|
2000
|
|
|
Irakasleak gara biok, eta gertutik ezagutzen ditugu irakasleen kezkak. Liburuan aurkituko
|
dute
euskaraz dagoen materiala, euskarara itzulitako literatura unibertsala oro har, baldin eta testuak euskara zuzenean aurkitu baditugu. Guretzat ohore bat izan da honetan parte hartzea, benetan profesionalak direnekin lan egin ahal izan dugulako.
|
|
|
" Pentsa, guraso batzuek seme alabek erdaraz gaizki egiten dutelako kezkatzen dira" (kezka hauek ikasleak gaztelerarekin zailtasunik ez duela ikustean berehala desagertzen diren arren). Adinean aurrera joan ahala ere gazteek ez omen
|
dute
euskara baztertzen. Hortaz" hizkuntz kalitatea hobetzea da gure helburu nagusia" Miren Etxeberriak esan digunez.
|
|
|
Horiek keriak dira, aje latzak nahi bada, baina badago aldekotasunik, aurrera egiteko lehengaia. Euskararen legearen aldaketa eskatzeko antolatu sinadura kanpainak eta berritan Iruñean izandako manifestazioak agerian uzten
|
dute
euskararen aldeko gizarte komunikazio sare ikaragarria dugula. Euskarri eta baliabide oso gutxirekin burutu dira bi ekimen hauek, baina euskararen onarpen ofizialaren aldarrikapenean arloz arloko kezkak jasota ikusiz gizarte komunikazio sareak bere indarrak askatu dituenean euskalgintzako taldeak izan dira emaitzekin harritu diren lehenengoak.
|
|
2001
|
|
|
Oso gutxi. Eta horiek ahalegin berezi bat eginda lortu
|
dute
euskaraz irakurtzeko gaitasuna. Baina irakurle normalak eskolatik datoz.
|
|
|
Lehendik ere bagenekien, euskaldunez gain, Sidneyen euskaraz dakien australiar bat bizi zela, Jon D. Patrick, eta Gure Txokon topatu genuen. Euskal Herrian jaiotako bertako bazkide batzuek ez
|
dute
euskaraz jakingo, baina psikologo informatikari honek bai ordea.
|
|
|
Apaizek, bere aburuz, mezatan" euskerari lehentasun edo preferentzia" eman zioketen. Eta ikastolari lagundu," eskola aldetik preparatuak direlako, bestalde herriaren aurrean zerbait errepresentatibidade edo ordezgaritza dutelako, edo, nola-nahi dela ere, horretarako kontzientziatuak baldin badira, egokien litzatekeen horiexek izan behar
|
dute
euskera aldaz goran eta zuzper aldi batetan jarri behar dutenek: giroa sortuaz, ikastola indartuaz, gurasoak kontzientziatuaz, Gipuzkoan den Ikastola Elkarteari ere eskaria eginaz, noski, hitzaldi edo nolabaiteko laguntza lor dezaten hiri horretakoek".
|
|
|
Trebiño herrian ere, eskualdeko bigarren herririk handienean, euskararenganako kontzientzia sortzen ari da. Denborarekin, baina, Arana, Argote, Añastro eta Trebiñoko beste herri guztietarantz zabaldu nahi
|
dute
euskara Araba Euskaraz en antolatzaileek. Lehenago ere euskaraz berba egiten zelako konderrian.
|
|
|
Sartaguda, berriz, txikiagoa da eta bertze haurrekin harreman estuagoa dute. Bietan ongi egiten
|
dute
euskaraz, gero Lizarran ez dute arazorik izaten DBH ikasterakoan. Baina Lodosan, adibidez, ikusten ahal duzu karrikan hirukote bat solasean.
|
|
|
Harrigarria benetan. Naturaltasun guztia
|
dute
euskaraz, ikaragarria.
|
|
|
gure zorioneko euskara, alegia. Alde batetik baino gehiagotik da oztopo gainera(...), nola hemendik kanpo ia inork ez dakien eta beste inongo hizkuntzaren antzik ez duen, kanpoko argitaletxeek ezin
|
dute
euskarazko lan bat irakurri eta epaitu, interesatzen zaien edo ez jakiteko».
|
|
|
Sinpatikoak, berriz, oso jatorrak dira; beti esaten digute" euskara eutsi egin behar da, animo, ni oso abertzalea naiz...". Baina gero eurek erabiltzen al
|
dute
euskara. Ez badute erabiltzen, bada oso majoak izango dira, eta ez dit inportik horiekin afaltzea, baina ez dira nire taldekoak!
