|
2000
|
|
|
Hori izan zen arrazoi nagusia. Gero, erran gabe
|
doa
, Pierpolek bazuen guk ez genuen beste filosofia diferente bat musika aldetik. Guk taldean kantuaren militanteak egon nahi genuen, hark berriz, kantuari beste maila bat eman nahi zion, kreazio artistiko bat.
|
|
|
Baldintzapeko askatasunean dago, ordea. Hilabetero estatuaren bulego sozial batera
|
doa
, eta gizarte laguntzaile baten aurrean bere sinadura botatzen du. Espainiako estatuaren mugetatik atera nahi izatera baimen berezia eskatu behar du bestalde.
|
|
|
Orain, beste lau gehitu ditzakegu eta berriak ere aurki etorriko dira. Gora
|
doa
beraz, euskal literatura lizuna ez zen zaila, baina. Gora doa gainera, hemendik kanpo jeneroa nolabaiteko krisian dagoenean.
|
|
|
Gora doa beraz, euskal literatura lizuna ez zen zaila, baina. Gora
|
doa
gainera, hemendik kanpo jeneroa nolabaiteko krisian dagoenean. Ez dira alferrik etorri telefono erotikoak, film pornografikoak eta Internet.
|
|
|
Abokatuen arabera, prozesua orain bideratzea giza eskubideen konbentzioaren aurka
|
doa
. Ez da lehen aldia frantses justiziak legea hausten duela.
|
|
|
EAJko burukide batzuek esana dute sozialistekin zerbait lortu litzatekeela, bai gobernu mailan, bai gatazkari irtenbide bat emateko. Nola
|
doa
ahalegin hori?
|
|
|
\ Hiesdunen sexuari dagokionez, %74 gizonezkoak dira eta %26 emakumezkoak, baina azken hauen portzentajea gorantz
|
doa
.
|
|
|
Parisko Eliseo zelaietan burututako azken txirrindulari etaparen kontakizuna dakar" Walter Sismoley Eliseoko Zelaietan" ipuinak. Lasterketa bukatzeko sei itzuli falta direnean hasiko da kontakizuna eta ipuin guztian zehar Walter Sismoley txirrindulariarekin batera
|
doa
irakurlea txirrindu gainean.
|
|
|
" Hori ezin da etxera eroan, ze prestigioa eskolak dauka, eta umea asteazkena zuzena dela esatean etxeratzen bada, aitita amamak zelan eutsi eurenari? Eguaztena zulora
|
doa
, debatea ezin da etxera ekarri".
|
|
|
Izan ere, guda honetan (zuzenean edo zeharka mundu osoari dagokiona) langileen baldintzak txartzen dira, langabezia handitzen da, soldatak jaisten dira. Hori gutxi balitz, babes soziala gutxituz
|
doa
, sindikatuen aurka borrokatzen dute eta gizartea zatitzen dute kontrol hobeagoa eskuratzeko.
|
|
|
Azken urteotan euskal literaturaren barruan zein genero da nagusi zuen ustez? Zein genero
|
doa
gora eta non daude hutsuneak?
|
|
|
Bestetik, komeni zaigu enpresariak sartzea, behar duen bultzada eman diezaioten. Telebista ondoren sartzea lotua
|
doa
, gainera.
|
|
|
Baserri giroaren galbidetik
|
doa
aizkolaritza ere, lanbideari lotua egon baita beti. Barrenadoreak, korrikalariak edo palanka desagertu dira.
|
|
|
Biribila dirudi esaldiak, baina hipokresiaren salaketa batetik haratago
|
doa
. Etikarik eza, hauengan ere?
|
|
|
Zuberoan informazio osatuago, biziago eta sakonago bat eskaintzeko saio hauek guztiek ez dute porrot egin diruz hazteko nekezia batengatik soilik, baita ere, euren kabuz kazetaritza lanean ziharduten jendeetan oinarrituta zirelakotz. Hasiera batean dena ondo
|
doa
, baina denbora pasa ahala, jendea aspertzen da, erredaktoreak gutxitzen dira eta, azkenean, tematsuenek ere etsitzen dute. Ez da, haatik, halabeharrik:
|
|
|
Hala da bai, eta zoritxarrez alderdi sozialista haren atzetik
|
doa
. Abertzaletasunaren aurkako gizarte errebolta bat litzatekeela eta halakoak entzun izan dizkiegu sozialistei; ez dakit hitz horien gatibu diren edo zer.
