|
2013
|
|
|
beterik daude. Diru
|
asko
balio dute. Egin dezagun bada, lendabizikoa ta azkena, arrisku aundiko zera da ta.
|
|
|
(...). Bai, Agur; emakume
|
asko
ezagutu izan ditut, agian geiegi zorigaitzez. Zertarako oroitu!...
|
|
|
Aurreko formulazioarekiko ikuspegi berria aurkezten dute eta, alde horretatik, sarritan, izaera polifonikoa (Bakhtine, 1978; Ducrot, 1984) bereganatzen dute markatzaileok. Esan nahi da, esataria bat izanik ere testu batean ahots
|
asko
eta ikuspegi asko ager daitezkeela. Enuntziazioaren ikuspegitik mezuak ekoizle bat izan arren (esataria), bereizi egin daiteke esatariak esaten duena eta nor den esandakoaren arduraduna (enunziatzailea); bi ikuspegi aurrez aurre:
|
|
|
Aurreko formulazioarekiko ikuspegi berria aurkezten dute eta, alde horretatik, sarritan, izaera polifonikoa (Bakhtine, 1978; Ducrot, 1984) bereganatzen dute markatzaileok. Esan nahi da, esataria bat izanik ere testu batean ahots asko eta ikuspegi
|
asko
ager daitezkeela. Enuntziazioaren ikuspegitik mezuak ekoizle bat izan arren (esataria), bereizi egin daiteke esatariak esaten duena eta nor den esandakoaren arduraduna (enunziatzailea); bi ikuspegi aurrez aurre:
|
|
|
Hain zuzen, gizakien sisteman oharkabean sartzeko aukera ematen die erretrobirusei (adibidez, GIBari). Bestelaesanda, gure gorputzak energia
|
asko
samar gastatzen du guri mesederik egiten ez digun proteina bat ekoizteko, eta proteina horrek, batzuetan, ondo izorratzen gaitu. Gure gorputzak ez du aukerarik:
|
|
|
–Maitasunak, ostera, beste adar
|
asko
ditu. Lehenago aipatu dugu herriari eta euskarari dien maitasuna.
|
|
|
Ezaguna da idazlearen musikazaletasuna eta olerkietako batzuk kantatzekoak dira. Baina ez hori bakarrik, olerkien erritmoak, egiturak eta soinuak musika sortzen dute, eta kantuan moduan eroaten gaituzte testuetako
|
asko
eta askotan.
|
|
|
–Erritmoari eta musikaltasunari lotuta datoz bertso neurri
|
asko
. Egitura lotuetan mamia horren martxan doa, baina gura badu beste efekturen bat adierazi, ez dauka eragozpenik neurri lotu hori hautsi eta indar berezia emateko, edo nahi den eran molde bat aldatzeko.
|
|
|
Erkiaga idazle oparoa dugu, idazlan
|
asko
utzi dizkigu, era askotakoak, aldi edo garai oso ezberdinetan egindakoak. Horregatik, aldian aldiko giroarekin lotuta aztertu lirateke, osotasunean homogeneotasuna ematea gaitza da eta.
|
|
|
–kale
|
asko
pasau zitun?,
|
|
|
Zaila da laburbiltzea Eusebio Erkiagaren esan eginak lerro soil batzuetan. Zailago, nonbait, haren lorratza jardunaldi batean laburtzea, Erkiagaren lanak gai eta arlo
|
asko
ukitu zituelako bere bizitzan zehar.
|
|
|
Garai batean, garai
|
asko
bizi dira: sentsibilitate eta adierazpen forma anitzak.
|
|
|
Antologia burutu eta gero ere, euskal poesia garaikidearen sustapenerako argitaratu zuen Olertialdizkaria (1959), bereziki aipagarria hartu zuen hedaduragatik eta eskaini zuen plataforma zabalagatik; izan ere, bere bi aldietan, 1959 eta 1995 artean, batez beste, 1.950 olerki eta bertso lan inguru eta 350en bat olerkariren lanak eman zituen ezagutzera. Gehiegikeriarik gabe esan daiteke Onaindiak olerki mugimendu bat sortu zuela Olertialdizkariaren bidez, gazte
|
asko
olerkigintzara bultzatuz.
|
|
|
Diakroniaren araberahautatuak dira azpiko hiru adibideak. Begien bistakoa da garai historikoen banaketa
|
asko
aldatu dela euskal literaturaren historian mende erdi batez. Lehenik, ikus daiteke ez dela, mendea?
