|
2000
|
|
|
Ordea, osaba ez zen ohitura hartarat makurtu, halako moldez, non, bereari zetxekiolarik, kanporat joaiten segitu baitzuen, etxeko kakontziez eta aulkiaz ahantzirik, etxeko sehien mailan eta haien graduan ipintzen zela, gure amaren eskandalurako. Harik eta bertze
|
egun
batean aitak aulki eta kakontzi berriak erosi, eta osabaren gabinetean paratu zituen arte. Eta, handik harat, kanporat joaiteko ohitura nagusiarekin segitu bazuen ere, aulkian jartzen ere hasi zen osaba noizik behin, behar larriren batek edo eraginik, egun batean beherakoa zuelako eta bertze batean eten ezin zuen pentsu ezin inportantago batean murgildurik zegoelako.
|
|
|
Aitak etxeko mutur batean egiten zuen lo, eta amak bertzean, zeren eta hura baitzen ohitura eta usantza, eta ni haien gibeletik ibiltzen nintzen, haiek elkarrekin noiz harrapatuko. Harik eta
|
egun
batean aita ehizatik basurde pare batekin itzuli, eta, jauregiko atarian, amari erran zion arte: " Zer iduritu zaizu gaurko ehiza, Graziana?" Eta amak ihardetsi zion:
|
|
|
Harik eta
|
egun
batean aita Bartolomeri erraiterat deliberatu nintzen arte:
|
|
|
Eta, hala, oroitzen dut nola
|
egun
batean aita jesuitak galdetu zion amari, artean Pagabasoko kontu haien entzutea baizik ez zuela:
|
|
|
Adi egon, bada, zeren kontatuko baitizuet nola sendatu zuen Avilako Teresak gure aita —eta ikusirik ezen guztiek kasu egiten zidatela, nahiz eta zaldunek, artean, mesfidantzaz behatu, aitzina segitu nuen, hiztun onen antzera, hitzaren jabe—: Gure etxean oro zen ditxa eta oro zen zorion, harik eta
|
egun
batean aitari gaitz hura sartu zitzaion arte, ezin eriago jarri zuena eta ezin flakoago, betartea zurbil eta gorputz osoa hil hurran; haren begiak martiri batenak ziren, haren hatsa hauspo hautsi batena zen... eta han eta hemen garau gorri zornetsu batzuk bihitu zitzaizkion, guztioi goragalea eragiten zigutenak; eta ez zegoen, ez, hilik, baina, hilik ez zegoen arren, hila baino hilagoa zirudien, ... " Mutila, ez didazu sinesten, baina erradazu:
|
|
|
Eta
|
egun
batean aita Bartolomeren hitz haiek etorri zitzaizkidan bururat, erran zuenean, dantzen debekatzeko argumentu eta justifikazino gisa, ezen dantza ez zela berez bekatu mortal, baina, aldi berean, bazela, zeren eta dantzak noiznahi den jar baikintzakeen bekatu mortalen bat egiteko arriskuan, eta arriskuaren hartzea eta perilean jartzea berez zen bekatu mortal.
|
|
2004
|
|
|
Psikoterapia saio partikularrak egin zizkidan, baita ez hain partikularrak ere:
|
egun
batean aitarekin bildu baikinen; beste batean amarekin; eta amonarekin ere egin genuen beste saio bat.
|
|
2005
|
|
|
Denek aitarekin konparatuko dute, batzuk bihotz onez eta beste batzuk punta sartzeagatik, baina berak mentalizatuta egon behar du, bere emaitzak eman behar ditu eta bere bidea egin. Gainera esan izan diot lehen ere,
|
egunen
batean aitarekin konparatzen hasten baldin badira, ez dela seinale txarra izango.
|
|
2007
|
|
|
Hark ez zekien alboka jotzen, zarata egiten zuen, baina hari ikusi nion nik. Eta
|
egun
batean aitari esan nion" nik ere ikasiko nuke alboka jotzen!"," esaiok ba orduan Leon Artaberi" erantzun zidan. Leon Bilbao ere ikusten nuen, eta hark ere jotzen zuenez, ea alboka zeinek egin zion galdetu nion.
|
|
2008
|
|
|
Beñardo Orbe mutil bizi bat zen, bizia bezain alferra, lanari ihes egiteko aitzakiarik merkeenaz baliatzen zena; orain, baina, aitzakia bat gehiago zuen, buruan eman handiko iturri hura baitzuen, ireki orduko jarioaren ibilian arrastatzen zuena izerdiaren zigorrarekin zerikusirik ez zuèn beste lur baterantz, lurra zeru zuèn jolasaren lurrerantz? Eta aita eta hiru anaiak ohartu egin ziren, jakina, Beñardo txinbo bat balitz bezala zebilela, piku batetik bestera, harik eta
|
egun
batean aitari pazientzia bukatu zitzaion arte.
