, giristino izanik, haien lantzeko obligantza du eta munduari erakustekoa lanaren fruituak, eta guk, berriz, ahal dugun neurrian, hartarako baliabideen paratzekoa, Elizaren ospearen eta Jainkoaren loriaren izenean —eta, amets batean harrapaturik bezala, begiak zerurat jaso, eta segitu zuen—: Ea, bada,
|
egunen
batean erraiten duten ezen Urbiaindik Elizako doktore bat jalgi zela eta hartaz mintzatzen diren, gu gaur egun Hiponako maisuaz bezala...
|
|
|
Eta, baldin Galileorekin horrela hasten bagara, nork daki non akaba dezakegun: nork daki, bai,
|
egunen
batean norbaitek Mironen diskoboloa ikusi eta, pertsonak, lekuak eta denborak nahasturik, erranen ez ote duen: " Horra hor Galileo, bere harriarekin esperimentatzeko asmotan...!".
|
|
|
—Eta mundua... mugitu zuan hemen Pisan, mugitu zuan Leydenen... eta Ur biainen ere mugituko duk
|
egunen
batean... Ziaurrizko Bartolok bertzela uste badu ere!
|
|
|
—eta, aitari beha paratzen zela, erran zuen—: Izan ere, aspaldi prometatu nioan Joanesi
|
egunen
batean bidaia luze bat eginen genuela, eta...
|
|
|
Izan ere, aitaren hitzak gogoratzen nituen, noiz eta etxeko sehiei, edo guri ere, arau haiek emaiten baitzizkigun, amorioarekin eta haragiaren plazerrarekin lotuak zeudenak, etxeko sehiak etxetik egoztearekin mehatxatzen zituela, eta gu, berriz, Mattin eta biok, azotatzearekin: " Gauza horietarako lekuak eta lekuak zaudek, eta
|
egunen
batean harrapatzen bazaituztet, azotatu eginen zaituztet! Etxegoiendarren etxea sakratua duk!" Baina, aitarenarekin batean, osaba Joanikoten boza aditu nuen, neure kontzientziatik eta barrengo ganberatik oihuka, salatze mota ororen aurka mintzo zena eta erraiten zidana ezen salatzea bera zela bekatu mortalik zikinena eta lohitsuena, eta isilpean salatzea bi bekatu mortal:
|
|
|
—Ez dakizu zein laket izanen nukeen
|
egunen
batean teatro on baten ikustea, baina zin zinezkoa: Molièreren komedia bat, konparazione...
|
|
|
—ihardetsi zion aita jesuitak— Izan ere, pentsatzen hasia naiz ez ote den hobe, gure Iruñako kolejiorat igortzea baino, hemen enekin urtebete edo urte pare baten egitea, eta erranen dizuet zergatik: ...en donu eta garazia, zeren, halatan, dedikazione eta ardura osoz egin baitezakegu egin beharreko guztia, goiz eta arratsalde, eta zeren, dedikazionearekin batean, hagitzez ere hobeak izanen baitira bere studioetan eta bere egunorozko egitekoetan eta trabailuetan erdiets ditzakeen fruituak; izan ere, zenbatenaz fruituak joriagoak eta emankorragoak, hainbatenaz gehiago loriatu ahal izanen da haietaz
|
egunen
batean Jaun Guztiahaldunaren aitzinean.
|
|
|
—Ez kezkatu, seme, Jainkoak apez nahi zaitu, eta apez handi bat izanen zara
|
egunen
batean...
|
|
|
—Hemen ez zagok mundu zaharrik ez berririk. Izan ere, bertze aita kaputxino hark erran zigun bezala, mundua bat duk, halakoa duk eta beti halakoa izanen duk, Jainkoak Adan eta Eba Paradisutik egotzi zituenetik
|
egunen
fineraino, jenderazinoz jenderazino... eta ez zekiat, beraz, zergatik eskandalizatzen zareten. Munduaren konpontzerat zatozte eta okerrago utziko duzue!
|
|
|
Eta nik osaba Joanikot eta Maddalen oroitzen nituen, noiz eta haiek edabe bana hartu baitzuten, bertze mundurat egiteko, amets gozo batean bezala... eta, orduan, barren barrendik eskatzen nion Jainkoari, neure zalantzen erditik, zeren Hark ez baininduen sinesbera egin, ezen eraman zezala ama ere, noizbait, bertze amets gozo batean: Jainkoak entzun egin zidan, ustez bai behintzat, zeren ohean lotan zegoela izan baitzuen hark bere
|
egunen
fina eta akabantza, handik bi urterat.