|
|
|
eskola eta unibertsitatearen bitartez, prentsaren bitartez, publikoa bera aldatu da eta, idazleen sariztatzeko eta kontsakratzeko bideak ere bai. Hots, duela mende erdi bat, euskal literaturaren historialariek edo kritikariek denbora
|
asko
xahutu behar zuten Euskal Herriko eta kanpoko jendearen konbentzitzeko euskal literatura dei zitekeen zerbait bazela. Gaur egun, lizeoko eta unibertsitateko ikasgai bilakatua da euskal literatura, solasaldiak antolatzen haren aztertzeko eta idazleentzat sariak banatzen dira Euskal Herrian eta berdin kanpoan.
|
|
|
hobestea denen tentazioa da, irakasleena, argitaratzaileena, kritika eta literaturaren historian ari diren profesionalena ere bai. Arrisku
|
asko
ekartzen du holako hautuak. Horietan, beharbada handiena, lehengo garaien tokia mendretzearekin batean, edo haren ondotik, haien ezabaketa, kontzeptuala?. Azkenean, ikertzaile eta doktoregaien galdera izan daiteke:
|
|
|
Valladolideko errektoreari zuzendutako informean E. M. Azkuek diotso Pilotutza, Fisika eta Geografiako kabinete hautak eratu dituztela, diru
|
asko
kostata, eta Biblioteka on bat egiteko urratsak ere hasiak dituztela.
|
|
|
491; Kortazar. Billelabeitiaren ediz., 245). Bermeon bizi izan ziren biak eta Uriartek adierazten dio Bonaparteri berak bultzatuta ondu dituela Azkuek bertso
|
asko
eta bizkaierazko poeta onena dela (Ruiz de Larrinaga 1957: 333). Bestalde, bertsoen egilea karlista amorratua agertzen da, eta badakigu E. M. Azkue ere ideologiaz eta hizkeraz tradizionalista porrokatua zela.
|
|
2014
|
|
|
Teorian, birformulatzaile baten definizioak ondo bereizi behar luke delako partikula gainerakoetatik, haren bereizgarriak agerian utzita. Inguruko hizkuntzetan ikerketa
|
asko
egin dira azken hamarkadetan diskurtso markatzaileei (DM) buruz (Vázquez, 2011) eta ikerketa horien ondotik markatzaileen hiztegi espezializatuak ere sortu dira (Fuentes, 2009; Briz et alii, 2008). Euskaraz, berriz, ez dago batere garatuta ikerlerro hori, eta kontuan izanda DMak hitz bereziak direla, munduari ez, baizik eta diskurtsoari erreferentzia egitekoak?
|
|
|
Izan ere, 1980ko hamarraldian erakundetze berriaren lekuko izan ginen Hego Euskal Herrian, eta, Euskal Autonomia Erkidegoan behinik behin, erakunde berrien sorrerak ondorio zuzenak izan zituen: ? 1980ko hamarraldian(...), ofizialtasunarekin, gauzak asko aldatu ziren, euskara diru bide bihurtu zelako
|
asko
eta askorentzat(...) zabaltze handia egon zen, hainbat idazle, itzultzaile, irakasle, agertu ziren bat batean?
|
|
|
Hiribilduaren irudi itxi eta kontzentratuaren ordez, lau aldeetara zabaltzen den hiri orojale eta noranahikoa nagusitu zaigu. Alde horretatik ere funtzio
|
asko
izan dituzte hiriek, eta egun funtzio horiek gehienek ez dute kontzentrazio fisikoaren beharra. Agian hori da hiria birpentsatzeko behar dugun abiapuntua:
|
|
|
Gure hiri ingurua ulertze aldera, interesgarria da Olivier Monginek egin bereizketa, zeren eta berak hiriglobalizatuaeta metropoliabereizten baititu: aurrenek bizkarra eman omen diote inguru lokalari eta mundu fluxuei konektaturik bizi dira; halako moldekoak dira hirigune erraldoi
|
asko
edota haietan topatu daitezkeen harresidun auzo oparoak (arrunki, pobreziaz inguraturik). Metropoliak, ordea, globala eta lokala uztartzeko ahaleginetan bizi omen dira, esklusibotasunari eta esklusioari aurre egin nahian eta, inguru sozial, komunitario eta ekologikoa baztertu gabe.
|
|
|
Esan gabe doa: inperio hiri
|
asko
biziki nazionaldu dira, izan ere, Modernitateko eredu nagusia nazio hiria izan da. Ondo dakigunez, nazio estatuak hiri baten edo hiri sare baten inguruan sortu eta trinkotu ziren:
|
|
|
Zer eginkizun izan dute hiriek programa horretan? Modernitatearen hastapenetan hiri mota
|
asko
zegoen Europan. Komun zuten zerbait seinalatu behar badugu lehen aipatu dudan kontzentrazioa izango litzateke:
|
|
2015
|
|
|
–Bestalde, hizkuntzaren sistema fonetiko standarra erabakitzeko dago oraindik (khotaismoa eta yeismoa, kasu, hor dira). Baina urte
|
asko
iragan arren, Euskaltzaindia ez zaigu dei horien aurrean oso sentikor azaldu? (48).
