|
2003
|
|
|
Behazu, Piarres, Goienbideangerthatuzaiotenari.Mugaz bertz alderat joandaBatixta, bereamaxaharra, bereandrea, berehiruhaurrakhemen utzirik, geroxagohoriekin ororekinuraz haindirat, Ameriketaratjoaiteko. Hamaregungabe, haurgaixoetarikbathilizanda; etaharenehortz
|
egunean
, aita dohakabeaezzenhan, berelagunarenaldean, gorphutzttikiarenhil herrietaratsegitzeko... Ezkilakdan, dan, danari, etamugari hurbil, bixkarbatean, nigarrezikusiomenduteaita ihestiarra!...
|
|
2007
|
|
|
1933ko abenduaren 24an, nantza ministroa iruzurraz jabetu zen eta Baionako udal kredituen zuzendaria atxilotu. Hurrengo
|
egunean
Staviskyren gorpua aurkitu zuten, batzuen ustez norbaitek hilarazia, gaizkileak sala ez zitzan; Brunet, J. P.: Dictionnaire> historique> de> la> vie> politique> française> au> X> Xe> siècle, Jean François Sirinelli zuzendaritzapean, Puf, Paris, 1995, 12 orr.
|
|
|
Egungo
|
egunean
, gehiago ezin ukhatuzko gauza ez othe da: komunista guri bihotzeko phisu minenen trenkatzerat doala...
|
|
|
Lengo
|
egunean
, Euskaltzaleen Biltzarrak urtero egiten duen batzarreko dei bat artu genuen. Itzik ere ez zekarren euskeraz...
|
|
|
Egungo
|
egunean
mendiz bertzaldeko agerkari gehienak suntsituak dira... Aldi huntan ere bakhetzerat eta lanerat deitzen ditugu oro, ala Yakintza n ari zirenak, ala R.I.E.V. delakoan ari zirenak, ethor ditela gureganat.
|
|
|
Batzarra egin zuten eta hurrengo
|
egunean
Olphe Galliardekin topo egin zuen Amoçainek. Begirunez hitz egin zion Amoçainek La, tteri Olphe Galliard abokatuari buruz:
|
|
|
Biltzarraren
|
egunean
ikurrak ere saldu ei zituzten, gizonezko zein emakumezkoak:
|
|
|
Posible da Ganich izenorde hori Xabier Diharce izatea: Harat hunatetan maiz naukan paperño bat eskuan eta ikasten nituen
|
egunean
hogoi edo hogoi ta hamar euskal hitz. Su geiegi agertzen bide nuen eta nere buruari ez nion Jean emaiten izena, bainan Ganitx; egun batez erakasleak erran zautan:
|
|
|
Kobla eta othoitza. Donibane Garazi-ko elizan bertsularien
|
egunean
emana izan den hitzaldia, 1950, 56 orr.
|
|
2008
|
|
|
Eta berdin, osasuna, hirigintza, kirola, turismoa, irakaskuntza, EITB. Esparru horiek guztiak kudeatzeko paper mordoa sortzen du Administrazioak, egungo
|
egunean
euskarazko testu gehienak, dudarik gabe, eta idazki horietako asko eta asko ez dira, teknikoak?, oso, arruntak, baizik:
|
|
|
Horretarako ere, elkarrekin lan egiteko para daren premia, guztion ekarriak ontzeko tenorean. Erakusgarri, gaur
|
egunean
behin tzat, oraintsu argitaratu den Espainiako Zigor Kodearen argitalpen elebiduna, Euskal Herriko Unibertsitateak eta Deustuko Unibertsitateak ondu dutena, IVAP HAEEren itzalpean.
|
|
|
Elcorria edo charrampiña:? Elcorria azaltzen da laugarren egun inguruan lendabicico arpegui eta lepoan eta joaten da andican gorputz guztira zabalduaz beste bi
|
egunean
(Sarampión: > rece> ro> ra> radualmente> extiende> re> resto> (Aranburu Bago
|
|
|
« Eta zuretzat pilota gaurko
|
egunean
–»
|
|
|
edo antzeko zerbait. Modu berean «horreki> utzi > ko> dut> doaien> libre> bazkoa egunkara»> (JMESB, 50) > dioenean, horrekin utzi ko dut joan dadin libre pazko
|
egunean
–adierazi nahi du.
|
|
|
Deskargua egin arteiño, etzuen utzi bere konzientziak sosegatzera, anarteraiño bethi eman zioen garri eta narrio. Ezta egungo
|
egunean
mundua hunein sentikor eta konzientziatsu.