|
|
|
Bestenaz, Bizkaia partean gure hizkuntzak tokian tokiko euskararen galera eta erdararen nagusitzearekin tupust egin ez eze, aurre ere egin behar dio, etorkizunean gaur bezain bizi iraun gura badu bederen. Iñaki Gaminde ikerlariaren iritziz," Zamudioko eta beste hainbat herritako euskara euskararen egoera orokorragaz batera
|
doa
. Euskara aurrera badoa Zamudiokoak aurrera egingo du.
|
|
|
" Goiena egitasmoa bide beretik
|
doa
. Duela hamar urte herri hedabideetan hutsik zegoen gunea baliatzean egon zen koska.
|
|
|
Berean, euskaraz eta frantsesez, gure jokamoldearen arrazoiak agertu ditugu. Berean
|
doa
ere bai bozka egunean erabili beharreko boletina edo boto orria. Bestalde, 200.000 trakta eta afitxa ere zabaldu ditugu.
|
|
|
Beraz, esan gabe
|
doa
, besteek idatzitako historia irakurtzen ohituak ginen. Ohituta baina ez erabat etsita.
|
|
|
Hori bai, EAJ berriro ere berreraketa estatutarioaren eta iraganeko aliantzen bersortze estrategian sartzen bada eta zoritxarrez, ditugun datuen arabera, kanpoko eta barneko presioei amore emanez, EAJ bide horretaruntz
|
doa
, Ezker Aber tzaleak esparru soberanista osoa esparru abertzale eta progresista osoa eratu eta konfrontazio demokratikorako prozesu nazional bat zabaltzeko gai izan behar du. Parametro horietan kokatu nahi du LABek bere lana
|
|
|
Bi aldetako elkarteak sortu dira eta salomonikoki, Bablearen legean gehigarria ezarri zuten IU eta PSOEk, asturierarentzat erabakitakoek" galaicoasturiano" arentzat ere balio zutela esanez, baina hizkuntza hori zer zen zehaztu barik. Erdibidean daudenen iritzia hortik
|
doa
: galizieratik asturierara edo alderantziz hizkuntza continuuma dagoela diote, ez muga zehatza.
|
|
|
ETAren borroka armatuarekiko kritikoa eta instituzioetan parte hartzearen aldekoa. Zutik ildo beretsutik al
|
doa
–
|
|
|
1990eko koalizio gobernuak, berriz, (EAJ, EA eta EErena) porrot egin zuen, eta berriki, beste gobernu nazionalista batek (EAJ, EA eta EHrena) porrot egin du hirugarrenez. Gure erronka moderazioaren eta aniztasunaren bidetik
|
doa
.
|
|
|
Komunikabideetan azaldu beharra dago salmenta kopuru bat ziurtatzeko, baina gurean komunikabideetan agertzeak ez du salmenta kopuru duin bat ziurtatzen (eta literatura handietan ziur aski bai). Erran gabe
|
doa
, zenbait idazleren kasuan komunikabideetan azaltzea, irakurlegoa uxatzeko erarik onena ere izan daitekeela... Gero, jakina, Euskal Herrian gazteleraz edo frantsesez funtzionatzen duten komunikabideen zereginaz mintzatu behar genuke, hauek, izatekotan, orotariko gaietarako euskal kuota bat baitute (gaur liburu baten aurkezpenari buruzko erreportaia, bihar taloaren onurei buruzko artikulua) eta kultura nahiz elkarrizketa" serioen" ataletara apenas irits daitekeen euskal idazle talo artera kondenatua.
|
|
|
Komunikabideetan azaldu beharra dago salmenta kopuru bat ziurtatzeko, baina gurean komunikabideetan agertzeak ez du salmenta kopuru duin bat ziurtatzen (eta literatura handietan ziur aski bai). Erran gabe
|
doa
, zenbait idazleren kasuan komunikabideetan azaltzea, irakurlegoa uxatzeko erarik onena ere izan daitekeela... Gero, jakina, Euskal Herrian gazteleraz edo frantsesez funtzionatzen duten komunikabideen zereginaz mintzatu behar genuke, hauek izatekotan orotariko gaietarako euskal kuota bat baitute (gaur liburu baten aurkezpenari buruzko erreportaia, bihar taloaren onurei buruzko artikulua) eta kultura nahiz elkarrizketa" serioen" ataletara apenas irits daitekeen euskal idazle talo artera kondenatua.
|
|
|
Dokumentazio zentroa ere izango litzateke. Penagarria da, baina denbora aurrera
|
doa
eta gure kontra.
