2008
|
|
Lehenik, boterea sistema itxi baten barruan ondasun eskas eta finitu bat bezala ikusten duten gatazkaren ikusmoldearen teorikoak daude. Kasu honetan boterea zero batura suposatzen duen jokoa da, indibiduo edo talde batek izan
|
dezakeen
boterea ezin du beste batek aldi beran izan, batek irabazten duena besteen kontura da, eta horrexegatik banaketa gatazka gisa aurkezten da.
|
|
Hirugarren argudioa oso lotuta dago garapen parte hartzaileak izan
|
dezakeen
arrisku batekin bestearen enpoderamendua bilatzen den heinean, bilaketa hori gure sopikuntza eta nahiaz zeharkatua egongo baita (Kapoor, 2005). Sopikuntza Iparraldeko gizartekook munduko ekonomia global kapitalistaren partaide onuradunak garelako, zeinak gure garapen lankidetzak konpondu nahi dituen bazterketak sortzen dituen.
|
|
Gure ikerketa honetan, kontrako ahaleginaz jardun dugu, hau da, nahita edo nahi gabe, gizonezko eta emakumezkoentzat balio
|
dezakeen
izen baten hautuaz. Euskal izen guztiak halakoak direla pentsa dezake euskaraz ez dakienak edo euskal tradizio onomastikoa ezagutzen ez duenak.
|
|
Alderdi linguistikoa alde batera utzita, gizarte zientzietan ere denetarik ikertu da: herri izenak eta izen ofizialak aurka jartzen dituzten botere harremanak, edo talde estatusaren eta norberaren izenaren arteko loturak, edo izenen modak eta tradizioak, edo izen espezializatuak, hots, lanbide eta jarduera zenbaiti lotutako izenak, edo izenak norberaren izaeran edo autoeragingarritasunaren pertzepzioan ukan
|
dezakeen
eragina...
|
|
Hala ere, LZEren eta LAPren elaborazio eta tramiteetan iragandako denbora ikusita, eta elaborazio prozesu konplexu baten ostean izan
|
dezakeen
inpaktu erreala mugatua dela kontuan hartuta, beren etorkizuneko erabilgarritasunari buruz zalantza egiten duenik ere bada. Hau da, tresna motela eta zurruna da, eta kasu askotan, plangintza onartzen denerako, bertan jasotako berritasun edo proposamenak gauzatuta daude.
|
2009
|
|
– Eta azkenik, ezin ahantzi NEBei eta beren inguru hurbilari lotutako zerbitzu jarduerek eta lanpostuen sorrerak tokiko biztanleriarentzat ekar
|
dezakeen
onura sozioekonomiko potentziala. Horri lotuta, NEBek aisialdi funtzioa ere betetzen dutela adierazi behar da.
|
|
Ez du nekazaritza ingurumen neurrien berezko planteamendua ordezkatzen, baizik eta haien egiteko era eraldatzeko asmoarekin oinarri bikoitzarekin izan da sortua. Alde batetik, nekazaritza ustiapenaren hasierako diagnostikoa behartuko du, zeina nekazaritza jarduerak ingurumenean izan
|
dezakeen
eraginaren gaineko erreflexioa bultzatzera izango den bideratua; bestetik, diru-laguntzak jaso ditzaketen ekimenak zehazteko, baita diru-laguntzak kalkulatzeko ere metodo berria ezarriko du.
|
|
Bestetik, aintzat izan behar da natura gune babestuen inguruan aisialdi jarduerak bultzatzea aurka ere bilaka daitekeela; izan ere, populazioak NEBen gain sor
|
dezakeen
presioa azpimarratzeko modukoa da. NEB jakin baten izendapena berez erakargarritasun zio nahikoa izan daiteke nagusiki hiri populazioaren bisita jasotzeko.
|
|
McCroskey ren esanetan (1984a, b) beldur komunikatiboa. Communication Apprehension? subjektu batek beste batekin komunikatzerakoan senti
|
dezakeen
ikara edo herstura da. Aipatu autorearen aburuz, beldur komunikatiboa elkarrizketa soiletan, talde txikietako saioetan, bilera edo eskolako mintzaldietan eta publiko zabal baten aurreko agerraldietan gerta daiteke.
|
|
1) audientziaren interesen eta beharrizanen araberako gai bat aukeratu, 2) ideia nagusia komunikazioaren hasieran aurkeztu eta bere sintesia bukaeran, 3) ideia nagusiaren garapena sarrerako gorputzean kokatu, 4) hasierako antolaketa definitu: sarrera, gorputza eta ondorioak, 5) hizkuntza argi eta adierazgarri bat erabili, 6) ahotsaren modulazio egokia kontrolatu audientziaren interesa mantentzeko, 7) ahoskera, gramatika eta hitzaldiaren artikulazioa zaindu; eta, 8) gorputz lengoaiak eman
|
dezakeen
informazioa kontuan izan. Ez dago esan beharrik, zortzi puntuko proposamen hau baliagarria izan daitekeela jendaurreko trebaketa programak antolatzerakoan.
|
|
Gure programa konbinatuak ikaslearen autoeraginkortasunean izan
|
dezakeen
efektu positibo zuzena bilatzen du. Autoeraginkortasuna banakoaren usteei dagokie.
|
|
analisi berdina egin da herstura egoera eta egoera psikologikoa kobariable moduan. Horrela, ANOVAko bihotz tasarekiko aldagai bi hauen efektuak desagertzen dira, bihotz tasarekiko talde esperimentalak izan duen trebaketa ezberdinak izan
|
dezakeen
efektu posiblea isolatuz.
|
2010
|
|
Gu, artikulu honetan, bateratze bertikalaz jardungo gara gehienbat (Mattheierek (apud Auer 1998: ...standarrekoak hartzen) eta prozesu hori izenburuko bi herrietan nolakoa den azalduko dugu, emaitzak alderatuz, baina, azaletik bada ere, konbergentzia horizontala ere aztertuko dugu (egitasmo honen barnean lehenengoz, cf. Aurrekoetxea, 2003, 2004, 2006, 2008, eta Ormaetxea, 2008, 2009), hizkera horiek batzen ala urruntzen ari diren ikusteko eta euskara batuak horretan zenbaterainoko zerikusia izan
|
dezakeen
jakiteko asmoz.