|
|
|
aiphatzeaz beraz ere errabiatzen da, erratzen da, arneguz eta iuramentuz hasten da. Eta hala baldin haserre direnen, eta hauzitan dabiltzanen artean, ongunderik, eta abenikoarik egin nahi baduzu, ez berehala lehenbiziko
|
egunean
ekhin, utzkitzu, ba ldin na hi ba duzu kolpea segur egin, a phur ba t hotztera, unhatzera, eta elkharren biphiltzera.
|
|
|
d) Bere apurrean ere, testigantza fidagarria ematen du hark, XVII. mendean Euskal Herrian indarrean zen egitura juridiko eta administratiboarena. Ezin ukatuzkoa da, bide beretik, orduko hartan, gaurko
|
egunean
bezalaxe, lege munduak, euskararen ikuspegitik behinik behin, bazuela eta baduela zer landu eta zer hobetu, justiziak, sarri askotan, Axularren garaian bezalaxe, egun ere, euskaldunentzat min eta garratz izaten jarraitzen baitu.
|
|
|
" Hautalana Mikel Lasarekin egin nuen. Nik paperak bete eta bete egiten nituen, Oteitzari eramateko,
|
egunean
egunekoa, eta hor konpon. Oteizak bere lantegian gorde eta pilatu egin zituen.
|
|
|
1954, 1956, 1957, eta Donostiako KMn ere ikus daitezke urte batzuetakoak. Hasiera hartan, aurreko orrialdea zuen bakarrik idatzita, eta
|
egunean
eguneko datu, teknikoen, ondoan, esaera zabal xamarren bat eman ohi zuen, eta merkatu eta adorazione egunak ez ziren falta.
|
|
|
1938an, Instituto de España erakundearen eraketa
|
egunean
eta frankistek erregimen berria legitimatzeko antolatutako showean.
|
|
|
(19v),, oi, onegaiti> itxaden begi/ dozenaxe bat urtean? (42v),, zegaiti onek> sustenduko nau/
|
egunean
da gabean? (42v),, onen> biotzau nai bekizu/ efini seiñaladurik?
|
|
|
irugarren
|
egunean
aterako ditu buruak edetera? (13v).
|
|
|
–Zu ekustera etortearren,/(?)/ penarik> asko> iragaro dot/
|
egunean
da gabean? (16v),, erraz daizu ekusi/ donzeilla linda damarik> asko>/ munduan parebagarik.?
|
|
|
–Zuten? diozu, ez baituzu uste egungo
|
egunean
erabiltzen denik, baina zuk aditu duzu, etsenplu onak eman baitituzu...
|
|
|
Egungo
|
egunean
doi bat ahantzia baldin bada ere, gogoratu behar da Pierre Lhande, eragin handiko gizona izan dela, XX. mende hastapenean. Orduko euskal kulturaren anitz sailetan ari izana da lanean eta hiztegi egile bezala egon baldin bada gure oroitzapenetan, gogorarazi behar da eleberri eta saiakera egile gisa bildu zuela bere famarik handiena.
|
|
|
17 Era honetako hitz jokoen bidean, bada gure artean literatur tradizio luze bat, gutxi enez Lazarraga arabarraren garaian ere praktikatua, bertsoak erdi euskaraz eta erdi gaztela niaz taiutzeko, sagarra manzana, > ikatza carbón... edo Cuando> > a> Ochandiano> andra> Mari>
|
egunean
... > ezagunetan garbi ageria. Horien bidetik, eta, batera, esaten zitzaionarekin entzulea nahasteko asmo berberarekin, bazen txantxa xelebre bat duela berrogei bat urte Burgosen soldadutza egitera beharturik geunden euskaldun soldaduen artean, erdaldunei
|
|
|
alde/ kalde> horren bigarren aldaerak alemanezko Fugenelement> dire lakoekin (sukalde> delakoan, demagun) harremanik ba ote duen, ilun dago egungo
|
egunean
. Zenbait kasutan (aurrekalde, > azpikalde> modukoetan) Fugenelement> argi baten aurrean gaudela pentsa liteke:
|
|
|
8 Eratorpen atzizkitzat hartu behar den, edo begien aurrean duguna behinolako lexema burujabea, egungo
|
egunean
zeharo ihartua, den ez da, berriro esan, saio honen aztergai nagusi.