|
|
2002
|
|
|
Testu arrakastatsuenak 469 deskarga izan ditu eta hamabostgarrenak esaterako 182 Denak gaztelaniaz daude. «Artez»eko Borja Relañok esan duenez, tamalez, ez
|
dute
euskarazko testurik jaso oraino. Halaber, atariak albisteak sortzeko aukera ematen dio erabiltzaileari eta foro bat ere badago.
|
|
|
Kolegioan ez da eredua lantzen, denboraren herena euskaraz egiten dute, aurrerantzean eredua indartu nahi dute, ordea. Oraingoz, euskara gaiaz gain, historia eta geografia lantzen
|
dute
euskaraz. Hurrengo urteetan, matematika edo zientziari buruzko gairen bat landuko dutelakoan daude.
|
|
|
Esparru euskaldunetan garai batean erdaraz ziren harreman sareak errazago ari dira ordezkatzen euskarazko harreman sareekin. Tolosa batean, esaterako, azken bolada honetan gazteek errazago izan
|
dute
euskaraz egitea. Aldiz, eremu erdaldunagoetan, euskaldunek haien arteko harremanak euskaraz izateko zailagoa dute.
|
|
|
Alegia, bizitzan une batean hizkuntzaren hautaketa egin behar da kontzienteki, batez ere gaztetxoen adinean eta nerabezaroan. Euskara dakiten gazte askok ez
|
dute
euskararen aldeko hautua egiten, beste faktoreek erraztasuna, arau soziala, …\ eraginda.
|
|
|
Gazte belaunaldiek, esate baterako, erdarei funtzio komunikatibo balioa ez ezik, helduaroko hizkuntzarekin (horretan, besteak beste, helduon joera eta jokabideak erabakigarriak baitira) identifikatzen dute; euskarari, aldiz, funtzio sinbolikoa eta politikoa ematen diete. Iparraldean, berriz, galdutako eta atzeraka doan mundu bati lotua ikusten
|
dute
euskara. Hartara, uniformizazioak eta mundializazioak hizkuntza" nagusiak" ikastera eta erabiltzera bultzatzen dutenean, euskara gazte belaunaldientzat behar beharrezkoa den hizkuntza erakargarria bilakatzea lortzen ez badugu, poliki poliki, funtzio sinboliko eta politiko hori ere ahulduz joango da eta euskara albo batera lagako den balio erantsirik gabeko kontua izatera iritsi liteke.
|
|
|
Egia da, kritika hori jaso dut. Hala ere, nik aukeratu ditudan denek ez
|
dute
euskaraz jarduten. Badira erdaraz diharduten batzuk ere, Javier Sadaba kasu.
|
|
2003
|
|
|
Euskara Planarekiko adostasun maila neurtu, beren jarrera ezagutu, informazio maila eta beharrak, kezkak eta proposamenak... " Guk oso positiboki baloratu dugu saio hori esan digu Inma Urzelaik, bertan parte hartu duten langileetatik askok orain beste modu batera ikusten
|
dute
Euskara Plana. Badakigu motibazioa lantzearena ezin dugula horretan bukatutzat eman, beroaldiaren ondoren beti baitator giroa epeltzea, baina motibazioa landu berri dugun honetan erabilera ere lantzeko ordua iritsi delakoan gaude".
|
|
|
Saran hogei urte eman nituen, eta anartean gauza frango egin genuen. Bizitoki egokia da, euskal kontzientzia dago, gurasoek gogoz atxikitzen
|
dute
euskara, baita Herriko Etxeak ere. Eskolan, berriz, ohiko ikasgaiez gain, bost antzerki sortu eta taularatu genituen.
|
|
|
Izena ematen dutenek herri euskaldun bateko familia batean hilabete bat edo bi (uztaila iraila bitartean) pasatzeko aukera izango dute. Familiotan, urtean zehar ikasitakoa praktikan jartzeko parada izango
|
dute
euskara ikasleek.
|
|
|
Egitasmoaren helburua merkatariei bide bat eskaintzea da beren eguneroko jarduna euskaraz egin dezaten. Planikerreko teknikari Belen Benitezen ustez, gaur egun, merkatariek eta ostalariek balio erantsi bat bezala ikusten
|
dute
euskara, eta horri egunerokotasunean bultzada eman behar zaio. Baina merkatarientzat ez da erraza; izan ere, merkataritza mundutik jasotzen dituzten estimuluak guztiz gaztelaniazkoak dira eta ahalegin handia egin behar dute jasotzen duten guztia euskaratzeko.
|
|
2004
|
|
|
Aitzin keinuak izan ziren jada EHEren bideseinaleen edo euskarazko xekeen kanpainarekin adibidez. Geroztik, Bai euskarari akordioetarik landa, Herriko Etxeen kanpaina heldu da eta demoek bezalako taldeek arras molde interesantean biziarazten
|
dute
euskararen baliatze konkretuaren debatea. Ofizialtasuna aldarri hezur mamitu gisa garatzen ari da eta Estatutik ukan ezinik, bere obratzeko urratsak dira lantzen azkenaldian.