|
|
Honaino herrikako azterketa arrunta. Oraingoan, aldiz, aurrera egin nahi dugu eta herri bietako belaunaldiak erkatuz bateratze (edo urruntze) bilakaerarik ba ote den ikustea da gure asmoa, batez ere gazteengan euskara batuak izan
|
dezakeen
eragina «neurtzeko».
|
|
Hortaz, memoriak, prozedura antzekoekin harremanetan jartzea eragiten duenez, mekanismo irudikatzaileak pitzaraz ditzake (irudikapen kontzeptuala). Irudikapen horren sorreran ebokazio metaforikoaren poetika oroimenak eragin
|
dezakeen
mekanismo sinbolikoa da. Prozedura horretan memoriaren ezagutza bideak iragana eta oraina lotu ahal izango ditu eragin emotiboa arakatu eta etorkizunari begira jartzeko.
|
|
Oroimen libreko proba batean normalki parte hartzaileari bizi izan duen gertakizunaren inguruan gogora
|
dezakeen
guztia oroitzea eskatzen zaio. Errendimenduan, informazio kantitateaz gain, zehaztasuna azter daiteke oroitutako informazio zuzena eta akatsak kontuan hartuz.
|
|
Irudiak teknikoki manipulagarriak izan ote daitezkeen galdetuta, hamar ikasletik bederatzik esan du baietz, manipulagarriak direla irudien ezaugarri teknikoak (koloreak, zehaztasunen maila?). Inkestatuen ehuneko hamabosta izan da gai, gainera, hori egin
|
dezakeen
programa informatikoaren marka identifikatzeko ere.
|
|
Hedabideek izan dezaketen portaeraz kexu denean inor, nora jo
|
dezakeen
galdetuta, erantzunak oso dispertsoak izan dira (ikus 6 grafikoa).
|
|
10 Ingurumen narriadura maila ezberdinak Pasaiako kanpo portuaren eraikuntzak egin
|
dezakeen
kaltearen arabera izan dira ezarriak.
|
2011
|
|
Hein berean, logika kapitalista horretan, «irabazle» kontsideratzen diren eskualdeak dauden eran «galtzaile» direnak ere azaltzen dira. Horrek, ekonomia sistema honetan ezagutzaren ekoizpen eta zabalpenak eragin
|
dezakeen
garapen maila disparekoaren errealitatea ulertzera garamatza.
|
|
Bestalde, ezin dugu ahaztu, zeharka bada ere, marketing eta branding arloak jorratu ditugula eta, bidenabar ikusi, euskarak bertan dituen aukerak eta mugak. Gure asmoak, dena den, ez dira izan ikerketa soil eta bakar batean gaiak eman
|
dezakeen
guztia biltzea. Horrenbestez, ikerketa hau lehendabiziko hurbilpena baino ez da izan.
|
|
Horrenbestez, markagintzako enpresek marka izena asmatzearekin batera, izen horrek munduko kulturetan izan
|
dezakeen
esanahia aztertzea eskaintzen dute. Erraz egiten da hori denotazio mailan; konplexuagoa da, ostera, konnotazio mailan.
|
|
Ideologiaz esan duguna eta denotazio/ konnotazio funtzio semiotikoak aise uztartu zituen Stuart Hall ek (1980). Haren ustean, denotazioa zeinu baten esanahi literala da, eta konnotazioa, berriz, esan edo zuzenean adierazi barik, zeinu horrek zeharka iradoki
|
dezakeen
guztia. Konnotazioa irekia da, denotazioa itxia.
|
|
Gaztelaniaren erabileran etorkin batzuek izan ditzaketen zailtasunei, itzultzaile eta kultura arteko bitartekarien falta gehitu behar zaie. Gainera, oro har, agenteek ez dakite Atzerritartasun Legeak emakume horiengan izan
|
dezakeen
eragina.
|
|
Ildo horretatik, zerbitzu sozialen arlotik kasu guztien berri ematea proposatzen dute, sostengu emozionala gauzatzeko, biktimari behar duen informazio guztia emateko eta salaketa aurreko eta ondorengo laguntasuna ziurtatzeko. Dena dela, gizarte langile asko kexu da kasu guztiak jakinarazten ez dizkietelako, edo jakinarazpena berandu egin ohi delako, horrek andrearentzat ekar
|
dezakeen
guztiarekin.
|
|
Eta laguntza, eta informazioa ezinbestekoak dira. Andreak zer egin
|
dezakeen
jakin behar du zuzen jokatzeko.
|
|
Atzerritar askok salaketa kentzen dute, horrek zer ekar
|
dezakeen
ez dakitelako. Salaketa kenduz gero, fiskaltzak kasuarekin jarraituko du ofizioz.
|
|
Kasu honetan ez da heriotzaren beldurra Ana ihes egitera bultzatuko duena, bere patua onartzeko beldurra baizik. Ihesaldi horrek, hala ere, bere identitatea topatu
|
dezakeen
lekura gerturatuko du nahi gabe.
|
|
Bestalde, haurrak jasotako hizkuntza inputaren arabera, alde esanguratsuak aurkitu dira hitzak esaldian elkartzeko gaitasunean (F (4,874)= 2,63; p< 0.05,? 2= 0,012) eta EBBLan, morfematan neurtuta (F (4,814)= 4,28; p< 0.01,? 2= 0,021) zein hitzetan zenbatuta (F (4,810)= 4,60; p< 0.01,? 2= 0,022), alabaina, eragina beti izan da oso txikia. Azkenik, neba arreben artean haurraren jaiotza hurrenkerak izan
|
dezakeen
eragin esanguratsurik ez da aurkitu (hiztegiaren ekoizpenerako F (4,859)= 1,26; p= 0.27; hitzak esaldi berean elkartzearen gaitasunerako? 2 (10)= 10,72; p= 0,38; EBBL neurrirako F (4,801)= 1,19; p= 0.31 eta F (4,797)= 1,54; p= 0.18, morfematan eta hitzetan neurtuta, hurrenez hurren).
|
2012
|
|
Horrela, lidergo autoritarioa oso lagungarria izaten da enpresa bat martxan jartzeko unean, baita krisian dagoen enpresa bateko ohiturak eta kultura aldatu behar direnean ere. Lagungarria izan daiteke, halaber, larrialdi bati aurre egin behar zaionean, hala nola sute bati, urakan bati edo kontrako OPA bati, denak ere egoera ilun eta kaotikoak, non lider autoritarioak lankide guztientzat norabide argi bat eman
|
dezakeen
. Lidergo mota hori baliagarria izan daiteke lankide gatazkatsuak kudeatzeko ere, gainerako taktikek eta ahaleginek huts egiten badute24.