|
|
|
talde>, atzizki, ra jo behar du egungo
|
egunean
, euskaldun jendeak ulertuko badio. Aldiz hitzen behinolako esanahiaz jabetu nahi duenak, toponimian eta onomastikan ari denak bereziki, garrantzitsua du jatorrizko (apalago eta zuhurrago esanik, behinolako) adiera horren berri izatea.
|
|
|
25 Beterik dago euskara, egungo
|
egunean
bederen, horrelako (edota, gutxienez, horrela uler litekeen) hitz joskeraz. Ugariak dira lekuzko posposizioak, eta ez dira hain gutxi den borazkoak.
|
|
|
–alde nire bistatik? modukoak hitzetik hortzera erabiltzen dira, egungo
|
egunean
ere, haserre giro biziko azalpenetan.
|
|
|
Ez, behintzat, ohiko multzo elkarteen pare pareko. Oro har, egungo
|
egunean
bi talde> lexema daudela esan behar da: talde1> eta talde2 Ohiko eran jarduten dutenei (konkretuki, goian azaldu ditugun adibideei eta horien parekoei) talde1> esango diegu hemen, eta jokaera berrikoei talde2 Ikus dezagun jokaera berriko zenbait adibide:
|
|
|
1914an, Urloren porrotaren haritik musika albo batera utzita, Azkue euskararen inguruko ikerketei lotu zitzaion. Schuchardti orientazio eske idatzitako gutunean hizkuntzalaritza obra on batzuen erreferentziak nahi zituen,
|
egunean
jartzeko. Euskara beste hizkuntza batzuekin erlazionatzen zuten zenbait teorien inguruko iritzia ere eskatzen zion Schuchardti.
|
|
|
Nolanahi delarik, EuskalEsnalek batzarra egin eta hurrengo
|
egunean
Gregorio Muxikak Azkueri idatzi zion (eta ziurrenik baita Eleizalderi ere) elkartearen eskaera jakinaraziz. Gutunean batzarreko argudioak errepikatu zizkion, hirukoaren akordioak, talde autoritatedun gisa, gizarte osoan izan zezakeen traszendentzia azpimarratuz:
|
|
|
«Onetarako [ortografia kontuez ari da] ta bezte gauza on asko egiteko?
|
egunean
baino egunean Ikasola, baten peremina andiagoa dauka euskaraak. = Para esto y para hacer muchas cosas buenas tiene el eúskara cada día mayor necesidad de una?
|
|
|
«Onetarako [ortografia kontuez ari da] ta bezte gauza on asko egiteko? egunean baino
|
egunean
Ikasola, baten peremina andiagoa dauka euskaraak. = Para esto y para hacer muchas cosas buenas tiene el eúskara cada día mayor necesidad de una?
|
|
|
Hola bada, 1901eko irailaren 16an Hendaian elkartu ziren 35 bat euskaltzale (Arana Goiri, HiriartUrruti, Broussain, Azkue, Txomin Agirre, Campion, Arbelbide, Daranatz, etab.). Guilbeauren asmoa euskal ortografiaren batasuna (zehazki grafia eta fonetikari zegokionean)
|
egunean
bertan erabakitzea zen. Baina biltzarrean zegoen Sabino Aranak proposamen alternatibo bat zekarren idatzita eta kongresukideei irakurri zien:
|
|
|
Baina biltzarrean zegoen Sabino Aranak proposamen alternatibo bat zekarren idatzita eta kongresukideei irakurri zien: ortografiaren bateratzea
|
egunean
bertan ebatzi ordez, urtebeteko epean egin zedila, horretarako prozedura eta pauso zehatz batzuk segituz. Era horretara astia egongo zen bakoitzak bere proiektu ortografikoa behar bezala aurkezteko eta ondoren aztertzeko.
|
|
|
Ez zegoen aurreikusita inor txosten idatzi batekin agertuko zenik, eta dauden datuen arabera Arana Goiri izan zen halako plan bat eraman zuen bakarra. Ondorioz, esku hutsik zetozen gainerako kongresukideen aurrean, eta Guilbeauk
|
egunean
bertan ortografia ebazteko zeukan itsumustuko asmoaren aurrean, Arana Goiriren aukera ganorazkoena gertatu zen. Gauzak hobeto prestatu izan balira, gainerako gonbidatuei ere beren txostenak egiteko aukera emango zitzaien, edo gutxienez Arana Goirik ekarritakoa sakon aztertzeko, behar bezala itzultzeko, komentatzeko, zalantzak argitzeko, eta eztabaidatu ondoren zuzenketak egiteko.