|
|
|
Beñardo Orbe mutil bizi bat zen, bizia bezain alferra, lanari ihes egiteko aitzakiarik merkeenaz baliatzen zena; orain, baina, aitzakia bat gehiago zuen, buruan eman handiko iturri hura baitzuen, ireki orduko jarioaren ibilian arrastatzen zuena izerdiaren zigorrarekin zerikusirik ez zuèn beste lur baterantz, lurra zeru zuèn jolasaren lurrerantz... Eta aita eta hiru anaiak ohartu egin ziren, jakina, Beñardo txinbo bat balitz bezala zebilela, piku batetik bestera, harik eta
|
egun
batean aitari pazientzia bukatu zitzaion arte.
|
|
2009
|
|
|
ai, mutila izan balitz, zer nolako muturrekoa joko zion?! Maria Bibiana, baina, neska zen, eta Teofilo Mariak ez zekien zer ematen zion hari muturrekoa jotzeak, Maria Bibianarekin berarekin hiruzpalau urte lehenago borrokan ari zèn
|
egun
batean aitak errieta txikia egin ziolako, ausaz: –Mutilak neska jotzea ez dago ondo, Teofilo Maria, pisu astun batek pisu arin bat jotzea ongi ez dagoen bezala!?; hura Jack Dempseyk euli bat jotzea bezalakoa zela, alegia!
|
|
|
ai, mutila izan balitz, zer nolako muturrekoa joko zion...! Maria Bibiana, baina, neska zen, eta Teofilo Mariak ez zekien zer ematen zion hari muturrekoa jotzeak, Maria Bibianarekin berarekin hiruzpalau urte lehenago borrokan ari zèn
|
egun
batean aitak errieta txikia egin ziolako, ausaz: " Mutilak neska jotzea ez dago ondo, Teofilo Maria, pisu astun batek pisu arin bat jotzea ongi ez dagoen bezala!"; hura Jack Dempseyk euli bat jotzea bezalakoa zela, alegia!
|
|
2010
|
|
|
hango eta hemengo jendeak, bai etxean, bai ikastetxean? esaten ez zidan, bada, marrazteko dohain guztiak nituela, etxeko artista nintzen, Damaso!?, marrazkilari edo pintore on bat izateko?!; harik eta
|
egun
batean aitaren iritziarekin talka egin nuen arte; esan nahi dizudana da gure aitak, aita guztiek bezala, nik uste, bere ametsak zituela, semeongan proiektatzen zituenak, alabena beste mundu bat zen:
|
|
|
barre ederrak egiten zenituzten behintzat?; bere burbuilan pozik bizi den mutila: horra nire haurtzaroko irudia, burura datorkidana; gero, ordea, haserretu zitzaidan
|
egun
batean aita nire marrazkitxoak ganora gabekotzat jota; harrapatu nuen tuberkulosia, hartu nuen bizitza apustu ezin serioago bat bezala, eta urte luzeetan ibili naiz geroztik horrela, tartean gerra gerraondoetako aro ezin ilunagoa, batere egokia izan ez zena guk geure barruari nabaritzeko moduko astindu bat eman geniezaion, ez behintzat jendaurrean eta era agerian; baina iluntasunak hartuta geunden arren, ez geunden, ez, hilik, eta hala, ezkutuko giro bat eraikiz joan ginen apurka apurka, berrikuntzarako dei bat ere bazena?
|
|
|
Orain artean aditzera eman dizudanagatik, ohartuko zinen, bai, neure idazki hau lantzeko prozesu honetan guztian oztopo bat baino gehiago izan dudala; izan ere, sortze lanekin —kreazioarekin— beti izan ditut arazoak: umetan ez, hala ere... hango eta hemengo jendeak —bai etxean, bai ikastetxean— esaten ez zidan, bada, marrazteko dohain guztiak nituela —etxeko artista nintzen, Damaso! —, marrazkilari edo pintore on bat izateko...!; harik eta
|
egun
batean aitaren iritziarekin talka egin nuen arte; esan nahi dizudana da gure aitak —aita guztiek bezala, nik uste— bere ametsak zituela, semeongan proiektatzen zituenak —alabena beste mundu bat zen: haiek ongi ezkontzearekin aski—, horregatik nahi baikintuen nor bere tokian eta nor bere bidean:
|
|
|
Eta, hala ere, neure mea culpa aitortu beharrean nagokizu; izan ere, gogoan dut neure haurtzaroa, baita zer nolako marrazkitxoak egiten nituen ere; haietatik, komiki bandak azpimarratuko nituzke, bere grazia zutenak, zuek —anai arrebok— barre ederrak egiten zenituzten behintzat...; bere burbuilan pozik bizi den mutila: horra nire haurtzaroko irudia, burura datorkidana; gero, ordea, haserretu zitzaidan
|
egun
batean aita nire marrazkitxoak ganora gabekotzat jota; harrapatu nuen tuberkulosia, hartu nuen bizitza apustu ezin serioago bat bezala... eta urte luzeetan ibili naiz geroztik horrela, tartean gerra gerraondoetako aro ezin ilunagoa, batere egokia izan ez zena guk geure barruari nabaritzeko moduko astindu bat eman geniezaion, ez behintzat jendaurrean eta era agerian; baina iluntasunak hartuta geun...
