|
2000
|
|
|
Aingeru Epaltzak, esate baterako, Sarrionandiak" Itzalarekin solasean" ipuinean dakarren izen zerrendak jasotzen ditu: " Sapho, Li Po, Jonathan Swift, Cesare Pavese, T.S. Eliot eta liburuan zehar, narrazio bakoitzeko sarrera aipuetan bereziki, agertzen direnekin batean ziklo arturikoa, Herman Melville, gure ahozko tradizioa (Atarrabio, kantutegi zaharra) egilearen erreferentzien konstelazioa gure begi aitzinera dakar, eta horrekin batean, idazle handiek beren ondokoetan uzten
|
dituen
eraginez harantzago, literatura literaturgai izan daitekeela erakutsi ere. Liburu hau plazaratu zenez geroztik gure artean hainbertzetan aipatu den zorioneko metaliteraturaren deskubrimendua dugu.
|
|
|
Frantziako hezkuntza sistema nazionalaren sorreraz hitz egiteko, nahitaez iraultza frantsesari luzatu behar diogu begirada. Hezkuntza arloan sistema horrek izan
|
dituen
eraginak, nahiz bat batekoak ez izan, Frantzian ez ezik Europa osoan ere nabarmenak izan dira60 Helburuak gauzatzeko urte asko pasa behar izan arren, Iraultza frantsesak hezkuntza sistema nazionalaren zutabeak ezarri zituela esan daiteke, eta errealitate hau guztiz oinarrizkoa da Estatu Nazio frantsesa eraikitzeko gertatu zen prozesuan61 Horrela, 1789ko abenduan aldarrikatutako dekretu baten bide...
|
|
2001
|
|
|
ELA eta LABen arteko haustura horrek, bere baitan eta kanpora begira izan
|
dituen
eraginez gainera, ondorio garbiak izan ditu gainerako sindikatuetan ere, eta denak ari dira beren estrategiak berraztertzen, aurrerantzean egin beharreko aliantzen nondik norakoa erabakitzeko. Horietako bat EILAS sindikatua da, Hego Euskal Herriko irakaskuntzaren arloan garrantzi nabarmena duena.
|
|
|
Euroak izango
|
dituen
eragin edo ondorioez kezka gutxi eta informaziorik hoberena azaltzen dute, eta beraiek dira euroa sartzeak prezioen gorakada ekarriko duela gehien sinesten dutenak.
|
|
|
Hautemapena zuzena ez izatea ere posible da. Magnetismoa ez dugu zuzenean esperimentatzen, baizik eta berak
|
dituen
eraginen bidez, baina sentsuak finagoak edo bestelakoak balira egingo genuke Kanten arabera. Kontua da bere eraginek bere errealitatea erakuts dezaketela, haiek espazioan eta denboran agertu baitute.
|
|
|
gezur gaiztoa esaten du norbaitek. Hori analiza daiteke pertsona horrek jasan
|
dituen
eragin guztiak, hezkuntza, lagun txarrak, eta abar aipatuz. Baina, hala ere, hori egitea gaitzesten dugu:
|
|
2002
|
|
|
Gaur egun ezagutza noraino iritsi den jakinik, betiko elikagai fresko eta prozesatuetan oinarritutako elikadura orekatu, anitz eta nahikoak gure organismoak beharrezkoak
|
dituen
eragin osasungarri guzti guztiak eskaintzen dizkigula esan dezakegu.
|
|
|
Ingurunearen gainean
|
dituen
eraginak
|
|
|
Petrolioaren prezioa igotzeak lehengaiaren eskakizunean
|
dituen
eraginak gorabehera, energi iturrien prezioek kontsumorako prezioen indizean (KPI) duten eragina da alderdi alarmagarriena, indize hori baita herrialde garatuetako banku zentralek zorrozkien begiratzen duten adierazleetako bat.
|
|
|
«XXI. mendeko pozoi isilak dira», López de Uralderen epaia. Gizakiarengan
|
dituen
eraginak ez dira ez berehalakoak ez zorrotzak. Oso azkar dihardute, epe luzera, sehaskarekin batera, likido amniotikoaren bidez, hilobiari eragiten diote, eta, gainera, infernu, sortzetiko malformazio, hazkuntza arazo eta hormona sistemaren alterazio askoren jatorrian daude.
|
|
|
Beste kasu askotan, estresa lanpostuaren beraren baldintzek sortzen dute: lehiakortasuna, prekarietatea, txandakako lana, etab.% 28 eragiten du Sortzen diren intzidentzia zifrak oso deigarriak dira, bai eta arlo pertsonalean, laboralean eta sozialean
|
dituen
eraginak ere. Izan ere, Laneko Segurtasun eta Osasunerako Europako Agentziak dio estresak Europako lan indarraren% 28 eragiten duela, 41,2 milioi pertsona, hau da, «giza kostua eta finantza karga handia».
|
|
|
Datu horiekin, munduko bi mapa marraztu dituzte: bata, gure espezieak ingurumenean
|
dituen
eraginak islatzen dituena; bestea, azken eskualde basatiak nabarmentzen dituena, giza arrastoa ia hautemanezina den lurraldea. Lehenengo mapan —gizakiaren arrastoa erakusten du—, hiri handi guztiek jasotzen dute notarik txarrena —altuena—, eta Mendebaldeko Europa eta Indiako azpikontinentea dira eskualde zigortuenak.
|
|
|
Karotenoak elikagaien industrian erabiltzen dira esnekiak (gurina, margarina, jogurta eta gazta) eta haragi produktuak, arrautzetatik eratorritako produktuak, arrain eta landare kontserbak, marmeladak, edari freskagarriak eta izozkiak koloreztatzeko. Kontsumitzailearengan
|
dituen
eragin negatiboei buruz ezer gutxi dakigu. Bija estraktuarekiko alergia kasu bakan batzuk baino ez dira deskribatu; aitzitik, aspalditik planteatu da hipotesia:
|
|
|
Beraz, ezin dugu hitz egin zibilizazioen arteko gatazkaz, baizik eta eredu totalitario baten inposaketak sortzen
|
dituen
eragin eta erreakzioez. Ezin dugu pentsatu kultura biren arteko gatazka (Islama vs Mendebalde anglofonoa) baliabide aztertzaile bakarra denik, kultura anitz eta ezberdinen osotasuna zehazten delako bi kontzeptu nagusi sinplifikatzaile horietan.