|
|
|
Maisu Mintegi bat (Seminario de maestros, Escuela Normal) sortzeko asmoa. Egungo
|
egunean
ta gure gizonen artean edozein indarketan ari diranak dauzkagu: mendigoizale, pelotari, ostikolari, arraunlari, ukabilketari, igerilari... ta guztiok ugari.
|
|
|
Azkueren obra ikustean abandotarra hunkitu egin zen, eta antzeko ideiak defendatzen zituztela sentitu zuen. Horregatik Arana Goiriren Euskeldun Batzokijak bazkari omenaldi bat eskaini zion hurrengo
|
egunean
Azkueri eta zarzuela antzeztu zuten institutuko ikasleei20 Bost hilabete egin zituen Azkuek jeltzaleekin. 1895eko ekainean Azkuek Aranaren taldea utzi, eta hilabete eskasean Ramon de la Sotaren Euskalerria Elkartera igaro zen.
|
|
|
«Un olvido que duele a todos» izenburupean agertu zen albistea) 61 Egia esan bere hitzaldiaren gaiagatik abandotar politikariaren izena aipatzea ez zetorren harira, eta beraz horretan utz zezakeen kontua. Baina ez, hurrengo
|
egunean
|
|
|
Evaristo Bustintza. Kirikiñok?, ordea, ez zuen. Ojarbideren? iritzia onartu, eta hurrengo
|
egunean
, Euzkadi egunkarian zuen eguneroko euskal zutabean hola erantzun zion:
|
|
|
Ziurrenik horregatik eta halaber jeltzaleen esparruan akademiazaleak bazirela argi gera zedin, Luis Eleizaldek, bere ohiko. Axe? ezizenez, Euzkadi egunkarian, hurrengo
|
egunean
bertan eman zion arrapostu. Kirikiñori?, «Banaka... bapez» artikuluan:
|
|
|
Hurrengo
|
egunean
–Kirikiñok, erantzun zion, ohi bezala Euskaltzaindiari autoritatea ukatuz, eta haren erabakiak betetzeko arrazoiak eskatuz.
|
|
|
Horixe egin zuen. Euzkoren? artikulua agertu ondoko
|
egunean
Euzkadiko zuzendariak,. Kizkitzak?, «Terciando» artikuluan.
|
|
|
Izan ere,. Zoliren? gutuna azaldu eta hurrengo
|
egunean
, Estepan Urkiaga. Lauaxetak, ikuspegi berean sakondu zuen euskaraz:
|
|
|
–Zoliren? artikulua agertu eta hurrengo
|
egunean
bertan (beraz. Lauaxeta, eta BBBk beren testuak argitaratzen zituzten egun berean),. Orixek?
|
|
|
–¿ Ta orduan zergatik ez dizkiezu izen oiek jarri zure semeai ta ez Domingo, Luis eta Jose Antonio? Ara, zuek Pello, Txomin, Txanton ta Joxpiñaxi jartzen asten zeraten
|
egunean
, etorri ta itz egingo degu, bitartean utzi guri pakean.
|
|
|
Apurkaapurka euskal Diputazioak Akademia sortzeko araudia onartuz joan ziren, Gipuzkoakoak 1919ko apirilaren 11an, Bizkaikoak maiatzaren 5ean, Arabakoak irailaren 2an eta Nafarroakoak hurrengo
|
egunean
. Aztertzekoa litzateke Diputazio bakoitzean debaterik piztu ote zen, eta nolakoa, Akademiaren inguruan240.
|
|
|
Euskaltzaindiak uste du, eta hori ez da uste hutsa zehazki froga daitekeen iritzia baizik, badela oraindik, lehen ere izan den bezalaxe, euskara bakar bat euskalkien ñabardurak estaltzen eta itxuraldatzen ez duena. Euskalkien eta tokian tokiko hizkeren arteko bereizkuntzak, egungo
|
egunean
ere, axaleko itxuraldatzeak dira batik bat, hizkuntzaren muin sakona bere iraunkor hartan uzten dutenak. Hizkuntzaren oinarri batu hori, eta oinarri horren egitura (euskalki guztien egitura komuna), dira beti gogoan eduki behar ditugunak, gure ahaleginak euskararen batera biderako, eta ez bereizirik daudenen sakabanatzeko, izan daitezen (Mitxelena).