|
|
|
Ezer baino lehen, zoriondu nahi dut Euskaltzaindiaren Ahoskera Batzordea hamazazpi urteko isilaldi luzea eten eta jardunaldi hau antolatzeagatik: profesional
|
asko
gabiltza, komunikazioaren alor guztietan, irizpide eta gidaritza premian.
|
|
|
Teatroa arte bat da eta osagai
|
asko
ditu: pertsonaien eraikitzea, intentzioak, eszenografia, atrezzoa, jantziak, argiak eta abar.
|
|
|
Bertsolariak aurretik doaz beren arloaren garapenean eta ikerkuntzan. Eta urte
|
asko
daramatzate bertsogintzaren aplikazioa egiten irakaskuntzan. Ahozko beste hiru arteek ere, antzerkia, ipuin kontalaritza eta kantagintza?
|
|
|
(68),, egunak, astiak eta illebetiak juanaz? (72),. Zapatu
|
asko
igaro ziran? (90).
|
|
|
Hala, otseina izateagatik, oinordekoa ez izateagatik eta korkoxduna izateagatik pairatutako nahiezak behin betikoz bukatzeaz gainera, Ameriketan lortutako irabaziek beren komunitatean irabazle legez aurkeztea ahalbidetuko diete: . Tomas, Jule ta Ameleren eta Agatonen anaieak be, Ameriketara juateko gogo andijaz egozan, jakin ebenian diru
|
asko
eukela Ardibasotik juan ziran guztijak? (171).
|
|
|
gauez, ikus entzunezko edukiak gehien kontsumitzen diren momentuan, gazteek fikzioa eta entretenimendua gura dute, eta arlo horietan urria da euskarazko eskaintza. Arlo horiek garatzeko, gainera, diru
|
asko
behar da, eta hor euskarazkoek desabantaila handia daukate telebista kate handiekiko; Astigarragak (2011) eginiko ikerketan, berbarako, ageri da batez beste EITBk Espainiako kate handiek baino sei bider aurrekontu txikiagoa daukala fikziozko telesailak ekoizteko.
|
|
|
Antzerki talde
|
asko
, antolaketa bat apezak eta seroren inguruan, euskaraz aritzeko nahikeria, gogoetak, antzerki batzuk ezagunak, herri batetik bestera errepikatzen zirenak. Hau zen eremua, Larzabalen idazlanek aberastuko zuten plaza.
|
|
|
Larzabal Hazparnen bizi zen eta antzerki lanetan ibiltzen zen Mirande erretoreak askotan itzuliak zituen antzerkiak emanez herriko gazteekin. Haatik, honetan agertzen da ekintza
|
asko
antolatuak zirela, ikusgarri asko antolatzen zirela eta horri buruz norabidea finkatzen saiatu zen Larzabal. Ikusgarri handiak ziren, herritar guztiek parte hartzen zuten sorkuntzan.
|
|
|
Larzabal Hazparnen bizi zen eta antzerki lanetan ibiltzen zen Mirande erretoreak askotan itzuliak zituen antzerkiak emanez herriko gazteekin. Haatik, honetan agertzen da ekintza asko antolatuak zirela, ikusgarri
|
asko
antolatzen zirela eta horri buruz norabidea finkatzen saiatu zen Larzabal. Ikusgarri handiak ziren, herritar guztiek parte hartzen zuten sorkuntzan.
|
|
|
Horrez gain zenbait euskaldunen bizia plazara ekarri zuen, horien ezagutarazteko, ezagutza hori, kultur kolektibo hori azkartzearen beharra ere ikusi zuen. Horren harrera oso baikorra izan zen, prentsak egin zituen azalpenetan zehaztasun
|
asko
aurkitzen ziren, oharrak, goraipatzeak etengabe. Kritikak izan ziren baina gehienetan baikorrak.
|
|
|
Hasteko, Barandiaranek jeinuedo numenizenak darabiltza Mariz aritzeko, eta emakumezkoa dela esaten du, euskal mitologia osatzen duten gehiengoak diren harira?. Bigarrenez, funtzio
|
asko
bere esku dituela azaldu zuen ikerlariak, beste herrialde batzuetan izaki ezberdinek bermatzen dituztenak. Ondoren, jeinuen agintari dakusagu, eta hartzat jotzen dugu, azalpenak dioen legez.
|
|
|
Aranaren esatekoak antropologia feministaren eremuan kokatu daitezkeen arren, badira kategoria horretatik aipagarriago diren beste batzuk, Del Valle-k (1985) adierazi zuenetik euskal gizarteko botere eta prestigio sozial handiko maila
|
asko
gizonezkoen esku egoten jarraitzen zutela, ikerketa antropologikoa, esaterako?, nahiz eta kolektibo femeninoa etxeko zereginetara lotzeko ideologia kontserbadorea nagusi izateari utzi.