|
|
2003
|
|
|
" Situacion" aldizkariko analisten aburuz, deflazioak ekonomian
|
dituen
eraginak, azken batean, faktore askoren mende daude, hala nola lan merkatuaren malgutasuna, zeinek soldata nominalak doitzeko aukera ematen baitu, soldata errealek gora egin ez dezaten. Aurrezte urriko ekonomia batean, prezioen jaitsierak berekin ekar dezakeen interes tasa errealen gehitzeak lagun dezake aurrezkien tasa ere gehitzen.
|
|
|
Adibidez, kostako eskualdeetako komunitateek itsasertzean hesiak eraiki lituzkete itsas mailaren igoerari aurre egiteko. Egindako beste kritika bat da zirriborroak “hutsune handiak dituela klima aldaketak populazioetan eta ekosistemetan
|
dituen
eraginak aztertzeko planteatzen duenean”. Gainera, batzordeak gehitu du planak “beste herrialde batzuekiko lankidetza hobetzeko aukera” galtzen duela, Estatu Batuetan eta haien arazoetan gehiegi bideratuta dagoelako.
|
|
|
Helburua da substantzia horrek giza osasunean eta ingurumenean
|
dituen
eragin kaltegarriak prebenitzea eta murriztea.
|
|
|
Gobernuak errege dekretu bat onartu du, ozono troposferikoaren ondoriozko kutsaduragatiko egungo alerta atalasea heren bat murrizten duena, substantzia horrek giza osasunean eta, oro har, ingurumenean
|
dituen
eragin kaltegarriak saihesteko, prebenitzeko eta murrizteko. Arau berriaren helburua da ozono kontzentrazioaren zenbait balio betetzea 2010 eta 2013 urteen artean, pertsonen osasuna babesteko, eta bosturtekoan, landaredia babesteko.
|
|
2004
|
|
|
Burdina. Ahotik burdina duten osagarriak, burdina gatz gisa erabili ohi direnak, anemia ferropenikoaren jaio aurreko kontrolerako eta horrek fetuarentzat
|
dituen
eraginetarako prebentzio ekintzarik garrantzitsuenak dira. Burdin gehigarriak hartzeak urdaileko intolerantzia, goragalea, idorreria eta gorozkien kolore iluna eragiten ditu.
|
|
|
Kutsadura akustikoak bizi kalitatean
|
dituen
eragin kaltegarriei buruzko epaimahaiaren erabakia" garrantzi sozial handikoa" da.
|
|
|
Janarietan akrilamida nola sortzen den gutxi jakin arren, OMEk uste du modu naturalean gertatzen dela tenperatura altuetan prestatutako jaki batzuetan. Oraingoz, zientzialariak ez dira ados jartzen akrilamidak osasunean
|
dituen
eragin kaltegarriekin. Edonola ere, zuntz ugariko eta gantz saturatu eta hidrogenatu gutxiko elikagaiak hautatzea gomendatzen dute, eta fruta eta barazki gehiago kontsumitzea.
|
|
|
2003ko irailaren 30etik aurrera, nahitaez jarri behar dira tabako kaxaren herenaren gaineko iragarkiak, “erretzeak hil egiten duela” ohartarazten dutenak. Orain, Europako Batzordeak, Brasilgo eta Kanadako urratsei jarraituz, irudiak sartuko ditu zigarro paketeetan, gehienak erabat xukatuak, tabakoak gorputzeko organoetan
|
dituen
eraginei buruz: inpotentzia, minbizia, fetuen malformazioak, adatsaren galera eta 14 gaixotasun.
|
|
2005
|
|
|
Oro har munduan ezarri den eredu ekonomikoaren barnean giza eskubideek daukaten alde batera uztea aztertzen du bereziki. Globalizazioaren ideologia eta haren gainean eraiki diren mitoak, politikan
|
dituen
eraginak, Enrique Dussel pentsalari argentinarrak gai hauen inguruan kaleratu dituen saioen azalpena, giza eskubideak postmodernitatean ibiltzeko estrategia gisa, eta biopolitikak giza eskubideei dagokienez duen garrantzia, besteak beste.
|
|
|
kimikoki, gantz azido saturatua da baina osasunean
|
dituen
eraginak ezin konpara daitezke gainerako saturatuenekin, odoletako kolesterol maila altxatzeko ahalmenik ez duela frogatua baita.
|
|
|
Alkoholaren metabolismo konplexuak ez du uzten emaitza eztabaidaezinak lortzen alkoholak organismoan
|
dituen
eraginak onuragarriak edo kaltegarriak diren jakiteko.
|
|
|
Balorazio ildo horretan bertan, Erresuma Batuak, Portugalek eta Belgikak, besteak beste, argitaratu dituzten oharretan, osasunerako arriskurik ez dagoela uste dute. Halaber, alarmak agerian utzi du substantzia horrek giza osasunean
|
dituen
eraginei buruzko informazio zientifikorik eza. Hala aitortzen zuten Europako Batasuneko agintari gorenek, zenbait astez iraun duen ebaluazio prozesu baten ondoren, substantzia horren eraginpean egoteari buruzko ebaluazioaren emaitzak aurkeztu berri baitituzte, baita haren ahalmen genotoxikoa ere.
|
|
|
Ekonomia konbentzionalaren kontzeptuak eta analisi tresnak aplikatzen dizkiete natur baliabideei, eta jarduera ekonomikoaren ingurumen inpaktu edo eraginak kanpoko elementutzat hartzen dituzte. Kanpo elementu horiek jarduera batek hirugarren batzuen gainean
|
dituen
eraginak dira; eragin horiek, esan bezala, kanpokoak zaizkie jarduera horretan ari direnei. Eragin horiek positiboak edo negatiboak izan daitezke, baina ingurumenari dagokionez normalean negatiboak izaten dira.
|
|
2006
|
|
|
Itsasoko urak
|
dituen
eragin mesedegarriak orain milaka urte ere ezagunak ziren.
|
|
|
Kanpaina instituzional ugari egin den arren, osasunean
|
dituen
eraginak hamaikatan frogatu zaigun arren, tabako kontsumitzaileen kopurua ez da jaisten: ohiko erretzaileak 2004 urtean 14 urtez gorako populazioaren %26 ziren eta 2005ean %25, oraino.