|
|
|
Administrazioa egurtzea erraza da, ordea. Baina, administrazioetan lanean ari diren langileek eta haiek ordezten dituzten sindikatuek ez ote
|
dute
euskararen bilakaeran inolako erantzukizunik. Izan ere, lagun hurkoari eskatzea ondo dago, baina, administrazioa euskalduntzen hainbeste baliabide jarri direnean, emaitzez ez dut sindikatuen aldetik gogoetarik, autokritika zantzurik inon irakurri.
|
|
|
Euskaraz ez dakitenek euskara ikastea garrantzitsua da, baina are garrantzitsuago da dakitenek hitz egitea. Dakitenek hitz egiten ez badute, ez dakitenek ez
|
dute
euskara ikasteko motiborik.
|
|
|
Euskararen errealitatea bitan bereiztu du Josebak, eta batetik, euskara akademikoa, ikasleek geletan lantzen dutena, eta bestetik, geletatik kanpoko erabilera aipatu ditu. " Geletan ez dago arazorik, denek egiten
|
dute
euskaraz. Kanpoan daude arazoak, hor sortzen dira kezkak", esan du kezkatuta.
|
|
|
1850eko urtarrilaren 1ean jaulki zen Espainiako lehenengo posta zigilu modernoa. Ordutik, Correos ek 4.000 bat zigilu atera ditu, eta horietako hamarrek baino gutxiagok izan
|
dute
euskarazko hitzen bat »askotan herriaren izena soilik». Espainiako zigilu bakar batek ere ez du eraman sekula Estatuaren izena (Espainia) edo posta zerbitzuarena (Correos) gaztelania ez den hizkuntza batean".
|
|
|
Eztabaida antzua dela uste dut. Batzuek esaten
|
dute
euskaraz eginikoa dela, beste batzuek kadentzia eta erritmo jakina duena... Euskal Herrian ekoitzitakoa da euskal zinema.
|
|
|
Bilboko euskara egiten dute? Ez dakit, baina etxean jaso
|
dute
euskara eta gero, beste ume denak bezala, eskolatu egin dira".
|
|
2005
|
|
|
Euskararen kalitatea aipatzen dugunean ia beti haurrei eta gazteei buruz ari gara. Hauek" izorratu"
|
dute
euskara. Aurreko belaunaldiak diferenteak izan al gara?
|
|
|
Zumadi eskolako Lurdes Larreta zuzendariak eta Agustin Amiano euskara normalkuntzarako arduradun teknikoak esan digute hori. Ikasle denak hitz egiten
|
dute
euskaraz »12 urte arteko 100 inguru», salbuespenik gabe. Euskara jatorra, bizi bizia, sanoa, aberatsa, etxekoa darabilte.
|
|
|
Galdu baino gehiago, batzuk euskara guztiona eta guztiontzat lelo hori erabiltzen
|
dute
euskararen kontra jotzeko. «Onartua dago guztiona dela, beraz inork ez du horretan ardurarik, eta ezin du bere defentsa egin».
|
|
|
Lehenik eta behin, gaztelania hiztun gehiago egoteak gaztelaniara lerratzen ditu euskaldunak. Bestetik, pilotari guztiek ez
|
dute
euskararenganako atxikimendu bera, euskaldun petoak izanagatik ere. Kontua aspaldikoa da, Euzkitzek dioenez:
|
|
|
Ez, emaztea frantsesa dut, eta gure familiako hizkuntza frantsesa zen, ene haurrek gero ikasi
|
dute
euskara, AEK eta horiekin. Aita ez baitzen anitz etxean.
|
|
|
Erabaki horiek izan behar
|
dute
euskarak behar dituen neurri politikoak hartzeko eta horrek bi gauza esan nahi du: 1) hizkuntz neurriak euskararen estatusa, ereduen sistema gainditzeko erabakia, modu horretakoak alegia, eta 2) euskarak garatzeko behar beharrezkoa duen marko politiko berri baten aldeko neurriak, burujabetza prozesu bat alegia.
|
|
|
Gainera, familia eta lagunartea erdaldunak dituzte; beraz, hurbileko harreman sarean ez daukate behar beste euskaldunik euskaraz egiteko. Azken batean, ez
|
dute
euskaraz egiteko behar besteko aukerarik, erraztasunik ez dutelako edota norekin hitz egin ez dutelako (ikus koadroak).