|
|
|
Jainkoaren hitza zen hura, profezia baten iduria zuena... errebelazione bat!, edo hala sentitu nuen nik bederen. Eta, handik harat, hitz haietan jarri nuen neure fede osoa, halako suertez, non, Felisaren eskuetan uzten zintudala eta nihaurk lehen marratik eta lehen lerrotik bigarrenerat egiten nuela, urrunetik behatzen hasi bainintzaizun, igurikirik ezen Jainkoak
|
egunen
batean bere hitza bete eta dei eginen zizula, eta hala libratuko gintuela biok nik egin bekatutik... Eta, bitartean, ene barrengo hutsa mila arauz eta bertze hainbat ordenantzaz bete nuen, jauregiko kide guztiak eta gauza guztiak zein bere tokian paratzen nituela, gure mundu tipi hura osoki eta konplituki ibil zedin amoreakatik, akatsik gabeko makina bat bezala.
|
|
|
—Hi ere eroriko haiz
|
egunen
batean... eta nork daki ez ote den Jainkoa nitaz baliatuko, hi ere fedegabetasunaren zalditik egozteko, nola egotzi baitzuen zorioneko egun batean Saulo, apostoluen apostolua...
|
|
|
—Jainkoak guztiok ukitzen gaitik behin edo behin, eta hi ere ukituko hau
|
egunen
batean, zeren eta hi ez baihator honat kasualitatez, baina Jainkoaren borondatez...
|
|
|
Zer egin nezakeen nik, bada, handik aitzina, neure arimaren eta neure
|
egunen
aterbetzat nuen eguzki epel hura gabe, soseguaren portutik kanpoan, malenkoniaren besoetan...?
|
|
|
—Adimenduaren zientzian ordubete aitzinaturik zabiltza, baina bihotzarenean ordubete gibelaturik, Joanikot...! Halarik ere, bertzela erranen zenuke,
|
egunen
batean amorostuko bazina...
|
|
|
Eta egun batean erran zigun: " Minutuak eta orduak luzeegiak dituk mugimendu bizkorren studiatzeko, eta
|
egunen
batean norbaitek erloju bat asmatu dik, pultsazioen neurtzeko gai ere izan daitekeena, diiin daaan, diiin daaan..." Eta denboraren neurri hari dindana deitzen hasi gintzaizkion. Baina, erlojaria ez zenez, uraren bidez neurtzen zituen osabak dindanak —bere dindanak, alegia, zeren eta, bertzenaz, mila dindan suerte izan baitzitezkeen, batzuk din dan eta bertzeak diiiiiin daaaaaan, haiek laburragoak eta hauek luzeagoak—, erabiliz, hartarakotz, ontzi bat ur, beheko aldean hodi tipi bat zuena, nondik isur baitzitekeen ontzian zegoen ura, baldin itxitura bat zabaltzen bazen, eskuz manaia zitekeena; eta osabak diiin daaan erraiten zuen, eta, hura erraiten zuen bitartean, hodia zabalik uzten zuen, hoditik zetorren ura bertze ontzi batean jaso ahal izaiteko; eta, horrela, nola ur isuriaren mailak emaiten baitzuen dindanaren neurria, maila hura marka batez seinalatu, eta handik goiti ontzi osoa markatzen zuen, neurri hura bere dindanen unitatetzat harturik.
|
|
|
Baina, geldiro eta baratx bada ere, aitzina egin behar diagu... Izan ere, zeruan baduk argi argitsu bat, oraino ere ezjakintasunaren eta inorantziaren hodeiak estalia, baina hago segur ezen argi horrek guztiok argituko gaituela
|
egunen
batean, katolikoak eta protestantak, haiek eta gu... —eta, skribatzen ari zen liburuaren orri bat eskuan hartzen zuela, erran zuen—:
|
|
|
—Gauza horietarako lekuak eta lekuak zeudek, eta
|
egunen
batean harrapatzen bazaituztet, azotatu eginen zaituztet! Etxegoiendarren etxea sagaratua duk, eta ez putetxe bat!
|
|
|
—Ez dakit amets bat denetz, baina segur nago ezen
|
egunen
batean El Doradorat iritsiko naizela. Zeren lehen ere mintzatu bainintzaizun El Dora doz, baina ez zenidan sinetsi.