|
|
|
Orain zazpi zortzi konpainia oso onak daude, kanpoko jaialdietan arrakasta izateko modukoak. Txotxongilo taldeak arrakasta handia lortu zuen iaz Mexikon, Taun taun oso maila altuan dago, Taupada ere gora
|
doa
, Bihar eta Kukubiltxo edozein tokitara ateratzeko moduan daude, Gorakada ere profesionala da. Lanbide honetan ordea, intrusismo gehiegi dago eta programatzailearen irizpideak (ikastola, udala) zorrotzagoak izan lukete, haurren onerako eta lanbide beraren onerako.
|
|
|
Asko daude: lagun ona, laguntasun moduak, maitasuna laguntasun moduan ulertuta... hortik
|
doa
pixka bat. Baina beti ere horretan gotortu gabe," Hiru" an dauden beste kontu horiei aurre eginez.
|
|
|
Honek borondate politiko gutxi dagoela, eta beharbada, politikoentzat Alardearen auzia kalkulu politikoetan ez dela errentagarria adierazten du. Areago, antza, kasu zenbaitetan alderdi politiko batzuen interesen kontra
|
doa
neurria. Hauen balorazioa politikoa da eta hauteskundeen errentagarritasunari begira egina.
|
|
|
Are gehiago, epaiak Gomez de Liaño epaitegi batera itzultzea onar tzen duela ikusita. Zigorra erabaki zuen epaiaren aurka
|
doa
indulto hau, Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiaren aurka. Aita Saintua tartean agertzea lotsagarria izan da.
|
|
|
Exigentzia hau euskaldun garen neurrian eta dagokigun lurraldean egiten dugu. Ez
|
doa
gazteleradunen hizkuntz eskubideen aurka. Beste hizkuntzak ikasi eta erabiltzea ez dugu arbuiatzen, baizik eta hortan ere lehenak izaten ohi gara eta izaten jarraitu nahi dugu.
|
|
|
Kondenatua dago portu hoberik ez aurkitzera, Coleridgeren marinel zaharrak bezain patu gogorra du gainean, ez jakinean, inoiz eginiko oker baten erruz kondenatua izan denaren gisan. 1987ko Joseba Sarrionandiak idatzi zuen Marinel zaharrak betirako kondenatu bat besterik ez dela badakien bezala, eta" Tren luze bat" ean" Trena beti infernurantz
|
doa
" la badakien bezala. Coleridge ez ezik, Kafkaren narrazioen absurdua eta ulertu ezinaren oihartzuna sumatzen da, zein oker egin duen ez dakien kondenatu horren patu gogorrean, azken batean giza patuaren ezinbestearen eta ulertezinaren sinboloa baita.
|
|
|
" Sarrionandiak sinbolismo diferente bat landu du, optimismo handirik ez duen sinbologia. bidaiatzea da, baina tren hori infernurantz
|
doa
".
|
|
|
Izuen zentzuaren giltzetako bat Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak liburuan itzultzen duen poema batean dioenak argitu liezaguke" Zein bizimodu hautatu?"" Enparantzan burruka/ eta arazo zailak daude, etxe barruan ardurak/ Baratzean lan amaiezinak, itsasoetan izuak". (Prosodipo Pelakoaren epigrama baten itzulpena, 33 or.). Hortaz, literatura klasikoan ezaguna den itsasoari buruzko" topos" horietako bat du bereganatua, ziurrenik, itsasoko izuetatik gordetzeko lekuetan barrena
|
doa
bidaiaria. b) 80ko hamarkadako poesia berriaren manifestua
|
|
|
Bestalde, arestian aipatu bezala, istorioaren garapena erabat loturik
|
doa
naturarekin, zehazki urtaroen iragaitearekin:
|
|
|
Denboraren jarraikortasunari begiratuz gero, jarraikortasunaren iraulketa nabaria da, batik bat atzera jauziak soma daitezkeelarik. Bestalde, erritmoa bizkortuz
|
doa
eleberriaren bukaera aldera, tentsioa areagotuz.
|
|
|
Era berean, liburuan zehar sentimenduak xalo eta natural jalgitzen dira, giza esperientziaren aldeak ahalik eta aberatsenen isladatuz. Eleberri osoan, barnekoitasun aipatua, kanpotik eta azpitik doan hari datualaren ondoan
|
doa
, nobela inoiz ere tragiko, ikaragarri, barroko edo uholdetsu azaltzen ez delarik. (Egan 50)
|
|
|
Liburu honen aurkezpenean egileak berak aipatu bezala, izenburua Thomas Bernhard-en Bai lanaren haritik
|
doa
: " Bernharden lanean ageri den protagonistak" bai" esateko azken aukera du.
|
|
|
Baina, Urduñan gertaera tamalgarri batean parte hartu du, eta herritik kanporatuko dute. Kanpoan merkataritzan ibili ondoren, Bilbora
|
doa
bizitzera. Eleberria han hemenka egileari jazoriko hainbat abentura eta azpijokoren kontaketan oinarritzen da.