|
|
|
Nahiz eta ereduan teorian dena euskaraz egin, badirudi ez dela nahikoa eskolaren bitartez guztiz euskalduntzeko. Eskolatik kanpo erdarara gehiago jotzen
|
dute
euskarara baino, nahiz eta lurralde soziolinguistiko euskalduna izan. Erraztasun gehiago hartzen dute erdaraz eta joera naturala da errazena zaigun hizkuntzara jotzea.
|
|
|
Ez dute beste eredu bat sortu ereduaren barruan ingelesa izango lukeena. Denok dakigu euskalduntasuna politikoki erasotua dela emaitzak lortzeko eta ingelesaren gaia erabili
|
dute
euskara eta euskal nortasuna hondatzeko edo gutxienez baldintzatzeko.
|
|
2006
|
|
|
Populazioaren jende euskaldunak, kasu askotan, ezin izan du ezta txanda euskaraz eskatu ere. Osakidetzako profesionalei eskaini zaizkien milaka prestakuntza ikastaroetatik bakan batzuk baizik ez
|
dute
euskaraz jasotzeko modurik izan. Hala eta guztiz egin dena hainbat euskaldun kontzienteren ahaleginari esker izan da, bainan garbi esan behar da:
|
|
|
Azken urteetan biziki egin du gora bilguneetara bildu den haur kopuruak eta asmoa da 2010erako kopurua hirukoiztea. Aurten 500 haurrek haur hainbat egunetan errepikatuta gozatuko
|
dute
euskararekin aisialdian.
|
|
|
Ohitura eta tradizioz betetako herria da Gartzain eta usadioez gain, hizkuntzak ere osasun ederra du herrian. Gartzaindar gehienek solasten
|
dute
euskaraz.
|
|
|
EHUko IXA taldeak eta Elhuyar Fundazioak osatu
|
dute
euskara ikertzeko hizkuntza baliabide hori. Euskarazko lehenengo corpus espezializatua da.
|
|
|
Haren aitak eta amak euskaraz zekiten, baina ez zuten egiten eta! Guk seme bi daukagu eta ez
|
dute
euskaraz egiten, ez segidoan egiteko moduan.
|
|
2007
|
|
|
Edo beste gisan erranik euskararen geroaz bost axola dutenak. Kontsumo jendarte honetan ez
|
dute
euskararen beharrik, haien ustez euskaldunak dira eta beren euskaltasunaren bizitzeko bizi zedarriak badituzte: astearte gauero trinketera doaz lagunekin pala antxa partida egitera eta gainera gorputza zaintzen dute honi esker!; urtero Astigarraga edo Hernaniko sagarnotegi batera doaz lagun talde handian eta maite dute poteatzea.
|
|
|
«Oiartzunen oso esperientzia ona izan dugu etorkinekin. Eskualdeko gainontzeko herrietako etorkinek ez
|
dute
euskara ikastea hain beharrezkotzat jotzen, baina Oiartzunera etortzen direnek euskara ikasteko gogoa erakusten dute. Izan ere, konturatzen dira herrian integratzeko euskara beharrezkoa dutela eta ikasteko aukera gehiago dituztela.
|
|
|
Gainera, talde txikiago batzuk izango dira, sektore jakin batzuetan lan egingo dutenak; argentinarrak, kasu. Horiek euskaraz ikasten ez badute, ez baditugu maitasun berezi batekin hartzen, ez
|
dute
euskaraz ikasiko. Espainolen gaztelania ikasiko dute, askoz errazago zaie eta… Etorkizuneko terminoetan ari naiz.
|
|
|
Zailtasun asko daude, baina gauza batek animatzen nau: askoz ere normalago hartzen eta onartzen
|
dute
euskara herritarrek politikariek eta hauteskundeek erakusten dutena baino. Noizbait ere salto kualitatibo bat gertatuko da, batez ere gobernu aldaketa izaten bada Diputazioan.
|
|
|
Formakuntza planak ere abiatu dituzte. " Herriko etxe batzuetan badira alfabetatu gabeko langile euskaldunak eta beraz, jadanik zerbitzu bat eskaintzen
|
dute
euskaraz, baina beste anitzetan ez dira beti euskaldunak". Euskaraz alfabetatu gabeak eta ez dakitenak AEK ko eskoletara bideratzen ditu euskara teknikariak.
|
|
2008
|
|
|
Ideia eta helburu nagusienekin ados egonik, plan horien eraginkortasuna eskasa izango da berriro ere arazoen erroetara jo ezean eta pertsonen eta herrien eskubideek urratuta jarraitzen duten bitartean; Tuterakoa adibide. Nafarroako hizkuntza ereduaren arabera ikasleek ez
|
dute
euskaraz ikasteko eskubiderik Tuteran, eta ikastola da euskarazko irakaskuntza eskaintzen duen hezigune bakarra.