|
|
|
Euskaltzaindiak uste du, eta hori ez da uste hutsa, zehazki froga daitekeen iritzia baizik, badela oraindik, lehen ere izan den bezalaxe, euskara bakar bat euskalkien ñabardurak estaltzen eta itxuraldatzen ez duena. Euskalkien eta tokian tokiko hizkeren arteko bereizkuntzak, egungo
|
egunean
ere, axaleko itxuraldatzeak dira batik bat, hizkuntzaren muin sakona bere iraunkor hartan uzten dutenak. Hizkuntzaren oinarri batu hori, eta oinarri horren egitura (euskalki guztien egitura komuna) dira beti gogoan eduki behar ditugunak, gure ahaleginak euskararen batera biderako, eta ez berezirik daudenen sakabanatzeko, izan daitezen.
|
|
2009
|
|
|
Lehenengo
|
egunean
L. Villasante izan zen maipuru eta berarekin Damaso Intza, Julian Elortza, Piarres Lafitte eta Nazario Oleaga, Alfontso Irigoien idazkari. Hurrengo egunetan Nazario Oleaga eta Koldo Mitxelena izan ziren maipuru.
|
|
|
Zorionez etzen ezer urtenik gertatu. Ala ere urrungo
|
egunean
amorrualdi izugarri batek arturik zeuden. Gorrotoaren fruitua?.
|
|
|
Lehenbiziko
|
egunean
ideia programatiko huts zirenak jada mamitzen ari dira, gorpuztuz doaz, bidea egiten. Kontua da nola asmatu, nola asmatu aldi berean auzo globalean eta euskalgintzaren auzo txikian.
|
|
|
Baina beste gauza bat da formula batzuk bilatu behar direla egiten den lana eragingarri izan dadin. Gaur
|
egunean
oso jende gutxik ulertuko luke, esaterako, lan lexikografikoa 30 pertsonaren artean egitea batzar batean. Ez.
|
|
2010
|
|
|
Elizkizun festatsu eta ederrak nahi ditu Agirre Asteasukoak, Jaunari eskerrak emateko. Elizaren festa eta ospakizun adierazgarriak jartzen ditu kristauen begien aurrean eta belarrietan, hala nola, Jesukristoren Piztuera
|
egunean
, Saindu guztien egunean. Oro har, egitura pro klimatikoa dagokio sermoiari.
|
|
|
Elizkizun festatsu eta ederrak nahi ditu Agirre Asteasukoak, Jaunari eskerrak emateko. Elizaren festa eta ospakizun adierazgarriak jartzen ditu kristauen begien aurrean eta belarrietan, hala nola, Jesukristoren Piztuera egunean, Saindu guztien
|
egunean
–Oro har, egitura pro klimatikoa dagokio sermoiari.
|
|
|
Begirada globaletik, > liburu orekatua gelditu zen: 1 atalak 25 Platika ditu; 2 atalak beste 25 (baina Platika barik, Eracusaldi); eta Bederatziurrenak, 9+ 2 Bukaerako bi sermoi horiek eranskinak dira, oso laburrak, bederatziurrenen ostean esatekoak (Jaunartze
|
egunean
Bataioaren hitzak berritzeko; Bizitza onean irauteko).
|
|
|
[III 36] Onelako asco izango dira gaurco
|
egunean
erri andietan; badira alabaña chorasca asco, gure auzoco gudarietatic fedearen contrako gauzac icasi dituenac. (B 10)
|
|
|
NAI: > Nai rekin agerraldi bakanak: Zuec, uste det, nere enzunleac (sic), ansia andiarequin gauza oec aditu> naico> dituzuela (C 85); gertatzen da ascotan, eta iñoiz ere baño geyago egungo
|
egunean
, guizonac> > ez izatea Jaungoicoaren itza (C 137). Lehenengo bi liburukietan ez da agertzen aditu+ nai.
|
|
|
[IV 15] Pitagoras fedegabea, eta gentilla zen: alaere bere icasleei esaten cien, autu bear zituela
|
egunean
bi denbora, eta gogora ecarri bear zituela iru gauza: cer> (A 131)
|
|
|
Batzuec dioe, aurrac sortzen danean bertan artzen duala anima; besteac dioe guerosêago au guertatzen dala: besteac berrogueigarren
|
egunean
, mutilla bada, eta larogueigarrenean, nescacha danean. Orregatic batzuen iritzia da?