|
|
|
era berezi batean orekatzen ditu; horrek, hain zuzen, egiten du mundu ikuspegi bat kultura izatea. Baina gizakia kulturala denetik gaur egunera, orekatze prozesu
|
asko
egon dira. Horregatik, hainbat elementu ordezkatu egiten dira, eta, beste batzuk, zenbait mailatan estali.
|
|
|
Argi dagoena da, beste alde batetik, kontalariak jainkozkoarekin zerikusia duten gai
|
asko
ezagutzen zituela. Orrazten aurkitzen du olajaunak Dama, gela eder batean, eta haren su eta lasto multzo itxurak ere adierazten ditu, pasadizoari ohar edo iruzkin moduan gehituta.
|
|
|
Amaitzeko, nabarmendu beharra dago Damak kristautasunaren eremuari onartzen diola aurkeztutako auziaren konponbidea. Horrek galdera
|
asko
dakar gogora, eta ez da erraza erantzun borobilik ematea. Dena den, adierazi egingo dugu, kristautasunak menperatuta egon beharrean, harekin bat dagoela dirudiela.
|
|
|
«Beraren gana izkutuko gauzen batzuek jakiteko eta eto, kizuna azaltzeko lenago joaten ziran entzutea oraindik bada. Lagun
|
asko
bere mendekoak zituala; bere bizitokira sartzen zana, sartu bezela irten bea, zuala, bestela Dameak ba, uan gelditu erazitzen zuala» (Barandiaran, 1974:
|
|
|
[?] Hitz batez, eta huntan bururatzen dut: teatro idazle handia zira, bertze
|
asko
dohainekin. Euskaltzaindiak ene ahotik erraiten dautzu bihotz bihotzetik, ongi ethorri?
|
|
2016
|
|
|
Literatura konparatua zer den eta ikuspegi konparatistiko hori zertan datzan zehaztea, alabaina, ez da lan sinplea. Esparruaren definitze zailtasunei buruz mintzatu izan dira ikerlari
|
asko
. Claudio Guillén ek lausotasun hori azpimarratu zuen bidenabar:
|
|
|
Hori arazo orokorrago baten sintoma baizik ez zen harentzat, izan ere, euskal literatura osoa zegoen literaturaz kanpoko motiboek gidatuta. . Literatura moeta
|
asko
hedatu bada, arrazoi extraliterario, eta gainera, boterea dagoela tartetik jakina, bategatik izan da(...) Literatu pila bat, txar askoak, erori zaizkigu, izurrite baten moduan?
|
|
|
Azkenik, Euskal Herriak inoiz ezagutu gabeko egoera soziolinguistikoa bizi du, izan ere, euskararen ezagutza handiena jende
|
asko
bizi den udalerrietan dago, hau da, eremu urbanoan. Euskal hiztunen gehiengoa, beraz, euskaldunen ehunekoa apala den tokietan bizi da eta etxetik kanpo ikasi du hizkuntza.
|
|
|
erregistratutako domeinuetatik aktibo dauden domeinuen kopurua. Domeinu
|
asko
modu defentsiboan erregistratzen dira, hau da, inork baino lehenago nik niretzat nahi dudan domeinu hori erostea litzateke, beste edonork, lapurtu, ez diezadan.
|
|
|
Zergatik dago hilzorian? Galdera hauek erantzuten saiatu dira aditu
|
asko
, esate baterako, Juan Kruz Igerabide, Carmen Angeles Perdomo López, José Rodriguez Polo, Teresa Colomer, Jeronimo Jose Bellido Zambrano, Xabier Etxaniz, Yolanda Arrieta, Pedro Cerrillo... eta amaigabea izan daitekeen adituen zerrenda.
|
|
|
(1) Eskerrik asko, Mari Belasko. Okela gutxi eta salda
|
asko
(1)
|
|
|
(1) Munduan beste asko legez,... (3) Orain dela denbora/ urte
|
asko
... (7) Urrutiko herrialde/ lurralde batean...
|
|
|
Azaldu berri ditugun emaitzetan ikus daitekeenez, askotarikoak izan dira jasotako erantzunak, batzuetan kontu bakoitza behin baino ez da errepikatu, beste batzuetan ordea, kontua inkesta bat baino gehiagotan errepikatu da. Begi bistan da ahozko esapide batzuk askotan errepikatu direla, ondorio zehatz batera eramanez, tradizioaren transmisioak kontu batzuetan indar
|
asko
duela. Ondorengo lerroetan, emaitzetan bezala, emaitzak banan banan azaleratuko ditugu geroxeago ondorio orokorrak atera ahal izateko.