|
|
|
Euskaldun zaharrek baldintza biak betetzen dituzte gehienetan. Etxean jaso
|
dute
euskara, beraz, umetatik menperatzen dute, eta, gainera, familia giro euskaldunean bizi dira, beraz, aukera dute egunero erabiltzeko. Euskaldun berri asko eta asko, aldiz, kontrako egoeran bizi da.
|
|
|
Euskaldun berri asko eta asko, aldiz, kontrako egoeran bizi da. Erdara dute lehen hizkuntza eta eskolan edo euskaltegian ikasi
|
dute
euskara. Gainera, familia giroa erdalduna dute, hortaz, neba arreben artean ez bada, nekez aurkituko dute norekin hitz egin.
|
|
|
alde batetik asko dago egiteko eta horrek asko motibatzen zaitu, baina bestetik helburuak ezin dira denbora gutxian bete, eremu erdaldun baten ohiturak aldatzeko epe luzera egin behar da lan. Azken finean, hemengo errealitatea erdalduna da, guraso gehienek ez
|
dute
euskaraz egiten eta Errioxako ikasle ugari ditugu. Halere, euskararekiko interesa badago, geroz eta gehiago; adibidez, IKA euskaltegiak eskolak ematen ditu ikastolan bertan eta ikasle gehienak ikastolako haurren gurasoak dira.
|
|
|
K. Irizar. Lehen esan dudan moduan, duela 25 urte bezala erne egon
|
dute
euskara elkarteek eta datozen erronka berriei erantzuten asmatu dute. Horretarako duela 11 urte Topagunea sortzeko jarri ziren oinarri filosofikoei errepasoa egin, egungo errealitatera egokitu, eta belaunaldi berriek euren burua maila teorikoan jantzi dituzte euskaraz bizitzen jarraitu eta proiektu berriak abiatu ahal izateko.
|
|
|
Urtetako bilakaera izan
|
dute
euskara elkarteek. Orain, iraganarekin eta geroarekin alderatuz, zein puntutan daudela esan daiteke?
|
|
|
Horixe da arazoa. Jakintza handituko da, gero eta gehiagok jakingo
|
dute
euskaraz, herri txikietan euskarak prestigioa izango du, baina hirietan zer. Hiriak ez dira euskaldundu.
|
|
|
Nik lur hau, hizkuntza hau, gure ohiturak eta historia, gazteleraz maitatzen ikasi nituen, eta ez naiz lotsatzen. Baina gauzak zer diren, erdaldunak izatea leporatu arren, askotan erdaldunek euskaldunek baino askoz gehiago egiten
|
dute
euskararen alde.
|
|
2009
|
|
|
Kutxan ere ildo hori jorratu nahi dute. Hau da, langile helduenek jada ez
|
dute
euskara hitz egiteko moduan ikasteko indarrik gogorik edo dena delakorik, baina barne inkestetan dezentek adierazi du ulermena lantzeko prest egongo litzatekeela. Hori pauso polita litzatekeela uste du Irizarrek; gazteek badakite euskaraz eta erretirotik gertuen dabiltzan gaztelania hiztunek ez liekete gazteen jardunari oztoporik jarriko.
|
|
2010
|
|
|
Egun batetik bestera atzeman lukete dirutza, gaur egun atzematen ez dutena. Argi dago batzuek ez dutela gurekin lan egin nahi, ez
|
dute
euskararen alde egin nahi. Guk debate zozo horretatik atera behar dugu eta legeetara eraman:
|
|
2011
|
|
|
Editorial honekin bat egiten
|
dute
euskarazko 50 hedabidek.
|
|
|
Agian Ibilaldirako ez
|
dute
euskaraz hitz egiten ikasiko, baina ikastolen aldeko jaiarekiko jakin mina ageri dute. " Batez ere, hango irakasleek galdetzen digute ikastolen baliabide ekonomikoei buruz.
|
|
|
Euskaraz ikasten den kolegioetako ikasleek, Seaskak Lartzabalen, Ziburun eta Kanbon dituen kolegioetakoek, delako Historia Geografiako eta Matematikako azterketak euskaraz pasatzen dituzte. Elebidun bezala ezagutuak diren eskoletakoek, Historia Geografiako azterketa
|
dute
euskaraz pasatzen.
|
|
|
Adibidez, orain guraso direnek egoera hobea izan
|
dute
euskarazko hedabideei dagokienez oraingo haur txikiek baino. Haur txikiek ezin marrazki bizidunak euskaraz ikusi.
|
|
|
Euskararen inguruko eragile, elkarte eta erakundeek aniztasuna erakutsi beharra al
|
dute
euskararen munduan ez dagoena erakartzeko?