|
|
|
[IV 150] Cer da, nere Cristauac, gaurco
|
egunean
alde gucietatic datorquigun berri negargarri au, esaten diguna: Aituaz> > guciac> beren Salvatzalleagandic, eta galdu dira.
|
|
|
[V 163] Cer da, nere Cristauac, gaurco
|
egunean
alde gucietatic datorquigun berri negargarri au, esaten diguna: Aituaz> dijoaz> Cristauac: > aldeguin> due> guciac> beren> Salvatzailleagandic, > Omnes> sunt.
|
|
|
69 Euskaldun berrien hainbat zertzelada jaso nahi duenak jakin iturri bat baino gehiago du egungo
|
egunean
eskueran. Aztertzen ari garen garai hartako euskaldun berriez informatzeko, honako liburu hau izan liteke orain ere argigarrien:
|
|
|
Legearen ezarpen efektiboari dagokionez, EEN legeak ez du epemuga zehatzik ezartzen. Helburu horietariko asko, hurrengo
|
egunean
–bete ezin direnez, helburu horietara pausoz pauso hurbildu behar dela eta pauso horiek hartu egingo direla agintzen du legeak.
|
|
|
hartzera beharturik daude EAEko herriaginteak. Ez, ordea, legea jakinarazi eta hurrengo
|
egunean
hiritarren eskubideak burutik burura betetzera. Hertsiki inperatiboa baino gehiago deklaratiboa eta progresiboa da EEN legea (legearen zenbait alor), oker ez banago.
|
|
|
Saiatu ere irakasle talde bat baino gehiago saiatu zen urte inguru haietan, ikasle gazteak (eta ez hain gazteak) euskalduntzeko metodo egokiak sortzen eta eskola munduan zabaltzen. Errazegi gutxiesten da orduko saio zabal hura, egungo
|
egunean
|
|
|
ez irakasle den, eta ez irakasle izateko asmoa duen, beste zenbait hiritar ere aurkeztu ohi da (batez ere, aurkeztu izan da) deialdi irekietara. Egungo
|
egunean
lehen baino gutxiago dira halakoak, deialdiek beraiek aski baldintza argiak jartzen baitituzte irakasleeen (edo irakasle nahien) multzoan zentratzeko.
|
|
|
Euskarazko eskola nahi zuenak baino askozaz zabalagoa normalean. Urteen joanean, ordea, aldatu egin dira gauzak eta egungo
|
egunean
, ikasmaila eta eskualde jakinetan bereziki, zail da erdara hutsezko aukera handirik topatzea190 Hortik ezin ondoriozta daiteke, jakina, gurasoek aukera hori izan ez dutenik azken mende laurdenean eta, beraz, eskola munduan gertatu den bilakaera beren gogoz kontrakoa, goitik inposatua edo induzitua alegia, izan denik. Ez dago motibo argirik hori baieztatzeko.
|
|
|
Bestetik, euskaldun asko hirietara joan da bizi izatera eta familia euskaldun ugari dago hiriburuetan. Bilbo batean, hori dela-eta, Durangon baino euskaldun gehiago bizi da egungo
|
egunean
. Horregatik, euskaltasun maila handiko eskualdeak (Urola aldea, Lea Artibai, etab) alde batera uzten badira zail da gaurko zonalde soziolinguistiko gehienetako mintzajardunean lehen bezalako bereizkuntza zorrotzik egitea.
|
|
|
Batzuetan batera egiten dute ikasleek (ikasle askok), eta besteetan bestera: hori da egungo
|
egunean
gero eta maizago antzeman litekeena. Noiz ordea batera, eta noiz bestera?
|
|
|
Eta hori dena gaztelaniaz kanalizatzen duen gazteak, zertarako behar du euskara? Ruffini-ren teorema buruz ikasi, azterketa
|
egunean
nola edo hala azaldu eta lehenbailehen ahazteko. Horretarako behar al genuen euskal eskola?
|
|
|
Puntu horri beste jeneralago hau erantsi behar zaio: gero eta sarriago, familiak eta gizarteak bere gain hartu ohi zituen eginbehar ugari eskolari leporatu nahi izaten zaizkio egungo
|
egunean
, hezkuntzaren soluzio ahalmena aski mugatua dela ahaztuz behin baino gehiagotan. Ikus, esate baterako, Eli Alba 1998:
|
|
|
Formulazio antagonikoetarako bide ematen du mende laurdenosoko eta egungo konfrontazio giro horrek. Gauzak burubiko poloetara laburtzeasinplifikazio handiegia bada ere, bistan da alde bietako insatisfakzio zantzuak ageridirela egungo
|
egunean
eta zantzu horiek polo bi horietan islatzen direla argien.