|
|
|
Idazle baten mailu eta ingude hitza izaki, hitz horren zerbitzutara, sentimenduen eta estadu animikoen esanetara baino, jarri behar luke bide horri ekin nahi liokeen idazleak. Zerbitzu hori korrekzioa eta dotorezia bera baino harantzago
|
doa
Unzuetari ukatu ezin zaizkionak hitza bilakatzeraino atmosferaren habe eta sostengu bakar. (Lertxundi, Anjel:
|
|
|
Hasieran, gaindosi baten eraginez hil zela zirudien. Baina, gertakariak aurrera egin ahala, hilketaren susmoa piztuz
|
doa
. Honela, bere anaiaren bizimodua nolakoa zen ezagutzeko aukera izango du.
|
|
|
Bestalde, ondorengo ipuin bilduma batzuetan ikusi ahal izango dugun bezala, ipuin laburrerako joera hedatuz
|
doa
. Ipuin labur13 honek bat edo bi orrialde izaten ditu, eta bere luzera dela-eta, ezau13 Zehaztasun gehiagorako ikus Lucanor aldizkariko 15 zenbakia. garri jakin batzuk ditu.
|
|
|
Kioskero ero batek ETAn sartu nahi duela eta Herriko tabernara
|
doa
kontaktuaren berri izateko. Bertan, tabernariak gezurra esaten dio eta nahi gabe Patxi oso egoera arriskutsuan sartuko du.
|
|
|
Idazketa konpultsiboa lortu du honetan. Grafikoki puntu gutxi eta koma asko ditu, pertsonaiaren oroimen erritmoaren arabera
|
doa
ipuina aurrera, atsedenik gabe, pertsonaiak oroimena arnasarekin batera bota nahiko balu bezala. Besteetan bezala, doinu hitsa da oraingoan ere, munduan esperantzarik ez dagoela adierazten digu pertsonaiak hasieratik bertatik.
|
|
|
Bestalde, ipuingintzak indar berezia hartuz
|
doa
. Izan ere, gero eta gehiago dira argitaratzen diren ipuin bildumak.
|
|
|
Baina, inguru euskaldunean badira euskararik ez dakiten nafarrak, inguru erdaldunean, antzina Lingua Navarrorum zeritzana mintzatzen zen alde hartan, euskaldun nafarrak diren bezala. Hori, 1948an ONUk azaldu zuen Giza eskubideen kontra
|
doa
. Nafarroa osoak elebiduna izan behar luke, hizkuntzari buruzkoan bertako biztanleek eskudide berdinak izango badituzte.
|
|
|
Alde horietatik begiraturik
|
doa
honako liburu honetan biltzen dudana, uste dudalarik zentzuzko arrazoirik aski badugula edonon aurkezteko, hilketarik gabe eta indarkeriarik gabe noski, zeren gauza guztien gainetik, lehen lehenik gizakia jarri behar dugu, edonongo gizakia. Eta ideia kontuak, Aita Vitoriak ongi zioen bezala, itsutasunik gabe, elkarrizketaz bideratzeko ahaleginak eginaz aurrera joan gintezke.
|
|
|
Bestalde, epaitegietan gure hizkuntzak duen sarrerarik ezaren lekukotasunak ematen ditugu eta horren arabera norbere burua behar bezala zuzen defendatu ezinarenak. Hori ere giza eskubideen aurka
|
doa
.
|
|
|
Hala ere, Frantzian Sud Ouesten irakurlegoaren gehiengoaren adina 40 eta 60urte bitartekoa da, PQReko (Presse Quotidienne Regionale, Eskualdeko EgunerokoPrentsa alegia) egunkari gehienen antzera. Irakurlegoa zaharkituz
|
doa
hamabost urtehauetan gutxienez18 Alabaina, egunkariaren erredakzioak ez du ez artikuluenaurkezpena, ez eta bere edukia aldatu. Sud Ouesten zuzendaritzak bere jarduerakdibertsifikatzeko hautua egin du, elkarte berriak sortuz nahiz jadanik existitzen direnhedabideen elkarteetako parteak erosi edota berrerosiz.
|
|
|
Azken urteotako gertakizunik aipagarriena zeharkako metatze prozesuarenareagotzea izan da. Izan ere,, metatze horizontal zein bertikalaren joera areagotuz
|
doa
, nahiz eta bizkitartean zeharkako metatzea garatzen ari den: hau da, multimedia taldeeneraketa, tokian tokiko zein nazioarteko partaidetza dutenak.? 19 Zeta, Correo, Midi Libreedo Sud Ouest, besteak beste, multimedia talde garrantzitsu bilakatu dira.
