|
2000
|
|
|
Jose Inazio Sarasuak gerra hartatik 1973an «Haritz» taldea sortu bitarteko tartea eta Oier Araolazak azken hogeita bost urteak. Historiaren azterketa hau
|
eginik
, liburua Koldo Lizarralderen bi lanek borobiltzen dute: Elgoibarren dantzatu izan diren datuek, batetik, eta XVI. mendetik gaur arterainoko Elgoibarko txistularien historiak, bestetik
|
|
|
Eredu horren arabera, lortutako bitarteko ekonomikoak Euskal Herri osoko euskaltegietan berdintasunez birbanatu dira geroztik, batetik bestera zeuden aldeak murriztuz. Bada, sistemaren balorazio baikorra
|
eginik
ere, AEK barruan lanak eta ardurak ezberdinak izanik, berdintasun ereduak moldaketak jasango ditu etorkizunean.
|
|
|
Banco Guipuzcoanok martxoaren amaieran jakinarazi zuen Guay.com atari arabarrarekin bat egin duela. Gipuzkoar bankuak atari honen% 10 erosi du, sarearen bitartez finantza zerbitzuen prestazioak bat
|
eginik
garatzeko xedez. Operazioaren zenbateko ekonomikoa ezagutzera eman ez duten arren, adituek diote gipuzkoar entitateak 150 milioi pezeta ordainduko dizkiola arabarrari %10 horren truke
|
|
|
Poemak liburuan zertarako bat ere nabarmentzen du, erabakia du saiatzea: "... ekin dezagun harik eta gure aberri eta/ sasoiaren tankerako hitzak aurkitu arte..." (Nuyi illa, 108 or.). Izan ere, sasoi makaletan ere poetek," gau sagaratuan lur batetik bestera aldarrai dabiltzan" Hölderlin en poeta horiek, badute zer esanik eta zer
|
eginik
. Poesian bezala prosan ere zeregin horri lotzen zaio beti, aberriari eta garaiari doitasunez dagokion hitza bilatzeari poesiaren giltza ttipiaz, edota eguratsa arteztasunez besarkatzeari gilletak bezalako aizto txipiez.
|
|
|
Laberintoaren oroimena n Jon Kortazarrek ere, liburuaren zentzu orokorrari atxikirik, euskal poesia berriaren giro honek zuen oinarrizko kontzeptu filosofikoaren adierazletzat ematen du liburu hau, izaeraren ezabaketarena, alegia: " Gaurdaino Pott taldearen poeta eta obrarik gorena Atxaga eta bere Etiopia izan badira, teorikoa Sarrionandia gertatu da bere Ni ez naiz hemengoa izen profetikoa daraman liburuaren bidez.() Kartzelako egunerokoaren moduan
|
eginik
dagoen liburu honetan halere espetxeaz gutxi eta literaturaz asko mintzatzen dena Sarrionandiak bere literaturari oinarria ematen dio, Atxagaren pentsamendua argituz bide batez, Wittgenstein-en erlatibismo kutsuaren ildotik.() Autorearentzat beraz, ez dago objetiboki eskura daitekeen errealitaterik. Subjektibitateak eta erlatibitateak betetzen dute oro." (69 or.)
|
|
|
444 LonArteaga Mañarianjaiozen1917komaiatzaren16an; KarmeldarrenOrdenan sartuzen, 1932koKarmenbezperan, Larrean (Zornotza) abituahartuz.Markinakourtearen ondoren, IruñeanetaGasteizenikasketak
|
eginik
, Indianbukatuzituen.Apaizegin eta Alwaye koseminarioan (India) teologiakoirakasleizanzen1941etik1948raarte.Osasun arazoengatikEuskalHerriraetorrizenIndiaraitzultzekoasmotan; asmohoriekezzirenbete, etaZornotzakoIkastetxeangeldituzenlatinekoirakasle(); Larreanurtebatzuk eginondoren(), 1954kouztaileanPerurabidalizuten.1964.eanEuskalHerrira itzulizen.HiruurtebainopixkabatgehiagoeginzuenZornotzakoIkas...
|
|
|
–Etorkizunean ere ezaugarri etniko kulturalek nazioa definitzen jarraituko dutelabaiezta dezakegu; hutsean, batzuetan, baina ezaugarri politikoen eskutik gehienetan, ene ustez, eta osotasun bat
|
eginik
; hots, ez lehenak zentzu negatiboz hartuta eta bigarrenak kontrapisu modura ulertuta, osotasun bateko agerpide desberdin bezala baizik.?
|
|
|
Galdera zehatzago
|
eginik
, Eulalik dio gizon itxuran etorri zela* Teofilo eta katuitxuran joan: «katu handia zorroa lepoan dauela».
|
|
|
Ezinbestekoa da euskararen corpusaren normalkuntzak maila diskurtsiboari erreparatzea, bai eta errepertorioari ere. Badago zer
|
eginik
horretan.
|
|
|
Hizkuntzak ezinbestekoa du kulturaren (etniaren) sostengua, oinarri etnokulturalik ez duen herriak tradizioaren unibertsoarekin etendura bortitza dakarrelakogainerakoan. Halaber, etniak noraezekoa du nazioaren sostengua, abertzaletasunarenbarne kohesiorik gabe historian barrena datorren oinarri etnokulturalak nazionalismoaren aroan zer
|
eginik
ez daukalako. Eta, azkenik, baina ez azken, nazioak behar beharrezkoa du estatuaren sostengua, nazio identitatearen elementuak gizarte harremanen sarean Estatuaren esku bakarrik dauden botere eskumenei esker hezurmamitzen direlako.
|
|
|
kolore
|
eginik
|
|
|
/ nigan oihu/ gauaren intziria? (121),. Eginik uhaina,
|
eginik
hostroa,/ paisajearen gris/ urdina,/ 3 4neskatxa? (119). Eremu larrutuan koinonia estua?
|
|
|
Behin abiatzean entzulearen arreta gureganaturik eta leadaren bidez albistearen laburpena
|
eginik
, flasha dugu eginda. José J. Muñoz-ek eta César Gil-ek (1986, 66) era honetara definitzen dute flasha:
|
|
|
Zohikaztegiak urte osoan zehar urez estalita dauden eta goroldioz osotutako ekosistema bereziak dira; ureztapenak oxi geno gabezia dakar eta honek, landare hilak deskonposatzen dituzten mikrobioen aktibitatea oztopatzen duenez, materia organikoaren deskonposaketa erabat motela da eta ingurunea oso azido bilakatzen da, landare gehienentzako bertan bizitzea ezinezkoa
|
eginik
. Modu honetan, goroldioak hiltzen doazen neurrian, ia deskonposiziorik pairatu gabe lurzoruan metatuz doaz, hainbat metroko sakonera lor dezakeen geruza lodia eraikiz; geruza honi zohikatza deritzo.
