|
2000
|
|
|
Osagilearengana joatean euskalkia interesgarria da, bai ume zein edadeko pertsonekin. Edadeko jende askori gertatzen zaio erdararekin, jakin badaki baina ez du erraztasunik gauzak
|
azaltzeko
. Medikuari
|
|
|
Komunikabide hau mende amaierako negozioa bihurtu da eta berau da egungo eta etorkizuneko negozio handienen tresna. Interneten jatorria pausoz pauso
|
azaltzeko
Jose Antonio Millanengana jo dugu; bera editore digitala da, teknologia berrietan aditu eta" El Pais" egunkari madrildarrak iaz kaleratutako" Protagonistas del siglo XX" bilduman honen inguruko lan batekin kolaboratu zuena.
|
|
|
Eta honen ordez zer eskaini? Ikastaro honetan, beti ere irudiaren gizartean bizi garela kontuan hartuta, gai historikoak
|
azaltzeko
irudia nola erabili jorratuko da adibide batzuen bidez. Era berean, Euskal Herrian gero eta erakunde gehiagok hartzen duenez irudi historikoa gorde eta artxibatzeko ardura, hauetako batzuen lana ezagutzeko parada ematen da; Euskadiko Filmategiaren eginbidea esaterako, Martin Ibarbia zuzendariak azalduta.
|
|
|
Iban Zaldua EHUko historia fakultateko irakasleari bururatu zitzaion gaia. Berak dioenez," urte askotan historia
|
azaltzeko
lehengaia testua izan da, irudiaren indarra eta zehaztasuna itzalean utziz. Baina ez dago dudarik irudiak, bere zentzurik zabalenean hartuta, argazkia, komikia eta zinema, tresna baliagarriak direla historia irakasteko".
|
|
|
Gerora, ugazaben denbora alferrik galtzea estetika hutsera bideratzen denean, sortzen dira baratza estetikoak edo egun ezagutzen ditugun lorategiak. Ez elikadurarako, ez osasunerako, ezta pituitarien gozamenerako ere, begien zorabiorako soilik eta, zekenagoa dena, ur gaineko bitsaren mailaren igoaz boterearen haizearen indarra
|
azaltzeko
eraiki izan dira lorategiak. Ugazaben mito hutsalak.
|
|
|
Azkenik, joan den urteko kolaboratzaileetako batzuk bertan izango dituzte lagun eta bestelako pertsonaia interesgarriak ere aktore, idazle, musikari, kirolari... gonbidatuko dituzte. Andoni Aizpuruk, bere aldetik, hainbat gai eta albiste aztertu eta
|
azaltzeko
adituak ekarriko ditu saiora, eta horrez gain, hainbat atal berri eskainiko digu, hala nola," supereuskalduna" Euskal Herrian gertatu bitxikeriei lekua uzteko. Euskadi Gazteako esatariak ere lagun izango ditu, azkeneko musikaren ingurukoak aditu ahal izateko.
|
|
|
Andoni Aizpuruk, bere aldetik, hainbat gai eta albiste aztertu eta
|
azaltzeko
adituak ekarriko ditu saiora, eta horrez gain, hainbat atal berri eskainiko digu, hala nola," supereuskalduna" Euskal Herrian gertatu bitxikeriei lekua uzteko. Euskadi Gazteako esatariak ere lagun izango ditu, azkeneko musikaren ingurukoak aditu ahal izateko.
|
|
|
Jukutriaz beteriko joko horren aitzinean ABk uste du erreferenduma baliatu behar dela, baina ez bost urteko edo zazpi urteko agintaldia erabakitzeko, baizik eta erakusteko hemen bizi nahi duen herri bat dagoela. Hots, Euskal Departamenduaren eta euskararen ofizialtasunaren aldeko jarrera
|
azaltzeko
".
|
|
|
Behin azpimarratu beharrekoa azpimarratuta, iritsia zitzaien beren iritzia
|
azaltzeko
garaia: " Euskara batua beharrezkoa dugu.
|
|
|
Gaur egungo idazleak prest al daude euren sekretuak
|
azaltzeko
–
|
|
|
Oraingo bertsioa, berriz, Rufino Iraolarena da. " Kafka nirea" dela esaten du itzultzaileak liburuaren hitzaurrean, absurdoaren bidez benetan gertatzen dena
|
azaltzeko
duen zorroztasunagatik autore horretaz" maitemindua" sentitzen dela aitortuz. Dena den, ez da" Metamorfosia" idazle zaldibitarrak Fran Kafkaren obratik euskaratu duen lan bakarra," Legearen aurrean" opuskuloa ere itzulia baitu.
|
|
|
Hiru faktore egoera bat
|
azaltzeko
|
|
|
Aipagarri da bestalde, nortasun literario horrek alde askotatik bere horretan aldagaitz dirauela oraindainoko liburugintza osoan, gero eta bereagoa delarik bere literatur lanen izaera delikatua, haien fintasun estetiko hain sentsoriala. Munduak sortu eta egoerak
|
azaltzeko
gaitasun berezia du, sakontasunez nahiz erliebez aurkeztuz aldi berean, tentsio narratiborik edo extasi poetikorik eragin gabe, intrigaren edo sentimenduen exaltazio pizgarriaren premiarik gabe, patxadaz eta neurriz aurrera eginez zabalera nahiz sakonera, leguntasunez eta dotoreziaz.
|
|
|
Egunkaria VII) Honela, pertsonaia ugari aurkezten dizkigu liburuan. Baina, ikuspuntu ezberdin hauek guztiak
|
azaltzeko
narratzaile orojakileaz baliatzen da, narratzaile estradiegetikoaz: honen fokalizazioak pertsonaia batzuetatik urrundu eta beste batzuetara gerturatuko gaitu.