|
|
|
—Ez, jaun Marcel. Hegaldatzeko sekeretua ere matematikak eta filosofia naturalak argituko dute
|
egunen
batean, Leonardo da Vinci handiaren bidetik... Bai, segur nago ezen gizonak egunen batean teknika hori bereganatuko duela eta, halatan, hegaldatzeko gai ere izanen dela, nola izan baitziren Jainkoaren Herriko herritarrak, Campanellak bere Civitas Solis-en ongi adierazi zuen bezala.
|
|
|
Hegaldatzeko sekeretua ere matematikak eta filosofia naturalak argituko dute egunen batean, Leonardo da Vinci handiaren bidetik... Bai, segur nago ezen gizonak
|
egunen
batean teknika hori bereganatuko duela eta, halatan, hegaldatzeko gai ere izanen dela, nola izan baitziren Jainkoaren Herriko herritarrak, Campanellak bere Civitas Solis-en ongi adierazi zuen bezala.
|
|
|
—Katolikoek Erroma ditek amets; mahomatarrak, berriz, Mekarat joaiten dituk bizitzan behin... eta gu ez gaituk gutiago izanen: gu ere geure Erromarat eta geure Mekarat joanen gaituk
|
egunen
batean: Pisarat, gure elizako sainduaren jaioterrirat, alegia!
|
|
|
—Jauna, osaba Joanikotek erraiten du ezen fedeak salba gaitzakeela, eta, halatan, fede osoz natorkizu erraiterat ezen batzuetan ez dakidala non dagoen egia, non gezurra, baina arras egin nahi nukeela egiaren alderat, baldin non dagoen baneki; eta, batzuetan, galdua bezala sentitzen naiz, baina badakit ezen zure semetzat gaituzula, eta
|
egunen
batean argiren bat igorriko didazula, nola igorri baitzenion etxetik alde egin zuen parabolako seme xahutzaileari, etxerako bidean ipintzen zenuela. Eta nik ere guztiz nahi bainuke egiaren bidetik joan, zure betiko etxerat, amen.
|
|
|
—Mutila:
|
egunen
batean itsasorat joaitea deliberatzen baduzu, zatoz eneganat, zeren zeure zerbitzurat izanen bainauzu...
|
|
|
—eta, behakoa zorrozten ziola, artean guztiz etsitzerat egin ez balu bezala, akabatu zuen—: Baina jakin ezak, halaber, ezen,
|
egunen
batean gauzak bertze alderat ikusten badituk, ene etxeko ateak zabalik izanen dituala, eta hire studioa berdin...
|
|
|
—Jainkoak bakarrik zekik hori, Pedro. Zeren, nork daki gaztetan hartu hinduen su hark hartuko ez ote hauen
|
egunen
batean berriro, eta mudaraziko ez ote duen hire pintura goiti beheiti.... Eta ezin etsi duk, hasi baino lehen... eta heure bide hori ere bilatu beharra duk, nahiz eta, bertzetik, ene anaiaren gustuko pintura ere egin behar izanen duan...
|
|
|
Bai, sinetsia nagok ezen zientziak libertatearen lurralderat garamatzala... eta hire pinturak ere harako bidean jarri gaitik, zinezko pintura izanen bada. Eta,
|
egunen
batean, harat helduko haiz eta zerbait izanen haiz...
|
|
|
Oroit, Joanikot, ezen ene saindu patroinaren egunean hil zituztela Frantzian milaka higanot...!" Eta gogoratzen al duk haren gorrotozko behakoa? Ez harritu, bada,
|
egunen
batean Ofizio Saindukoak etortzen bazaizkit, zeren zernahi gerta baitaiteke, baldin aita jesuitak bere neurrigabeko gorrotoari leku emaiten badio —baina, konbentzimenduak zalantzen gainetik jartzen zituela, erran zuen—: Ordea, ezin eman nioan txakurra, zeren Luthero zuan ene libertatearen izena, eta ez nikek libertaterik gabe bizi nahi...
|
|
|
"... Eta jakin ezak, halaber, ezen
|
egunen
batean gauzak bertze alderat ikusten badituk, ene etxeko ateak zabalik izanen dituala, eta hire studioa berdin..."
|
|
|
" Mutila:
|
egunen
batean itsasorat joaitea deliberatzen baduzu, zeure zerbitzurat izanen nauzu".