|
|
|
Honengatik guztiagatik, hedabideek beren albisteak aukeratzeko orduan nongogertaerak jasotzen dituzten aztertzeak, medio bakoitzak lehenesten dituen erreferentzia eremuen deskribapena egiteko bidea ematen digula uste dugu. Esan gabe
|
doa
, ezen, nortasun kolektiboak bezalaxe, erreferentzia eremuak kontrajarriak izan daitezkeenmodu berean, elkarren integratzaileak ere izan daitezkeela, egitura hierarkiko bateanintegratuak alegia. Bizkaitarra eta euskal herritarra bata bestearen barruan daudennortasunak dira, Bizkaia Euskal Herrian integratuta dagoen bezalaxe.
|
|
|
Azkenik, Euskal Herri osoan eragina duten albiste kopuruari dagokionez, alde nabarmena dago bi kanalen artean. ETB1en albisteen %27 era honetakoak diren bitartean, ETB2n hamar puntu beherago
|
doa
kopurua (%17).
|
|
|
Esan gabe
|
doa
, baita, Autonomia Erkidego askok arloaren gaineko beren eskuduntza irrati sistema publikoak eratzeko erabili zutela, zeina arloko politika publikoarenardatza izan den benetan. Hala gertatu da Euskadiko Autonomia Erkidegoan72 Ez, ordea, Nafarroako Foru Erkidegoan, non telebistarenarekin batera irratiarena ere baztertu egin baitzen.
|
|
|
Familia egitura ere eraldatuz
|
doa
, batez ere gizarteko sektore txiroenetan, babes eta biziraupen mekanismo nagusia familia delako. Horrek atzera botatzen duemakumearen emantzipazio prozesua, berriz ere etxeko lanera itzularazten baitu.
|
|
|
Norberaren ideiaren eraikuntzarekin batera, beste prozesu bat gertatzen dagarapenean. Bere buruarekiko ideiarekin batera, gizakumea ingurunearen eta, bereziki, mundu horretako objektuen barne errepresentazio bat eginez
|
doa
.
|
|
|
Honi dagokionez, Anzieu k talde transferentziak eduki dezakeen arazoa sistematizatu du, eta zehaztu ere zehaztu du, giza lotura orotan zirkulazio fantasmatikobat dabilela ekintza prekontziente gisa; eta hau, gizabanakoen mehatxu eta desirainkontzienteen irudimenezko betearazpenen ahalegintzen da? (1986,202 or.). Honek osatuko luke transferitutako edukiaren iturria, eta beraiekmarkatutako indarra eta zentzua norabide horretan
|
doa
.
|
|
|
Gauza jakina denez, denok euskaldun bilakatu ginen, zein edo zein hobeto edo txartoago?, eta, hortik abiatuz, azkar eta etenik gabe ekingenion erakundearen euskal kultur politikari. Erran gabe
|
doa
, gure Euskaldungo etaEuskararen. Sailburua? (oraingo egunetan erraten denez) Jose Luis genuela.
|
|
|
Lehenbiziko inpresioek baldintzatuko dituzteondorengoak hartzeko bideak. Ezagupen prozesuaren bitartez hartuko dugun oro, hasierakoaren konparazioan hartzen da eta sailkatzera
|
doa
gure baitan poliki eratzenden sarean. Hortik dator lehenengo sentsazio eta ezagupenen garrantzia.
|
|
|
Hizkuntza, adierazteko egitura mentala izanik, bizitzarekin
|
doa
lotuta. Literaturan, berriz, bizitza horren adierazpenak, fisikoki mugatuta geratzen dira.
|
|
|
Mikel bat, edo Jon bat, etab., bizitza dastatzen biziko da, harik eta noizbait agian ezkondu egingo den arte, bizitzahobeto dastatzeko?. Horrela gizaki arruntaren existentzia Udaberritik Udara
|
doa
, horagortzen da: axalkeriatik ezerezera.
|
|
|
Euskalnazionalismoaren hastapenetara jo ezkero. Txillardegik berak gomendatzen zuen ezzela politikoki ona abertzaleontzat gerraren etena onartzea? eta Sabino Arana Goiriren jokaera aztertuz, bien arteko paralelismoak (diferentzia nabarmenak badaudela, esan gabe
|
doa
) aurkituko ditugu. Adibidez, hark karlismoaren tradizioak Euskal Herriadesagertzera zeramala ikusirik, kritika zorrotza egin zion eta. Euskadi euskotarrenaberria da?