|
|
|
Hamalau aldiz errepikatu den abestia, besteen gainetik nagusituz, Sorgina Pirulinaizan da, atzetik Txiki Txiki Txikiaabestia 13 aldiz errepikatu da. Nahiz eta abesti gehienek nahiko modernoak diruditen klasiko
|
asko
azaldu dira, esate baterako: Xalbadorren heriotza (Bizkaiko inkestan aurkitua), Itsasontzi baten, Agate deuna, Aldapeko, Furra furra, Trapu zaharrak, Loiolan jai jai.... Kanta modernoak?
|
|
|
Agur benur eta jan jogurt; bost zentimetroko pupua eta bost euroko trapua; eskerrik asko, Mari Belasko. Okela gutxi eta salda
|
asko
; hor konpon, Mari Anton; hala bazan edo ez bazan, zuek behintzat gezurrik ez esan.
|
|
|
Laket haundia eman dit nire poesi apalak gaitzetsi eztituzula iakiteak. Badakit gauza
|
asko
balio eztutela, eta horixegaitik nire beroena emaiten dizut. Baina hoiek nire arimaren zati bat daramate, eta hala eztirela osoz arbuiagarriak pentsatzen dut.
|
|
|
Beretarik kopia bat bidali zidan, nire eritzia eskatuz. Euskal giroan garai hartan etsai
|
asko
zituen, eta bere pertsonaren onerako, ez argitaraztea gomendatu nion. Ez dakit orijinal haiek zer burubide eramango zuten, baina nik kopia bat badut eta uste dut zor zaiola Aresti zenari horiek ere argitara ematea, bere literatur ibilera hobeto ezagutzeko.
|
|
|
Laket haundia eman dit nire poesi apalak gaitzetsi eztituzula iakiteak. Badakit gauza
|
asko
balio eztutela, eta horixegaitik nire beroena emaiten dizut. Baina hoiek nire arimaren zati bat daramate, eta hala eztirela osoz arbuiagarriak pentsatzen dut.
|
|
|
Euskal Akademitik burua agertu arte ez nuen zure aldizkariaren ezein berri, zeren irakasle gabe ikasi baitut euskara beti egon izan naiz eremuan bezala, irakurten Bizkaiko Diputazinoko bibliothekaren euskal liburuak, eta iakina, han zoritxarrez etzegoen gaur egunean egiten diren gauzen aierurik. Orain Iankoari eskerrak, adiskide euskaldun
|
asko
dut eta liburuetarik kanpora ilki naiz.
|
|
|
Zalantza
|
asko
izan dut izen hau esleitzerakoan; izan ere, Lestrigoniako iturri baten izena da, eta mitologiatik datorren izen berezia da.
|
|
|
1940ko hamarraldian, Espainiako argitaletxeak, generoaren arrakastaz profitatu nahian, egile espainiarren lanak plazaratzen hasi ziren. Hori dela eta, aipatzekoa da detektibe nobela horien egile
|
asko
nobela ingeles eta amerikarren itzultzaileak zirela, eta generoaren formulak zuzenean egokitzen zituztela. 1942 urtean Molino argitaletxe ospetsuaren. Biblioteca Oro, n egile espainiar bat azaldu zen:
|
|
|
zegoela esatea: estatu polizial batean, behintzat, onartezina izango zen lapur
|
asko
zeudela aitortzea.
|
|
|
Aipatu dugunez, egokitzapen horretan azpigeneroaren arauak zaindu zituen Loidik, baina, aldi berean, efektu bereziak lortu zituen, besteak beste, euskararen unibertso literarioa apur batez zabaltzea. Kontuak kontu, bakoitzak bere irakurketa egin dezake, eleberriak beste azterbide
|
asko
eskaintzen dituelako: emakumeen rolak21, azterketa formalak eta egiturazkoak, polisistemen teoriaren araberakoa, hizkuntzaren inguruko ideologia...
|
|
|
Hirugarren funtzio praktiko bat ere badu baliabide horrek: beharrezkoa da irakurleari laguntza ematea pertsonaia
|
asko
agertzen direnean, haria ez galtzeko. Bestalde, pertsonaien makaltasunaren sintoma izan liteke.
|
|
|
[?] grafikoa ikusirik, nola galdetu edo erantzungo diot gaztelaniaz Bizkaia, Araba edo Gipuzkoako gazte bati? Zuberoa eta Nafarroa Beherea, gainbehera doazen arren, oraindik urdin, Lapurdi bera eta Nafarroako herri
|
asko
berde ilun (%20)?