|
|
|
Laino mehe baten erdian gindoazen, bide estu eta amaigabe baten gainean, zelan azaldu... ...idearen albo bietan ehun laku eta beste ehun gehiago etengabean, belar motza eta marroia, lurrari zohikatza ostu dioten seinaleak han eta hemengo zulo beltz sakonetan, ardiak bide erdian asfaltoaren arrakaletatik sortzen diren belartxoak janez, mendixken gailur borobilduak, eta Breschi jaunaren pianoa denaren gainetik, kaio harro baten hegaldi pausatuaren moduan, denaren gainetik eta denarekin bat
|
eginik
. Hau da Irlanda.
|
|
|
" Baina giro hertsi honetan beldur nauk erdirat egin dezanak ere muturrerat eginen ez ote duen...", eta, nahiz eta mementu hartan ez nion ulertu, aitzinago izanen nuen, bai, hitz haien argiak eta itzalak bereizteko parada: edo, ez al da egia ezen mutur batean itsuturik dagoenak halaxe ikusten ohi duela erdigunea bera ere, bertze muturrarekin bat
|
eginik
–Eta haren jarraikian erran zidan:
|
|
|
Aitak, begietarat so
|
eginik
, galdetu zidan:
|
|
|
Eta, irriaren ondotik, bihotza bigundu zitzaidan, zeren, ezker eskuinetarat so
|
eginik
, ohartu bainintzen ezen ikaskideek bekaitzez bezala behatzen zidatela. Eta haien bekaizgoak harrotu ninduen oharkabean eta, harroaldiarekin batean, arraitu eta hantu nintzen.
|
|
|
Irriz sumatzen zaitut, jaun André, eta irriz ari natzaizu ni ere mementu honetan, baina irri guti nuen nik orduan. Izan ere, kontzientziako kontuetan ezin kontzientziatsuagoa nintzen, hertsia, neure
|
eginik
ezdeusenen ere etsaminatzerat eta hautemaiterat emana, eta herstura hark bulkatzen ninduen bekatu ez zena ere bekatutzat hartzerat, eta hala ibiltzen nintzen eskrupuluen ur nahasietan erdi itorik. Zer bekatu egin nezakeen, bada, amets hartan, non ez bainintzen neure buruaren jabe ere izan?
|
|
|
Izan ere, Mattin edozein maneratan ibiltzen zen zaldi gainean... baita besoak zabalik ere, edo gorputza alde baterat
|
eginik
.
|
|
|
Baina bertze interpretazino honetan balegoke alderik, zeren nik ez bainuke gizona munstrotzat hartuko, bere bakarrean eta bere osoan anitz moldetakoa delako eta bere aniztasunean osoa eta bakarra; aitzitik, ez al duzu uste ezen, noiz eta aniztasun horretan zati batek bertzeak irensten baititu, bihurtzen dela gizona, edo bihur daitekeela, nehoiz baino munstroago, zeren jabetzen baitzaio orduan osorik ideia bat eta behako bakar bat eta zeren, behako horretan itsuturik, hartzen baititu ondoren armak bertzeen hiltzeko, nola gertatu izan baita Europako lurrak urte luzeetan hondatu eta esteialdu izan dituzten gerla erlijionezkoetan...? Eta ez ote duzu uste, halaber, ezen, zenbatenaz zabaltzenago dugun bihotza eta adimendua, hainbatenaz gehiago uler dezakegula ezen hainbat partez
|
eginik
gaudela... eta parte batean garela ardi, bertze parte batean otso, eta gizon bakoitza bere ardiak bizi duela, nola otsoak ere bizi duen?
|
|
|
Handik gutirat, berriz, hilik zetzan bertze ardi bat ikusi genuen. Eta gurdizainak, bertze hiru aitaren
|
eginik
, erran zidan:
|
|
|
haietarik bat kalonje bat zen, don Claudio izenekoa, dukearen konfesorea zena eta dukeak bidaia guztietan eramaiten zuena, badaezpada, zeren nehork ez baitaki zein izan daitekeen Jainkoaren nahia eta borondatea, eta dukeak bere ondoan nahi zuen hura heriotzako orenean; bertze biak, berriz, bi toreatzaile haiek ziren, Curro Banderas eta Paco Corrales zeriztenak: ...larri izan zituela, eta ehunez goitiko haien artean hiru zezen hil zituela, haiek toriletik atera bezain sarri, paratzen zelarik, hartarakotz, toriletik beretik hamar bat urratserat, hanka bat belauniko, lantza eskuan tinko... eta harekin egiten ziola buru zezenari, zeina, bere lasterraldian, lantza topatu eta ziplo eroriko baitzen, toreroak bere" lantzean" asmatzekotan, noski; edo, huts
|
eginik
, toreroa bera harrapatu eta adarkatuko zuen zezenak, inarrosiko zuen airean itzulipurdika, hilko zuen segurki.
|
|
|
Derradan ezen orduantxe egon nintekeela, nehoiz egoitekotan, aitaz harro, zezen kontu harekin, iduriturik ezen Iliadako, Odiseako edo Greziako bertze edozein historiatako zeinahi heroiren ahaide izan nintekeela —ez al zen, bada, Zeus bera ere zezen historia haietarik batean ere nahastu, noiz eta zezenaz mozorrotu baitzen, Europa zeritzan neskatxa bahitu eta Kretarat eraman ahal izaiteko? — baina, ondikotz, tiroaren eraginagatik aitak gibelerat egin zuen... hain gibelerat, non zalditik erori eta hantxe geratu baitzen, ipurdi gainean, lurrean iltzaturik bezala, grabitate indarraren meneko hura ere, jauregiko jaun eta jabe zen arren, bertzalde. Eta egiaztatzen nuelarik, gisa hartan, ezen harrotasunetik ahalkerako bidea ezin laburragoa dela, txalo, biba eta bertzelako oihuen artean, irri bat baino gehiago ere entzun ahal izan nuen, tragediaren hariak eta komediarenak orduan ere korapilaturik eta bat
|
eginik
.
|
|
|
Eta, esperimentu hartan murgiltzen ginela, piztu zuen osabak kandela bat, ipini zuen mahai gainean, estali zuen hura zurezko kaxa handiaz, eseri zen aulkian, ipini zuen begia behatokian... baina, ipini orduko, hasperen
|
eginik
, zutik jarri zen; gero, kendu eta baztertu zuen kaxa... eta kakontzi aulkirat joan zen xuxen xuxen, bat bateko larrialdiak jorik.