|
|
|
" Edorta Jimenezek deskribatzen duen munduan, sexuaren ezagutza, sexu mertzenaria, emakumeek diruaren truk eman ohi dutena da, batez ere, aukeratutako bidea. Ondo girotuta daude ipuinak, sexoarekin batera droga eta musika, rock and rolla." (El Diario Vasco IV) Ipuin hauetan guztietan gaua, droga, sexua, rock and rolla,... agertzen diren arren, funtsean gizakien betiereko irrika, desira eta grinak
|
azaltzeko
asmoa dutela esan daiteke. Honela, heriotza eta frustrazioa ipuinotako elementu etengabeak izango dira.
|
|
|
Izan ere, bilduma honetan askotan umore beltza eta tragikoarekin topo egingo dugu. Baliabide hauen guztien bidez, Arantxak" amodioa nahiko desmitifikatuta"
|
azaltzeko
aukera izango du. (Saizar, Joxemi: Argia 1389)
|
|
|
18 artikulua. Pertsona orok pentsamendu, kontzientzi eta erlijio askatasunerako eskubidea du; eskubide horren barne da erlijio edo sinesmena aldatzeko eta baita norbere erlijioa edo sinesmena
|
azaltzeko
askatasuna ere, bakarka nahiz taldean, jendaurrean edo pribatuan, irakaskuntzaz, jardueraz, kultuz eta aginduak gordez.
|
|
|
Eremu publikoa ulertzeko modu honek, aldi berean, hizkuntzak nazio nortasunean duen garrantzia
|
azaltzeko
bidea ematen digu. Edozein talde etnikorenkasuan lehen mailako osagai kulturaltzat jo ohi da hizkuntza.
|
|
|
Bigarren urratsean, berriemaileak Mendebaldeko Europa irudikatzen duen erliebe moduzko mapa geografiko baten aurrean jarduten du fronteen nondik norakoak moduorokorrean
|
azaltzeko
.
|
|
|
.... mundualizazio ekonomikoa
|
azaltzeko
erabiltzen dugun moduak erabateko berraztertzea behar du. Munduko ekonomiak ez du kanpoan dagoen (off shore) leku bateanjarduten, estatu nazioek emandako ingurumari politikoan baizik.
|
|
|
Familia nuklearreangertatzen da kementsuen bereizi gabeko ni kolektibo familiarra, zeinak osatzendute gizabanakoen selfaren zati handiagoa edo txikiagoa zurga baitezake. ...ndu autonomoa, eta familiaren proiekzio prozesuek baldintzatzendute hori; prozesu horien bidez, gurasoek beren heldugabetasuna seme alababatengana edo gehiagorengana proiektatzen dute, prozesua belaunaldi batzuetanzehar errepika daitekeelarik (Hill-en ereduaren garapena, zeinaren araberagutxienez proiekzio eta heldugabetasunaren transmisioko hiru belaunaldi beharbaitira, familian eskizofreniko bat
|
azaltzeko
).
|
|
|
Garai hartako ikastaro batean izandako mahai inguru baten kronika ongi datorkitorain, nirea baino pluralagoa den ikuspegia
|
azaltzeko
:
|
|
|
– Ta, dirudienez, geroz ta aukera gutxiago du tomismoak Egia osorik
|
azaltzeko
. –
|
|
|
Lan honetan Bizkaiko Kostaldeko doinu azentudun barietate batean gertatzen direnazentu eta intonazioen arteko erlazioak ikertu nahi dira. Horretarako herri bitako datuetanoinarrituko gara; batetik Meñakan jasotako testu libre baten transkripziotik abiatuko gara, bertan agertzen direnak, Gatikan jasotako esaldien emaitzekin eta azterketekin
|
azaltzeko
.
|
|
|
Orokorrean musikologia tradizionalak plazaratu dituen musika fenomenoari buruzkoiritziek gaur egun ez dute balio musika prozesu edo erabide tekniko eta sozial gisaaztertzeko, eta musikaren bidez gauzatzen diren errepresentazio mekanismoak
|
azaltzeko
. Musikaren inguruko erabide sozial eta teknikoak eta musikaren izaeraerrepresentatiboak, baina, gogoratu behar da, adierazpen akustikoa bera bezain esanguratsuak dira eta, askotan, askoz gehiago.
|
|
|
hizkuntzaren trukeak ekarria!!! Edo, osokiago
|
azaltzeko
, hizkuntzatrukaraztera eragin duten kariek? (1966b, 436).
|
|
|
Arras egokia deritzot azken buruan egin duen zehaztapen zorrotzari: . Edo, osokiago
|
azaltzeko
, hizkuntza trukaraztera eragin duten kariek?. Zehaztapen honi esker, izan ere, euskal pentsaera soziolinguistikoan behar baino sarriagotan egin izan denmurrizkeria ondo baino hobeto saihestu baitu Txillardegik.
|
|
|
Txillardegiren lanhauetan, ordea, ordurako begiz joa zegoen hizkuntza portaeraren azterbidean.. Hizkuntza gorrotoa? ere erabili izan da hiztun mota honen jokabidea
|
azaltzeko
:. Hizkuntza galdu duen eskualdea, bere jatorrizko edo ethniazko enborretik ebakitzeneta berezten da arras; eta bere sorkurazko arroztasuna < garbitu> nahirik, beresorterriarekiko jatorrizko maitasunari, herra eta gorrotoa darraizkio? (1966b, 437).
|
|
|
Baina haurrengan legez, zinemak adinekoen artean ere izan zuen eraginik. Begiradak, keinuak, esamoldeak, gauzak
|
azaltzeko
eta adierazteko moduak... imitagarribilakatu ziren. 1967rako, pelikuletan ahapeka aldarrikatutako hizkuntz eta kultur, uniformizazio, ak egina zuen ibilbide zatirik handiena, beraz.