|
|
baina, oroz gain, irudimena eta sormena dauzkatenak. Gaur egun, enpresa batek nozi
|
dezakeen
xahutzerik handiena (alferrik gal dezakeen baliabiderik baliotsuena), hain zuzen ere, bere langile guztien irudimena eta sormena ustiatzen ez jakitea da.
|
|
baina, oroz gain, irudimena eta sormena dauzkatenak. Gaur egun, enpresa batek nozi dezakeen xahutzerik handiena (alferrik gal
|
dezakeen
baliabiderik baliotsuena), hain zuzen ere, bere langile guztien irudimena eta sormena ustiatzen ez jakitea da.
|
|
Ildo horretan, kritika akademikoaren lana da kontsumitzaileari ematea aldizkari espezializatuen inguruko informazioa, azken horrek jakin dezan nora jo kritika fidagarrien bila. Bukatzeko, kritika mota honek bete
|
dezakeen
beste funtzio bat honetan datza: arteak bizitzarekin, zientziarekin, ekonomiarekin, etikarekin edota erlijioarekin dauzkan harremanak azaltzean.
|
|
Indize bakoitzak har
|
dezakeen
balioa jakiteko, hamar mila simulazio egingo ditugu beraien arteko korrelazioak kontuan harturik (lehenago lortutako Pearsonen koefizientearen bitartez). 6 irudiari esker, banaketa estatistikoa LogNormal a dela eta galtzeak izateko probabilitatea% 32 dela ikus dezakegu.
|
|
Ez dago inolako mekanikotasunik. Familiaren kapitalak baldintza sendoak ezartzen dizkio familiak ekoitz
|
dezakeen
estrategiari, baina familiak estrategia sortzen duenean, bere posizioa interpretatu egiten du, aktiboki eta sormenez gainera. Kapitalaren transmisioa prozesu kritikoa da.
|
|
Edonola ere, kultur aparatu boteretsuenek ere ez dute inoiz erabateko hegemonia erdiesten, eta ikerketa honetan horren seinale garbiak aurkitu ditugu: adibidez, lanaren etikaren higadura hainbat diskurtsotan, jendeak ekoitz
|
dezakeen
ikuspegi kritikoaren erakusgarri.
|
|
Hurbilketa teoriko honen azken helburua da baloratzea ea eskualde garapenari buruz diharduen literatura ekonomikoak zein neurritan lagun
|
dezakeen
ulertzen eta interpretatzen Martin Ugalde Kultur Parkeak osatzen duen errealitatea. Hargatik, lehen hurbilketa teoriko hori Parkean bertan kokatzen diren gainerako erakundeei buruzko landa ikerketa batekin osatu da, non Parkeko erakundeen arduradunen lehen eskuko informazioa eskuratu nahi izan den, teoria ekonomikotik eratorritako zenbait baieztapenen inguruko balorazioa eskatu zaielarik.
|
|
Enpresetan hizkuntzak duen garrantziaz jabetzea zen saio honen helburu nagusia, erakundeak helburu ekonomikoak izateaz gain, gizarte erantzukizuna ere baduela ikusaraztea, gogoeta egitea zein toki izan
|
dezakeen
euskarak erakunde barruan eta nola eman pausoak gizartean toki egiteko.
|
|
Enpresetako erabilera planetan askotan gertatu ohi da langileek euskararen aldeko jarrera duten arren, emaitzak ez datozela bat azaldutako jarrerarekin, alegia, jarrera positiboa ez da islatzen euskararen erabileran (Irastortza, 2010). Horregatik, ikerketa honetan azaltzen da euskararekiko jarreraren eta erabileraren artean egon ohi den sendotasunik eza, eta ahultasun horrek subjektuarengan sor
|
dezakeen
disonantzia edo gatazka kognitiboa (Festinger, 1957) gutxitzeko saiakera bat lan eremuan.
|
|
Aurreko kapituluan, sadomasokismo sexualaren inguruko diskurtso modernoen deskribapenean, eten bat eta bi paradigma, edo diskurtso talde? bereizten genituen bezala, errealitatea eraikin soziala dela pentsatzen dugun neurrian, Mendebaldeko gizarteetako harreman sozialak azal
|
dezakeen
matrize bat eraikiko dugu, tresna analitiko bat; deskripzio preskipzio jokoan, gizartea deskribatzeko bestelako ikuspegi bat?: matrize sadomasokista.
|
2013
|
|
Nahiz eta autonomia errespetatzeak ez duen eragin estatuaren gainbegiratzea erabat desagertzea. Sustapena eta gainbegiratzea dira zaindu beharreko aspektuak, kooperatiben garapenean izan
|
dezakeen
eragina dela-eta.
|
|
Esatari deituko diogu une jakin batean hizkuntza adierazpena, ahoz nahiz idatziz, jakinaren gainean gauzatzen duen lagunari. Ez da kodetzaile edo informazio barreiatzaile hutsa, bere ezaupide, sinesmen, jarrera dituen eta bere inguruarekin harreman sarea sor
|
dezakeen
benetako gizabanakoa baizik.
|
|
Galdera erretoriko bezala planteatuko du zalantza hori airean utziz eta sujerentzien munduari atea irekiz. Aldi berean, diskurtsoa dinamismo batez zipriztinduko du, norentzakoarekin izan
|
dezakeen
fikziozko elkarrizketa imitatuz.
|
|
Polifonia gertakariaren barruan, esataria norentzakoak izan
|
dezakeen
iritzi edo ikuspegiaren enuntziatzaile bihurtzen denean, diafonia gertakariaren aurrean gaudela esan ohi da (Miche, 1995). Gertakari honekin, esatariak norentzakoaren ahotsak ekarriko ditu diskurtsora, baina helburu jakin batekin, bere argudiatze prozesu horretan aurrera egiteko helburuarekin; izan ere, norentzakoak izan ditzakeen balizko «kontra argudioak» bere diskurtsoan bertan adierazi eta hauek alde batera utziz, bere argudiatzeak indar handiagoa izatea lortuko du.