|
|
|
Eta, halatan, baratu zen gizona eta alde egin zuen; ordea, alde egin aitzin, irri maltzur bat egin zidan, erran nahi balit bezala: " Bertze
|
egunen
batean egonen gaituk eta orduan erabakiko ditiagu geure diferentziak". Eta galdetu nion Mignoni zein zen gizon hura eta zer erran zion, eta Mignonek ihardetsi zidan ezen bere bezero bat zela, baina ez zuela gau hartan ikusi ere egin nahi, zeren ni kementsuago eta oldartsuago bainintzen eta zeren gau hartan ni nahi baininduen eta ni izendatu baininduen bere baratzeko baratzezain bakar.
|
|
|
—Abisatuko diat —boza, haren hatzak bezain ezti—, Josu ez dagoen
|
egunen
batean konpainia egin diezadaan.
|
|
|
—Aste honetan,
|
egunen
batean goizik bukatzen baldin badut, hanburgesa jatera joanen gaituk elkarrekin.
|
|
|
—Barkatu, sobera mintzatzen ari naiz —tupusteko nahigabeaz— Gure Agustinek beti erraten dit: " emakumea,
|
egunen
batean saltsa ederrean sartuko zaitu zeure aho handi horrek!". Bakoitzak bere egitekoa du eta zuek badituzue zeuen moldeak eta nik neurea, eta ez naiz orain bertzeena maiseatzen hasiko, ezta?
|
|
|
" 1999an banandua". Halako
|
egunen
batean zorioneko karpeta eskatu niola gogoratu zitzaidan.
|
|
|
Baina, tira, salbuespenak salbuespen, jendea ongi portatu zela esan behar, eta ez da horixe meritu eskasa ikusi ziren gordinkeriak ikusi eta gero. ...baizik, desgogara guztiz, eta min handia eragin zidaten ikusitako hainbat basakeriek; eta emanaldiak iraun zuen tarte amaigabean, atzera ene haurtzaroarekin akordatu nintzen, eta talko hautsekin; eta pentsatu nuen emakume haien ezpainak ikustearekin batera, izakia makurra zela oso, ez genuela, askotan, ere merezi, eta munduaren kontra idatzitako hitzak oro alferrikakoak zirela, galdu egiten zirela
|
egunen
nekean, eta beti ematear ziren urra  tsetan; eta ezpain haiek nola irekitzen ziren, nola egiten zioten irribarre argi ilun hauskara azkengabeari ikusi behar izan nuenean, munduaren azken muga irudikatu nuen ene baitan, muga hori non ez baitago ezeren kontzientziarik, non izua eta haserrea soilik existitzen baitira. Eta, azkenik, pentsatu nuen hala ere munduak merezi zuela, ezin gintezkeela beti bizi nazkaren uretan ito ez ito nekagarri horretan, eta, munduari uko egin nahi izanez gero, baldintza bat bete behar dela ezinbestez eta aurretik; alegia beraren konkista.
|
|
|
Hala ere, majo busti ginen han beheko dohakabeok, malko erauntsia ikustekoa izan baitzen, ikaragarria. Ni, behintzat, ederki busti nintzen, eta une hartantxe ene haurtzarora itzuli nintzen, eta talko hautsen lurrin goxoa sentitu nuen ezinbestean sudurmintzetan gora, lagunkoi eta eraberritzaile, eta negar samurrari lotu nintzaion orduan, ezen niretzat haurtzaroa eta zurtztasuna gauza bat eta bera baitziren, garai latz baina, hala ere, usain eta kolore politak zituzten
|
egunen
oroimen suharra. Pentsatu nuen bakar bakarrik nengoela munduaren erdian, eta nekatuta neukala oso larrua, eta ez nuela artean bizitzaren loria ezagutzeko zorionik izan; eta, soka beretik, pentsatu nuen ahanztura dela gizakiaren hatsik ohikoena, eta argia malko desolatu bat besterik ez dela, noragabe doana, isiltasunera, edota, agian, hilotzek kantatzen duten ereserki izoztura.
|
|
|
Ni ere ezkonduko naiz
|
egunen
batean esan nion serioski; ez baitzait behin ere inor gehiegi zigortzea gustatu. Inoren gorputz erorialdietan parte hartzeko arriskuan geldi  tzen naiz beti.
|
|
|
Beharbada, Zapelek Migeli belarrietatik heldu zion egun hartan, ama haurdun genuen. " Zuk hilko didazu barrengo hau" entzun niola uste dut haietako
|
egunen
batean.