|
|
|
Gehienez ere, hitzbakartuen nahiz mintzo ez osoen bidez, errealitatearen osotasuna osatzen dutenosagaiak ezagutarazi ditu banan banan. Osagaiok hitzen bitartez
|
azaltzeko
, gainera, osotasunetik bereizi ditu. Baina gizakiak denboran luzatutakomintzo multzoak baino ez dezake errealitate osoa ezagutarazi, horixe baita, Kojeve reniritziz, filosofiaren xedea.
|
|
|
Ez zegoela arazorikesan zidan. Luzeegi ez jarduteko badaezpada, buruz eta oraindik argi ibili arren adinhandia baitzuen gizonak, baina nahi nuenean
|
azaltzeko
, hantxe izango nuela zain, okerrik ezean.
|
|
|
Cebrián ek (1992, 66) honakoan dakusa desberdintasuna: , editorialetik bereiziz, iruzkinak ez du jarrera bat finkatu nahi, hots, egintzak edo gertaerak direla-eta aukera bati atxiki nahi, gauzak argitu eta gertaerak
|
azaltzeko
esplikazioa eman baizik?.
|
|
|
Concha Fagoaga eta Petra María Secanella kazetariek Espainiako prentsa idatzian egindako ikerketa baten arabera, irratian gizonezkoen zortzi izen esaten diren bitartean, andrazkoen izen bat bakarra aipatzen da. Hau nahikoa izan daiteke andrazkoek irratiarekiko duten lehentasuna eta zaletasuna
|
azaltzeko
. Andrazkoak gehiago identifikatzen dira irratiarekin beste komunikabideekin baino.
|
|
|
Irrati mezuen jasotzaileen gaineko datuak aztertzea eta ezagutzea ez da bat ere erraza. Arturo Merayo k (1992, 147) bi faktore aipatzen ditu zailtasun hori
|
azaltzeko
: a) Irratibidearen egitura enpresarial korapilotsua (irrati estazio asko, kateekiko menpekotasuna edo ez, edukien aniztasuna?); b) neurtzeko zailak diren faktoreak agertzen dira irrati hedapenaren jasotzea dela-eta (laguntasuna edukitzeagatik entzun daiteke irratia, beste jarduera batzuk egiten diren bitartean entzun daiteke, arreta osoz, bidaietan eta autoz ere entzun daiteke?); c) maiz entzuleek ez dute gogoratzen zer punturaino entzun duten irratia orokorrean, eta ez dira gauza zer irratsaio entzun duten zehazteko.
|
|
|
Hortaz, iturriaren gaiak erlazio zuzena dauka irratilarien langintzarekin, eta informazioa baldintzatzen du era batera edo bestera. David Randall ek (1999, 77) Associated Press agentziako Mort Rosenblum kazetariaren hitzak bere egiten ditu, langintza horren garrantzia eta, beraz, informazio iturriena,
|
azaltzeko
: –suhiltzaileak gauerdian sute abisua jasotzen duenean, prakak janzteko eta sua amatatzeko baino ez du denborarik.
|
|
|
Abraham Moles ek ematen duen definizioarekin hasiko gara, autore honek nahiko ondo azaltzen baitu iturriaren kontzeptua. Moles ek jario eta putzu berbak darabiltza iturriaren adiera
|
azaltzeko
. A. Moles en aburuz iturria, mezu jarioa datorreneko lekua?
|
|
|
Molde hau oso egokia da kontakizuneko partaideen ikuspuntu desberdinak
|
azaltzeko
. Ingelesez wrap edo package berbak erabiltzen dira ahots ebaki hauek izendatzeko.
|
|
|
Kodifikazioan bertan gerta daiteke zarata, beste mezuekiko konnotazioetan, testuinguruan, herri bakoitzak egiten duen hitz erabileran, mezuaren gehiegizko abiadan, kontzeptu konplexu eta zail bat
|
azaltzeko
denbora ezean, kontzeptu gehiegi izatean edo aukeraturiko soinuen kalitate txarrean.
|
|
|
Entzule indizeak
|
azaltzeko
bi era erabiltzen dira eskuarki: alde batetik, portzentaiak ditugu (ratings), eta bestetik, kopuru absolutuak (zenbat etxetan, zenbat gizabanako irrati entzule?).
|
|
|
Adibide bat besterik izan nahi ez zuen bidaia luze samar honek5, telegrafikoki
|
azaltzeko
ahalegin guztiak egin arren, gure lanaren helburua gaindituko lukeen atearen aurrean jartzen gaitu. Baina, teorien garrantzia gutxietsi gabe, uste dugu, edozein fenomeno sozial eta politikorekin gertatzen den bezala, nazionalismoarena guztiz historikoa dela eta bere errealitate dinamikoan aztertu behar dela; izan ere, nazio hitzaren esanahiak historian zehar izan duen aldaketa ikusi besterik ez dago6 (teoriak alde horretatik soilik izango zaizkigu baliagarri).
|
|
|
Eta hori, Bitakora laguna, zoragarria da. Ezin
|
azaltzeko
modukoa. Besapeetatik izerdi ttantta apur batzuk sortzen zaizkit egoera horretan, ez da oso erromantikoa hori kontatzea baina; eta lepotik belaunetaraino luzatzen zaidan hozkirri bat sumatzen dut segituan.
|
|
|
Gainera, Txemak onar zezakeen (kostata, minduta edo nahi den bezala, baina onar zezakeen) Eiderrek ez maitatzea, baina amorru berri bat piztu zitzaion konturatzean lagun bezala ere ezin izan ziola bere arazoen berri eman. Dena
|
azaltzeko
adorea hartu (moduren batean edo bestean amaitu zen euren harremana, lehenago edo beranduago), egindakoa onartu eta mesedez laguntza eskatu. Eta orain, egia esan behar bada, Txemak poz txiki bat sentitzen zuen barruan, Eider ez zelako hori guztia egiteko kapaz izan, Txema baino hauskorragoa izan zelako, nolabait beldurra eman ziolako laguntza eskatzeak.