|
|
|
P. Zubiria bezalako euskaltzale batek aitortzen badigu egin berri dituela halako aurkikuntzak, seinale oraindik euskaldun euskaltzale
|
asko
garela benetan jabetu ez garenak gure benetako egoeraren mapa soziolinguistikoaren dinamikotasunaz eta honek eskaintzen dizkigun irabazteko aukerez. Badugu beraz zeregina.
|
|
|
«Irratiak: irrati publikoei dagokienez, Euskadi Irratiak 133.181 entzule ditu, eta Gazteak, berriz, 16 urte edo gehiagoko 112.797 entzule (kontuan izatekoa da, Gaztearen entzule
|
asko
16 urte baino gutxiagokoak direla).
|
|
|
ETB 1ek 253.385 ikus entzule ditu, eta ETB 3k, 25.554 ikus entzule. Kontuan izan behar da, ETB 3ren ikus entzule
|
asko
, gehienak seguruenik, 16 urtetik beherakoak direla.
|
|
|
Azken 40/ 50 urtean baliabide berri
|
asko
lortu dugu jartzea hainbat leku eta esparrutan euskaldunon komunitatearen esku. Eta emaitza onak izatea ere bai, batez ere EAEn eta Nafarroa Garaiko eremu euskaldunean.
|
|
|
Eta ez da ere harritzeko, urtetan batez ere ezker abertzalearen inguruko herritarrak izan direnez euskararen alde batere mugitu direnak instituzioetatik kanpo (nahiz instituzioetan ere mugitu). Gaur egun ordea, behin erakunde armatuaren kontua bukatzear edo bukatua dela eta ezker abertzale osoa birpentsatze eta berreratze prozesuan, ezin aukera hobea genuke identifikazio horren gainetik abiatzeko, eta oso bereziki euskalgintzaren erakunde
|
asko
–orain artean ezker abertzalearen barruti edo izan direnak?, ez desagerrarazteko edo instituzionalizatzeko, baizik eta zabaltzen joateko, esparru ideologiko horretatik kanpoko euskaltzaleak ere biltzen saiatuz, instituzioetatik kanpo (ere) ezinbestean jarraitu behar dugun lanetarako.
|
|
|
–Erabili? kakotxen artean, izan ere, Soziolinguistika Klusterra bideratzen ari den ahozkoaren gaineko ikerketetatik ikusi baitugu euskaraz entzun, irakurri eta idatzi
|
asko
, baina irakaslearekin edo ikasleen artean hitz egiteko tradizio txikidun sistema dela gailentzen dena oraindik (Zabala, 2015). Ildo horretatik, baditugu hainbat erronka ahozko gaitasuna landu eta erabilera sustatzeari begira:
|
|
|
Egia esan, testu horretan esaldi ilun eta korapilatsuak aurkitu doguzanean, astiro jo dogu jatorrizko testura, gre kora, eta kontsultatu doguz baita Vulgata Barria eta zerren datu barri dodazan gure tradizinoko testuak, eta baita A. Apaolazarena, M. Etchehandyrena e.a. Esaldi
|
asko
izan ez diran arren, ordu asko emon dogu esaldi ilunok bizkaitar rok ulertzeko moduan eskeintzeko.
|
|
|
Egia esan, testu horretan esaldi ilun eta korapilatsuak aurkitu doguzanean, astiro jo dogu jatorrizko testura, gre kora, eta kontsultatu doguz baita Vulgata Barria eta zerren datu barri dodazan gure tradizinoko testuak, eta baita A. Apaolazarena, M. Etchehandyrena e.a. Esaldi asko izan ez diran arren, ordu
|
asko
emon dogu esaldi ilunok bizkaitar rok ulertzeko moduan eskeintzeko.
|
|
2017
|
|
|
Eta egia da. Egitasmo batean ordu
|
asko
sartu dituen ikertzaileak, bere lanaren emaitzak albait modurik biribilenean aurkeztu nahi izaten ditu. Bere lana amaitutzat emateko gogoa izaten du.
|
|
|
–Industria gisa bi irin errota zeuden (XIX. mendearen erdialdeaz ari da), bi ola, erreka bateko urak ibiliak, soilik irailetik apirilera aritzen zirenak, eta oihal arruntak egiteko bi ehundegi?. Hortik izan daiteke, mende
|
asko
lehenago ere, bi errota dauden lekua adieraztea herriaren izenak. zu atzizkiak oparotasuna adierazten du, baina baita gai baten tokia ere.
|
|
|
Datu gehienak eta interesgarrienak Ander Lakarrak bildu zituen duela 25 urte baino gehiago. Garai hartan, aspaldiko lehen berrargitalpen modernoa egiterakoan, saiatu zen ahal bezainbat datu biltzen idazleari buruz, baina onartzen zuen hutsune
|
asko
zeudela biografia osoa osatzeko, batez ere, azken urteak?. Ahoz ahoko lekukotasun baten arabera. Afrikako iparraldean?