|
|
|
Izan ere, egia deritzoguna ondoen funtzionatzen duen hipotesia besterik ez da. Horregatik, garai eta arraza gordinagoetako iritziak eta jarduerak berrikustean, hobe genuke haien hutsegiteak errukiz juzgatzea; nahitaezko estropezuak dira egiaren bilaketan, eta haiei ere eman behar diegu agian guk geuk
|
egunen
batean behar izango dugun barkamena: cum excusatione itaque veteres audiendi sunt" (Urrezko abarra, I bol., 356 orr.).
|
|
|
Gure amak hala erabaki bide zuen, eta etxea eta etxeko gauzak zeuzkan zeuzkanean utzita irten ginen Tolosara. Presaka eta larri, beraz, baina
|
egunen
batzuen buruan itzultzeko asmotan. Bere eskuturreko erlojua ere gau mahaiaren gainean utzi zuen gure amak, eta janzkiak armairuan.
|
|
|
" Nirekin etorriko zara
|
egunen
batean,
|
|
2001
|
|
|
Senarrari esaten nion," banoa soziologia pixka bat egitera". Behatzen nituen, eta
|
egunen
batean aterako dut tesia. Oso harrituta gelditu nintzen.
|
|
|
Konturatzen hasiak gara sasi demokrazia hau gu hobe bizitzeko asmakizun bat besterik ez dela. Ni itxaropentsu naiz
|
egunen
batean gauzak aldatuko direla eta beste oreka bat eta beste justizia batentzat lekua egongo dela.
|
|
|
Litekeena da, ordea, belaunaldi berriek
|
egunen
batean azoka birtual batean egitea erosketa horiek. Orain ere egin daiteke hori www.durangokoazoka.com gunean, noski.
|
|
|
Bidaiarako asegurua egitea gomendatzen dute agentziek eta honako hauek sar daitezke bertan: ekipajea lapurtu edo hondatzea, heriotza edo ezintasunagatiko kalte ordaina, gozatu ez diren opor
|
egunen
zenbatekoa berreskuratzeko aukera, doako osasun laguntza eta laguntzaile batekin eta gastu guztiak ordainduta aberriratzea.
|
|
|
Munduan barrenako gobernuz kanpoko erakunde ugariak etengabe deika ari dira, asteko
|
egunen
batez laguntzeko, gazteak ez ezik, aiton amonak ere hurbil dakizkien.
|
|
|
Haurraren pertsonalitatea eta bizitza erritmoa errespetatzearekin batera, familiako elkarbizitza arautzen duten arauak errespetatzen ikasi behar du gazteak, horiek onartzearen baitan izango delako
|
egunen
batean emantzipatuko diren seme alaba horien elkartasuna, gizarterako gaitasuna eta autonomia pertsonala.
|
|
|
Herri globalean auzo bat aberats aberatsa eta gainerakoak txabola pobreak badira,
|
egunen
batean behartsuek aberatsen auzoa hartuko dute.
|
|
|
Horren eskuzabala izanik,
|
egunen
batean porrot egingo duzu aita.
|
|
|
Ikaragarria da gero! Bukatuko ahal da
|
egunen
batean bidegabekeria hori!
|
|
|
1) portaera; subjektuen urratsa neurtzen dugunean, transmisio kanpainako subjektu horien euskara maila oso baxua da, eta subjektu gehienak lehenaldiz matrikulatuak dira gainera; beraz, portaera ez da ikusgai edo neurgai oraindik, baina urte batzuk barru agian bai, eta beharbada orduan eredua baliagarria izandaiteke; 2) subjektu horien portaera; etorkizunean beren seme alaben portaeraizango dena bezala defini daiteke. Izan ere, subjektu horiek euskararen transmisio kanpainetan matrikulatzeko duten arrazoietako bat da
|
egunen
batean beren euskaldunak izango direla.
|
|
|
Ekintza Humanitario eta Lankidetzako Kontseiluko lehendakariak, David Balsak, adierazi zuen Nazio Batuen Erakundeak “ahal duen guztia egiten duela hondamendi guztietan laguntzeko, baina Indiako lurrikararen kasuan, Indiako gobernuak ez zuela onartu nazioarteko laguntza” eta “are gutxiago arrazoi erlijiosoengatik erreskate txakurrak erabiltzea”. Kofi Annan Nazio Batuetako idazkari nagusiak lau ekimen aurkeztu zituen jendaurrean Bruselan herrialde aberatsen eta herrialde pobreen arteko telekomunikazioak hobetzeko,
|
egunen
batean bizi kalitatea izan dezaten. Boluntarioen talde bat sortzea proposatu zuen, Informazioaren Teknologiaren Nazio Batuen Zerbitzua (UNITeS) izenekoa, garapen bidean dauden herrialdeetako taldeak Interneten aukerak erabiltzeko gaitzeko.