|
|
|
Eta nora egingo dut ihes, Irlandara ez bada? Ai!, ondo idazten jakin nahi nuke sentitzen dudan zirrara zelakoa den
|
azaltzeko
, baina argazkietan hainbeste bider ikusi dudan lurralde horrekin topo egiteko zorian nagoela pentsatze hutsak zoratu egiten nau. Ez dakit, guztiok izaten ditugu idealizazioak, eta neuk ere Irlanda bat daukat buruan.
|
|
|
Baina osaba Joanikotez eta haren astronomi eskolaz ari nintzaizun, oker ez banago. Eta erraiten ari nintzaizun ezen osabak uharri biribil bat hartu zuela eta mapamundiaren ondoan paratu zuela, neuri
|
azaltzeko
eta erakusteko nola argitzen zuen eguzkiak ilargia.
|
|
|
Baina, geroko kontuak aitzinatzen ibili gabe, derradan ezen Mattin arras gogaitzen zela eskola haietan, batik bat bakarkako trabailuan jartzen gintuenean, halako tailuz, non zernahiren aitzakia egiten baitzuen haietarat ez
|
azaltzeko
, zer erranik ez aita etxeratzen zenean, zeren eta aitak, orduan, anitzetan eramaiten baitzuen goizean goiz ehizarat edo txakurren paseatzerat, jaun Marcelek eskola emaiten zigun orduetan, hain zuzen ere. Eta, ehiza zela eta ezpata zela, burua ere anitzetan joaiten zitzaion Mattini, eta orduan jaun Marcelek —zeina baitzen, bertzenaz, gizon pazientziatsua—, erraiten zion:
|
|
|
Eta, bere esker onaren
|
azaltzeko
, manatu zion aitak don Bartolomeri ezen presta zezala meza berezi bat, Te Deum eta guzti, hurrengo iganderako, eta aita Bartolome astelehenean bertan Iruñarat joan eta jesuiten kolejioko koruko dozena bat ikaslerekin eta bertze jesuita batekin itzuli zen astebururako.
|
|
|
Turutak iragarri zuenean ezen Villagrandeko dukea tribunan
|
azaltzeko
puntuan zela, guztiak zutitu eta isildu ziren, eta kapela edo sonbrailua jarria zutenek burutik kendu zuten, dukeari zor zioten begirunea zela kausa. Dukeak, bere aldetik, jendearen abegi ona eskertzeko, eskua luzatu zuen baterat eta bertzerat eta, noiz eta ikusi baitzuen ezen bere tribunako lagun adiskideak nor bere lekuan zeudela, eseri zen eta gorako mugimendu bat egin zuen eskuaz, festa hasteko.
|
|
|
Aurreko egunean, herrira ailegatzean," arratsalde on!" hotz batekin agurtu eta profesional urrun baten gisa agertzera deliberatua nintzen, zu hor ta ni hemen. Larunbat horretan berean, berriz, amarenean atzarri eta Unai lokartuak ohe gaineko ohiko jira bueltak galarazten zizkidalarik, adiskide minduarena egiteko prest nengoen, eta diosal ahalke aire baten ondoan, neska bakarrik harrapatzeko edozein paradaz baliatu neure arrazoiak —oraino ez nekizkienak— zehatz mehatz
|
azaltzeko
. Jatetxe italiarrean pizza jangaitzarekin deman ari nintzen bitartean, azkenik, aterabiderik zuzenena xelebrekeriaren baten laguntzaz egoera kargaz arintzea begitandu zitzaidan, anarterainoko" Edu" zirtolari, punttazale eta marmartsuarena antzeztuz.
|
|
|
Bertze inor ezagutu ez eta, nire kazetaritza ikasketak medio, neroni izan nintzen aukeratua, sintaxiak iraultza geldiezin berehalakoari luzamendurik ekar ez ziezaion. Komunztaduraren legeari men egitea eta botereari makurtzea gauza bat eta bera ez direla
|
azaltzeko
haren aurpegira ohi baino gehiago hurbildu nintzen batean eman genion lehen musua elkarri.
|
|
|
Amak paper bat atera zuen mandarretik, kontu korronteen egoera
|
azaltzeko
banku baten ohiko gutunazalaren muturra.
|
|
|
Hamabi urte betez geroztik ez nuen solasaldi transzendenterik amarekin. Biziaren misterioak
|
azaltzeko
asmoz ondoratu zitzaidan orduan, eta ni ez nintzen aspaldi handitik Ttipik eskolatua nengoela jakinarazteko bezain krudela izan.
|
|
|
Eta, ordu laurden baten buruan, olatuarena eginez, sumsum corda alai oihartzun  tsua besterik ez zen entzun patio gotikoaren airean, eta hain ederki eta kutsakor entzun ere, non bai baitzirudien gargolek ere Jainko agindu bati jarraiki hitz egiten zutela, mende eta mendeetako isiltasuna apurtuz. Estalki apropos hura aukeratu zuten hiru aurkezleek jende aurrean
|
azaltzeko
; jaso zuten harrera ez dago hitzez azaltzerik; egundoko txalo, oihu eta negarrak ez ziren nahikoa izan hiru Jainko haien presentzia eskertzeko. Niri ere, aitor dut, korapilatu egin zitzaidan eztarria, aspaldiko partez.
|
|
|
Honetan zetzan, hain zuzen ere, emakumearen zorigaitz berdingabea: oro zekien, baina ezindua zegoen bere jakinduriaren gauzarik axalekoena
|
azaltzeko
ere. Ezagutzen al da inon hori baino zigor izugarriagorik?