|
|
|
b. Ahozkoa denez, testuinguruari estu estu loturik
|
doa
, ahozko baliabide
|
|
|
Erran gabe
|
doa
, karlismoaren euskaltzaletasunaren historia oso bat egitekodaukagula oraindik, baina egon da alde hau zerbait aztertu duenik ere (e. b., Garmendia 1984: 425).
|
|
|
horren barruangauzatzen den fenomeno edo adierazpen musikala gizarte horren errepresentazioorohartzaile bihurtzen da. Beraz, ildo honetan musika tresna baten edo adierazpenmusikal baten euskaltasuna zalantzan jarri edo ukatu egiten denean, ukapena eta tramankulu bitxi batzuetatik askoz ere harago
|
doa
, gizarte osoa biltzeraino.Gure kasuan zalantzan jartzen dira, orokorrean eta zuzenean, euskal errepresentaziomusikalak; zeharka ukatu nahi dena, ordea, ez da euskal musika tresna, euskal musikaedo euskal kultura, hots, euskal gizartea baizik. Transferentzia kasu bat da hau: objektu bat (euskal komunitatea) ukatu beharrean, ezkutuko bultzada eta eztabaidapolitikoa saihesteko eta ideologia ezkutuan mantentzeko, komunitate honekin kontiguitate egoeran dagoen, haren bizitza sozialaren euskarria den eta haren errepresentazioa den objektua ukatzen da, bere musika tresna, alegia.
|
|
|
Tafallan edo beste edozein bazterretan, ordea, hizkuntza ordezkapena ez dainoiz izan, ezin izan ere, mintzabidearen mailako gizarte gertakari hutsa. Mintzabideakmundu bat darama bere altzoan, biziera bat, ikuspegi bat, usadio bat, eta altzo honetangertatzen den aldaketa hori hizkuntza aldaketari atxikita
|
doa
ezinbestez.
|
|
|
Lehenengo atalean. Mindura gaur? poeman hasiriko bide sinbolista (erdi surrealista) umotzen eta harrotzen
|
doa
. Hango giro sinbolikoa hemen ausartagoa egiten da.
|
|
|
Esan gabe
|
doa
, ideologikoki, proiektatutako pelikula askok ukitu berezia zutelaespainiartasunaren birtualtasuna (patriaren garrantzia, eredugarritasuna, harrokeria...) fase eta atal desberdinetan erakutsi, nabarmendu eta laudatzeko orduan. Eta ez bakarrikAgustina de Aragon eta La Leona de Castilla bezalakoetan.
|
|
|
–harri bat bere izatearen hasiera hasieratik egina dago, behin betiko bada. Landare bat, ordea, ez dago erabat egina hasiera hasieratik, berebizitza barruan hazitzen, gero eta gehiago izaten, gero eta landareago izaten, egiten,
|
doa
, osatzen. Gizona, berriz, bere hasieran izatedun tipiena da.
|
|
|
Zenbatasunari lehentasuna emateko joera hau areagotu egiten da enpresek problema ekonomikoak dituztenean, publizitatearen menpean daudenean alegia (publizitate gehiago= entzule gehiago= diru gehiago). Hala ere, iruzkindu berri dudan entzuleriaren fragmentazio progresiboaren aurka
|
doa
joera hori. Beraz, masa audientziaren kontzeptua kolokan jarri da, ia aho batez.
|
|
|
b) Adina: estadistikek diotenez, jendearen adina beheraka joan arau, FMren aditzea goraka
|
doa
; aldiz, jende nagusiak UEa (Uhin Ertaina) nahiago omen du. Informazioan espezializaturik dauden irratiei dagokienez (Catalunya Informació, France Info, Radio 5/ Todo Noticias?), adina faktore nagusia dugu, entzule indizeetan faktore hori ageri baitzaigu nabarmen:
|
|
|
Definizio zabal honetan, gertakariaren protagonistatik hasi eta ospitale edo aireporturaino, hainbat informazio iturri sartzen dira, ikerketak egiteko orduan kasuistika larregizkoan jaus gaitezkeelarik. Bide bertsutik
|
doa
Vázquez Montalbán ek emandako definizioa (1973): –Informazio iturriak, egia esan, gertakariak beraiek dira, edo gertakarietako protagonistak?.
|
|
|
Ni, ordea, ez nintzateke hori esaten ausartuko, kontrol horien eragina hagitz handia baita; baina mesfidantza gutxien sortu ohi duen iturria dela esango nuke. Ikerketek askotan erakutsi duten bezala, irratia beste hedabideen aurretik
|
doa
sinesgarritasun mailan eta irratilari berriemaileen irudia eta horiez dagoen aburua aski onak dira gizartean.