|
|
|
Halere, kostaldean bizi zarenez gero ezagutuko duzu, Sokrate, ur arinak nola higatzen duen harkaitza. Ildo horretan, espero dezagun, gizakien bihotzak, batzutan harkaitzen irmotasuna erakutsi nahian dabiltzan arren,
|
egunen
batez, ilargiaren malkoen gozotasunaren bidez, biguinduko direla. Eta egun horretan, zorioneko egun horretan, bihotz biguindu horiek, salto eta negar, bizi eta barre egiteko gauza izango dira, eta hau dena adierazteko hitza dute, hitza edo elkarrizketa.
|
|
|
Bere aburuz lana ondo betetzen du, nahiz eta garbi dagoen besterik lortu ezagatik dagoela behar horretan. Saiatzen da, dirua behar baitu beste edozeren gainetik; dirua bizitzeko eta dirua bere Carmelita
|
egunen
batean Europako herri ahaztu horretako etxe txiki batera ekartzeko.
|
|
|
Baina, halere, negarrari eman zion eta malkoak Rebekari lepoa estaltzen zion adatsaren beltzarekin lehortu zituen. Orduan akordatu zen nola beti esaten zion neskari
|
egunen
batean ilea moztu behar zuela, Ferminen atzamarrentzako lurreratze pista sortu, bere mingain hezearentzako izotz palazioa. Orain, aurpegi margula, begi itsuak eta ezpain mutuak ikusi zizkion eta neskarekin nahi zuena egin zezakeela erabaki zuen.
|
|
|
Erizainek ere agur esan zioten, zuriz. Gutxienez ehun eta hirurogeita zazpi urte izan behar zituen emakume batek aditu ez zuen aholku bat eman zion eta Lucasek, ezer ulertu ez bazuen ere, esan zion" zeu ere irtengo zara
|
egunen
batean".
|
|
|
Handik ezkutuan eta beti desorduan sartu nintzen
|
egunen
zerrenda egin zidan. Libretan apuntatuta zituen, eta ilargiaren argitan irakurri zuen:
|
|
|
Goiok bi hatzen artean hartu zuen zigarroa. Kearekin boza laztu eta gizonduko zitzaiela uste baitzuten mutiko guztiek, keari eztarrian eutsiz, eta
|
egunen
batean boza ondo latza eta poltsikoa diruz beterik izango zutela, munduan zehar igande pausoz ibiltzeko moduan.
|
|
|
‘Marmolezko idulkiok, bertikalitate hori zerurantz,
|
egunen
batean estatuok jaisteko aginduko dut, azpiko marmol blokeok kendu eta estatuok hemendik pasatzen den jendearen altueran gera daitezen... ’
|
|
|
‘Elurrak dena ezkutatzen du, baina elurra ez da suntsitzailea,
|
egunen
batean estali duen hori suntsitu gabe eskainiko du berriro.’
|
|
|
Dena dela, satorraren lana atertu gabe aurrera joango zela Joanes agure zaharrak ere ordu ezkero antzeman zezakeen eta jakina: euskalduntasuna eta burdinbidea, hark uste bezala, betikoz elkarren etsai izanik, burdinbideak euskalduntasuna
|
egunen
batean, urrutira gabe, baztertu eta ezereztu behar.
|
|
|
Pausoak ongi neurtu eta zuzendu beharrean aurkitzen garela diot, soil soilik. Pentsa dezagun
|
egunen
batean, eta hobe dugu laster eta lasterka abiatu, Euskal Herriarena behar duela izan orain Euskal Herriko bakarrik den irakaskuntza osoak.
|
|
|
Mendekotasun horrek, delako diglosiak, bestela egin zion kalte  euskarari. Larrialdi hurbilik nabaritzen ez zutenez gero, ez ziren sobera kezkatu hizkuntza lantzen,
|
egunen
batean etor zitezkeen estualdiei gogor egiteko zuen gaitasuna erdiets zezan.
|
|
|
Osorik zegoen poema, osorik eta bizirik. Zatiren bat edo beste ikusi genuen eta
|
egunen
batean, zenbait euskaltzale presturi eskerrak, irten zen argitara, azal ederrez jantzia, lehen eta oraingo Euskal Herriaren ispilu garbia1.