|
|
|
Ana Morena gaixoa, argi erraldoi haien pean, nola hala saiatu zen Deereren itaun gaiztoei erantzuten; arbel txikian idatzi zituen erantzun guztiak, bere laburrean, eskas suertatu ziren, ezgai, eta orduan Julen Deereren errezeloek gorputz hartu zuten ikusle odolberoengan, eta neskatxa iruzurgile lotsagabe baten gisa ikusi zuten ia guztiek. Edurtxo Caterpilarrek, ordea, egoerak har zezakeen traza gaiztoaz jabeturik, hitz hartu zuen segituan, eta adierazi zuen Ana Morena andreari ez zitzaiola nahikoa beta eman bere gor mututasunaren nondik norakoak
|
azaltzeko
, eta legezkoa zela aukera hura eskaintzea. Halaxe jakin genuen guztia.
|
|
|
Patio gotikoan jendeak bere hartan zirauen itxura batean, gure aitorpenak entzuteko irrikaz. Eta, itxura batean esan dut, alegia ez naiz gehiegi ausartu egoera nola zegoen
|
azaltzeko
garaian, baina egia esan, egoera txit aldatuta zegoen harmailetan, guk, gonbidatuok, ezikusiarena egiten biziki saiatu ginen arren. Gauzak, ordea, aldatu egin ziren franko atsedenaldi luzeak iraun zuen tartean, eta ez, ausaz, gure onerako.
|
|
|
Nola esango nuke. Une honetan, ez daukat hitzik Chicagok sortarazi dizkidan sentsazio eta sentimenduak
|
azaltzeko
, sentsazio eta sentimendu horiek hitzetan itzulezinak balira bezala. Eta behin hitz egokiaren bila hasirik, bozkarioa ateratzen zait, edo ongizatea, edo atsegina...
|
|
|
Nik pozik egin diot irribarre, eta pozik egingo nioke beste aitorpen andana bat (esango nuke, zor ere, zor diodala; baina beharbada nire egoera
|
azaltzeko
aukera hain hurbil ikusteak beldurtu egin nau; beharbada ezkondua naizela jakiteak niregandik uxatu egin dezake; ez dakit), baina ordurako nahikoa genuela pentsatu, eta, hizpidea epaiketara lerratu aurretik, Adela eta Estheren turismo sexualarena kontatu diot, gain gainetik, Luisekin izan dituzten egonaldiak jardunaldiak aipatu gabe. Gero, ordea, luze hitz egin dugu atzoko ezusteko epaiketa saioaz, eta lekuko sorpresarekin batera, Adelak sortu zuen ezinegona eta zalantza giroa aipatu dugu.
|
|
|
Aldizkariak itxaronaldia eramangarriago egiten lagundu dit, baina hain zuzen ere infidelitatearen artikulua izan da, entretenitu baino gehiago, egonezina handitu didana. Guztiarekin, aldizkariarengatik ez balitz, orain ez nintzen lerro hauek idazten arituko, zeren, artikuluan aipatzen den oinaze afektiboa arin  tzearren (bai adierazpide hutsala nik senti  tzen dudana
|
azaltzeko
), biziki nabarmentzen baita eguneroko bat idaztearen balio terapeutikoa (horra beste adierazpide arranditsu bat). Eta horrexegatik itzuli naiz kioskora.
|
|
|
Horien helburu nagusia Hegoaldean argitaratu ez zitekeena ateratzea zen, eta horrek komunikabide berrien kalitatea gutxitzea suposatu zuen normalean. Joera hau Erregimenaren usteltzearekin batera indartu zen, ezen, lehen esan dugun bezala, eduki kulturalak libreago
|
azaltzeko
aukera ireki baitzen Hegoaldean. Atzerriratuen ikuspuntutik hori bigarren mailako helburu bihurtu zen orduan, nagusia Franco botatzea baitzen.
|
|
|
Jakina denez, horien artean militarrek begi onez ikusten ez zituzten intelektual eta artista asko zeuden, besteak beste, Pio Baroja, Rafael Picavea, Isidoro de Fagoaga edo Jose Miguel de Barandiaranen mailako pertsonalitateak. Horrelako kolektiboen garrantzia
|
azaltzeko
, esan daiteke, ihes egiten zutenen artean hainbeste kazetari zeudenez, 1939 urtean Donibane Lohizuneko Argizabal baitan ospe handia lortuko zuen" kazetarien errepublika" deritzona sortu zela, hau da, hedabideekin lotura zuzena zeukaten zenbait pertsonek antolatutakoa.
|
|
|
Portalisek, esan gabe doa, badaki Erromako Zuzenbidearen iturrietan edaten. Zuzenbide horretatik bereganatzen du ezkontzaren izatea, ezkontza zer den taxuz
|
azaltzeko
:
|
|
|
Zati berdin berdinetan edo desberdinetan? Portalisek, berriz ere, ihardesle, bidenabar
|
azaltzeko
testamentu egiteko ahalmena mugatua dela, egundo ere ez eskubide naturala, lege politiko eta zibilak arautua baino:
|
|
|
Sasiproposizioak forma gramatikal zuzen bat imitatzen du, ez besterik. Eta analisi logikoa hain zuzen itxurakeria hori
|
azaltzeko
eta salatzeko dago, itxurakeriak ezer ez baitu adierazten. Sasiproposizio bat baieztatzea edo ukatzea zentzugabekeria hutsa litzateke.
|
|
|
Honekin, ezagutza razionala ulertzeko ohikoa zen logika bat eta bakarrak — Tractatus ean agindu moduan— suposatzen zuen ikuspegia errefusatzen zuen Carnapek. Harrezkero ez zen hizkuntza bakar bati buruz soilik mintzatuko, dagoeneko berarentzat ez baitzen egongo hizkuntza bakarrik enuntziatu esanahidun guztiak
|
azaltzeko
.