|
|
|
BEHIN geldialdi bat
|
eginik
, utziko ahal didazu bertze baten egiterat, jaun André!
|
|
|
Ez dakit... Erran ote dezaket ezen neure bihotzeko mailuak barrendik ohi ez bezala inarrosi izan banindu bezalakoa izan zela eta mailukadaz mailukada ene harrizko gorputza hautsi zela, zeren harri
|
eginik
bainengoen, zinez. Baliteke...
|
|
|
Jauregian, morroi eta neskameen artean, dozena pare bat zerbitzari izanen genituen orotarat... guztiak ere aitaren beldur, zeren baitzekiten zein izan zitekeen aitaganik jaso zezaketen zigorra, baldin jauregia urde urdangen aska bihurtzen bazuten. Eta, nola baitzekiten ezen aita kontu haietan gizon arduratsua eta jarraikia zela, bere manu eta ordenetan zorrotz baino zorrotzagoa, ildoa xuxen daraman goldelaria baino xuxenago ibiliko ziren guztiak, Kupidoren aldikako deiei entzungor
|
eginik
edo beren desiren konplimendua bertze leku baterako eta bertze okasino batzuetarako utzirik, ezkutuan eta isilpean beti ere.
|
|
|
Eta irri egiterat. Zeren, bere beso eta esku gihartsuez aise gibelarazten ninduela, ene betarterat xuxen so
|
eginik
, irria ezpainetan, hala erran baitzidan, gaizki eta gaixtoki:
|
|
|
Eta behatu nion berriro Pedro Huiziri, eta irri harro urrun bat egiten sumatu nuen oraingoan, osabari aditzerat eman nahi balio bezala ezen ez zuela haren aburua aintzakotzat hartzen; bertze jauntxo guztiak, berriz, harri
|
eginik
zeuden, norat beha ez zekitela... eta haietarik bat ere ikusi nuen eskua bekokirat zeramala, iduri zuelarik ezen zeinatzerat eta aitaren egiterat zihoala; eta, haien artean, aita bakarrik izan zen garbiki irri egin zuena.
|
|
|
Eta, nigarrarekin batean, jauregitik eta osaba Joanikotenganik ihes egiteko gogoa izeki zitzaidan, jaundu eta nagusitu. ...giak eta hodei hura ikusi nuen, gurdi bat zirudiena, haizearen zaldiek tiratua, eta neure burua haren gainean idurikatu nuen, Urbiaindik urrun ninderamala, gero eta urrunago; idurikatu nuen gero ezen Italian ezagutu nuen napolitarra etxe ondotik iragan zitekeela bere Donejakuerako bidean, eta harat joan nintekeela ni ere harekin, neure buruari galderarik egin gabe, gitarra musikaren hatsarekin bat
|
eginik
, eta behatu ere egin nuen bidean goiti, ea ba ote zetorren... Baina zer nenbilen ni, ezinezko amets hartan denbora alferrik galtzen?
|
|
|
Zeren Jainkoaren baitarik datorren botereak bi aurpegi ditu, eta geurean ere, estatu eta erresuma ahaltsuetan bezala, geure eginen ditugu bi aurpegi horiek hemendik urte batzuetarat, Mattinen eta Joanesen eskutik... Urbiaingo markes jaunaren eta Urbiaingo apezpikuaren eskutik, alegia, biak bat
|
eginik
, Jainkoaren eta etxegoiendarren gero eta loria handiagorako!
|
|
|
—Gauzak horrela, uda iraganez gero, jesuiren Iruñako kolejiorat igorriko haugu. Baina gai hauetan gu baino adituagoa diagu aita Bartolome, hire aita spirituala —eta, pausa labur bat
|
eginik
eta aita Bartolomeganat jiraturik, segitu zuen—: Jakin nahi nuke, beraz, zure iritzia, aita Bartolome...
|
|
|
Zeren osaba Joanikotek bakarrik utzi baininduen, baina ez nengoen bakarrik bizitzan, han berean bainuen, neure alboan, ama. Eta, sukarra zertxobait jaitsi zitzaidàn goiz haietarik batean, geure jaun Jesu Kristoz oroitu nintzen, noiz eta apostoluek bakarrik utzi baitzuten, hura hil hurran zegoela... baina ez, ez zuten guztiek, halarik ere, bakarrik utzi, zeren han berean baitzuen gurutzearen azpian ama Maria, semearen sufrimenduarekin bat
|
eginik
! Eta bi idurien idurikotasuna —Jesu Kristorena eta haren amarena, eta enea eta ene amarena— konfirmatzerat etorri zitzaidan —edo hala uste izan nuen nik bederen istant hartan, edo sinetsi nahi izan nuen— ezen, Jesu Kristo jarraibide harturik, apez egin behar nuela; izan ere, ez al zen hura nik sagastian ustekabean hartu nuen erabaki zentzugabeari bere zentzu ezkutua eta egiazkoa edireiteko modua?
|
|
|
orain argirako bidean gaude, eta orain ilunerakoan... Erran nahi baita ezen, arratsalde gogoangarri haren ondoren, guztiak okerrera egin zuela, noiz eta anaiak hitz pozointsu haiek xuxendu baitzizkidan, zaldia ene aitzinean geldiarazi ondoren, zeren anaiak atsegin baitzuen zaldiz ibiltzea, orain lasterka eta orain akrobata bat bezala, besoak zabalik, edo goputza alde baterat makur makur
|
eginik
:
|
|
|
Tacitum vivit sub pectore vulnus, 12 erraiten zuen Virgiliok, noiz eta erregina Didok Eneasi zion amorioaz ari baitzen, eta ni orain ez natzaizu bularpean nuen zauri hartan hatza sartzen ibiliko, ez gertaki hari buruzko atsekabeak eta aitzin gibelak argitzen hasiko, baina erranen dizut, iragaitzaz bada ere, ezen hain handia izan zela ene tormentua, non oinaze bihurturik sentitu bainuen neure bihotza ere, dolorezko dolorez. Eta erranen dizut, halaber, ezen iduri hura —anaia eta Elbira besarkaturik eta bat
|
eginik
erakusten zizkidana— haize bortitz bat bezala sartu zela ene ariman... halako suertez, non erdiz erdi harrapatu baitzituen neure ametsik gozoenak... Eta iragan zen haizea, behatu nion neure arimari, eta han berean ikusi nituen, barreiaturik eta sakabanaturik, neure zorionaren zorigaiztoko hondakinak, neure ditxaren desditxak:
|
|
|
Eta, aizue: baldin hil bazarete, ohorea zuei, zeren galdu baita Nafarroa, baina irabazi duzue zeruko loria, zeuen eginbidea bete ondoren, Gaztelako tropei buru
|
eginik
, zeren nork bere lurra defendatzea baita gizonaren lehen obligazinoa eta eginbidea, eta entseiatzea nork bere lur galduaren berreskuratzerat.