|
|
Hala ere, gure asmoa, lan teoriko horren potentzialitate enpirikoa edo praktikoa nabarmentzea da. Horretarako, hezkuntza erakundeen kudeaketa orekatua ahalbidetu
|
dezakeen
neurketaeta kontrol tresna zehatz baten «abiapuntua» diseinatu dugu. Balanced Scorecard tresnan oinarritutako adierazle multidimentsionalen sistema orekatu baten lehenengo pausoa gauzatu dugu:
|
|
Ohiko kontabilitate sistemen hutsuneak zehaztuta (4 atala), EFQM ereduaren autoebaluazioa proposatu dugu hezkuntza erakundeen kudeaketa kontrolatzeko tresna gisa (6, 7 eta 8 atalak). Azkenik, Balanced Scorecard adierazleen sistema aztertu dugu, EFQM eredua inplementatu
|
dezakeen
hezkuntza erakunde baten kudeaketa «modu orekatuan» kontrolatzeko dituen potentzialitateak baloratuz (9, 10 eta 11 atalak).
|
|
Ikerlan kualitatibo horrek, inplikazio praktikoak ditu, hezkuntza eleaniztunaren inguruan zehaztapenak ateratzeko balio duelako eta unibertsitatean CLIL metodologia bide erabiltzen diren estrategiak nolakoak diren deskribatzeko balio duelako. Etorkizunari begira goi mailako ikasketetan eleaniztasunak izan
|
dezakeen
ibilbidea zein den islatzeko balio duelako. Gainera, irakaslearen estrategia erabilienak identifikatu direnez, antzeko testuingurua duten beste zentro batzuetan esku hartze egoki bat planteatu nahiko balitz, ikerlan honi esker hainbat zehaztapen eskaintzen dira.
|
|
Arrazoi horiek direla-eta, eredu biografikoaren garapenarekin batera, hiltzeko prozesura praktika emergente batzuk gehitzeko nahia agertzen da, eta, besteren artean, hausnarketa pizten dute honakoen inguruan: hiltzeko prozesua ezagutza mediko eta psikologiko handiagoz kudeatzea; besteengan eragin
|
dezakeen
zama emozional eta ekonomikoa kontuan hartuta norberaren biziari zentzua bilatzea eta ongizate egoera nahiko onean bizi nahi izatea; biziaren azken uneei begira norberak bere heriotzaren zirkunstantziak eta mementoa kontrolatzeko aukeraren inguruko eztabaida; eta, azkenik, hileta praktikei dagokienez, hileta errituala norberaren biografia edo bizimoldeari egokiago zaion eran eraikitzea.
|
|
Zahartzaroa eta mendekotasun aldia luzatzeak zaintza premia handia dakar berekin, eta, horrez gain, pertsona hausnartzaileenak biziak baldintza zailetan izan
|
dezakeen
kalitate eta zentzuaz pentsatzen hasten dira. Areago, pertsona hausnartzaileenek beren bizitzako aldi hori kudeatzearen ardura beren gain hartu nahi dute.
|
2014
|
|
«Herriak ezagutzeko eskubidea daukan auzi guztietan, ateak ireki eta utzi argiari sartzen. Oker dagoen guztiarekin egin daitekeen gauzarik onena da, jendeak oker dagoela ikus
|
dezakeen
lekura eramatea eta, ondoren, oker dagoena zuzendu edo desagerrarazi». Erakunde gardena izateak, alde positiboak eta negatiboak erakusteak?
|
|
Berriro ere Coalterrengana bueltatuaz, beharbada interesgarria litzateke zer kirol, zer baldintzatan, zer ondorio eta zeinentzako galderen erantzunean sakontzen hastea eta ez, besterik gabe, kirola ona delako definizio zabalean gelditzea. Aurrerapauso hori egingo bagenu, asko aurreratuko genuke kirol politika serioago hartzeko garaian eta, behingoagatik, gizarte arazoetan egin
|
dezakeen
ekarpen zehatza argitzeko garaian.
|
|
14). Baliteke Bidankozen horrenbeste eman
|
dezakeen
beste lekukorik gelditzea, baina hala baldin bada nik ez dut aurkitu.
|
|
Azken hamarkadotan, hainbat sektore abertzalek euskararen egoera ikusita, zalantzan jarri du identitate kolektiboaren kohesiorako euskarak elementu sinboliko gisa izan
|
dezakeen
gaitasuna. Eta, pixkanaka, nazioaren gaineko diskurtso abertzalean lurraldearen, borondatearen eta herritartasunaren gisako faktoreak gailenduz joan zaizkio hizkuntzarenari.
|
|
Etorkizunari begira, unibertsitatearen garapenerako lankidetza jarduerak egonkortzeko, ezbairik gabe lankidetza eragile gisa bestelako eragileekin elkarlanean bete
|
dezakeen
papera argitu da. Guztia ere, elkarlan prozesu horizontalak eta gardentasuna jokoan jartzeak lankidetza deszentralizatuaren norabidea markatuko duen testuinguruan gertatuko da, lan estrategietan esku hartzeko instrumentu eta metodo berriak gehitzeko beharra nabaritzen den testuinguruan.
|
2015
|
|
Horren harira, euskarara ekarriko dugu giza hizkuntzetan funtsezkoa den ideia hori: Polaritate negatiboko osagai deitu izan diren horiek beheranzko egia aurresuposizio lexikoa bideratu
|
dezakeen
perpausa behar dute, dela agerian ezezko diren perpausetan, dela baiezko perpausetan. Bigarren kasu horretan egingo du lan honek bere ekarpen nagusia, agerian utziko baitugu beheranzko irakurketa nahiko sakonekoak diren ezaugarriei lotuta gerta daitezkeela.
|
|
Besteak beste, espetxeko langileak (bereziki zuzendaria eta kirol monitorea) galdekatzeak aukera eskainiko luke emakume preso ohiek esandakoekin alderatu eta bat egiten duten ala ez ikusteko. Halaber, espetxearen errealitateaz mintzatzean bertan sartzea garrantzitsua litzateke, elkarrizketatuek nabarmendu bezala bertan egon arte batek barruko jardunaz egin
|
dezakeen
ideia lausoa baita. Hau da, etnografia bat gauzatzea oso lagungarria litzateke.