|
|
|
Garrantzitsua da jakitea nahi duenaren esku badagoela laguntza profesionala prozesuareneragin negatiboak ahalik eta gehien murrizteko, baita berehalako, epe ertainerakoeta luzerako eraginei aurrea hartzeko ere. Banantze prozesuan edo gatazkan daudenbikotekideei fase horretan laguntza profesionala ematea izango litzateke egokiena, batetik, baliabideak izan ditzaten prozesuari aurre egiteko eta, bestetik, familiaosoan
|
dituen
eragin negatiboak eta sufrimendua saihesteko. Dibortzio prozesualegez ebazten duten organo juridikoen ardura da familiari familia psikologoak eta bitartekariak aholkatzea eta eskaintzea.
|
|
|
Kapitulu honetan aurkeztuko dira dibortzioak edo bikotearen hausturak adin ezberdinetako haurrengan, lehen haurtzaroan, bigarren haurtzaroan eta nerabezaroan?
|
dituen
eraginak edo inplikazioak. Horrez gainera, banantzea haurreijakinarazten zaien unean, zein banandu ostean, aplikatzeko jarraibide hezitzaile etairizpide prebentiboak aurkeztuko ditugu.
|
|
|
Beraz, gurasoentzat eta haien familiako eta familiaz kanpoko harremanetarako onada ezgaitasunaren eta ezgaitasunak eguneroko bizitzan duen eraginaren gaineaninformazio ulergarria azaltzea, laguntza emozionala eskaintzea eta etxean haurrarekin moldatzeko aholku praktikoak ematea. Gurasoek haurraren egoerari etafamilia bizitzan
|
dituen
eraginei buruzko ikuspegi errealista badute, haurrarekin etahaien artean harreman hobea izango dute (Burr eta Klein, 1994; Query, Reichelteta Christoferson, 1990; Taanila eta beste, 2002; Taanila, Kokkonen eta Jarvelin, 1996). Taanila k (2002) dio etxean haurrarekin moldatzen jakiteko informazio etaaholku praktiko gutxi jaso zituzten gurasoek segurtasun falta eta babesgabetasunhandiagoa sentitu zutela, jasotako informazioarekin gustura zeuden gurasoen bosthalako, hain zuzen.
|
|
|
Gaitasun intelektual altua dutenek emaitza normalak eduki ditzakete, arreta handirik jarri gabe ere, baina eginkizunek gero eta kontzentrazio handiagoaeskatzen dutenean, eskola porrota gero eta nabarmenago gelditzen da. Haurrahazten doan neurrian, beraz, arreta gabeziak arlo akademikoan edo portaerarenarloan
|
dituen
eragin kaltegarriak handitu egiten dira. Horrela, esate baterako, erlazio esanguratsua agertzen da adinaren eta matematikako errendimendu eskasagoaren artean.
|
|
|
«Sustapen bat duen publizitate mezua, sustapen pizgarriari buruzko mezua transmititzeaz gain, iragarritako produktua erakusteko moduan diseinatu behar da». PAOS Kodearen helburua da obesitatearen eta gehiegizko pisuaren prebalentzia eta horren ondorioak gutxitzea, bai osasun publikoan bai gizartean
|
dituen
eraginetan. Kode horren bidez, industriak konpromisoa hartzen du adingabeei zuzendutako elikagaien publizitatean bere burua erregulatzeko.
|
|
2007
|
|
|
8 Euskarak jasan
|
dituen
eraginak
|
|
|
Europako Banku Zentralak interes tasak igotzeak euro zonan ondorioztatu
|
dituen
eragin mesedegarri eta kaltegarri berberak gertatu dira AEB etakoan ere.
|
|
|
UVB eta UVA izpien arteko aldea uhin longitudea da: UVB izpiena laburragoa da eta, horrenbestez, larruazalean
|
dituen
eraginak kaltegarriagoak dira.
|
|
|
Zientzialariek, gantz saturatu eta kolesterol gehiegi zeukatenez, gantz hauek kolesterol gaiztoa (LDL) gehitzen zutela adierazi zutenean bestelako formula osasuntsuagoen bila hasi ziren enpresak eta, gantz saturatu gutxiago zeukatelako, partzialki hidrogenatutako olioak (transgantzak) baliatu zituzten hasieran.Artean, ordea, horrelako gantzen kontsumoak ondorioztatzen
|
dituen
eragin kaltegarriak ez ziren ezagunak.Zein alde dago hidrogenatutako olio edo gantzaren eta partzialki hidrogenatutakoaren artean. Partzialki hidrogenatutako olioaktransgantzak dauzka.Erabat hidrogenaturiko olioak, aldiz, batez ere gantz saturatuak dauzka baina eztransmotakorik, erabateko hidrogenazioak gantz insaturatuak saturatu bihurtzen dituelako.Partzialki hidrogenaturiko olioa daukan produk...
|
|
|
Azido linoleikoa, oro har, eta bere isomeroetakoren (molekula berean atomoek hartzen dituzten posizio desberdinak, betiko formularen arabera) bat, bereziki, elikagaien industriaren interesa pizten ari da, gorputzeko gantzaren kontrolean
|
dituen
eraginengatik eta, aldi berean, pisuaren kontrolean eragin lezakeen mesedeagatik.
|
|
|
Oinarrizko premia horiek guztiak asebete ahal izateko, jaioberriak bereinguruko pertsonen beharra du. Pertsona horiek gizarte talde bateko kide dira, eta, horiekin
|
dituen
eragin trukeen bitartez, jaioberria talde horretako kide izaterapasatzen da. Talde horrek eskaintzen dion babesari esker lortzen du jaioberriakbizirik irautea.
|
|
|
Bainaoraindik ez dakigu zein diren ezagutza hori bereganatzea eta garatzea ahalbidetzenduten prozesu eta mekanismo sozialak. Horretarako, ezinbestekoa da pertsonakharen mundu sozialarekin
|
dituen
eragin trukeak aztertzea (Echeita, 1988).
|
|
|
Aurreko atalean aipatu den bezala, hasiera batean gizarte edukien ezagutzarengarapenari buruzko ikerketek gizabanakoa bakarka aztertzen zuten, baina, berehala, zenbait autorek hori zalantzan jarri zuten, argudiatuz ezagutza eragintruke sozialen bitartez garatzen dela; hain zuzen ere, gizabanakoak testuingurukultural jakin batean
|
dituen
eragin truke sozialen bitartez (Mead, 1934; Vygotsky, 1979 eta Echeita, 1988).