|
|
|
fruitu debekatua nuela osaba Joanikot... Baina, orduan, neure buruari uko
|
eginik
, pentsatu nuen ezen, enetzat debeku izan zitekeena, ene ahizpa Emilianirentzat ez, eta hartarat entseiatu nintzen hartaraz gero: osaba Joanikot Emilianirenganat erakartzerat, guztiz alferrik...
|
|
|
—Hala, bada —erran zidan alkaideak—, baldin hemendik atera nahi baduzu, hil iduri egin duzu, eta ongi egin duzu gainerat, izan ez dezan nehork ere sospetxarik —eta, segidan, bere asmoen berri eman zidan: nola, gure engainamenduaren aitzina eramaiteko, guardia haietarik batekin kalapita iduriko bat jokatu behar nuen bertze presoen aitzinean, tuak, muturrekoak eta ostikoak bitarteko, guardiek, halatan, gela berezi batean bakar nintzaten, non, biharamunean, ene buruaz bertze
|
eginik
eta urkaturik aurkituko baininduten; eta, guardietarik bat barrenean sartzen zela eta bertze batek atea zaintzen eta begiratzen zuela, aterako ninduten, finean, orgatila batean, ahozpez, soka lepotik dilindan nuela... hilen mundurat: bizien mundurat, alegia, non Venancioren bi morroi izanen bainituen aiduru, mando batekin.
|
|
|
Hura zirrara, bihotza bi zati eta mila zati
|
eginik
utzi zidana!
|
|
|
" Halarik ere, gutun bat skriba diezaioket Villagrandeko dukeari, zergatik ez?, zeren haren eskua, bai, luzea baita, eta zeren dukea zorretan baitago etxegoiendarren leinuarekin"; eta, handik aitzina, hire amak kontatu zidaan nola prometatu zion dukeak zuen aitari ezen markes titulua emanen ziola eta Urbiaingo herria markeserri izendatuko zuela, hire aitak kanoi eta fusilen tratua bete ondoren, baina ezin izan zuela bere hitza bete, zeren, dukea azken urratsa emaiteko puntuan zenean, ahakartu baitzen aldi batez, bertze kontu batzuengatik, erregeren balidoarekin, zeinak ukatu baitzizkion, hartaraz gero, zor zizkion fabore, garazia eta abantail guztiak, aitaren markes titulua tartean. Eta hire amak hura guztia erran zidaan, eta bertze zerbait ere erraiterat zihoakidaan, baina nik ere hartua nian neure erabakia orduko, zeren, hasteko, itsasoa utzi nuenetik bortz hilabete baineramatzan lehorrean, gogait gaixto
|
eginik
, halako suertez, non itsasorat berriro itzultzeko asmotan bainengoen, eta zeren aitzakia ezin hobea izan baitzitekeen hura enetzat ere, Mundu Berria ezagutzeko eta obra on baten egiteko... eta zeren erakutsi nahi bainion neure buruari ezen ez nengoela artean ahiturik, adinean sartua egon arren; eta, hala, arrazoin haiek guztiak buruan nituela, erran nioan hire amari: " Andere Graziana, berorren semea ene semea ere izan zen, borzpasei urtez, Itsasoko Aman izan nuen bitartean, eta nihaur joanen naiz haren bila..."
|
|
|
...justifikazino baten bila abiatu zen, hartaraz gero, zeren sinesten zuena sinetsi nahi baitzuen eta sinetsi beharra baitzuen, are gehiago zirkunstantzia haietan, usterik ezen paradisu hura noiznahi den fina zitekeela eta akaba... zeren eta Gorukik aipatu zigùn mehatxu hura baikenuen, bertzalde, bi tokitatik iristen ahal zitzaiguna, indiar gorrien aurkako borrokan indiar horiak eta gizon zuriak bat
|
eginik
zeudenez gero; eta gizon zurien artean jaun Santiago de Tapioles y Vi llarrín nuen nik gogoan, zeren, jaun hartaz denaz bezainbatean, ezin ahantzi bainituen haren erranetarat trabailatzen zen zaldunaren hitzak, jaun Julián Arévalorenak, noiz eta gomendatu baitzigun ezen ez geniezaiola Calatravako gurutzea zuen gizon printzipal hari ihes egin, erraiten zigula: " Eta, halarik ere, jakizue ezen, ihes eginen bazenute ere, guztia alferrikakoa litzaizuekeela, zeren jaun Santiago de Tapioles y Villarrínen osabetarik bat inkisidorea izan baitzen, eta ene nagusia haren eskolakoa da, eta ez luke, halatan, zuek atrapatu arte etsiko..." Eta bazegoen, finean, bertze mehatxu bat ere, zeren armadako arduradunak ere gure xerka ibil baitzitezkeen, bi soldadu haiek akabatu ondoren...
|
|
|
Ez dizut kontatuko zenbat neke eta trabailu, eta zenbat pena eta sufrimendu pairatu behar izan genuen, ezta zenbatetan sentitu izan nintzen ahiturik eta anu
|
eginik
ere, zeren zuhaurk ere imajina baitezakezu, hango ibai-adar lohitsuetan eta hango baso amarauntsuetan, ni neure hanka herrenarekin arrastaka, behin baino gehiagotan biluz eta ortuz, ez aldatzeko atorrarik eta ez etzateko oherik, atsekabearen bide meharrean gaitz eta penos, deserosotasuna eta gabetasuna egunorozko bisitari bagenitu bezala, eskuak eta oinazpiak maskurturik eta ikorzirinez josirik..... Nik ez dakit nola atera ginen handik bizirik, ez bada zeren Probidentziak gidaturik eta indarturik baikindoazen, hain izan baitzen neurriz kanpokoa gure gorputzen soportua eta jasana, eta ez bada zeren neure ondoan bainuen Goruki, zeinak, nola baitzen oihanean jaioa eta oihanean bizia, beti baitzekien, baita zalantzarik edo ondikorik handienen erdian ere, norat jo, eta zeinak beti baitzuen aterabideren bat korapilo bakoitzeko.