|
|
|
Guk oso lagin txikiarekin ikusi duguna adierazgarria litzateke. Segurako (Gipuzkoa) eskolako 5 eta 11 urte bitarteko ikasleek, bi urteren buruan ia bertakoak bezala egiten
|
dute
euskaraz. Hori, behintzat, badakigu.
|
|
2012
|
|
|
Hasiera haietan, Jose Maria Muñoa Kanpo Ekintzarako arduraduna zen euskaraz mintzatzen zena, euskaraz oso ondo egiten du eta atsegina zen berarekin lan egitea. Orain ez
|
dute
euskara hainbeste menperatzen, eta modan dagoena da euskaraz" egun on" esan ostean gaztelaniara pasatzea, euskarazko esaldiren bat tartekatuz, eta hori guretzat oso nahasgarria da, edo euskaraz esandakoa errepikatzen dute gaztelaniaz eta entzuleak gauza bera birritan entzuten du. Irlandarrek ere egiten dute:
|
|
|
Agiriak aurkeztetik salbuesteak, berriz, otar berean jarriko ditu nahasian euskaldun hartzaileak eta sortzaileak. " Askok euskarazko agiriak ematen duen mailaren aitortza izango dute, baina
|
dute
euskara erabili, ez dutelako jakingo; ez bere lana egiteko beste, behintzat. Elebidun hartzaile dira, baina ez sortzaile.
|
|
|
" Guretzat oso garrantzitsua da Gasteizko elkarteek beraien ahotsa edukitzea gure irratian. Beste komunikabideetan entzuten ez diren edo isilarazten diren gizarte eragileek eta kolektiboek beraien lekua izango
|
dute
euskarazko irratian. Horrekin batera, beste irrati batzuetan entzuten ez diren musika taldeak zein beste irratietan lantzen ez diren gaien inguruko saioekin osatu nahi genuke programazioa".
|
|
|
Bilaketak euskaraz egiteko ohiturari buruz daturik ez dagoela, baina euskaldunak hainbat bilaketa erdaraz egiten dituela sumatzen du Goikoetxeak," euskaraz bilatzen saiatzen direnean, ez dutelako gura dutena aurkitzen". Horregatik da garrantzitsua, bere iritziz, euskaraz sortutako webguneek SEOri garrantzia ematea;" bestela euskaldunek ez
|
dute
euskaraz bilaketarik egingo".
|
|
|
Hizkuntza hau kolokan dago. Kanpoko aditu askok galtzekoen artean sartzen
|
dute
euskara. Interbentzio on bat eta ondo antolatu bat ez baldin badago eta gizartearen inplikazioa, jakina!, euskara galdu egingo da.
|
|
|
Gramatika sortzailea, nahi baduzu. Euskara, horretan, unibertsal horiek aurkitzeko tresna dute, ez
|
dute
euskara aztertzen hizkuntza beraren barruan dauden balioak aurkitzeagatik. Nire linguistikaren helburua, aldiz, horixe da, euskara bera aztertzea, sakon sakonean gordetzen duena ikertzea, Chomskyren gramatika atzeratua dago gaur egun, arlo hori gero eta txikiagoa da.
|
|
2013
|
|
|
Hegoamerikarren berezitasuna ere aipatu du. Hego Euskal Herrira datozenak, gaztelaniaz komunikatu daitezkeenez sarri ez
|
dute
euskararen beharrik ikusten. Gainera, hainbatek" ez daki hemen beste kultura edo hizkuntzarik dagoenik eta beraz, harrera egokia eginez hasi ginateke".
|
|
|
Zein rol jokatu behar
|
dute
euskarak eta euskal kulturak aniztasunean?
|
|
|
irakurleen txoko bi ditugu, euskarazkoa eta gaztelaniazkoa, bada, gaztelaniazkoan izena ematen dutenak euskaldunak dira. Euskarazko txokora idazleren bat ekartzen dugunean, gaztelaniazkoak ere animatzen dira solasaldira, agian zer edo zer irakurriko
|
dute
euskaraz, baina kosta egiten zaie, erdarara jo ohi dute".
|
|
|
Eta udalek, ez dakit, Jeruntzeko udalak edo Eskiulakoak edo, nolako eragina izan zuten edo izan
|
dute
euskararen jarraikortasunean?