|
|
|
Pixkanaka pixkanaka planteamendu horrek indarra hartu zuen, eta autoreasko aldezten hasi ziren edozein edukiri buruzko ezagutza eskuratzeko beharrezkoak diren prozesuak eta mekanismoak sozialak direla; hau da, gizabanakoak bestepertsonekin, taldeekin zein instituzio sozialekin
|
dituen
eragin trukeetan zeharsortutakoak direla (Shantz, 1983).
|
|
|
Ikuspegi berri horrek, gizarte testuinguruak eta prozesuek ezagutzarengarapenean duten garrantzia azpimarratzeaz gain, aldezten du edozein edukiriburuzko ezagutzaren garapenaren ikerketak gizabanakoak beste pertsonekin, taldeekin eta abarrekin
|
dituen
eragin truke sozialei erreparatu behar diela. Hala, ordura arte nagusi zen, kognizio sozial indibiduala?,, kognizio sozial interakzionista?
|
|
|
Baldwin en (1895, 1906), Cooley ren (1902) etaMead en (1934) aburuz, berriz, Selfa gizabanakoak bestepertsonekin
|
dituen
eragin truke sinboliko eta linguistikoetatik sortzen den eraikuntza soziala da (Harter, 1998). Eraikuntza prozesu hori aztertzea zuten helburu autorehoriek, eta, liburu honen III. kapituluan ikusiko denmoduan, haien ideiek eragin handia izan dute gizarteezagutzaren garapenaren alorrean.
|
|
|
Ezagutzaren jatorri indibidualaren vs sozialaren gaiak eztabaida sutsua piztuzuen arren, gaur egun psikologo gehienek onartzen dute ezagutzaren jatorriasoziala dela, gaia edozein izanda ere; hau da, pertsonak sortzen du ingurukopertsonekin eta taldeekin
|
dituen
eragin truke sozialetan.
|
|
|
Izan ere, sozializazio prozesuaren bidez bihurtzen da izaki sozial.Sozializazio prozesu horretan, imitazioa (iradokizuna zein saiatua) oso garrantzitsua da. Alde batetik, umeak, beste pertsona batzuekin
|
dituen
eragin trukeetan, portaerak, pentsamenduak eta jarrerak imitatu eta ikasten ditu, eta pertsona horiengan erreakzio bat sorrarazten du. Bestalde, pertsona horiek umearen ekintzenaurrean dituzten erreakzioak ez dira beti berdinak izaten, eta, horri esker, umeakbeste portaera batzuk garatzen ditu.
|
|
|
Adibidez, hauxe esan zuen: pertsona batek bere burua zein munduabesteekin
|
dituen
eragin trukeen ondorioz ezagutzen dituela.
|
|
|
Familiak gizarte ezagutzaren garapenean duen eragina haurrak testuinguruhorretan
|
dituen
eragin truke esanguratsuen bitartez gertatzen da, eragin trukehorietatik abiatuz eraikitzen baitu gizarte ezagutza. Familian norberaren nahizbeste pertsonen eta erlazioen ezagutza lortzeko ezinbesteko direnlehen eragin trukeak garatzen dira.
|
|
|
Sistema horietan familiak duen kokapenak (egoera ekonomikoak, ideologiak eta bestek zehaztutakoa) familian izaten diren eragin trukeetan eta familiakokideen garapenean eragina izan dezake (Bronfenbrenner, 1993). Familiak etafamiliako kideak denborarekin aldatu egiten direla kontuan hartzen badugu, argigeratzen da egokia dela familia sozializazioa hainbat norabide
|
dituen
eragin trukemultzotzat hartzea (Shaffer, 2002).
|
|
|
Oro har, adin ezberdinetako lehengusu lehengusinen arteko harremanei esker, gizabanakoak bestela gal zitzakeen hainbat bizipen garrantzitsu bizi ahal izatenditu: (a) gehienetan menderatzailea den haurride nagusiak, lehengusu lehengusinazaharragoekin
|
dituen
eragin trukeei esker, besteen nahietara egokitzen ikas dezake; (b) gehienetan zanpaturik dagoen haurride txikienak, lehengusu lehengusinatxikiekin dituen eragin trukeei esker, lidergo gaitasunak eta errukia izaten ikas dezake; (c) azkenik, seme alaba bakarrek, lehengusu lehengusinei esker, zaharragoakzein gazteagoak diren haurrekin eragin trukeak izateko aukera izaten dute (Shaffer, 2002)....
|
|
|
Oro har, adin ezberdinetako lehengusu lehengusinen arteko harremanei esker, gizabanakoak bestela gal zitzakeen hainbat bizipen garrantzitsu bizi ahal izatenditu: (a) gehienetan menderatzailea den haurride nagusiak, lehengusu lehengusinazaharragoekin dituen eragin trukeei esker, besteen nahietara egokitzen ikas dezake; (b) gehienetan zanpaturik dagoen haurride txikienak, lehengusu lehengusinatxikiekin
|
dituen
eragin trukeei esker, lidergo gaitasunak eta errukia izaten ikas dezake; (c) azkenik, seme alaba bakarrek, lehengusu lehengusinei esker, zaharragoakzein gazteagoak diren haurrekin eragin trukeak izateko aukera izaten dute (Shaffer, 2002).
|
|
|
Hala, adin ezberdinetako lagunenarteko harremanei esker, haurrak hainbat bizipen garrantzitsu bizi ahal izaten ditu (bestela, galdu egin zitzakeen): (a) gehienetan menderatzailea den haurride nagusiaklagun zaharragoekin
|
dituen
eragin trukeei esker, besteen nahietara egokitzen ikasdezake; (b) gehienetan zanpaturik dagoen haurride txikienak, lagun txikiekin ditueneragin trukeei esker, lidergo gaitasunak eta errukia izaten ikas dezake; (c) azkenik, seme alaba bakarrek, lagunei esker, zaharragoak zein gazteagoak diren haurrekineragin trukeak izateko aukera izaten dute (Shaffer, 2002).