|
|
|
...Ene ustea eta aburua jakin nahian balebil bezala, Antonio Ibarbiak zorrotz so egin zidan; eta nik, usterik ezen ezin ginela urruneko intxaurren xerka ibili hurbilagokoen berri jakin gabe, are gutiago Utopiako lur urrunetarako bidaia hain perilos izan zitekeenean, eta akaba genezakeenean, aita Zacaríasek erranaren arabera, hainbat tributako indiarren atzaparretan, gorputza puskaturik eta mila zati
|
eginik
; oharturik ezen, etorkizun haren aitzinean, hagitzez ere laketago eta desiragarriago zitzaidala —baita ikusmolde estetiko batetik ere— neure haragi hezurren osotasunari atxikitzea haien puskei eta hondarrei baino; iritzirik, bertzalde, ezen, neure organoen eta neure menbroen alderakotzat, aspaldi ordaindu niola Jainko guztiahaldunari, giristino gisa, zor nion zerga, neure behatz ebakiar... Eta Antoniok, orduan, erran zuen:
|
|
|
Eta hala igorri zion, finean, gutun ezagun hura Filipe II.ari, non bere hausturaren berri eman baitzion. Baina joko hura gaizki atera zitzaion, eta badakizu nola akabatu zuen azkenean, asasinaturik eta lau zati
|
eginik
, munduko traidorerik handientzat hartzen zutela —eta, berriro hats hartzen zuela eta behakoa gogortzen, erran zuen—: Baina hura ez zen traidorea izan:
|
|
|
Beraz, osaba Joanikotekin bat
|
eginik
nengoen arren eta bat egite hark marraz honat jartzen gintuen arren, nola, bertzalde, jaun Marcel ere biziki estimatzen hasia nintzen eta gero eta gehiago estimatuko nuen, hala, bien kontseiluak eta erranak aintzakotzat hartzen nituela, biekin sentitzen hasi nintzen ongi, marraren bi aldeetarat banengo bezala, marraz honat eta marraz harat. Eta, haien izaiteaz denaz bezainbatean ere, berdintsu eta orobatsu gertatzen zitzaidan, zeren atsegin bainituen biak ere, arras diferentak ziren arren:
|
|
|
Izan ere, baldin Bibliak dioena egia bada, berrogei egunetan sortu zuan hura, euria goianbehean egin ondoren, etengabe... Ordea, baldin egia bada Rabelai sek jigant Gargantuari buruz dioena, zeren baitirudi ezen jigant hark Notre Dame ko dorreetarik ito zituela berrehun mila paristarrez goiti, emaztekiak eta haurrak kontatu gabe, haien gainean pixa
|
eginik
... ez ote zuen errazago izanen Jainkoak, galdetzen dizut nik, Gargantua bezalako berrogei jigant paratzea zerutik lurrerat pixa egiten, zeren egun bakarrean erdiets baitzezakeen, halatan, berrogei eguneko lana...?
|
|
|
Joanikotek bere kontzientzia dik eta ez duk hiru urteko haurra... —eta so egin nion aitona Nikolasi eta iduritu zitzaidan ezen, osaba Joanikoten aldeko hautua
|
eginik
, halako atsegina hartzen ari zela, gure aitaren gainetik sentitzen zelako edo, aspaldiko partez.
|
|
|
Baina, orduan, anitzetan gertatu ohi izan zaidan bezala, bertze zalantza bat etorri zitzaidan, eta zalantza hark bere izarak zabaldu zizkidan burutik bihotzerat. Eta, nola uste bainuen, bertzalde, ezen hobe zela, geure harremanen alderakotzat, gauzak hatsarretik garbi eta aratz edukitzea, bihotzak buruari leku
|
eginik
, garbi eta aratz solastatu nintzaion:
|
|
|
—Zeren, hire osaba Joanikotek zioen bezala, gu ez baikara Panurgoren aharien kofradiakoak izaiteko jaio, ez artaldean bizitzeko... zeren libertatea maite bai tugu bertze deusen gainetik, eta zeren guhaur baikara, halatan, geure bizitzaren pilotuak eta lemazainak, geure denboraren untzia harat edo honat beha jartzen dugunak, erabakiz erabaki —eta, begietarat xuxen so
|
eginik
, eratxiki zuen—: Orain, berriz, itsasotik haratago nahi duk, uste dualako ezen han edirenen duala libertatearen lurra.
|
|
|
Denbora hartan, aldiz, frantsesak zebiltzan inguru haietan nagusi... Eta frantsesak, orduan, nola, geunden egoeran egonik —mastak eta belak estatu negargarri hartan, eta bolbora ere urak galdurik—, ez baikenuen zer
|
eginik
, berehala nagusitu zitzaizkigun, gure galeoiko kapitainak bandera zuria mastaratzen zuela, itsas lapurren lehen kanoi hotsa entzun bezain fite.
|
|
|
Zeren baitzirudien ezen gizon hura Frantziaren alde lan egiten zuen kortsario bat zela, almirant D’Estrées en erranetarat zegoena eta borrokatu berria zena, harekin bat
|
eginik
, holandesen kontra, zeinak izan baitziren, frantsesak iritsi aitzin, jaun eta jabe, Trinidadeko irlako itsas inguruan, almirant Binkes buruzagi, Alain Coup d’Œil ek berak aditzerat eman zidan bezala, handik gutirat; eta aditzerat eman zidan, halaber, ezen borroka ezin neketsuago batzuen ondorez garaitu zituztela ho landarrak, biktoria pirriko batean... halako moldez, non almirant D.. Eta, hartaz gain, bertze mila kontu aipatuko zizkidan, handik aitzina, neure harridurarako.
|
|
|
Zer gertatuko zen, baldin istant horretan imajinatu izan banu ezen gezurretan eta engainutan ari zitzaidala, eta enekin larrua jo baino gehiago ni neu larrutu nahi ninduela, eta horregatik ari zitzaidala iduri egiten? ...grina, eta nork daki hondarrean egin beharrekoa egiteko gai ere izanen ote nintzen; aldiz, hasperen eta oihuska haiek aditu bezain fite, bururatu zitzaidan ezen bertze gorputz hari atsegin emaiten ari nintzaiola... eta, horrela, haren atseginak enea areagotzen zuelarik eta eneak harena, eta iduriturik ezen amorioa itsaso ezin zabalagoa zela, uhin bererat igan ginen eta, haren gainean, urarekin ur
|
eginik
, urruneko hondartzetarantz abiatu ginen, non gure gorputzak, itsasoaren azken besarkadan, osotik deusezerat egiterat baitzihoazen, gure arimek deusezetik osorat egin zezaten amoreakatik.