|
|
2011
|
|
|
Zaila da ordena nola izan zen ziurtatzen. Errespetua eskatu zioten askotan, aitarekiko batez ere, beraiekiko esan nahi zuten, beraien minen errespetuagatik gauzak erraztea, aitaren gela joan zenean bezalaxe mantentzen duen ama bat, beraien kontzientzia lasaituko duen kapera igandeetako bazkaritara etortzen zirenean, astean zehar beraien bizitza egin ondoren,
|
egun
bat aitaren memoria bizirik mantentzen dutela sentitzeko, ezetz, hilak ez ditugula ahazten, nire etxea aitaren memoriaren mausoleo.
|
|
2012
|
|
|
|
Egun
batez aitak erran zautan: Orain hamabost utetara helduxea baihiz eta xintxuketan gostu hobeagoa laborantza lanetan baino; nahi baduk, oseba Danielek erakatsiko dauk zurgintzan. Holaxet, heure gostuko lanean irabaz diok.
|
|
2013
|
|
|
–Ez eduki presarik. Zuek izango duzue astia
|
egunen
baten aitarekin eta amarekin joateko, ohartu du amonak.
|
|
|
eta neskak, liberalagoak?? . Ni ezin joan nauk horra, badakik, eta etorri hi heu hona, ez haiz damutuko eta!???, eta hala,
|
egun
batean aitari bere desioaren berri eman, eta honek, amak azaldu zizkiòn erreparoen gainetik: –Zelan joango haiz, bada, munduaren azken puntaraino bakarrik???
|
|
|
Are gehiago:
|
egun
batean aitarekin diskusio bat izan zuen, garrasika bukatu zutena: –Neska bihurtu nahi ote dituk heure mutilak??, erran zion aitak, halako batean.
|
|
|
Hemengo mutilak, gainera, gu baino ekintzaileagoak dituk ‘horretan’, ulertzen didak... eta neskak, liberalagoak"... " Ni ezin joan nauk horra, badakik, eta etorri hi heu hona, ez haiz damutuko eta!"... –, eta hala,
|
egun
batean aitari bere desioaren berri eman, eta honek –amak azaldu zizkiòn erreparoen gainetik: " Zelan joango haiz, bada, munduaren azken puntaraino bakarrik?" – halaxe esan zien, lehendabizi emazteari:
|
|
|
Are gehiago:
|
egun
batean aitarekin diskusio bat izan zuen, garrasika bukatu zutena: " Neska bihurtu nahi ote dituk heure mutilak?", erran zion aitak, halako batean.
|
|
2014
|
|
|
Hala, handik hiru hilabetera, bere patrika gizentzeko onena zelakoan, Nafarroako eskuineko alderdira jo zuen, UPNra. Eta
|
egun
batean aitaren hilobira joan, hari bere erabakiaren berri eman?. Jatorrizko ereduaren eta kopiaren artean, jatorrizkoaren alde egitea hobe, ezta, aita???, eta nola sentitu zuen orduan Peter Planek bere aitak irri batekin erantzun ziola, hilarrian zegoèn argazkitik!
|
|
2015
|
|
|
|
Egunen
batean aita plazan kateatuta aurkituko dut. Amak barre egiten dio, baina gero eta gertuago ikusten dut polizia etxera bere bila joan dudan eguna.
|
|
|
baleak arrantzatzeari. Hura zuen obsesio,
|
egunen
batean aita eta aitona bezain trebea eta ausarta izatera iristsi, eta haiek hainbat balea arrantzatzea.
|
|
|
hamar bat urte edo. Perretxikotara joan ginen
|
egun
batean aita eta biok. Larunbat edo igande goiza hortaz.
|
|
|
Haren zoriona kendu didazue, haren hazteak eta gizon egiteak ematen zidaten poza ere bai.