|
|
|
Ondoren, irrati albistearen datu egituraketara pasatuko gara. Prentsa idatzian albisteak lead a eta corpus ditu, eta gainera interes jarioa beheranzka
|
doa
. Irratian, ostera, notiziaren datu interesgarriak eta arreta pizten dutenak apurka apurka agertu behar dira.
|
|
|
Bigarrenik
|
doa
albistearen idazkuntzan.
|
|
|
Beraz, informazioaren corpusa osatu behar dugu. Hurrengo urrats honetan informazioaren interesaren ordena beherantz
|
doa
. Irratigintzan, albistearen interesak (berau amaitu arte) entzuleriarengan iraun dezan lortu behar dugu.
|
|
|
Adjektiboak askotan ez dira beharrezkoak. Adjektiboz beteriko estiloa, edo estilo loretutzat ezagutzen duguna, irratian erabili behar den estiloaren aurka
|
doa
. Gainera, adjektiboak, kazetariek eduki behar duten objektibitatea galaraz edo oztopa dezakete.
|
|
|
Lehenbiziko tartea goizeko 7.00etatik 9.00etara
|
doa
. Garai honetan lehiakortasun handia dago ahalik eta entzulerik gehien harrapatzearren, tarte honetan entzuleriaren ezaugarri nagusietako bat entzunaldi laburrak egitea izanik.
|
|
|
Hirugarren segmentuaren ordutegia 13.00etatik 16.00etara
|
doa
. Garai honetara helduta, telebistak irratiari egiten dion konpetentzia oso handia da eta, beraz, audientziaindizea jaitsi egiten da, irrati kate handiek programazio lokala emititzen dutelarik.
|
|
|
Bosgarren segmentua 20.00etatik 23.00etara
|
doa
. Nahiz eta Hego Euskal Herriko hiritarren ohiturek gero eta antz gehiago duten Europako beste hiritarrenekin, bistakoa da lan-egunaren bukaera orduak oraindik lehengoan dirauela (Espainiako Estatuan beranduago amaitzen da).
|
|
|
Nahiz eta Hego Euskal Herriko hiritarren ohiturek gero eta antz gehiago duten Europako beste hiritarrenekin, bistakoa da lan-egunaren bukaera orduak oraindik lehengoan dirauela (Espainiako Estatuan beranduago amaitzen da). Horren eraginez, besteak beste, irrati audientzia beheraka
|
doa
tarte honetan (nahiz eta Europan lehenago geratzen den hori), telebistaren lehiakortasunaren kariaz. Beraz, iluntzetik gaualdera iragateaz ari gara. Josep M. Martí-k dioen bezala?, orduan gerakin bihurtu diren entzuleentzako irratsaio informatiboak, kirolezkoak eta beste erretransmitizen direlarik.
|
|
|
f) Seigarren eta azken segmentua 23.00etatik 3.00etara
|
doa
. Datuek erakutsi bezala, Estatu espainiarrean audientzia handia dago Europako beste herriekin erkatuz gero.
|
|
|
Bit streaming a: teledeskarga egin arau, audio informazioa erreproduzituz
|
doa
(onlineko erreproduzioa, zuzenean egina alegia).
|
|
|
Bigarren garaia 1936 urtetik 1960ko hamarkadaren hastapenera
|
doa
. Irratiak bi gertaera bizi izan zituen mugarri periodo honetan:
|
|
|
Programazioa irrati estazioaren estiloarekin lotuta
|
doa
, gehienetan biak batera doazelarik. Estiloan, programaziotik at dauden ezaugarriak ditugu:
|
|
|
Hau dela eta, arraza autoktono asko desagertu egin dira eta beste batzuk, montxina kasu, desagertzeko zorian daude. 1955 urtean Penintsulako behi arraza autoktonoak totalaren %75 baziren ere, ehuneko hori txikiagotuz
|
doa
.
|
|
|
Modu honetan, goroldioak hiltzen doazen neurrian, ia deskonposiziorik pairatu gabe lurzoruan metatuz doaz, hainbat metroko sakonera lor dezakeen geruza lodia eraikiz; geruza honi zohikatza deritzo. Geruza haziz doan heinean, lehortuz eta aireatuz
|
doa
, eta mikrobioen lana
|
|
|
Ordunte mendietatik, saihets modura, beste bi mendilerro luzatzen dira haranaren mendebaldetik eta ekialdetik. Biak 400 eta 800 m bitarteko altuerekin, haranaren iparraldeko ingurune karstikoarekin topo egiten dute; bata Cotobasero eta Ubal gainetik Mazo mendiraino
|
doa
, eta bestea Escrita eta Armañon mendietan hasi eta Raneroko karsteraino iristen da. Aipatu dugunez, jatorri arrezifaleko karsta erditik moztuta dago, Karrantza errekaren pasabidea baita.