|
|
|
Eta solasaren beroan hitzak hantzen eta hanpatzen zituela, gehiegikeriak eta soberaniak gainez
|
eginik
, Iruñaz mintzatzen hasi zen, Nafarroako erresumako hiriburu zaharraz. Eta Iruñaren ederra haren mihian, ondorez, mila aldiz ederrago egiten zelarik, halako suertez non baitzirudien ezen ez zela Iruñaz ari, baina Parisez edo Erromaz, honela eleztatu zitzaigun ondotik:
|
|
|
Haren hondar erranak, berriz, hitzik gabe utzi ninduen, kikildurik. Baina, harri
|
eginik
nengoen arren, harro nengoen, bertzalde, osabak nigan jartzen zuen konfiantzagatik, haren asmo zehatzen berri ez banekien ere, artean ez bederen. Eta ez nuen deusen protagonista izan nahi, baina bertzerik ez nuen nahi jadaneko...
|
|
|
Nola ez da korapilatsua izanen, baldin humoreak lau badira eta haien nahasteko eta konbinatzeko posibilitateak, mementu bakoitzean, infinitu badira, zeren neurriak ere —odoletik zein behazunetik, flematik zein behazun beltzetik— infinitu izan daitezkeen! ...alde, hor nonbait, François de la Rochefoucaulden aipu hura, humoreei buruzkoa, non agertzen duen ezen borondatea humoreen meneko eta manuko dela, eta halatan jauntzen eta jabetzen direla haiek gure baitaz, ezkutuan eta isil gordean, eta erabakitzen dutela, halaber, bat bederaren umorea, erantsiko nuke nik —han Frantzian egun erraiten duten bezala—, kausa eta efektua berdindurik eta bat
|
eginik
. Baina kontrara ere egia da, zeren borondateak ere bere eremua baitu, eta, ohituraren ohituraz eta usantzaren usantzaz, geure humoreen gorabeherak bideratzen ikas baitezakegu, eta disimulatzen ere bai, ondorez.
|
|
|
—Bai, baina ezpatak burua ebakitzen dik, eta buruak ezpata ez... —eta, irri maltzur
|
eginik
, hitzik gabe utzi ninduen.
|
|
|
Ai, nola jarri zitzaidan bihotza taupaka, eta nola sentitu nituen bihotzean mila igel haiek, bata bertzearen gibeletik jauzika...! Zeren eta ene bihotza ezagutzen ez nuèn mundu eme urtsu haren egarri baitzen, eta igel guztiek nahi zuten mundu hartan murgildu, lehorretik uretarat jauzi
|
eginik
... Eta orain igel batek egiten zuen jauzi eta orain bertze batek, eta haien jauziak gero eta handiagoak egin ziren, eta, halako batean, zorabiatzerat nindoala iduritu zitzaidan...
|
|
|
Bizitzan hainbertze mehatxu jaso eta jasan ondoren, ohitua eta usatua behar nuen ziztada eta eztenkada orotarat, baina mehatxurat ez dago guztiz ere ohitzerik; halarik ere, nola trenpe hartan ez bainuen zer
|
eginik
eta nola ezin bainion, halatan, haren mehatxuari neure mehatxuarekin ihardetsi, taldeburuaren manua bete, eta listuaren garratza irentsi behar izan nuen.
|
|
|
Baietz erran nion, burua goiti beheiti mugitzen nuela. Eta, hala, solasaldi labur hari azkena emaiteko, promes
|
eginik
ezen ez nuela bakarrik utziko, handik kanporat jalgi nintzen, non aiduru bainuen gurdizaina.
|
|
|
Gero, hamasei bat urterekin, itsaso zabalerat egin nian, bakailaotarat, non borzpasei urte joan baitzitzaizkidan, harik eta ekaitz batean untziak naufragatzerat egin zuen arte, kostatik hurbil, uroski. Hogei lagun gintuan, eta ez gintuan bertze marinel bat eta biok baizik salbatu, kostaraino igeri
|
eginik
. Eta, orduan, nola hain bainengoen malurak eta desditxak jorik, zin egin nioan neure buruari ezen ez nintzela berriro itsasoratuko, eta, hala, Baztango basoetan aritu ninduan lanean aldi batez.
|
|
|
" Ezta pentsatu ere. Zeren nik ez bainuke orain bertze munduan sartzeko okasionea galdu nahi, berorri eskua emanik eta biok bat
|
eginik
. Eta amorioaren lorea, gaur hain ederra dena, bihar berean ihar liteke..." Hitzen ederra...!
|
|
|
BIZI berri baterat jaio nahi nuen eta erabakia nuen guztiz, zeren eta ohartzen bainintzen, neure buruari so
|
eginik
, ezen neure kontzientzia hertsiaren menerat bizi izan nintzela ordu arte, eta hertsikeriak bizitzaren azken zokorat eraman ninduela, eta zoko hartan bizi izan nintzela, gogoa ere herdoiltzen hasi zitzaidan arte; ordea, nik ez nuen zokoan zetzan altzairu herdoildua izan nahi, baina altzairu distiratsua, nonahi den eta noiznahi den erabil daitekeena; eta ez nuen erabiltzen ez den harria ere izan na... Eta kontzientziaren baitan ostataturik nuen harra nahi nuen ostikatu eta handik igorri, zeren eta har penatzaile eta zehatzaile hark ez baitzuen enetzat, urte luzeetan, hitz gozorik izan, gaixto nintzenean gaixto nintzelako eta on nintzenean hobe ez nintzelako...
|
|
|
Eta nola sartu zizkidan beldurraren piztiak bere erpeak eta atzaparrak berriro errai erraietaraino, eta nola jarri zitzaidan pultsua eta odola, zaldia laur ointka baino fitezago! Ordea, bikotea eskailera batzuetan goiti galtzen ikusten nuela, iritzirik ezen hura zela zirt edo zart egiteko puntua eta sasoina, bertze kurka bat
|
eginik
eta neure beldur hari buru eginik, galdetu nion Catherineri ea zergatik ez ninduen Mignonenganat eramaiten, neska haren ezagutzeko gutizia nuela. " Ongi da —erran zidan— Orain berean ezagutzen ahal duzu Mignon.
|
|
|
Eta nola sartu zizkidan beldurraren piztiak bere erpeak eta atzaparrak berriro errai erraietaraino, eta nola jarri zitzaidan pultsua eta odola, zaldia laur ointka baino fitezago! Ordea, bikotea eskailera batzuetan goiti galtzen ikusten nuela, iritzirik ezen hura zela zirt edo zart egiteko puntua eta sasoina, bertze kurka bat eginik eta neure beldur hari buru
|
eginik
, galdetu nion Catherineri ea zergatik ez ninduen Mignonenganat eramaiten, neska haren ezagutzeko gutizia nuela. " Ongi da —erran zidan— Orain berean ezagutzen ahal duzu Mignon.