|
|
|
Hainbat autorek (besteak beste, Baldwin, 1906; Mead, 1934) uste dute munduratzean jaioberriak ez duela bere burua beste pertsonengandik eta objektuetatikbereizten; hau da, nahiz eta beste pertsonekin zein objektuekin jarduerak egin, hasieran ez du ulertzen bere ekintzak pertsona eta objektu horietatik bereizirikdaudenik (Carpendale eta Lewis, 2006). Mead ek (1934), adibidez, aldezten zuenNia jaioberriak ingurukoekin
|
dituen
eragin trukeen ondorioz garatzen dela. Ikuspegi kognitibo estrukturalaren jarraitzaile batzuek ere zalantzan jarri zutenjaioberriak besteengandik bereizteko gaitasuna izatea (besteak beste, Piaget, 1970; Lewis eta Brooks Gunn, 1979).
|
|
|
Haurra bere kontzientziaren jabe dela jaiotzen ote den alde batera utzirik, autore gehienen ustez norberaren ezagutza garatzen da haurrak ingurukopertsonekin
|
dituen
eragin trukeei esker (besteak beste, Baldwin, 1895, 1906; Cooley, 1902; Durkin, 1995; Heider, 1958; Lewis eta Brooks Gunn, 1979; Mead, 1934; Wallon, 1949; Carpendale eta Lewis, 2006). Hain zuzen ere, jaio ostekolehen hilabeteetan, haurtxoak hainbat eragin truke izaten ditu premiak asetzendizkioten pertsonekin.
|
|
|
BPGari dagokionez, Guatemalan eta Hondurasen galerak %10 baino handiagoak dira, eta Costa Rican edo Panaman %2ra iristen dira. Desnutrizioak osasunean, hezkuntzan eta produktibitatean
|
dituen
eraginetan zifra horiek lortzeko egiten da azterketa. Hala, galera ekonomikoen %90 desnutrizioarekin lotutako gaixotasunek eta hezkuntza maila apalek eragindako hilkortasunaren eragin handiagoak eragiten ditu.
|
|
2008
|
|
|
Osasunean tabakoak
|
dituen
eragin ezagunei psoriasia ezkata zuriak eta zilar kolorekoez erdi estalitako gorriuneak ditu ezaugarri gaitz kroniko honek pairatzeko arriskua erantsi zaie.
|
|
|
Teknologia bakoitzak
|
dituen
eragin kaltegarriak lau multzotan banatzen dira ondoren: giza osasunari sortutako eraginak, ekosistemari eragindako kalteak, lehengaien ustiaketa eta klima aldaketan duen eragina.
|
|
|
Horri atzerritartasun legeriari blokean egindako igorpena gehitzen badiogu, horrek ondorioztatzera garamatza ezen, nahi bai, baina zaila dela bi instrumentu horien arteko interpretazio bateragarria topatzea eta, beraz, arlo honi dagokionez, 1870eko Tratatuaren 8 artikulua litzatekeela aplikatu bateraezintasun horiek direla eta. Edonola ere, konklusio horrek ez luke interpretazio lana agortuko; izan ere, 1992ko Tratatu Orokorrak 1870eko Tratatuan
|
dituen
eraginak aztertzea ezinbestekoa suertatzen baita, beronen eraginak, gure aburuz, orain aipatutako egoerari iraulketa ematen baitio.
|
|
|
Modu sistematikoan, emakume etorkina, beste norbaiten lagun gisa tratatu izan da, eta elkarrekin egindako migrazio egitasmoan emakumeak izan
|
dituen
eragina eta autonomia gutxietsi dira. Oro har, abiapuntua honako hau da:
|
|
|
London Heathrow (Erresuma Batua), Malpensa (Italia), Arlanda (Suedia) eta Atenas (Grezia). Aldizkarian egindako ikerketa horren egileek azaldu dutenez, bazekiten industria zarata handien eraginpean egoteak presio arteriala areagotzen duela, “baina landa azterketak falta ziren hotsak loaldian eta egoera errealetan
|
dituen
eraginei buruz”. Arteria tentsioaren igoeraren eta soinu intentsitatearen arteko zuzeneko erlazioa hauteman dute ikertzaileek Ikertzaileek egiaztatu ahal izan dute loaldian zaratak izan dituen ondorio kaltegarriak, 15 minutuan behin parte hartzaileen arteria tentsioaren maila kontrolatu ondoren, eta, horretarako, neurketak egin ahal izan dituzte, esnatu beharrik gabe.
|
|
|
Etxea" sakonean" berritu nahi denean eta hiriko alde zaharrean dagoenean, kontuan hartu behar da udalek aparteko baldintzak betetzeko eskatzen dutela. Garrantzitsua da herri bakoitzeko legeriari adi egotea, eremu estrategikoei dagokienez, hala nola hiriguneari dagokionez, bereziki sentikorra baita, besteak beste, turismoak
|
dituen
eraginekiko. Donostian, adibidez, ezin da hesi, aldamio, edukiontzi edo garabirik jarri eremu erromantikoan edo hondartzetako eragin eremuan, ekainaren erdialdetik irailaren lehen hamabostaldia arte, hirian turista gehien ibiltzen den denboraldiarekin bat etorriz; beraz, esku hartzearen egutegia kalkulatu da muga horiek kontuan hartuta.
|
|
|
Klima aldaketak hirietan
|
dituen
eraginak ez prebenitzearen ondorio larriak zein diren argitu dute MBko arduradunek. Eta ez da gutxiagorako, horietan biltzen baita biztanleriaren zati handi bat, gero eta handiagoa izango den fenomenoa:
|
|
2009
|
|
|
Islandiak oso ikerketa interesgarriak argitaratu ditu, aitaren baimenak
|
dituen
eraginez. Frogatu da gero eta aita gehiagok hartu dutela hiru hilabeteko baimena.
|
|
|
Klima aldaketari buruz ari garenean, lokalizazio konkretu batetaz ari gara eta horregatik komunitate bakoitzak klima aldaketari egin dio aurre, lurraldearen arabera, horren ondorioak bereziak direlako. Ondorioz, Euskadin izango
|
dituen
eraginak neurtu eta gizarteak aurre egin dizkie.Hala ere, arazoa globala da eta guztiok aurkitu behar ditugu energia erabiltzeko modu efizienteagoak, berotegi efektua duten gasen isurketa gutxitzeko. Hori aurrera eramateko teknologia efizienteagoen erabilpena eta ohituren aldaketa bat ematea behar da.