|
|
|
Informazio hauek guztiak aztertu ondoren, berehala ohartzen gara alde, misteriotsu? bat dagoela eta ikusten ditugun datuek galdera
|
asko
sortzen dizkigute.
|
|
|
Jakin mina pizturik, ikerketa xumea burutu dugu Interneten arakatuz honen guztiaren inguruan informazioak biltzeko. Horretarako probetxu handia izan da artxibo
|
asko
Interneten digitalizatuak izatea, batez ere Frantziakoak, herri hartan dagoen genealogia zaletasunaren ondorioz.
|
|
|
Alegia 1890ean Albert itzultzen da Frantziara, Parisera. Euskaldun
|
asko
bezala, intsumiso egongo da denbora luzean(). Léon Bloy idazlearen Egunkarian aipatzen den Albert Dasconaguerre segur aski bera da (1895 urtean).
|
|
|
Bestetik, (1) bilakaera eredu bakun horretan, fonetika bilakaeraren berri zehatza ematen da, baina ez, ordea, semantikaren bilakaeraren berri. Manterolak (2012) aurrerapauso bat eman du orain dela ez
|
asko
plazaratu duen lanean. Izan ere, gure ustez egokia den metodologia bati eusten dio Manterolak, diakronia erabiltzen baitu bestela ulertezinak izango liratekeen datu sinkronikoak eta diasistematikoak ondo ulertzeko.
|
|
|
(3) a Ur
|
asko
edan dut/* ditut, ur kantitate handia?
|
|
|
b Ur
|
asko
edan ditut, ur mota asko?
|
|
|
b Ur asko edan ditut, ur mota
|
asko
–
|
|
|
b Gizon
|
asko
etorri dira
|
|
|
Iripizde asko plazaratu dira hiru deklinabideko ikuspegi horren alde, hau da, euskara deklinatu egiten delako ideiaren alde, eta deklinabide atzizki talde bakarra onartzearen alde. Era berean, irizpide
|
asko
daude zentzuzkoagoa dirudien ikuspegi berriagoaren alde. Bataren zein bestearen berri izateko ikus bitez Euskaltzaindia 1993:
|
|
|
postposizio atxikitzat jotzen dugun horien aurrean, ez da ageri inongo kasu arrastorik ere. Ildo horretan, azpimarratu beharrekoa da, ordea, georgiera bezalako hizkuntzek ere postposizio atxiki
|
asko
dituztela, baina postposizioen aurrean øez den kasu marka bat azaltzen dela (Odriozola 2008: 12).
|
|
2018
|
|
|
Garaiko prentsa liberalak zioenez, Kataluniako kanpaina batean parte hartu ondoren, Bidankozen egoteko lizentzia zuen itxura egiten aritu zen, baina egiaz bera eta beste karlista
|
asko
ezkutatuta zeuden herrian. Abenduaren 5eko gauean Barrikart senide erronkariarren agindupeko" Kristina Andrearen tropa bat" Mendigatxa etxe aurrera bertaratu zen, eta gaur egun Bidankozen, ia 200 urte geroago, oraindik gogoratzen den esaldi famatua esan omen zuten:
|
|
|
Mito edo fikzioan kokatzea, ordea, ez litzateke hain agerikoa. Izan ere, Pavelek berak kontatzen duenez, genero epikoan koka daitezkeen kontakizun heroiko
|
asko
zentzu mitikoan irakurri izan dira historikoki (eta ez fikzionalki), hots, bertako entitateei existentzia erreala aitortuz: " Podemos razonablemente dar por sentado que el publico del texto En busca del Santo Grial tomaba a sus personajes legendarios como si hubieran existido realmente" (Pavel, 1997:
|
|
|
" Agur Euskal Erriari" zatiei. Atal horretan zazpi kideko lagunarte bat aurkezten du narratzaileak, afaldu eta solasean ari direla, gauza
|
asko
elkarri kontatuz, baina narratzaileak gauza bat zela guztietan alaiena azpimarratzen du: " Euskalerria guzien Ama".
|
|
|
1950ekoa oso modu prekarioan argitaratu zen; izan ere, ikusi dugunez, euskal argitalpen sistema egoera kaskarrean geratu zen gerraondoan, eta argitaletxeen egoera ekonomikoa txarra izateaz aparte, euskarazko liburuak baimenduko ziren ere zalantzazkoa zen. Gauzak horrela, argitalpen xumea dugu 1950ekoa, eta gainera, eskuizkribu originaletik egin gabe," han hemen barreiaturik zeuden testu zatiak bilduz osatu behar izan zuten [Manuel Lekuona eta Antonio Maria Labaienek] poema eta hortik sortu ziren argitalpen akatsak[.] errata
|
asko
eta handiekin kaleratu zen lehen argitalpena" (Iztueta, 1991: 743).