|
|
|
Erran dizut, izan ere, nola ibili nintzen egun hartan, desiraren albardak karga karga
|
eginik
, imajinazinoaren labe gero eta beroagoan iduri lizun bati bertze bat zerraiola; eta nola, nengoen puntuan nengoela, otso gose sabel uzkur bat bainintzen, golos eta lamiti, Mignonen gorputza haginkatzeko prestik, zeren haren haragi giharrak bildots batenak izan baitzitezkeen, edo oreinkumearenak bezain samur, uxter eta sasoal, hala, iduri lizun haietarik bakoitzak iratzartzen zizkidan apur bat ner... Eta are gehiago kilikatu ninduen, gelan sartu bezain sarri Mignonek ezpainetan eman zidàn musu luze hark —marrubiak edo mugurdiak ote ziren ezpain haien fruituak, jaun André? —, zeinak hatsaren estualdi hura eragin baitzidan.
|
|
|
Egun hartan, bada, eguzki jaiki berria distiratsu baino distiratsuago zegoen, eta ez gutiago itsas gaina, zeinak baitzirudien eguzkiak sutan ipinia. Eta neure oina Itsasoko Amaren gainean jarri, zeren eta halaxe baitzeritzan Piarres Oihartzabal kapitainaren untziari, eta, tupustean, haur jaioberri bat bezala sentitu nintzen, gorputza dar dar eta zangoak ere dar dar, hain bainengoen neure baitaren baitarekin bat
|
eginik
eta, aldi berean, neure baitarik kanpoan... eta haur jaioberri batek bezala egin nuen nigar ere, ez penaz eta nostalgiaz, zeren eta ez bainuen neure iraganaz zertaz penaturik, baina alegrantziaren alegrantziaz eta bozkarioaren bozkarioaz, iraganeko huts hautsetarik etorkizuna ikasteko prest, eta neure amaren arimako sabel hotzetik itsasoaren suzko altzorat eta haren besoetarat erortzeko prest...
|
|
|
Eta Piarres Oihartzabal kapitainaren hitzak oroitu nituen, noiz eta poltsa diruz bete hura eman baitzidan, suma harekin gizon gizon egin nintekeelako esperantzan. Ordea, hantxe nindoan ni, ehun aldiz gizon izan zitekeena gizontto bat
|
eginik
...
|
|
|
Eta, ai, nola desiratu nuen orduan ere ezinezkoa, jaun An dré! Zeren, nola, osaba Joanikotek noizbait erranaren arabera, Gargantuak Notre Dame ko dorreetarik ito baitzituen berrehun mila paristarrez goiti, emaztekiak eta haurrak kontatu gabe, haien gainean pixa
|
eginik
, halatan egin bainiezaiekeen nik, benturaz, bekoz beko nituèn guardiei berdintsu eta orobatsu... Eta erran nion neure buruari:
|
|
|
Kaskezurraren sendagarria urdailaren hondagarri gerta ez dadin, zerbait jateko kontseilatzen dute adituek. Damurik, egun franko
|
eginik
nengoen etxerako erosketarik egin gabe, eta Josuk eta bere Edurne/ Ixter puxkak lehengo asteazkeneko bazkari oparoaz geroztik deusetan hazi bazuten etxeko despentsa, ez zegoen agerian. Aurkikuntza bakarra, galleta idor batzuk, jangarritasun eskasekoak nire lixeriketa aparatu tratutxarturako.
|
|
|
Burua ez zuen mugitu ere nire aldera barnera sartu nintzelarik, eta nik ihardetsi nion haren interes ezari. Ez nintzen" Lisboara" joana, Perseoren Medusena eginez, hango andrakumeen begiradak harri
|
eginik
utz nintzan.
|
|
|
Ez zen horrelakorik. Nire ahotik aditutako arranguren uzta —eta arrangura frankoren partaide
|
eginik
nituen adiskideak hogei urtetan—, horra bere jakinduria guztia. Charly egunkari bat irakurtzen baino zailagoa zen poesia liburu bat zerrizain baten eskuetan imajinatzea.
|
|
|
Abuztuko ortzegun horretako goizean, aitzin gaueko irudiek uko egiten zioten ahanzturaren besarkada eztian lurrintzeari. Buru barnea pantaila
|
eginik
, bata bertzeari kateaturik ageri ziren, zuri beltzezko filme zahar bateko fotometrajeen gisara, eta haietan ni Buster Keaton nintzen, ziztu bizian emandako tren makina geldiarazi nahi eta ezinean.
|
|
|
Belarri eman nion komunetik heldu zen ur hotsari. Kristinak bortz minutu baino gehiago zituen barnean
|
eginik
eta berantesten hasia nintzen. Beharbada ez nukeen sobera harritu behar.
|
|
|
Tente heldu zen eta bisaia irribarre erdiz apaindua, mozkor aire batek moteldutako urrats berariazkoan. Ohatze handiaren eta metalezko paretaren arteko pasabide estua ibiltoki
|
eginik
, ate hertsiaren ondoraino desfilatu zen, ohe gainetik begiesten nuen bitartean. Itzulbidea nire pareraino egin zuen, ene miopiarendako tarte egokira baratuz.
|
|
|
Harri
|
eginik
behatu nion.
|
|
|
hainbertze jende, hain dotore jantzirik eta hain goiztiar. Denei niri bezala gertatu eta denak ekitaldi horretan lagun egin beharreko lagunak huts
|
eginik
ailegatuak ote ziren egin nuen neure baitan. Hilerriko ateko iragarki oholak argituta jakin nuen" haien" hila —hiriko legegizon guztiz ezaguna, administrazio kontseilu aunitzetako aholkularia— eta" nirea" ez zirela bat.
|
|
|
Eskuin eskuko hatz lodia eta zuzena erabiliz kokotsean fereka
|
eginik
, lepotik paparrerainoko tartea inguratu nion. Bai, uste bezala, kamiseta tirantedun zuria zeraman, zamarra bakeroaren azpian.
|
|
|
Egundaino ez naiz entxufe bat arrimatzeko gauza izan. Eta orain, zer eta pistola itxurako makina horietariko bat esku artean nuela
|
eginik
neure burua. Kristina irri karkailaka itoko zatekeen aditu banindu!