|
|
|
Horrela molde eta aurreiritziak apurtuko ditugu. Diru asko eta denbora asko gastatu
|
dute
euskara estigmatizatzen eta biolentziarekin lotzen eta berdin jarraitzen dute. Adibide bat:
|
|
2014
|
|
|
Zubi ekimenak eta haren lehen fruitua izan den Konpota antzezlanak ezohiko berri ona ekarri
|
dute
euskarazko antzerkigintzara. Berri ona, euskarazko estreinaldi bat beti delako ongi etorria, are gehiago sortze prozesu sendo baten ondorioz etorri baldin bada; ezohikoa, urriak direlako Euskal Herrian sortze prozesuak bere oinarritik laguntzen dituzten bideak, antolatzaileek dioten moduan" elkarrekin egin duten gogoeta baten ondorioz sortua", besteak beste helburuen artean profesionalizazioan laguntzea xede, ahal dela proposamen berritzaileak egiten dituzten sortzaileen artean, eta horrekin batera antzerki konpainien eta programatzaileen arteko zubi lana erraztea.
|
|
|
Aurrez esan bezala, eredua da nagusi Lasarte Orian. Ikerketako datuen arabera, atzean familia euskalduna dagoen kasuetan, hamarretik bederatzik oso ongi hitz egiten
|
dute
euskaraz, eta hamarretik seik euskaraz hitz egiteko joera izaten dute. Bestalde, ereduan ikasi bai baina familia ez euskalduna izanda, hamarretik hiruk lortzen du euskaraz ondo hitz egitea eta hamarretik bik erabiltzen dute.
|
|
|
2012an, %86 Lagun euskaldunekin euskaraz beti edo gaztelaniaz baino gehiago gazteen %23k egiten zuten 1992an, %52k, berriz, 2012an. Egun, Lasarte Oriako gazteen %94, 4k ulertzen
|
dute
euskara, oso ongi edo nahiko ongi; denboran atzera %60k.
|
|
|
Eta beren burua ezin izan dutenek beren seme alabarena behintzat. Kulturara iristeko euskara funtsezkoa da, eta hori lortu
|
dute
euskara etxean jaso ez zutenek, euskaraz hitz egiten ez zutenek. Hori Bilbon izan da eta Euskal Herrian orobat.
|
|
|
Gares eta Iruñerriko 252 saltokik sinatu
|
dute
Euskara merkataritzara hitzarmena. Merkatari horietako bi dira Amaia Aizpun eta Anabel Larrayoz, lehena arte tailerraren jabea eta bigarrena ostalaria.
|
|
|
Hitzarmena sinatzen duten saltzaileek ez
|
dute
euskaraz jakin beharrik. Norberak erabakitzen du zein den hartu nahi duen konpromiso maila.
|
|
|
Ilobekin ere euskaraz saiatzen dela dio, baina haiek" amona, euskaraz gaizki egiten duzu" erantzun eta gaztelaniara jo ohi dutela aitortzen du. " Haiek ikastetxean hitz egiten
|
dute
euskaraz, baina handik kanpo oso gutxi, etxean ez dutelako aukerarik. Hortaz, arlo akademikoarekin lotzen dute hizkuntza; eta pena da".
|
|
|
Larrayozen aburuz," bezero euskaldunek eskertzen
|
dute
euskarazko errotuluak, oharrak eta kartelak ikustea. Espazioa arnasgune moduan identifikatzen dute.
|
|
|
" Astean hiru bat orduz aritzen dira, zerbait ikasten dute, baina ez da zoragarria. Ingelesa baino ordu gehiagoz ikasten
|
dute
euskara eta emaitza badakigu zein den".
|
|
|
Haurra ez da gai gaztelaniaz ongi adierazteko eta sendagilearen esanak ulertzeko, beraz gurasoek itzultzaile lanak egin behar izaten dituzte. Leitzako, Ultzamako, Elizondoko edo Irurtzungo kasuan pediatrek ez
|
dute
euskaraz jakin beharrik; hortaz, oso ohikoa da sendagile erdalduna egokitzea.
|
|
|
Liburutegi publikoen sarean eremu euskaldunean dauden Nafarroako liburuzainen plantilla organikoan ez da profil elebiduneko langilerik eskatzen. Beraz, Altsasu, Aurizberri, Bera, Elizondo, Etxarri, Irurtzun, Leitza, Lesaka edo Olazti bezalako herri euskaldunetako liburuzainek ez
|
dute
euskara jakin beharrik.
|
|
2015
|
|
|
Zerikusirik ez Iolanda Zuñigaren Post it bizitzak ipuin liburuak erakusten dizkigun Vigo eta enparauekin. Horiek gutxiek, ordea, eta gehiagok, osatzen
|
dute
euskaraz irakur dezakegun literatura galegoaren kartografia.
|
|
|
Agian, egoera errazetan molda daitezke, baina egoera bortitzak edo hiztegi teknikoa eskatzen dutenak badira ez dira ondo moldatzen. Euskara ikasleek aitortzen
|
dute
euskaraz egiten dutenean edo saiatzen direnean jendearen jarrera hobea dela. Sarri, hizkuntza eskakizuna eduki ez arren, euskaldun zahar direnak askoz hobeto moldatzen dira horrelako egoeratan.