|
|
|
Gure ondorengoek, orain pixkaren bat ahazturik badaukate ere, aurkituko dute berriz
|
egunen
batean Orixe, harrimenez eta espantuz. Gurasorik gabe mirariz jaioa balitz bezala, hor baitago gure aurrean ez oraingo, ez egungo eguneko, inoizko aldi urrun bateko seme dirudiela.
|
|
|
Eta" test" moduan erabil ditzakegu, hurbileko ditugulako hain zuzen, geure artean ere. Ea
|
egunen
batean, ordu ere badugu eta, nor nor den eta non dagoen ikusten dugun agerian.
|
|
|
Halaz ere, bihoa aurretik nik, Â edozein Internazionalekin harremanik baldin badut, sortzeko den Bosgarrenarekin dela:
|
egunen
batean gobernatu guztiek gobernatzaile guztien kontra sortuko dutenarekin, alegia. Hori esanik, diodan gainera, uste zuzenez nahiz okerrez, etxeko arropa zikina nahiago dudala etxean garbitu, etxetik kanpokoen aurrean baino.
|
|
|
Eta" barojalariak" ahora orduko, Santiago Aizarna idazle bipil beldurgabea dator gogora. Arlote pobrea naiz, baina bertso pare bat eskaini nahi nioke
|
egunen
batean (urte luze emankorren buruan baizik ez ahal zaio etorriko!) izango duen hilarrian ipintzeko. Franklinenak daramatzanen antzekoak dira34:
|
|
|
Bertsook, gainera, hilarrian ez ezik,
|
egunen
batean Oiartzungo herriak, zuzenbiderik gelditzen baldin bada, jasoko dion monumentuan ere ederki leudeke. Besterik ezean, eta lurra garestitxo baldin bada, ez legoke gaizki orain alferrik Mendibururen irudiak daukan lekuan35.
|
|
|
Bina arima ditugu gehienek, Oteitzak ederki esan zuen bezala (Quousque tandem, 123), honek ere arrazoizko gauzak esaten baititu aldizka. Eta
|
egunen
batean euskaldun huts (ez hain huts, haatik, dugun eta dukegun munduan) bihurtuko bagara ere euskotar guztiok, etorkizun lainotsuan dago bihurrera hori. Ez zigun besterik erakutsi Arestik bere erdal herritik, Euskal Herriaren eremuetan aurkitzen den Erdal Herri horretarik.
|
|
|
Boza pilixta bat ukan zuten. Marc Legasse jaunak, zonbait
|
egunen
presondegia bildu zuen.9
|
|
|
Parisko Liburu Azokan izan naizelarik, dozena bat liburu erosi dut gai honen inguruan. Gustatuko litzaidake
|
egunen
batean horien berri ematea.
|
|
|
Euria ari zen egun triste hartan, ardien merkatura eramateko erabiltzen zuen kamionetarekin auzapeza izan zen aireportuan, estatuko kultura ordezkari eta arduradunen xerka, prefeta, suprefeta eta alderdi politiko guztietako hautetsiak beren auto propioetan herrira hurbildu zirelarik. Ministroak sinistroki agurtu zuen apezpikua, ezkerreko diputatuak hipaka eskuineko kontseilari nagusia kontsolatu zuen, euskal kulturaren
|
egunen
kudeatzaileak penatuenak agertzen zirela, bat batean lan gabe aurkitzen baitziren. Aldare aitzinean, hilkutxaren aldamenean, CRS lerro gotor batez zaindurik plantatu ziren Hautatuak oro, herriko lau gizon indartsuak Chemin des Dames, Verdun, Dien Bien Phu eta Aljerko batailetan irabazi frantses bandera astunei airean zetxezkiela.
|
|
|
|
egunen
etorri ahula edo
|
|
|
|
egunen
joanari ezin eutsi dion
|
|
2002
|
|
|
Niretzat hori antzerki eszenikoa da, dantza teatrala. Nik uste
|
egunen
batean muturrera joan behar hori baretu egingo dela eta pixkanaka jendeak eskatuko duela ez ahazteko orain arte egin izan dena. Berrikuntzak miresten ditut, baina iruditzen zait batzuetan urrunegi doazela.