|
2016
|
|
Era berean, azpimarragarria da espetxeko langileak soilik patologia larriengatik daudela benetan kezkatuta eta, nolerebait, arinei garrantzia kentzeko joera dutela; kasu baterako, mugako nortasun nahasmenduak normaltzat hartuta. Horrez gainera, hainbat Espetxe Erakundeen ardura ukatzen ere saiatzen dira, preso gehienek patologia horiek kartzelan sartu baino lehen jadanik bazituztela defendatuta, askotan diagnostikatuta ez egon arren; beraz, inplizituki, delinkuentziaren nolabaiteko patologizatzea egiten dute eta, espetxeak buruko osasunean izan
|
dezakeen
eragina ezeztuta, arazo indibidualtzat aipatzen dute. Kontuan hartuta eurek diotenez emakume preso ia guztiek buruko gaitz arinak dituztela eta patologiarik larrienak euren artean arruntagoak direla, agerikoa da jaidura horiek ere emakumeei eragiten dietela nagusiki.
|
|
Artelanaren autonomia, izatez, ezer ez «adieraztea» litzateke. Horrek, hau da, adierarik edo esanahi garbirik ezak, ez du hortaz artearen funtzioaren inpakturik gutxitzen; behin ulertuta gelditzen baldin bada arte objektuaren funtzioan estetikoa denak etikoa den bestelako planotik izan
|
dezakeen
ihesak zentzu handirik ere ez duela (gogora dezagun guretik gertuago Oteizak «estetika» une orotan «etika»ren aurretik eta, aldiz, horren baldintza gisa kokatzen zuela). Arte obra, benetan artelana baldin bada, bere horretan bibrazioak eragiten dituen objektu magiko eta adierazkorra da, kanpoko mundura modu aberasgarriagoan bueltatzen gaituelarik.
|
2017
|
|
II. Ikerketa bat bere merituengatik ebaluatuko dela, eta ez argitaratua izan den aldizkariak izan
|
dezakeen
ospeagatik.
|
|
Ezinezkoa litzateke, berriz ere, katalogo guztien ikuspegia atal honetan eskaintzea. Gainera, argitaratzeke dagoen RIEVeko azken zenbakian Ismael Manterolak eta Haizea Barcenillak euskarazko kritikaren gainbegiratua jorratu dute, eta artikulu horretan beste hau osa
|
dezakeen
informazioa topatuko da erraz. Hala eta guztiz ere, aipatuko ditugu euskarazko kalitatezko katalogoak sortu dituzten hainbat zentro.
|
|
Aurretik aipatu dugunez, marketineko teknika tradizionalak mugatuak dira eta ez dira baliagarriak kontsumitzailearen portaeraren ulermen osoan sakontzeko. Testuinguru horretan neuromarketinak egin
|
dezakeen
ekarpena azpimarratu behar dela uste dugu. Neuromarketinak informazioa eta ideiak bilatzen ditu marketineko teoria eta praktika hobetzeko (Plassmann et al., 2015) edo kontsumitzaileen lehentasunak eta portaera aurreikusteko teknika tradizionalekin konbinatzean zehaztasun eta osotasun handiagoak lortzeko (Ronda, 2013; Pop et al., 2014; Boksem eta Smidts, 2015; Venkatraman et al., 2015).
|
|
Giza garuna prozesu kontziente eta ez kontzienteetan zehar aktibatzen diren zelulak barneratzen dituen organoa da (Braidot, 2009). Atal honetan, gizakien garuna ezagutzen saiatuko gara eta horrek marketinari dagokionez izan
|
dezakeen
eragina adierazten, hau da, neuromarketinaren inguruan arituko gara. Lehenik eta behin, kontzientearen eta inkontzientearen arteko bereizketa egingo dugu.
|
|
lehenengoa, merkatuaren bilakaera, merkatuak gero eta lehiakorragoak eta globalagoak direlako; bigarrena, emozioari emandako garrantzia kontsumitzaileen erosketa portaera ulertzeko; eta, azkenik, ikerketa honekin lotura estua duena, neurozientziaren eta marketinaren artean sortu den lotura. Honen adibide gisa, Lindstromek (2009) ikertu zuen entzumen elementuen erabilera egokiak kontsumitzaileen sentimendu positiboak esnatzeko izan
|
dezakeen
garrantzia. Soinuak kontsumitzailea marka hautemateko moduan eragiten duela ondorioztatu zuen.
|
|
Erresonantzia magnetiko funtzionalak (fMRI) estimuluen aurrean edo banakoak zereginak egiten dituen bitartean garunaren jardueraren irudiak eskuratzea baimentzen du. Horretarako, banakoak estutasun klaustrofobikoa sor
|
dezakeen
tutu itxurako makina batean barneratu du. DOT (Diffuse Optical Tomography) teknika fMRI teknikaren antzekoa da eta ontzikien kolore eta tipografiak aztertu eta erabakitzeko erabilgarritasun handikoa da.
|
|
Etorkizuneko Euskal Herriaren oinarriak ildoari erantzun nahian egin da. Psikologiak egin
|
dezakeen
ekarpenari begira, hainbat ildo jorratu izan dira UZTAROn, 100 zenbakitan, eta 11 ardatz izan dira, eta horri begira, etorkizuneko Euskal Herriaren egituratzerako behar diren oinarriak diseinatu behar ditu Udako Euskal Unibertsitatea bezalako erakunde batek. Oinarriak bai, baina ardatz batzuk dituela.
|
|
Biktimari, salatzailea den heinean, salaketaren kopia ziurtatu bat jasotzeko eskubidea aitortzen zaio eta behar duen hizkuntza laguntza izatekoa (6 art.), aurretik ere espainiar zuzenbideak xedatzen zuena (PKLren 268 II. art.), nahiz eta praktikan zuen eraginkortasuna zalantzazkoa izan45 Ez zen aurrikusten, gure ustez, legelariak era oso traketsean arautu duen biktimaren gogoetarako epe baterako eskubidea. Horrekin bat, katastrofe, kalamidade publiko edo biktima ugari sor
|
dezakeen
eta delitua izan daitekeen bestelako gertakari baten aurrean, abokatu eta prokuradoreek ezin dizkiete beren zerbitzuak biktimei eskaini, gutxienez, 45 eguneko epean. BEk 8 artikuluan arautzen duen eskubide hau espainiar legelariaren ekarpena (asmakuntza, alegia) da, hau da, 2012/ 29/ EB Zuzentarauren gutxiengoak hobetu nahi dituen xedapen horietakoa alegia46 Ekarpena eskasa da oso.