|
|
|
Klima aldaketari buruz ari garenean, lokalizazio konkretu batetaz ari gara eta horregatik komunitate bakoitzak klima aldaketari egin dio aurre, lurraldearen arabera, horren ondorioak bereziak direlako. Ondorioz, Euskadin izango
|
dituen
eraginak neurtu eta gizarteak aurre egin dizkie.Hala ere, arazoa globala da eta guztiok aurkitu behar ditugu energia erabiltzeko modu efizienteagoak, berotegi efektua duten gasen isurketa gutxitzeko. Hori aurrera eramateko teknologia efizienteagoen erabilpena eta ohituren aldaketa bat ematea behar da.
|
|
|
a. Merkatua arautzeko Estatuaren jarduera nabarmenki murriztea. Horrela, esku hartze horrek ekonomia egituran
|
dituen
eragin kaltegarriak ekidingo liratekeela uste da. Batez ere, eraginkorrak ez diren monopolio eta oligopolioak artifizialki sortzearenak.
|
|
|
Defizit publikoaren finantziazioak ekonomia eragileengan eta ekonomian sortzen
|
dituen
eragin kaltegarriei aurre egiteko, hainbat azterketa eta proposamen egin dira adituen artean aurrekontu publikoak orekatzeko eta defizit publikoa ahalik eta ondoen finantzatzeko.
|
|
|
24 Behin eta berriz eztabaidatu da zein puntutaraino
|
dituen
eragin ezkorrak zergen zamak ekonomia eragileen pizgarrietan, lanerako gogoan, inbertitzeko joeran, eta, oro har, epe luzeko ekonomia hazkuntzan. Aditu asko azaldu dira gehiegizko zergen zamaren aurka, hazkuntzaren aldetik duen eragin ezkorragatik.
|
|
|
Egungo krisi ekonomikoan, datu horiek “garrantzi handiagoa hartzen dute, eta familia batzuek gehiegizko ahalegin ekonomikoagatik jasaten duten diskriminazioa erakusten dute, ezgaitasun intelektuala duen kide bat izatean”, adierazi du FEAPSek. Elkarte horrek uste du asko aurreratu dela gizarte politikan azken urteotan, baina uste du “inbertsio handiagoa egin behar dela, bai baliabide sozialen eta soziosanitarioen kopuruari dagokionez, bai kalitateari dagokionez, gehiegizko ahalegina eta horrek
|
dituen
eragin negatiboak murrizteko, eta, aldi berean, bere familiaren adimen urritasuna duen pertsonarekiko gehiegizko mendekotasuna saihesteko”.
|
|
|
“Antiaging”, antirreumatiko eta antikanzerigenoa bezalako adierazpenak antioxidatzaile ugari dituen produktu bat iragartzen duten prospektu edo dokumentuetan aurki daitezke. ORAC zerrenda egin duten eta zabaldu duten erakunde ofizialen seriotasuna eta egiaztapena gorabehera, oraindik ez dago elikagai baten gaitasun antioxidatzaileari eta horrek osasunean
|
dituen
eragin positiboei buruzko estrapolazioak egiteko adinako ebidentzia zientifikorik. Oraingoz, ORAC saiakuntzek substantzia kaltegarri jakin baten aurkako jarduera antioxidatzailea baino ez dute neurtzen, eta oraindik ez dakigu zer gertatzen den gainerako erradikal askeekin, berez organismo bizi batean aktibo egon baitaitezke.
|
|
|
Ez daukagu hemen haustura horren baldintzei buruzko ikerketa historikoa egiteko asmorik, ezta Nafarroako Erresumaren lehenagoko existentziari buruzkorik ere. Dena den, komeni da entitate estatal desberdinetan izaniko banaketa primario edo fundatzaile horrek Euskal Herrian izan
|
dituen
eraginak eta ondorioak nabarmentzea. Kontua ez da herri bat banatzea soilik, herri horren zati bakoitza multzo kultural eta politiko boteretsu eta espezifikoetan integratzea baizik, horrela euskal lurraldeko zati bakoitzean gero eta haustura kultural funtsezkoagoak ezartzeko.
|
|
2010
|
|
|
Globalizazioak tokiko aberastasunak hartu eta gutxi batzuen eskutan jartzen ditu, eta gehiengoa galtzaile da. Tokian berean
|
dituen
eraginak begi bistakoak dira. Erretreta sistemen erreforma, zerbitzu publikoen suntsiketa, eskubideen murrizketa, lurrak kutsatzea, uraren jabetza sortzea, elikadura urri bihurtzea.
|
|
|
Azken urteetan bizi izan dituen kontu pertsonalak alde batera utzita, musikalki asko aberastu da haren proposamena. Mundu osoan kontzertuak ematen aritu da, eta bidaia horretan hartu
|
dituen
eraginak betiko blues, soul eta funk doinuekin nahastu ditu.
|
|
|
Hala, errepide bidezko garraioaren hegemoniaren (salgaien% 73 eta pertsonen% 85 garraiatzen dira horrela) eta aire bidezko garraioak azken urteetanizandako hazkunde izugarriaren ondorioz (eraginkortasun txikiena duten, baliabidegehien kontsumitzen duten eta ingurumenean inpaktu handiena duten garraiobideak), garraioak ingurumenean, gizartean eta ekonomian
|
dituen
eraginak ugalduegin dira. Herrialde industrializatuetan ohikoak diren eragin horiek Euskal Autonomia Erkidegoan larriagoak dira, bere ezaugarri berezi batzuk direla medio, esaterako:
|
|
|
Aurreko paradigmak garraioa helburu gisa ezartzen zuen eta mugikortasunazein abiadura berez ontzat jotzen zituen. Mugikortasunerako pausoak emateak, aldiz, garraioak ingurumenean
|
dituen
eraginak ahalik eta gehien murrizteaeskatzen du eta, horretarako, hiru helburu nagusi lortu behar dira: garraioarenbeharra murriztea; garraio moten banaketa orekatzea, gutxien kutsatzen dutengarraio moten alde; eta, garraioen ekoeraginkortasuna hobetzea.