|
|
|
Horkheimerrentzat, ezagutza behakuntza kontzeptuan oinarritzea azaleko kontu bat besterik ez zen, ordenaren itxura bakarrik; miseria handienak bere azpian ezkutatzen dituen mundua nola ezagutzen dugun
|
azaltzeko
era xinple eta kaskarrena, azken finean. Miseria hauek osatzen baitzuten benetako desordena, gehienetan ezkutatu nahi den anabasa:
|
|
|
Tesi honek enpirista asko idealismorantz eraman arren —hautematen dugun mundu materiala ukatzera heldu zen Berkeley—, garrantzizkoena beste honako hau da, alegia: ideiak ezagutzen ditugula dioen tesiak enpirista ugari psikologian murgildu zituela, ideien artean ematen diren asoziazioak
|
azaltzeko
mekanismo psikologikoez arduratzera eramanez. Beraz, jarduera psikologista honen arabera, ideiak ziren munduaren eta ezagutzaren azken maila, den dena azaltzen zuten, bai kanpoko gauzak bai barrukoak, ideia bakunak ideia konplexuen azalpenetan agertzen baitziren.
|
|
|
" Ez naiz erabiltzen ari hitza halako modutan ezen esan baitezakezu...", eta esanez ere erlijio askok" esaten dutela beste batzuek zentzugabekeriatzat hartzen dituzten gauzek zentzua dutela, eta ez dutela besterik gabe ukatzen beste erlijio batek baieztatutako esaldiren bat"; eta hau argitu zuen esanez jendeak" jainkoa" gizaki baten antzeko zerbaiti erreferentzia eginez erabiltzen baldin badu, orduan" Jainkoak lau beso dauzka" eta" Jainkoak bi beso dauzka" esaldiok zentzua dutela, baina beste batzuek" Jainkoa" halako modutan erabiltzen dutela ezen" Jainkoak besoak ditu" baita zentzugabekeria —" Jainkoak ezin du besorik izan" esango lukete— Era beretsuan," arima" adierazpenari dagokionez, esan zuen batzuetan jendeak halako modutan erabiltzen duela ezen" arima gizaki gaseoso bat da" adierazpenak zentzua baitu, eta batzuetan halako modutan ezen ez baitu zentzurik. " Gramatikaren aldetik" zentzu desberdinak adierazpenaren bitartez esan nahi zuena
|
azaltzeko
, esan zuen bilatzen genituela ez" konparagarriak" diren hitzak, adibidez," solido" eta" gaseoso" konparagarriak diren legez, baizik eta desberdinak direnak, adibidez," aulkia" eta" aulkian esertzeko baimena" desberdintzen diren legez, edo" trenbidea" eta" trenbide istripua".
|
|
|
Ohitura bat —apaiz erregearen hiltzea, kasu—
|
azaltzeko
asmoa bera okerra iruditzen zait. Frazerrek egiten duen guztia berak bezala pentsatzen dutenei ohitura onargarri bilakatzea da.
|
|
|
Hori denbora galtzea dela esateko arrazoia hauxe da: auzi zientifiko bat
|
azaltzeko
hitzaldi ziklo bat nuke eta ez ordu beteko hitzaldi bat. Beste aukera bat izango zatekeen zientzi dibulgaziozko hitzaldia deitzen dena ematea; hau da, egiaz ulertzen ez duzuen zerbait ulertzen duzuela sinestaraztera zuzendutako hitzaldi bat, horrela, nire ustez gizaki modernoaren nahirik zitalenetakoa asebetez, hots, zientziaren azken aurkikuntzekiko azaleko jakin mina.
|
|
|
Galtzontziloak bezain jantzi beharrezkoa zen, eta da gaur ere, nire buruan txapela. Ez da kapritxo edo folklore moduan darabildan zerbait, gaur egun zenbait jaitako jendartera
|
azaltzeko
batzuek jantzi ohi duten moduan. Beharrezkoa nuen, eta instantzia hori bidali nion zuzendariari, nire txapelaren eske.
|
|
|
Nola azalduko diet ba zertan nabilen, paraje hauetan eta itxura honekin, hire ondoan, lana eta etxea utzita, bidez bide baina ibilbide jakinik gabe, oinez beti, Gorbeiapeko sagasti baterantz? Eta ni baino askoz ere okerrago hago hi inori ezer
|
azaltzeko
. Zer uste duk egingo dutela guardia zibilek hik gerra aurreko euskal olerkaria haizela esaten badiek, gerra garaian euskarazko lehen egunkariaren bultzatzaile suharra eta Euzko Gudarosteko intendentzia komandantea, 1937ko ekainean faxistek fusilatua eta 60 urte geroago bat batean Jaungoikoaren graziaz berpiztua?
|
|
|
Gauzak benetan konpontzeko, dena errotik irauli eta aldatu beharra zegoela pentsatu nuen, Euskal Herria, Europa eta mundu osoa; gizarte eredu berri baten premia zegoela, gizadi berri batena. Baina ez nuen hori guztia Lauaxetari taxuz eta konbentzimenduz
|
azaltzeko
gogorik eta kemenik. Nire nagitasuna indartu egin zuen Fernando Pessoak José Saramagoren O ano da morte de Ricardo Reis nobelan esaten dituen hitz batzuk oroitzeak:
|
|
2001
|
|
|
Barruan ere, itxura informalez jantzitako hainbeste jenderen artean versallestar itxurako gela erraldoiaren luxua aurkituko dugu, geure buruari gaur egungo bizimodurako gehiegitxo ez ote den galdetzen diogularik. Noski, kontrasteak
|
azaltzeko
eraikina beste garai bateko noblezia eta burgesia dirutsuarengan pentsaturik egin zela esan behar da, eta ordutik hona bainuetxeen munduan ere gauzak asko aldatu direla.