|
Egunen
batean aita bihurtzen ikusteko aukera eta eman behar zizkidan bilobekiko jolasak, haiei beren beregi kontatzeko gordean izan ditudan ipuin eta elezaharrak ere isilpean geratuko dira. Ez ditut, beraz, nire ondorengoak hazten eta ugaltzen ikusiko, akabatu egin duzue nire leinuaren atal bat.
|
|
2016
|
|
|
Ikastetxea zen etxearen jabe, eta
|
egunen
batean aitak lan hura uzten bazuen, alde egin genuen handik. Aitak etxezain postua lortu zuenean joan ginen hara bizitzera.
|
|
2017
|
|
|
Aita Donostiaren adiskide bat zen. Sine Nomine abesbatza sortu zuen eta Oldarrako dantzariak hasi ziren kantuz harekin, eta
|
egun
batez Aita Aranburu samurtu zen jende anitz ez zelako errepiketara joaten. Eta zenbait egunen buruan Miarritzeko kasinoan ikusgarri bat izan zen koruarekin eta dantzariekin.
|
|
2018
|
|
|
Hortzak estutu zituen eta
|
egunen
batean aitak esandakoa beteko zuela pentsatu zuen bere baitan. Irribarre egin zuen eta apur bat lasaitu zen.
|
|
|
Herrian zehar hasi nintzen txirrindulaz ibiltzen eta
|
egun
batean aitari eskatu nion bizikleta erosteko. Horrela hasi zen guztia.
|
|
|
Hortzak estutu zituen eta
|
egunen
batean aitak esandakoa beteko zuela pentsatu zuen bere baitan. Irribarre egin zuen eta apur bat lasaitu zen.
|
|
2019
|
|
|
–galdetu zion katuak?.
|
Egun
batean aitak liztorretatik salbatu zintuelako?
|
|
|
Ez dakit, ez zakiten asko gustatzen.
|
Egun
batean aitta lunbalgiarekin gelditu zen gaixo. Iruñean nengoen orduan.
|
|
2020
|
|
|
|
Egunen
batean aitari esan diozu.
|
|
2021
|
|
|
Orduko hura askotan kontatzen zien lagunei umetan, lau urterekin eta bost urterekin.
|
Egun
batean aita desagertu egin zela eta gero berriz agertu zela; salto handi handia egin zuela kaletik etxeraino, salto bakarrean iritsi zela ez egotetik egotera. Eta ertzainak nahastu egin zirela, aita aurkitu ordez bere bila aritu zirela.
|
|
2022
|
|
|
Eskema hura aurrean jarrita ikasi nuen txistua jotzen. Ezkutuka jotzen nuen, eta
|
egun
batean aitak entzun egin ninduen. Aho zabalik gelditu zen, ez baitzekien txistua jotzen nekienik.
|
|
|
Borroka bat egon zela uste dut. Eta nik amari esan nion
|
egunen
batean aita agertu eta hura bukatuko zela. " Ez egon aitaren zain" esan zidan inolako ilusiorik gabe –begietara begiratu zidan.
|
|
2023
|
|
|
Familiaren behar handia zuen Vincentek;
|
egun
batean aita joan zitzaion Borinagera; Vincentek atseginez oroitzen zuen elkarrekin gelan eman zuten goiza, lanen bat zuzentzen eta hainbat gairi buruz hitz egiten; arratsaldean aitari trenera joaten lagundu zion, agurtzeko, eta gelara itzuli eta aita egon zen aulkia ikusi zuenean, haur baten moduan negar egin zuen.
|
|
|
Garai horretan ez zuen aitarekiko kupidarik sentitzen Vincentek. 1882ko urtarrilaren 5ean (168) Theok eskutitz gogor bat idatzi zion Vincenti esanez ederki damutuko zitzaiola
|
egunen
batean aitari tratu hori eman izana. 1882ko urtarrilaren 7an (169) Hagatik idatzitako gutunean Vincentek puntuz puntu erantzun zion Theoren gutunari.
|
|
|
Ezin izan zuten erlazioa berreraiki.
|
Egun
batean aita Tolosara joango zela azaldu zidan, gertu zegoela, asteburu guztietan berarekin egongo nintzela. Barre egin zuen berriz ere espetxera ote zihoan galdetu nionean.
|
|
|
Ez du asko ezagutu ugazaba, Klotilde andreak eman izan dizkio beti aginduak. Baina pena eman dio gizona hil izanak, jabetu da-eta
|
egunen
batean aita edo ama hilko zaiola, edo biak. Ez, biak ez; ezin du irudikatu mundua eurak barik.
|