|
|
Ez dute horretarako fidantzarik aurkeztu behar51 Aipatutako biktimaren kontzeptu bateratuaren ondore, hura hilez gero, haren ahaidei (zeharkako biktimei, alegia) zigor akzioa egikaritzeko aukera aitortzen zaie, horiek ere fidantzaren ordainketatik salbuetsiz (PKLren 281 art.). Horiek guztiak nahiko kontu baketsuak izanda, gehiago kritikatzen da, biktima aniztasuna dagoenean, prozesuaren ordena egokia edo beharrezko atzerapenik gabeko prozesurako eskubidea eragin daitekeela arrozoituz, epaileari edo auzitegiari, alderdi guztiak entzun ondoren, ebazpen motibatuan, guztiak talde batean edo batzuetan, defentsa berarekin, aritzeko agintzeko legeak eskaintzen dion aukera. Horren inguruan, egia da Auzitegi Konstituzionalak aspaldi esan zuela taldeko defentsa edo ordezkaritza Konstituzioarekin bat datorrela52, baina erabaki horrek epaibidezko babes eraginkorrerako oinarrizko eskubidearen ardatza den defentsa eskubidean izan
|
dezakeen
eragina ere arduratzekoa da53.
|
|
Ondorioz, segurtasun gabezia juridikoa osoa da. Ordenamendu juridiko batek izan
|
dezakeen
hutsunerik gogorrena. Ezin dugu ahaztu Espainian egiten ari diren zigor bitartekaritzako esperientziak araudi mengel baten magalean burutzen ari direla59 Horregatik, gure ustez, legegileak BEn, zigor bitartekaritzaren oinarriak segurtasun juridikoz hornitzeko, gutxienez, lege ferenda ondorengoak arautu lituzke:
|
|
betearazpenaren ezaugarri izan behar duen objektibotasuna arriskuan jartzen duelako; egoera berdinean, kondenatu desberdinei tratu desberdina ekar diezaiekeelako. Pentsatu, era berean, delitugile bera biktima desberdinak sortu dituzten egitate tipifikatuengatik kondenatua izan bada, horrek ekar
|
dezakeen
anabasa. Gainera, ukaezina da exekuzioan biktimaren parte hartzeak askatasun eta espetxe onuren baimenen murrizketa ekarriko duela.
|
|
Datu emaileen adin tartea zehazteak hizkeren bilakaera ere aztertzeko aukera ematen digu. Gazteen artean, euskaraz ikasi duten eta ikasi ez duten hiztunak bilatzen ditugu, eta gazteei egindako elkarrizketek aukera ematen digute ikusteko i) tokian tokiko nahiz familia giroko hizkerek zenbateraino dirauten bizirik gazteen artean, ii) eskolatzeak hizkeren erabileran edo erabilera ezean izan
|
dezakeen
eragina eta iii) frantsesa bezalako hizkuntza menderatzaile batekin harreman zuzenean zein eragin izan dezakeen gazteen hizkeran. Momentuz, elkarrizketatu ditugun datu emaile gehienak 50 urtetik gorakoak dira, eta kasu guztietan, datu emaileen anonimotasuna gordetzen dugu.
|
|
Datu emaileen adin tartea zehazteak hizkeren bilakaera ere aztertzeko aukera ematen digu. ...an, euskaraz ikasi duten eta ikasi ez duten hiztunak bilatzen ditugu, eta gazteei egindako elkarrizketek aukera ematen digute ikusteko i) tokian tokiko nahiz familia giroko hizkerek zenbateraino dirauten bizirik gazteen artean, ii) eskolatzeak hizkeren erabileran edo erabilera ezean izan dezakeen eragina eta iii) frantsesa bezalako hizkuntza menderatzaile batekin harreman zuzenean zein eragin izan
|
dezakeen
gazteen hizkeran. Momentuz, elkarrizketatu ditugun datu emaile gehienak 50 urtetik gorakoak dira, eta kasu guztietan, datu emaileen anonimotasuna gordetzen dugu.
|
|
Egungo erregimen demokratikoen krisia oinarri harturik, artikulu honek Platonen pentsamendu politikoak eduki
|
dezakeen
gaurkotasun eta garrantziaz egiten du gogoeta. Lehenik eta behin, egungo egoera politikoaren gainbegiratu orokor bat eskaintzen du, Platonen teoria politikoa eta, oro har, demokratikoa ez den pentsamendu politiko oro era arinean gaitzesten direla nabarmenduz, totalitaristak direlako aitzakiarekin.
|
|
Hautematen diren desberdintasunek esplikatzen dute gertatzen den talka kulturala. Kontzeptu hori erabiltzen da identifikatzeko kultura berri batean pertsona batek sufritu
|
dezakeen
desorientazioa, frustrazioa edota depresioa (Smith eta Bond, 1993).
|
|
7 2010 urteko datuen arabera, RFID sistemadun dispositiboak enpresa txikien (10 langile)% 0,8an, enpresa ertainen (50 langile)% 8,9an eta enpresa handien (250 langiletik gorakoak)% 20an erabiltzen ziren (INTECO eta AEPD, 2010). 2016 bitartean RFID teknologiak mundu mailan izan
|
dezakeen
bilakaeraren estimazioak ere egin dira (ikus ResearchMoz, 2016).
|
|
Horretaz jakitun, Europar Batasuneko Komisioak (2009) 32000 Gomendioa26 onartu zuen. Bertan merkatu operatzaileei gomendatzen zaie etiketa elektroniko horiek txertatuta daramatzan produktu bat merkaturatu baino lehen, haren diseinua planifikatzen den fasean, datu pertsonalen eta intimitate pertsonalaren babesaren ikuspegitik izan
|
dezakeen
inpaktua ebaluatu eta neurri zuzentzaileak hartzea, agintari publiko komunitario eta nazional eskudunek zentzu horretan argitaratu dituzten gidak oinarri hartuta (hurrenez hurren, Grupo de Protección de Datos del Artículo 29, 2011; AEPD, 2014). Are gehiago, zeregin hori 2018ko maiatzaren 25etik aurrera gomendio soila izatetik nahitaez bete beharreko baldintza legala izatera pasako da datu pertsonalak tratatzeko gaitasuna duen edozein dispositibo elektronikorentzat, data horretatik aurrera indarrean sartuko den 2016/ 679 Erregelamendu (EB) berriak horrela agintzen baitu27.