|
|
|
«Jakinduriaz hausten du gezurraren azala, umorez erakusten digu azalaren azpiko azala». Istorio laburrez baliatu da Fito Rodriguez gaur arte ziurtzat eman ohi dugun hainbat «gertaera» edo «egite»en atzean ezkutatzen dena edota ezkuta daitekeena
|
azaltzeko
. «Irudikapen hautsia», «Antzezpen lausotua» eta «Ordezkapen kaiolatua» ataletan banatzen du umorearen bidez filosofia desfilosofatzen irakatsi nahi digun bere lan hau.
|
|
|
Francisco Yndurain ek" La novela desde la segunda persona" artikuluan dioenez, pertsonaren kontzientziaren solas ezkutua eta oraindik kontzienteak ez diren sentimenduak
|
azaltzeko
2 pertsona oso egokia da, 1 Hasi aurretik azken oharra: azterketa hau burutu ahal izateko liburuaren bigarren argitalpena erabili dugu.
|
|
|
Erantzuna ez dago, gure iritziz, arrazoi ez literarioetan ere, eta zentzu honetan, liburu honen argitalpenaren inguruan sortutako iskanbilek (zentsura arazoak zirela medio), edo zenbaitzuek nobelan ikusten zuten mezu politikoak zailtasun handiak izango lituzke oraindik gaur egun duen harrera ona
|
azaltzeko
. Halaber, euskal literaturaren irakurleriaren motibazioak ezagutzen ez ditugun une honetan, harrera honen arrazoia betebehar akademikoetan ikusteari ere sinpleegia deritzogula esan behar.
|
|
|
Banaketa hirukoitz honetan, ikuspuntua kontaketa moduari, hau da, eduki narratiboa
|
azaltzeko
moduari dagokio, eta Harreraren Estetikaren kritikari garrantzitsuenetarikoa den Wolfgang Iser alemaniarrak El acto de leer (1986) liburuan dioen bezala," estrategia" guztien artean, ikuspuntuarena da, dudarik gabe, interesgarriena.
|
|
|
" Hautsi da anphora" aldarrikatzen duen poetak ez du ikusten mundu batua, errealitate hierarkizatu eta ongi moldatua. Ez da soilik errealitatea zatikatua dagoela, bada, neurri berean, zientziak (fisikak) ez duela mundua
|
azaltzeko
teoria unibertsalik, metafisikak indarrik ez duen munduan bizi garela. Eta zatiak agintzen du ziurtasunik ez orekarik ezagutzen ez duen mundu honetan.
|
|
|
Saretik barrena dabilen haurrak aurrean dituen arrisku mota desberdinak
|
azaltzeko
estilo zuzen eta ulerterraza darabil.
|
|
|
Bestaldetik, burmuinean informazioa eta ezagutzak nola gorde eta biltzendiren
|
azaltzeko
, eskemen teoria proposatu zen. Eskema izenekoa (bestela, schemata, gidoi edo marko ere deitua) kontzeptu partikular bat irudikatzen duenezagutza multzo egituratua da3 (Cornaire, 1991).
|
|
|
Irakurketa prozesuaren konplexutasuna
|
azaltzeko
, eredu ezberdinak formulatu izandira. Alonso-k eta Mateos ek (1985) behetik gorakoa, goitik beherakoa etainteraktiboa laburbildu dituzte:
|
|
|
Ikasleen erantzunak ebaluatzerakoan (ulermen ariketarenfeed back edo atzera elikadura) kontuan hartu dut ulermen gaitasunaren izaeraaktiboa; hau da, erantzunaren egokitasunaz bezainbeste arduratu naiz erantzunaren prozesaketan egindako lanaren balioaz. Bestalde, ariketa askotan, bideo dokumentutik jasotako inputa beste zeregin batzuetarako erabili dugu, dela idazlantxo bat egiteko, dela eduki gramatikalen bat argitu eta
|
azaltzeko
, etaabarretarako.
|
|
|
Garbi utzi nien, bestalde, ariketen prestaketan inolako laguntzarik edoaholkurik behar izanez gero, niregana jo zezaketela, gogo onez hartuko nituela eta.Gero, ariketak klasean
|
azaltzeko
unean, berek bakarrik moldatu zuten, irakaslearen laguntzarik gabe.
|
|
|
Zuen gutunari erantzunez, lerro hauek idaztea erabaki dut, neure istripuazelakoa izan zen berriro
|
azaltzeko
eta kontua behin betiko argitzeko asmoz.
|
|
|
Gainerako adierazpideen artean bikote bakoitzak nahi zuena antolatu, eta, jasotako ereduei jarraituz, beren ustez nola erabiltzen ziren
|
azaltzeko
eskatugenien (lehenik idatzi, eta gero elkarri azaldu zioten prestatutakoa).
|
|
|
Zuen gutunari erantzunez, lerro hauek idaztea erabaki dut.............................. berriro
|
azaltzeko
eta kontua behin betiko
|
|
|
Zuen gutunari erantzunez, lerro hauek idaztea erabaki dut, neure istripua zelakoaizan zen berriro
|
azaltzeko
eta kontua behin betiko argitzeko asmoz.
|
|
|
Oso poztu nau zuen gutuna hartzeak, eta lerro batzuk idaztea erabaki dut, neureistripuaren nondik norakoak berriro
|
azaltzeko
eta kontua behin betiko argitzekoasmoz.
|
|
|
Zuen gutunari erantzunez, lerro hauek idaztea erabaki dut,................................ zelakoa izan zen berriro
|
azaltzeko
eta kontua argitzeko asmoz.