|
|
|
euskararen ajeak lege kontuan baino ondotxoz iturri ugariagotan (tartean, indarrean dagoen legeriaz egindako erabilera konkretuan) ikusten duena eta, hortaz, bere irtenbideak ere perspektiba zabalago horretatik planteatzen dituena. Zail da, egungo
|
egunean
, hiru multzo horietatik nor gailentzen ari den esatea. Egon hor daude ordea hirurak.
|
|
|
Labur bilduz: egia da euskaraz jakitea plus bat dela egungo
|
egunean
, EAEn. Lanpostu bat eskuratzeko orduan irabazpide osagarria da hainbat kasutan, eta ezinbesteko baldintza zenbaitetan.
|
|
|
Egunaren zati on bat lanean pasatzen dugunez helduok, langune berriok eta bertako interakzio moldea gero eta garrantzi handiagokoak dira euskara erdaren erabilera eskeman. Normala da orain, lehen ez bezala,
|
egunean
zortzi ordu zure alboan dituzun lankideak 100 Km ko tartetik etorriak izatea. Euskarazko lan-taldeen homogeneotasun aukerak ahuldu egiten ditu horrek sarri.
|
|
|
Aplikatzekoak diren eta aplikatzekoak ez diren legeak indarrean egotea ezin justifika liteke zuzenbidezko aginteesparruan. Argitara eman eta handik hurrengo
|
egunean
, goizeko zortzietan, aplikatzeko modukoak dira lege batzuk (eta aplikatu ere hala egiten edo dira). Aldiz pausoz pauso, gradualki ezartzekoak izan ohi dira beste zenbait:
|
|
|
Ez da hori, halere, egungo
|
egunean
maizenik entzuten den balioespen ezkorra. Ondoko bi puntuotan dago, funtsean, egungo gaitzespen oinarri nagusia:
|
|
|
Demagun adibide pare bat: A ereduak 600 bat klase ordurekin euskaldun beteak sortuko zituela uste izatera iritsi ginen hasiera batean274; are baikorrago jokatu genuen IRALEn, handik urte gutxira,
|
egunean
bospasei orduko ikastaro trinkoen bidez hiruzpalau hilabetean irakasle sail osoak masiboki euskalduntzea begiz jo genuenean. Atzeak erakutsi digu, horrelakoetan, aurrea nola dantzatu.
|
|
|
ez baina bidegile izan ziren irakasle eskolak eginbehar horretan; b) Hainbat irakasle eskolak urrats handiak egin ditu gainera, ordutik hona, bide horretan barrena. Horri eskerrak, EAEko eskola munduak behar zuen baino irakasle euskaldun elebidun gehiago sortu izan dute oro har, laurogeiko hamarkadaren bigarren erdialdetik aurrera eta orain puntura arte, bertako bost (egungo
|
egunean
lau) irakasle eskolek275.
|
|
|
mende laurden honetako aurrerapen nagusietakoa da hori. Geografian eta historian, musikan eta artean, antropologian eta soziologian erdi garaturik daude aldiz egungo
|
egunean
ere, eskola munduan garapen osoagoa behar luketen gaiak. Dimentsio lanketa hori Euskal curriculumarekin nahastu izanak frenatu egin du azken aldian, azeleratu ordez, lanketa bide hori.
|
|
|
Eskola kontu hutsaz haraindiko eztabaida soziohistorikoa dugu, beraz, eskolaratua. Eztabaida soziohistorikoa eta, nola ez,
|
egunean
eguneko aurkaritza ideologikoa. Ez da gaurkoz, horrexegatik, ikuspegi bi horiek ezkontzen erraza.
|
|
|
Has gaitezen errazenetik: orain dela 25 urte baino nabarmenki garestiagoa al da EAEko eskola, egungo
|
egunean
–Garestiagoa al da kostu hori, ikasleko?
|
|
|
a) Irakasle euskaldun askoren lantoki eta, beraz, ogibide da EAEko irakas sistema: 22.000 irakasle inguru dira egungo
|
egunean
, unibertsitate arteko irakas mailetan, euskaldun. Gehienek euskaraz irakasten dute.