|
|
|
Una reflexión sobre la jurisprudencia constitucional, Civitas, Madril, 1995, 77 or.; Gómez de Liaño, F., Álvarez de Linera, S., Pérez Cruz Martín, A. J., Roca Martínez, J. M., Hernández Galilea, J., Iglesias García, C. k, Derecho procesal laboral, op.cit., 96 or.; Palomar Olmeda, A. k,. Un aspecto más de la tutela efectiva de los jueces y tribunales: la incongruencia extra petita?, Revista Española de Derecho del Trabajo, 1993/ 58 zk., eta Ríos Salmerón, B. k,. Prescripción e incongruencia (Comentario a la Sentencia del Tribunal Constitucional 32/ 1992, de 18 de marzo)?, Revista Española de Derecho del Trabajo, 1993/ 60 zk. Inkongruentziak berdintasun eta kontradikzio printzipioan
|
dituen
eraginak aztertzen ditu Cruz Villalón, J. k,. La incongruencia en el proceso laboral desde la perspectiva constitucional?, Derecho Privado y Constitución, 1994/ 4 zk. Ildo beretik jurisprudentzian: KAE 191/ 1987, abenduaren 1ekoa, KAE 60/ 1990, martxoaren 29koa eta KAE 225/ 1991, azaroaren 28koa.
|
|
|
Energiaren kudeaketa Imagen: Rob Owen Wahl Hainbat ikerketak erakutsi dute erlazio estua dagoela mikrobiomaren gizakiarekin batera bizi diren mikrobioen gene multzoa eta metabolismo energetikoan eta, beraz, obesitatearen sorreraren kausetako batean
|
dituen
eraginen artean. Emaitza gehienak bat datoz esatean mikrobiota edo hesteetako floraren bakterio nahasketa batzuek obesitatea babestu edo, alderantziz, antola dezaketela.
|
|
|
Gosea hedonista da, plazerarekin bakarrik lotua. Hori da, hain zuzen ere, apetitua modu aktiboan kontrolatu litzatekeelako; izan ere, gorputzaren masan eta osasunean
|
dituen
eraginez gain, gizarte garatuetako gehiegizko tipikoek ere mendekotasuna eragingo lukete, drogekin edo ausazko jokoekin gertatzen den bezala.
|
|
|
Artxipelagoan tenperatura igotzeak
|
dituen
eraginak aztertzen ditu ikerketa batek
|
|
|
“Proteina hidrolizatuak hartzen zituzten haurrek amaren esnearekin elikatutakoen antzeko hazkunde patroiak zituzten, besteak beste, behi esnean oinarritutako formula hartzen zutenen aldean kantitate gutxiago kontsumitzen zutelako”, azaldu zuen Mennellak. Autoreek adierazi zuten aurkikuntza horiek haurren esne artifizialaren osaerak elikaduraren, hazkundearen eta osasun metabolikoaren gainean epe luzera
|
dituen
eraginak ulertzeko beharra azpimarratzen dutela. Gainera, etorkizuneko azterketetan, metabolismo eta energia gastuko neurriak erabiliko dira banakako formulek hazkundean nola eragiten duten eta amaren esnetik nola bereizten diren aztertzeko.
|
|
|
Bigarren urtez jarraian, Atzerritartasun Legeari eta horrek biztanleen jendarteratze prozesuan
|
dituen
eragin praktikoei buruzko informazio saio batzuk antolatu ditu, hilabete bakoitzeko azken asteazkenetarako, Getxoko Udalak, ElkarGune harrera programaren barruan. Heldu, atzerritarrak artatzeko Eusko Jaurlaritzaren zerbitzu juridiko sozialeko teknikariek koordinatuta, kanpoko zein bertokoei zuzenduta daude saioak.
|
|
2011
|
|
|
Arazo anitzeko familietako kide izateak adingabeetan
|
dituen
eraginak
|
|
|
Aipatu dugun moduan, gobernantza komunitatean eragile kolektibo moduan jarduteko harreman instituzionalen abilezia da. Gobernantzaren beraren tipologia, kalitate eta koherentziatik haratago, eragile kolektibo modura jarduteak kanpo errealitatearekiko
|
dituen
eraginak aztertzera garamatza. Bertan, berrikuntza sozialaren kontzeptuak eta ikuspuntuak paradigma horretara hurbiltzen laguntzen digu.
|
|
|
Lankidetza horretatik bideratzen diren ekintzak, prozesu horren fruitu izango dira. Sabelekin (1996) bat eginez, ez da nahikoa konponbide originala bilatzea, baizik eta konponbide hori aurkitzeko bidean jarraituriko prozedurak plano sozialean
|
dituen
eraginak eta lankidetza eragitea kontuan hartu dira hura berrikuntza sozialtzat jotzeko.
|
|
|
Gero eta atzerritar eta langabe gehiago joaten dira, baita kotizazio gabeko pentsioa jasotzen duten adineko pertsonak ere. Horren erakusgarri dira Espainiako Cáritas ek krisialdi ekonomikoak pobreziaren eta gizarte bazterketaren adierazleetan izan
|
dituen
eraginei buruzko azken txostenean 2010eko bigarren seihilekoan egindako datuak. Azterlan horren arabera, bederatzi milioi pertsona baino gehiago pobrezia egoeran bizi dira Espainian, urteko diru sarrerak 6.000 eurotik gorakoak ez direlako.
|
|
|
Beste konpainia batzuek, hala nola Lufthansak, ez dute Tokiora hegan egingo aldi baterako, eta hegaldiak Osakara eta Nagoyara desbideratuko dituzte. Erabiltzaileengan izango
|
dituen
eraginei dagokienez, hurrengo egunetan Japoniarantz hegan egiteko asmoa dutenek beren billeteen zenbateko osoa berreskuratu ahal izango dute. Eztabaida nuklearra" Espainiako zentral nuklear guztiak arrisku sismikotik kanpo daude".
|
|
|
Garrantzizkoena da azterketa horrek erakusten duela haren eraginak amaren argal edo gordin dena eta haurrak jaiotzean duen pisua edozein direla ere. “Obesitatearekiko suszeptibilitatea ezin da geneen eta bizimoduaren konbinazioagatik bakarrik izan, baina fetuaren garapenean
|
dituen
eraginengatik aktiba daiteke, amak jaten duena barne”, azaldu du lan honetako buru Keith Godfreyk, Southamptongo Unibertsitateko Epidemiologia eta Giza Garapeneko irakasleak. Ondorio horretara iristeko, ikertzaileek 300 haur inguruko aldaketa epigenetikoak neurtu zituzten jaiotzan, eta frogatu zuten haurrak sei edo bederatzi urterekin lortuko zuen obesitatea aurrez aurre zutela.