|
|
|
Kontsola baterako euskarazko aurreneko bideo-jokoa 2015 urtean ateratzeak agerian uzten du hizkuntza minorizatuek merkatu lehiakor honetan kosk egiteko dituzten zailtasunak. " Nintendok eta gainerako multinazionalek euren sistemetan ez
|
dute
euskara txertaturik, ezta katalana ere, hurbileko adibide bat jartzearren", azaldu digu Zaballak.
|
|
2016
|
|
|
Niso Burgoskoa da. Berak eta bere senarrak ez
|
dute
euskara ikasi, baina seme alabak ikastolara eraman dituzte," kontzientzia politikoa genuen eta euskararen alde egin genuen". Ibilbidetik gogoan du ikastolak klandestinitatean egon zireneko garaia.
|
|
|
Euskalgintzako taldeek eskaera zehatza egin dute aurrekontuei begira; aurten emandako dirutzaren halako bi bideratzea heldu den urteko aurrekontuetan, euskalgintzan diharduten taldeak itoduratik ateratzen hasteko (euskal komunikabideak, helduen euskalduntzea eta abar). Hori entzun bezain laster, Batzarrerekin batera Ezkerra osatzen duen Ezker Batua taldeko ordezkariek bileretan adierazi
|
dute
euskarari sos aunitz eman zaiola aurten, eta betiko leloa lehentasunak bertzelakoak direla.
|
|
|
Jende anitz gaskoia edota okzitaniarra sentitzen da, baina hizkuntza ez da entzuten: " Tokikoek ez
|
dute
euskara arrotz gisa hartzen, badira euskaldun franko Bolaken. Elizaren inguruan bereziki.
|
|
2017
|
|
|
Oso euskalduna da. Ikastetxe batzuek lantzen
|
dute
euskara baina hau euskaraz bizi da, oinarritzat daukate, normaltzat hartu dute. Nabari da euskara mailan eta ikasle gehienek bertsolaritza ezagutzen dute ikasgaiari ekin baino lehen, etxetik ere jaso dutela ikusten da".
|
|
|
Beharrak, kohertzioak… zein leku
|
dute
euskararen diskurtsoan Nafarroan?
|
|
|
Zein diskurtsorekin erantzuten dute halakoetan euskaldunek eta euskaltzaleek? Zein ideiatan oinarritzen
|
dute
euskararen normalizazio prozesua. Joxerra Olano eta Koldo Martinez jarri ditugu aurrez aurre ideia hauen hausnarrean.
|
|
|
Komunikazio eta Gizarte Zientzietako ikasleen matrikulazio joeren analisia egiteko, EHUko sarbide berriko euskarazko matrikulazioak ikertu ditu kazetariak, eta ikasturteen arteko epean. Horrez gain, sei elkarrizketa egin ditu EHUko Fakultatean eskaintzen diren komunikazio arloko hiru graduetako lehen mailako ikasleekin, eta guztiek
|
dute
euskara maila altua.
|
|
|
Lehenik eta behin, aipatu du hainbat ikaslek eskola hizkuntza gisa ikusten dutela euskara, hezkuntza formaleko tresna: " Titulu bat izatera mugatzen
|
dute
euskara gaitasuna, euskara ez da hausnarketarako tresna, ezta eztabaidarako tresna ere". Bere iritziz, ikasleek askatasunarekin lotzen dute unibertsitatea, beraiek erabaki dutena ikasteko aukera dutelako:
|
|
|
Aiestaranek ikertutakoaren arabera, ikasleek argi
|
dute
euskarak garrantzia izan dezakeela lan munduari begira. Euskal Herrian lan egin nahi dutenek derrigorrezko ikusten dute euskararen ezagutza izatea, gainerako hainbat hizkuntzarekin batera:
|
|
|
Aiestaranek ikertutakoaren arabera, ikasleek argi dute euskarak garrantzia izan dezakeela lan munduari begira. Euskal Herrian lan egin nahi dutenek derrigorrezko ikusten
|
dute
euskararen ezagutza izatea, gainerako hainbat hizkuntzarekin batera: frantsesa, ingelesa eta abar.
|
|
|
" Bai. Gehienek txikitandik aditua
|
dute
euskara. Batzuek, aitaita amamei aditua; beste batzuek, eskolan.
|
|
2018
|
|
|
Esate baterako, euskara ez da EAEn ofiziala" gaztelaniarekin batera"," gaztelania bezala" baizik. Simetria legala
|
dute
euskarak eta gaztelaniak EAEn. Inboluzioa, berriz, erkidegoetako egoera simetrikoa asimetriko egin nahi izatetik dator, gaztelaniaren nagusitasuna inposatu nahi izatetik.
|