|
2019
|
|
Aditz kohesioaz ari garela, testu gehienek consecutio temporuma errespetatzen dutela ikusi da. Gehienek indikatiboko orainaldiko formak darabiltzate, subjuntiboak argudio testuetan izan
|
dezakeen
baliagarritasunaz jabetzen ez direlako. Bada, ordea, bakanen bat, aginterako formarik dakarrena:
|
|
poemako gai nagusia (ezkontzeko grinaz dagoen neska gaztea) eta haren hedadura mendebaldeko Europan, poemaren metrika (bilantzikoa), gaztelaniazko ereduek errefrauekin duten lotura estua eta poemaren tonu erotiko gordina. Atal horiek garatu ahala, agerian geratzen dira batez ere Lazarragaren poemaren eta garai bereko gaztelaniazko literaturaren arteko loturak, baina, halaber, mendebaldeko Europako literaturarekin izan
|
dezakeen
harremana, bai eta garaiko euskal literaturarekin batzen duen ezaugarriren bat ere.
|
|
Eta azkenik, ikusten ez den boterea dago: jendeak aldaketarako eduki
|
dezakeen
grina apaltzeko arauak eta praktikak indartzen dituen boterea. Hartaz, baztertutako taldeek apatia, esaneko izateko sentimendua eta errudun sentimenduak barneratzen dituzte (Lukes in Murguialday, 2006).
|
|
Talde feministek ere epaia gogor salatu zuten, etorkizuneko kasuetarako aurrekari beldurgarria izan zitekeela aldarrikatuaz (Alvarez, 2018). Artikulu honetan «La Manada» kasuak sare sozialetan, zehazki, Twitterren, izandako plazaratzea landu eta aztertuko dugu, eta eztabaidagai izango dugu eraso sexualekiko irudikapen partekatuetan izan
|
dezakeen
garrantzia.
|
|
#lamanada amesgaiztoa da!» (1 Astea; X2= 90,42); «#lamanada. Biktima babestu beharra dugu eta legedia aldatu, ezin daiteke shock egoera plazerrarekin nahas
|
dezakeen
beste sententziarik egon! Lotsa ematen dit sententziak!
|
|
Laburbilduz, ikerketa honek berebiziko gakoak eskaini dizkigu sare sozialetako diskurtsoak eraso sexualei buruzko gizarte jakintza nola isla eta transforma
|
dezakeen
ulertzeko. Gizarte moderno kontsideratuetan ere, oraindik bortxaketaren kultura indartsu iltzatua dago gure irudikapenetan eta horren aurrean sare sozialen bidezko komunikazio parte hartzailea ezinbesteko lanabes bilakatzen ari da haren kontra diskurtso feministak erabiliaz lan egiteko.
|
|
Collinsek (2000) bere liburuan, gakoa gizarte aldaketan jartzen du eta horrela azaltzen saiatzen da nola eragin
|
dezakeen
intersekzionalitatearen ikuspegiak horretan. Esaten du ezberdintasun mota asko eta askotarikoak sortzen dituela eta horrek zeharkakotasunez aldaketa horretan eragiten duela.
|
|
EK-ko 21 artikuluak modu baketsuan batzeko eskubidea aintzatesten du, pertsonak edo ondasunak arriskuan jartzeko mugarekin, eta horrela adierazi du EGEAk ere37 Espainiako Zigor Kodearen arabera delitu izango dira bakarrik delituzko helburua duten manifestazioak edo armak, lehergailuak edo objektu arriskutsuak eramaten dituzten pertsonak badaude. Bakarrik ekidin edo zehatu daiteke, hortaz, delituzko arriskuren bat ekar
|
dezakeen
manifestazioa, elementu objektiboetan oinarrituz, betiere, eta ez funtzionarioaren elementu subjektiboetan, eta EGEAk hau argi utzi zuenDisk and Kesk v. Turkeyebazpenean38 Hau jakinda, jakinarazi gabeko manifestazioak eta debekatutako manifestazioak arau hauste berdinean egoteak gogor erasotzen du gure eskubideen eta legearen arteko ponderazio konstituzionala. Eskubide honek, are gehiago, helburuzko izaera dauka:
|
2020
|
|
Beraz, Mendebaldeko Saharan kokaturiko lau enpresa aztertu dira era zabalean, ikerketa honetan enpresen sektorearen efektuak izan
|
dezakeen
eragina kontrolatuta izateko asmoz. Lagin honek ahalbidetu du historiak, kulturak eta usadioek, garapen eta egitura ekonomikoak zein erlijioak EOaren eta familia enpresen emaitzen arteko erlazioan daukaten efektua aztertzea.
|
|
Egonkortasun politikoa da EOaren eta familia enpresen emaitzen arteko erlazioan eragin handiena izan
|
dezakeen
faktorea. Egonkortasun politikoa, Gobernuak eta Administrazioak, ohiko gertakariak tarteko, egonkortasuna galtzearen probabilitate bezala uler daiteke.
|
|
Nazionalismoak herri bereko enpresek elkarri laguntzean izan
|
dezakeen
efektuari dagokionez, SI enpresa sahararrak ideia hori inolako ezbairik gabe baieztatzen du, bere nortasun eta kultura propioarekiko etsaitasun egoerak lurralde bereko enpresen elkarren arteko laguntza areagotzen duela aipatuz, enpresa ekimenak martxan jartzerakoan ere agerikoa dena. Horrek ez du esan nahi kanpoko enpresekin ez denik akordiorik sinatuko; aitzitik, oso interesgarria izan daiteke hitzarmenaren baldintzak onak baldin badira, baina betiere hitzarmenak oso mesedegarria izan behar du.
|
|
Horren arabera, islamaren eragina bere kokapenaren arabera ezberdina izan daitekeela ondoriozta daiteke (Fattah eta Butterfied, 2006). Mendebaldeko Saharako lau enpresen analisi honetan, saharar enpresek islam erlijioa EOaren arrakasta lortzen lagun
|
dezakeen
palanka bat bezala ulertzen dutela ikustea oso interesgarria da, haien aburuz horrek gizarteak aurrerapausoak ematea baitakar, ezarritako ordena apurtzea ahalbidetzen duten berrikuntzek ez bezala. Sabah et al. en (2014) turkiar enpresen analisian, erlijioa islamari oso atxikimendu handia dioten enpresak batu eta elkarlanean aritzeko balio duen ukiezina da.