|
|
|
Mezua bidaltzeko bidea da diskurtsoa. Ideiak garraiatzen dituen euskarria da.Diskurtsoak zuzen zuzenean eragiten du ideiak
|
azaltzeko
moduan, bertan araujakin batzuen arabera funtzionatzen dutelako. Ziur aski, hobeki ulertuko da adibidebaten bidez. Oporretan Peru-n bagaude, diru guztia lapurtu badigute eta behardugun dirua bidal diezaguten geure familiarekin harremanetan jartzen bagara, aukeratzen dugun bidearen arabera, komunikatzeko modua desberdina izango da.Telegrama erabiltzen badugu, ez dugu azalpen askorik emango eta zuzen zuzeneanharira joango gara; telefonoz egiten badugu, ordea, azalpen gehiago emangobadugu ere, hainbat ideia geroko utziko ditugu; eta eskutitza erabiliz gero, patxadaeta zehaztasun handiagoz azalduko ditugu gauzak.
|
|
|
Horrek hauxe eskatuko dio ikasleari: irakasleen aginduak ulertzeko gaitasuna izatea, ikasleak eta irakasleak agurtzen jakitea, horiei zalantzak galdetzen jakitea (ulertu ez duen zerbait
|
azaltzeko
edo zerbaitberriro esateko eskatzea...) eta horien azalpenak ulertzea, klasekideei zerbaiteskatzen, eskaintzen, ukatzen eta abar jakitea... Komunikazio egoera horiekguztiak egoera informaletan egingo dira.
|
|
|
– Helburu eta edukiei dagokienez, egia da ikasleek zailtasunak dituztela berenbeharrak zein diren
|
azaltzeko
. Dena den, kontuz, azaltzen ez jakiteak ez duesan nahi espektatiba propiorik ez dutenik.
|
|
|
Kontua da, errealitatea aldakorra dela eta garai batentzat baliagarri zenahurrengoarentzat ez dela izaten nahikoa. Garai bakoitzak bere errealismoa daukalaesan daiteke, beraz; edo, beste modu batera
|
azaltzeko
, errealitate ezberdinbakoitzak narrazio molde berezi eta berriak eskatzen dituela, errebelatua izateko.Horrela uler daiteke Henri Mitterrand-ek, XIX. mendeko eleberri errealistarenespezialista ezagunak, dioena. Bere iduriko, Joyce eta Kafka-rekin hasi, VirginiaWoolf ekin jarraitu eta Nouveau Roman deritzoneraino doan eleberrigintza abangoardista ez da errealismoarekiko haustura gisa interpretatu behar.
|
|
|
Euskararen azterketan beharrezkoa da diziplina askoren ikusmirak erabiltzea, alderdi berezi ezberdinak
|
azaltzeko
baliagarriagoak izango direlako. Adibidez, euskararen eta euskaldunen gaur egungo egoerak nolakoak diren ikusita, badirudiikusmira politikoa, soziologikoa eta soziolinguistikoa jarraitzea ezinbestekoa dela, bai euskararen eta espainiera edo frantsesa hizkuntzen artean, baita euskalduntaldearen eta erdaldun taldearen artean ere, distantziak oso handiak direlako.
|
|
|
2 Ukipen egoerako menpeko hizkuntzen ikaskuntza/ ezagutza (bigarren atala, Arratibel). Sarrera baten ondoren, honako kapitulu hauek bereiziko dira: ukipenezko bigarren hizkuntzen ikaskuntzarekiko eredu teorikoak, jarreraketa motibazioa, bizitasun etnolinguistiko subjektiboaren teoria, euskararenikaskuntza eta ezagutza maila
|
azaltzeko
eredu psikosoziolinguisko berezia, eta azken emaitza eta ondorio teorikoak.
|
|
|
3 Ukipen egoerako menpeko hizkuntzen erabilera (hirugarren atala, Garcia). Berriz ere sarrera baten ondoren, ondoko kapituluak bereiziko dira: aztergaia psikologia sozialaren tradizioan nola kokatzen den, identitate etnolinguistikoaren teoria, sare soziala, euskararen erabilera
|
azaltzeko
eredupsikosoziolinguistiko berezia, eta azken emaitza eta ondorio teorikoak.
|
|
|
dagoen literatura ere kontuan hartubeharrekoa da. Hori nolakoa den laburbilduz
|
azaltzeko
, honako hiru motatakoazterketa enpirikoak bereiz daitezke:
|
|
|
Ekarpen hoirek ondoko hau demostratzera zeuden zuzenduak: 2H ikastenduen ikaslearen jarreraren garrantzia 2H hori sostengatzen duen talde etnolinguistikoarekiko, hizkuntza horretako arrakasta
|
azaltzeko
, ikaslearen hizkuntz gaitasunaren eta inteligentziaren gainetik.
|
|
|
Honako emaitza hauekjasotzen dira motibazioari dagokionez: ...a ikasten dute batik bat, eta irakasleek noranzko instrumentalak eraginda; 8) ikaslea zenbat eta motibazio integratibo gehiagokoa izan, hainbateta gehiago saiatzen da euskara ikasten; 9) noranzko integratiboak eragindakoikasleek instrumentalak eragindakoek baino puntu gehiagorekin ebaluatzen dutejasotzen duten irakaskuntzaren kalitatea; eta 10) jarrera positiboak motibaziointegratiboarekin loturik
|
azaltzeko
joera dago.
|
|
|
–Bizitasun etnolinguistikoa? nozioa lehenik Giles, Bourhis eta Taylor-ek (1977) proposatu zuten, taldearteko harremanetan aldagai sozioestrukturalenefektu interaktiboak
|
azaltzeko
, hau da, prozesu eta portaera psikosozialen ezaugarri soziologikoak.
|