|
|
|
Hain segur ere, susmatua nuen bi hilabeteren buruan eta zeremonia gehiagorik gabe Epaitegian sinatuko genuen papera ez zela aldaketa bakarra izanen. Anarteraino, lerro zuzen batek bat
|
eginik
geunden Kristina eta biok, eta lerro zuzen hori triangelu bilakatu zuen Unairen etorrerak. Horrez gain, aitatzearekin, denboraren pertzepzioa neureganatu nuen, buruko soiluneen berri ematen digun ispilu salatariaren gisara.
|
|
|
Munduko zozokeriarik handiena aditu balu bezalako keinua
|
eginik
, mahai gainean utzi zizkidan tostadak, kea zeriela. Gogotik makurtu nintzaien.
|
|
|
Togasekikoak
|
eginik
, Eskalatzailea bere bulegoko atetik deika.
|
|
|
Ni baino hiru lau urte zaharragoa, ezkongabea edo dibortziatua, erdi mailako funtzionarioa edo bulego bateko enplegatua; horiexek nire ikuskapenaren lehen ondorioak. Errimel ez oso zuzen ezarriak eta soberako pinturak huts
|
eginik
zioten bisaia gogortua eztitzeko lanetan; gainerakoan, aurretik haren ikustea banuela iduritu zitzaidan, baina hori ere ez da bitxia 200.000 biztanle ere ez dituen herrixka honetan. Martini bat eskatu zion Musu tristeri, eta ez zitzaion jazarri hormarik gabe atera ziolarik.
|
|
|
Biziki estimatzen dizut, lagun. Baina ez dago, zoritxarrez, zer
|
eginik
. Aspaldian joana nauzu adi mugaz haruntz erbeste itzalera.
|
|
|
Ez dago zer
|
eginik
zurekin, Smart jauna. Gezurra gezurraren gainean.
|
|
|
Zain bat lehertuko ahal zaik, pistolero madarikatua! erantzun dio Patxik, eta eszenariotik salto
|
eginik
Dabiden bila joan da.
|
|
|
Baina Tomek haietakoren batean zerbait ezkutatzekotan, giltza edo agiria aldean izango zuela pentsaturik, etsi egin behar izan nuen. Hala ere, goizeko bostak aldean bete bete
|
eginik
eta emakumezkoen lurrin merkea noranahi zabalduz itzuli denean, oheratu, eta, zurrungaka hasi bezain pronto, nik Tomen frakak miatu, eta hantxe giltzatxo bat topatu nuen. Tout à coup jantzi, hall etik segurtasun gelara joan, eta Tomen kutxa zabaltzean, Dabid, Tomen kutxa zabaltzean pistola bat topatu nuen!
|
|
|
" Pittintxo bat atxikopalatua ikusten zaitut". Ni irribarre egiten saiatu naiz, baina guztiz ezinezkoa egin zait Tomek gogait
|
eginik
baininduen. Eta esan diot:
|
|
|
Atzo gauean Rakel ez zen hoteletik irten, eta taldekideok berandu arte ibili ginen. Batzuk bete bete
|
eginik
itzuli ziren, batik bat Luis, Esther eta gauean zehar Danen atzetik nabarmen ibili zen Adela. Baina hotelera itzuli arren, frufrua ez zen berehala amaitu; Luis Adelarekin joan zen Rakelen beraren gelara, eta Esther, ezetz imajinatu, Rubenenera.
|
|
|
Beti ere, tamaina txikiagokoa izanagatik interes handiagokoa da agian Sanchez Ostizen beraren esku artetik atera den beste lan bat. Hiru liburutto ñimiño (12 zm. luze, 10 zm. zabal) dira, hirurak bat
|
eginik
, sasi faksimilean argitaratuak. Lan honek ahanzturatik atera digu Gabriel de Biurrun Garmendiaren oroitzapena.
|
|
|
Buru belarri ekin zioten lanari eta lan setati honen adierazle gisa aipatu behar da nabigatzaile propioa sortzera ausartu zirela. Laster ohartu ziren ekimenak ez zuela etorkizunik, besteak beste, mundu mailako erraldoien aurka ez zutelako zer
|
eginik
.
|
|
|
Pagondoan apatx
|
eginik
, buruak iluna dario; inguruan aize epelak lurrunean dakar erio.
|
|
|
Lehen mendigoizale nintzena mendibehezale bihurtu nintzen, neure arima barruko isuri ilunari men
|
eginik
. Mendia beste era batera bizitzen, sentitzen eta neure egiten hasi nintzen.
|
|
|
Luzi otzanki hurreratu, esku biez senarraren lepoaldea igurtzi zuen. Xani ahoa zabaldu egin zitzaion; beste zer
|
eginik
ez zuela, ardo trago bat edan zuen. Laster berriz, burua alde batera makurtzen, betazalak batzen hasi zitzaizkion.
|
|
|
" Beraz ezagutu zenuen?", galdetu zuen Xanek. Irribarre
|
eginik
, aitatxik hortz urrezko bat erakutsi zion. Ardoak bizkortuta, haren masailak pixka bat koloretu ziren.
|
|
|
sudur zuzena, begiak erdi zabalik, oro arretaz erakutsiz. Amatxi albotik, pixka bat aurreraka kuxkurtua, eskua masailean zuela begira zegoen; iragarkiak hasitakoan aldendu zen, zintz
|
eginik
painuelotxo batean.
|
|
|
Alabaina aitatxik maitekiro begiratzen zion orain. Salaketa hura
|
eginik
indarrez hustu balitz bezala zen, areago, berak ez balu bezala inoiz halakorik esan; ez balu bezala, orain, Xan ezagutu ere egingo. " Lazaro hemen balego", esan zuen amatxik.
|
|
|
Handia, ile beltza, birristi barrasta, brioz, apur bat lardaskan lan egiten zuen. Xanen atzean atea itxi zelarik, Xan une batez hantxe, lur fregatu berria zapaldu nahi gabe, aterkia non utzi, nora jo ez zekiela gelditu baitzen, emakumeak begiratu egin zion eta, esku seinale bat
|
eginik
: " Pasa, pasa", esan zion.
|
|
|
Barran gizon dezente bazegoen ere, batzuk agian gaupasa eginda, zalapartaka, eta barran kamarero bakarra, Pititak hari deiadar sendo bat
|
eginik
ziztu bizian erakarri zuen. Iharra eta neska frantsesez ari zirela, Xan paretan zegoen koadro txiki bati begira egon zen, gero beste nonora, harik eta Pititak bandeja batean gosaria ekarri zuen arte; esertzen ari zela:
|
|
|
Hartan Lazarok: " Ba al daukak non lo
|
eginik
–", galdetu zion Xani. " Ez, baina...".
|