|
|
Arrazoi horietatik guztietatik, Asanblada Nazionalak ebatzitako karguaren abandonuarena da eztabaida juridiko minimoa sor
|
dezakeen
bakarra, gainerakoak ematen ez direla begi bistakoa baita. Nicolás Madurok kargua abandonatu izana, ordea, 2017an ebatzi zuen Asanblada Nazionalak modu solemnean, eta horrek bere azterketa merezi du.
|
|
Brewer Caríasek gogorarazten duen bezala, karguaren abandonua lehendaka riaren huts absolutuaren suposizioen artean Asanblada Nazionalak, beste inoren beharrik gabe, dekretatu
|
dezakeen
bakarra da (Brewer Carías, 2018: 491).
|
|
Horretan ez dago zalantzarik. Funtsean, afera korapilatu egiten da Konstituzioak ez baitu zehazten Asanblada Nazionalak aipatu abandonua zein kasutan ebatz
|
dezakeen
, kasu bakarra zehaztuz: falta tenporal bat falta absolutu bilakatzea (234 art.21). Hau da, Konstituzioaren arabera, karguaren abandonua aldi baterako falta, falta absolutu bilakatzean emango litzateke.
|
|
Arrazoi horietatik guztietatik, Asanblada Nazionalak ebatzitako karguaren abandonuarena da eztabaida juridiko minimoa sor
|
dezakeen
bakarra, gainerakoak ematen ez direla begi bistakoa baita. Nicolas Madurok kargua abandonatu izana, ordea, 2017an ebatzi zuen Asanblada Nazionalak modu solemnean, eta horrek bere azterketa merezi du.
|
|
Brewer Canasek gogorarazten duen bezala, karguaren abandonua lehendakariaren huts absolutuaren suposizioen artean Asanblada Nazionalak, beste inoren beharrik gabe, dekretatu
|
dezakeen
bakarra da (Brewer Canas, 2018: 491).
|
|
Horretan ez dago zalantzarik. Funtsean, afera korapilatu egiten da Konstituzioak ez baitu zehazten Asanblada Nazionalak aipatu abandonua zein kasutan ebatz
|
dezakeen
, kasu bakarra zehaztuz: falta tenporal bat falta absolutu bilakatzea (234.
|
|
Beraz, Mendebaldeko Saharan kokaturiko lau enpresa aztertu dira era zabalean, ikerketa honetan enpresen sektorearen efektuak izan
|
dezakeen
eragina kontrolatuta izateko asmoz. Lagin honek ahalbidetu du historiak, kulturak eta usadioek, garapen eta egitura ekonomikoak zein erlijioak EOaren eta familia enpresen emaitzen arteko erlazioan daukaten efektua aztertzea.
|
|
Egonkortasun politikoa da EOaren eta familia enpresen emaitzen arteko erlazioan eragin handiena izan
|
dezakeen
faktorea. Egonkortasun politikoa, Gobernuak eta Administrazioak, ohiko gertakariak tarteko, egonkortasuna galtzearen probabilitate bezala uler daiteke.
|
|
Nazionalismoak herri bereko enpresek elkarri laguntzean izan
|
dezakeen
efektuari dagokionez, SI enpresa sahararrak ideia hori inolako ezbairik gabe baieztatzen du, bere nortasun eta kultura propioarekiko etsaitasun egoerak lurralde bereko enpresen elkarren arteko laguntza areagotzen duela aipatuz, enpresa ekimenak martxan jartzerakoan ere agerikoa dena. Horrek ez du esan nahi kanpoko enpresekin ez denik akordiorik sinatuko; aitzitik, oso interesgarria izan daiteke hitzarmenaren baldintzak onak baldin badira, baina betiere hitzarmenak oso mesedegarria izan behar du.
|
|
Horren arabera, islamaren eragina bere kokapenaren arabera ezberdina izan daitekeela ondoriozta daiteke (Fattah eta Butterfied, 2006). Mendebaldeko Saharako lau enpresen analisi honetan, saharar enpresek islam erlijioa EOaren arrakasta lortzen lagun
|
dezakeen
palanka bat bezala ulertzen dutela ikustea oso interesgarria da, haien aburuz horrek gizarteak aurrerapausoak ematea baitakar, ezarritako ordena apurtzea ahalbidetzen duten berrikuntzek ez bezala. Sabah et al. en (2014) turkiar enpresen analisian, erlijioa islamari oso atxikimendu handia dioten enpresak batu eta elkarlanean aritzeko balio duen ukiezina da.
|
|
Hala, emaitza hauek GADE galde sorta fidagarria izan daitekeela iradokitzen duten arren, fase esperimentalari ekin litzaioke zantzu hori berretsi ahal izateko. Bestetik, lagina, adineko pertsona egoitzaratuek osatu dute, eta hortaz, tresna honek adinekoen populazio orokorrean izan
|
dezakeen
egokitasuna ezbaian legoke. Azkenik, euskarari dagokionez, beronen hiru euskalki nagusiak ordezkatzea ahalegindu bada ere, egia da euskalki bakoitzaren baitan beste hainbeste aldaera aurki daitezkeela, eta hartara, horiek ere laginketa esperimentalean barne hartu lirateke euskarazko egokitzapen xehea gauzatzearren.
|
|
Hizkuntza baten gutxitzeari buruz hitz egitean eta hori gertatu izanaren arrazoiez aritzean, askotan aipatzen dira hizkuntzak ospe txarra edukitzea edo transmisioan etena egon izana. Zalantzarik gabe horiek izan litezke hizkuntza bat gutxitzearen arrazoi, baina iruditzen zaigu benetako arrazoiak ez direla transmisioan etena egon izana edo hizkuntza batek izan
|
dezakeen
ospe txarra; aitzitik, transmisioeten horren eta ospe txar horren atzean dauden arrazoiak zein diren arakatu behar da. Zerk ekarri du hizkuntza bat ondorengo belaunaldiei ez helaraztea?
|
|
Hizkuntza batek, hizkuntzaren aldaera batek edo, kasu honetan bezala, hizkuntza baten baitako tratamendu jakin batek izan
|
dezakeen
konnotazioak edo karga sinbolikoak horren biziraupena baldintzatu dezake. Baina aho biko ezpata da hizkuntza batek izan dezakeen konnotazioa.
|