|
|
|
Dublindik gora lehendabizi, Ipar Irlandan sartu, eta ondoren mendebaldeko kostaldetik behera egin du. Orain Dublinerantz
|
doa
apurka apurka, zeren badu denbora aski oraindik, eta beraz egunetik egunera prestatzen ditu hiriburura joateko erabiliko dituen bide eta zidorrak.
|
|
|
—Zer...? Gaur ere ba al
|
doa
berori. Sukaldean urdaiazpiko ederra dugu, ordea, juduek ere jateko modukoa —erran zion medikuari.
|
|
|
—Gure ipuineko gizona, ordea, osinean beheiti
|
doa
jadaneko...
|
|
|
—Berori desterrurat
|
doa
... eta ni ere berorrekin joanen naiz, eta alegeraki eta uroski joanen naiz gainerat, zeren berorrentzat desterrua den hori ez baita enetzat desterru izanen, nola izan baita berorrenganik urrun egoitea azken urteotan.
|
|
|
Azkenaren berri ez nuen. Erran gabe
|
doa
, kanpo nahiz barne Erdi Aroko gaztelu baten klasera apaindua zegoen, gure mendeko gizakiaren gustu txarraren paradigma. Orain berriz ere boladan egon behar zuen, inguruan ainguratutako auto kopurua seinale.
|
|
|
Bertze edozein gorputz atalez bai, luze mintza gintezke: esku osoa, lepoa, burua, tripa bera eta, erran gabe
|
doa
, sexu organoak. Alualdea edo titiak erauzi izan balizkiote, kasurako, aiseago egonen ginateke zerbaiten menturan.
|
|
|
kalakari isilezina, bidaiari ipurtarina, gautxori nekaezina, edale zoroa eta emakumezale gogorra. Erran gabe
|
doa
ezkongabea zela eta etxean bezain adiskide guti zuela lantokian. Beharbada horrexegatik, hau da, ni ere ez nintzelako egunkariko lagunik maitatuena, on izaten zitzaion nire konpainia.
|
|
|
—Gaurkoa araudiaren aurka
|
doa
zuzen zuzen —forentsearen ahots zolia, hilerriko txori ugarien txortxorrekin lehian—, baina zoaz igande batean Udaletxera eta azaltzen hasi hilotz bat duzula hozkailuan, eta hozkailu hori kaka dela, aurrekontuetan hozkailu indartsuagoak erosteko eskaria hamalau aldiz eginda ere, goian dauden argi iturri horiek beti gauza bera erantzuten dizutelako: " hara, Gómez, hozkailu berririk ez izan arren, zure hilotzek bertze urtebetez etsiko dute gorputegian, ez arrangurarik ez kexurik atera gabe, ezta?".
|
|
|
Horrelaxe zuritu omen zuen bere burua. Erran gabe
|
doa
guk ez genuela eskurik batere aferan, Ximurrak —nork eta Ximurrak! — ez baitzuen haxixa gurekin partekatzeko inolako asmorik, dirutzeko baizik, oporretako gastuak berdindu alde. Bisnes tiki bat.
|
|
|
Geografia nahiz filosofia, literatura edo ekonomia, denetarik jakin behar, eta denetan azken hitza bere. Erran gabe
|
doa
Ttipik bere ingurukoak errabiatzeko moduko ikasketa orri distiratsua aurkezten ahal zuela fraideenekoa bukatzean. Soziologia edo Zuzenbidea, Ekonomia edo Filosofia, apustu bat baino gehiago luzatuak ginen elkarri, goi mailako ikasketak abiatzerakoan zein hautatuko.
|
|
|
Erran gabe
|
doa
ez nekiela zehazki zertan zetzan" gure arteko" hori. Neska begiko nuen, arrunt, baina, hartaraino, beheraldi bortitzak gainditzeko ametsaldietan baizik ez zitzaidan kaxkoratu harekin harreman iraunkorrik izan nezakeenik ere.
|
|
|
Aldiz, gure amak hiritik alde eginda izeba Gloriarekin herrian partekatzen zuen bizitegian, bi bizilagunen logelez gain, ganbera itsu ttipi bat baizik ez zen, batendako ere handixko agituko ez zen oheaz hornitua. Erran gabe
|
doa
huraxe zela, nire banatzeaz geroztik, Unai eta bion aterpe deserosoa herrira joaten ginenean.
|