|
|
|
Nahiz eta autoreek ikerketarekin jarraitzeko eskatzen duten eremu horretan, adituek argitu dute oraindik ez dagoela behar adinako ebidentziarik gaixotasun horren tratamenduan osagarri hori gomendatzeko. Beste azterketa eremu batzuk Era askotako ikerketak egiten dira omega haurren osasunaren zenbait alderditan
|
dituen
eraginei buruz. Hala ere, oraingoz, emaitzak ez dira oso onak elementu terapeutiko gisa erabiltzeko.
|
|
|
Garagarra eta oloa bateragarriak dira zuntz disolbagarri mota batekin, betaglukanoekin, zeinak frogatu baitute eraginkorrak direla kolesterol LDL kolesterola (kaltegarria) murrizten. Gutxi ebaluatu dira oloa edo garagarra kontsumitzeak elikagai gisa
|
dituen
eragin hipokolesterolemiatzaileak; bai, ordea, betaglukano kontzentratuen eragina. Beste ikerketa batzuen arabera, tokokohirola da, eragin antioxidatzaile indartsua duen bitamina mota bat, eta amuzki, oloa eta arroza pikorren azaletan aurkitzen da.
|
|
|
Haren eraginkortasuna, minoxidilarena baino hobea bada ere, arina da. Bestalde, albo ondorioak eragiten ditu, hala nola erekzio disfuntzioa eta prostatako minbizia garatzeko arriskua handitzea, nahiz eta urtean 650 euro kostatzen den eta sei hilabete behar
|
dituen
eragina izateko. Eraginkorrena Alopezia androgenikoak osagai genetiko sendoa du, eta, sarritan, gurasoengandik seme alabengana transmititzen da Metodorik positiboena, zalantzarik gabe, transplante kapilarra da.
|
|
|
Faktore guztien artean, kutsadura atmosferikoa nabarmentzen da, gertaera koronarioen %7, 4 eragiten baitu. Kutsadura atmosferikoak bihotzari erasotzen dio Azterketa askok erakutsi dute poluzioak osasunean
|
dituen
eragin kaltegarriak. Munduko Osasun Erakundeak (OME) munduko heriotza eragile ohikoenen artean kokatzen du.
|
|
2012
|
|
|
Musikariak bere ibilbide artistikoa errepasatuko du, izan
|
dituen
eraginak aipatuz.
|
|
|
Euskararen aldeko jarrera eta portaera sorrarazten
|
dituen
eraginik indartsuena, gaur egun, euskal herritar identitatearena da, batez ere euskal nazionalismoarenideologiapean. Horrexegatik eta gizarteak euskararen bestelako premiarik asebetetzeko beharrik sorrarazten ez duenez, abertzaletasunarekin bat egiten ez duenak, salbuespenak salbuespen, ez du hizkuntza horren aldeko motibazio sendorik.
|
|
|
Framing ak izaera bikoitza du. Izan ere, alde batetik, markoak pertsonen diskurtso nahiz ideietan daude eta, bestetik, framing diskurtso eta ideia horiek lotzen
|
dituen
eragin prozesu sozialari deritzo (Pan eta Kosicki, 2005). Komunikabideek erabilitako markoek iritzi publikoan duten garrantzia eta hartzaileek gai publikoei emandako esanguran duten eragina (Gamson, 1992; Kinder eta Sanders, 1996; Pan eta Kosicki, 2005) azpimarratu izan dira framing teorian.
|
|
|
Sierra Nevadako Aldaketa Globalaren Behatokiak, naturgune horretan Andaluziako Juntako Ingurumen Sailak garatua, Granadako Unibertsitatearekin (UGR) lankidetzan, klima aldaketaren prozesuen jarraipena egiteko metodologia aurkeztu du. “Andaluziako Juntak klima aldaketak izango
|
dituen
eraginak ebaluatzeko, minimizatzeko eta haietara egokitzeko kudeaketa protokolo guztiak baliatzen dituen Espainiako lehen gune babestua da”. Sierra Nevadako Behatokia Unescok planetako klima aldaketa aztertzeko aukeratu dituen 27 erreserbetako bat da.
|
|
|
Ospitale Universitari Vall d. Hebron Unibertsitateko Iktus Unitatearekin (HUVH) batera, iktusaren tratamenduari buruzko eskala handiko bi lan-talde zuzentzen ditu. Europako Batasunak (EB) abian jarri berri duen ikerketa proiektu hau da hipotermiak garuneko kaltearen babesle gisa
|
dituen
eraginei buruzko III. faseko saiakuntza kliniko handiena, iktusa edo garun hodietako istripua izan ondoren. Vall d’Hebron ospitalea izango da, halaber, Espainiako ikerketa koordinatuko duen zentroa, bai eta biobankuaren egoitza ere, Europako azterketan sartuko diren paziente guztien laginekin.
|
|
|
Garcíak azaltzen du soinu kutsatzaileek (garraioa edo industria jarduera, esaterako) eragiten duten zaratak kalte egiten diela osasunari eta ingurumenari. Zaratak eragina du biodibertsitatean Hainbat ikerketa zientifikok frogatu dute kutsadura akustikoak estresa sortzen duela, produktibitate galerak eragiten dituela eta osasunean
|
dituen
eraginei lotutako gastu medikoak eragiten dituela (eragozpenak, lo egiteko zailtasuna, odol presioa handitzea, etab.). Ingurumenari dagokionez, zaratak eragina du biodibertsitatean. Animalia espezie ugarik inguruneko soinuetan oinarritzen dute biziraupena, harrapariak, bikoteak eta abar identifikatzeko.
|
|
2013
|
|
|
nitatearen hasierako egoeran (1 jarduera) egindako galderei erantzuna emateko, hainbat faktorek Lurraren erliebean sortzen
|
dituen
eraginak ikertuko dituzu lehen atal honetan. Horretarako informazio iturrietara jo behar duzu eta iturri horietatik lortutako informazioa
|
|
|
Hondamendia izugarria izan zen, eta Fukushimako zentral nuklearrean sekulako hondamendi nuklearra. Material erradioaktiboaren jarioak arazo larriak sortu zituen istripuaren unean bertan, eta etorkizunean izango
|
dituen
eraginak (ingurumenean, osasunean, ekonomian&) ikusteko daude.
|