|
|
|
Hala dira, hainbatean, EAEn eta, beste neurrian, Nafarroan. Aldeko izaera horrek bere korolarioak ditu egungo
|
egunean
, euskararen aldeko reward system edo ordain sarietan302 Euskaldungoak eta bertako hainbat erdaldunek, azkenik eta horrezaz guztiaz gainera, aldeko jarreraz gainera konpromisozko jarduera ageri dute zenbait esparrutan: batez ere eskola munduan, baina ez horretan bakarrik.
|
|
|
Indargune ohargarria da hori guztia: Europako hiztun herri gutxik du, dakigun neurrian, maila horretako babes indarrik egungo
|
egunean
(ikus, adibidez, Grin eta Vaillancourt: 1999).
|
|
|
Salbuespen bakanak alde batera uzten badira, gauza bat dago argi: ele biko herrialdean (bilingual setting delakoan) bizi dela, egungo
|
egunean
, euskaraz dakien eta hala egiten duen gizajendea. Elebakarrez inguratua bizi da, gainera:
|
|
|
Historian zehar aski konpartimentazio territorial eta soziofuntzional diferenteak gertatu izan dira, hizkuntza biren edo gehiagoren elkarbizitza oinarri. Egungo
|
egunean
ere aski formulazio diferenteak dituzte hiztun herri txikiek. Luze zabaleko eztabaidaren ondoriozko adostasuna izan liteke, zientzi arauzko erantzun uniboko horren ezean, irtenbide erosoena.
|
|
|
Jurilinguistikazko kontzeptu klabe edo giltzarria da hori. Horrela eratu zen ofizial kontzeptua orain dela mende laurden inguru, eta horrelaxe tratatua dago egungo
|
egunean
. Non dago ordea esplizituki definitua, hizkuntza bat ofizial izateak zer esan nahi duen?
|
|
|
Hirugarren kategorian, inkesta egin den
|
egunean
, jadanik %43 egiazko euskaldun dira lau urteren buruan eta horietarik laurden batek hobekuntzan jarraitzen du, ikasleen %10 Agian gehitu behar lirateke %25 ikasleak bigarren kategorian gelditu ez direnak. Prospektiba honek azterketa diakroniko bat suposatzen du.
|
|
|
15
|
egunean
behin, Madrilera
|
|
|
Eta azkenik, legeztapena?, Pagaldairen esanetan. ? 15
|
egunean
behin joaten nintzen ni Madrilera, ikastolen txostenekin. Hezkuntza Ministerioan baremo batzuk zituzten; hainbeste gela, hainbeste diru.
|
|
|
Hezkuntza eta Ogasun sailen artean ez zen adostasunik lortu, jakina, baina Ardanzak epe gisa jarritako
|
egunean
konpondu zen auzia, uztailaren 19ko Jaurlaritzako Gobernu Kontseiluak erabaki baitzuen ikastolei zor zitzaien diru guztia ordaintzea eta batxilergo guztiak legeztatzea.
|
|
|
Guztietan argigarriena Euskadiko Ezkerra alderdiko parlamentari zen Xabier Markiegik, Legea onetsi zen
|
egunean
, 1993ko otsailaren 19ko osoko bilkuran, adierazitakoak izan ziren: –Euskadiko Ezkerrak gaur azkenean, azkenean, Legebiltzarra sortu zenetik hamahiru urte igaro direlarik, lehenengo aldiz hitz egin dezake pozik hezkuntza alorrari buruz.
|
|
|
–EAJk Administrazio publikoaren ikuspuntutik jokatu zuen, argi eta garbi?, Paulo Agirreren hitzetan. . Gogoan dut legea onartu zen
|
egunean
Legebiltzarrean geundela, eta Luis Mari Bandresek lege hura defendatu zuela berea balitz bezala. Eta oraindik gogoan dut hitzaldia amaitzean Joseba Egibarrek zer nolako besarkada eman zion.
|
|
|
Une hartan, modu hori hartu zuen. Biharko
|
egunean
, eta ikusita gauzak nola dauden, ikastoletan A eredua ematera behartuko gaituzte akaso. Horregatik, guk jakin behar dugu zer garen.
|
|
2011
|
|
|
Euskaranafar lapurtarrakdituenezaugarrietatikfrankobetetzendiraBaztanen.Denaden, IparEuskalHerrianohikoaketasistematikoakdirenbereizgarri gehienakBaztanengibelkaetaindargeageridiragaur
|
egunean
: loturahauek aspaldieginakdira, hartu emanakaldatudirelakoseinale. IbarhonekIparEuskalHerriarekin
|