|
|
|
«Euskaldunak Arjentinan, dierri onen lokabetasunaren lenengo eunki mugan». Argentina aurrera ateratzen hainbeste lan egin zuten euskaldunak eta
|
egunen
batean Foruak kendu ondorengo kalamidadeak bukatzea espero zuten hemengo anai arrebak elkarrekin ariko zirela uste zuen, beste hainbeste herritarrek bezala. Baina itsasoa erditik, elkarren arteko distantzia handiegia zen
|
|
|
Lizardi eta Orixe, biak batera, azaltzen diren argazki bat daukat etxean. (...) Itxura denez, politikari batek(...) argazki salatariak ondotik kentzea erabaki zuen,
|
egunen
batean berreskuratzekotan. Liburu bakoitzean argazki bana sartu zuen eta gero postaz munduan zituen lagunei bidali zizkien(...).
|
|
|
Liskarra gainditu zuen euforiak," Gora Euskadi askatuta!" lemak. Ikurriña motxilan sartuta itzuli nintzen etxera, pentsatuz
|
egunen
batean elizako kanpandorrearen puntan eskegiko genuela. Saiakera asko egin genituen, baina poliziak harrapatu gintuen.
|
|
|
Lizarra Garazik ez zuen huts egin batzuk falta zirelako, falta zirenak egon izan balira hobe izan arren, eta nahiz eta helburua
|
egunen
batean horiek ere egotea izan behar den. Hala ere, prozesu bat abiatzeko guztiak egotea baldintza bezala jartzen badugu gureak egin du.
|
|
|
Orain, kilometro dezente egin ditudanean, euskararen bilakaera eta berreskurapenerako erritmoa bizkortu dezadan erregu egin didate. ...esku dagoena ondo identifikatzea, eragile bakoitzaren egitekoaz ondo jabetzea eta alderdi batzuen epe laburrerako mugimenduei so ibili beharrean lehia antzuetan denbora ez galtzea eta indarrak ez ahitzea, euskaraz bizitzeko aukerak nonahi eta noiznahi sortzea, hiztunen jokabideetan eragitea eta eragingarri bilakatzea, horiek eta are gehiago ditut, ez gainerakoen erritmoan neurean baizik helmugara
|
egunen
batean eta ziur naiz iritsiko naizela iritsiko banaiz.
|
|
|
Errusiako hauteskunde barruko interesak ere tartean zeuden. Eta Lebed bera,
|
egunen
batean Errusiako lehendakari izan behar omen zuen jeneral famatua, istripu batean hil zen urte gutxiren buruan.
|
|
|
Baina erabateko abstinentzia oso zaila eta askotan ezinezkoa da adikzio psikologikoen kasuan, jarduera adiktiboak kontsumo gizarte honetako eguneroko jarduerak direlako. Gaixoak
|
egunen
batean erosketak egin ditu, lanera joan, sexua praktikatu... eta tabernara sartzean hor izango ditu telebistaren edo makina txanponjalearen kolore distiratsuak.
|
|
|
Oraino gazte baitzara, Sokrates, erran zerukon Parmenidek eta philosophiak eztu oraindino zure iabegoa hartu; harturen du, alegia,
|
egunen
baten, usteak ustel irtetzen ezpa deraut, den orotaz ezertto ere erdeina eztezazunean: egungo egunean, eta zure adina delakotz, gizonen aburuak haintzat hartzen dituzu.
|
|
|
" Euzkeldunak: euzkeldunagotu zaitezte, ta zuen kanta zaarrekin batera iraun beza euzkera zaarragoak
|
egunen
azkeneraño!"
|
|
|
Uskeri batzuen euki daroezu, batzuetan, zuen arrotasuntxoa, ta egitadarik andienak eztituzue aintzakotzat artzen. Iñok eztitu itxas barruetako zuen lanbide garratzak eta ibilbide leñargiak ikusten ondo, ta gitxik goratuten zaitue bear dezuen añan; baña Jaungoikoa" k dakus zeru goyetatik eta berak goratuko zaitue
|
egunen
baten. Berak dauka zuentzat gordeta azkensari ederra, ez erramuetan, igarian edo arraña joten (artzen) dakizuelako, ezpada eruapen andiko ta biotz oneko kristiñau zintzo ta egiazkoak zarielako baizen.
|
|
|
Izan bere, oraindiño zaarrak ez direan guztiak bere, atzerago aurrerago izango dabe
|
egunen
baten erretiruaz bakarrik bizi izateko ordu naita naiezkoa. Pinay ekonomistearen ardurak orretan ezagunak izan dira.
|
|
|
Bizkarrean lotzen dira. Zera... lanari
|
egunen
baten agur egingo deutsadala.
|