|
|
|
Euskaldunak, Juan Mari Lekuonak ezaugarritu zuen bezala, pertsonaia erretaula batek osatzen du; bere hitzetan," erretaula estatikoa duzue, kondairarik eta elkarrizketarik gabea. Baina esanahi haundiko irudigintza dugu Orixerena, ipui kondaira
|
asko
bururatzen diguna" (Lekuona, 1991: 394).
|
|
|
Alde horretatik, nazioarteko onarpen eta arrakastaren adibide
|
asko
aipa daitezke, hala nola Oteizari berari emandako lehenbiziko eskultura saria aipatutako Sao Pauloko Bienalean 1957an, Txillidari emandakoa 1958ko Veneziako Bienalean, eta Tapiesi eman ziotena Pittsburgheko Carnegie Institutuan urte berean. Azken arte erakunde horrek antolatutako nazioarteko erakusketek ondo adierazten dute AEBn Espainiako arteari ematen ari zitzaion nazioarteko legitimazioa (Perez Segura, 2017).
|
|
|
Espainia barruan, intelektualen edo kulturaren mundua Francoren kontra azaltzen hasi zen gero eta era agerikoagoan. Aurreko urteetan arrakasta handia izan zuten artista
|
asko
60ko hamarkadaren erdialdetik aurrera Francoren kontra jarri ziren, eta jarrera horiek indartu egin ziren 70eko hamarkadan, diktadorea hil eta beste erregimen bat iritsiko zela ikusita. Interpretazio batzuen arabera, artista askok, intelektual askoren modura, diktadura atzean lagatzeko" irteera jarrera" hartu zuten, zetorrenari eroso aurre egiteko.
|
|
|
Baina 60ko hamarkadan gizartean gertatzen ari ziren aldaketak ikusita, diktaduraren egiturak haiek zelatatzea eta kontrolatzea erabaki zuen. Ordutik aurrera artista eta idazle
|
asko
" intelectuales politicamente conflictivos" etiketaren pean sailkatu zituzten, eta behin baino gehiagotan Informazio eta Turismo Ministerioak haiei buruzko txostenak egin zituen: Vicente Aguilera Cerni, Andreu Alfaro, Francisco Alvarez, Juan Antonio Bardem Muñoz, Manuel Calvo Abad, Francisco Candel, Jose Manuel Caballero Bonald, Jose Mana Castellet, Carlos Barral, Gabriel Celaya, Francisco Cortijo, Angel Crespo, Juan Genoves, Jose Agustin, Juan eta Luis Goytisolo, Jesus Lopez Pacheco, Armando Lopez Salinas, Manolo Millares, Jose Monjales, Isaac Montero, Francisco Moreno Galvan, Lauro Olmo, Blas de Otero, Jose Mana de Quinto, Alfonso Sastre, Rafael Solbes, Francisco Vallverdu, Ricardo Zamorano eta abar (Haro, 2010:
|
|
|
4 Eszenaratuko zuten eszenografiaren eta figurinen kopia originalak aurkeztu behar ziren, koloretan. Sinbolismoak garaian izan zuen garrantziaz ohartuta, estetikak eta zuri beltzeko kopiek detaile
|
asko
ezkuta zitzaketen.
|
|
|
Errepresioak eta zentsurak euskaldunei ate
|
asko
itxi bazizkien ere, deserrira bidaiatu behar izanak hizkuntza eta kultura berriekin hartu emanak estuarazi zizkien. Nazioarteko harreman haietatik abiatuta, ikasketa prozesu aberatsak zabaldu ziren, kulturalak zein artistikoak, hala tradizionalak nola modernoak, eta teatro genero guztietan berrikuntzek oihartzuna izan zuten lehenago edo geroago.
|
|
|
Beraz, irakurleei eskaini beharreko itzulpenak atzerritik ekarritako literatura ez kaltegarria behar zuen; alegia, literatura viktoriarra, edo aisialdirako kulturari lotutakoa, errealitatetik ihes egiten laguntzen zuena eta herritar gehiagorengana iristen zena (kultur pasibotasuna sustatzeko modua zen). Hori dela-eta aurki daiteke thriller, western, detektibe eleberri, maitasun istorio eta haurrentzako literatura
|
asko
itzulitako literaturaren artean (Pegenaute, 1999: 93).
|
|
|
1). Gisa horretako baliabideek erakusten edo azaltzen dute nolatan argitaratu ziren autore polemikoak, lehen begiratuan zentsuratzeko aukera
|
asko
izan zitzaketenak (gaur egungo ikuspegiaren arabera). Gakoa lan horiek eraldatzea eta erregimenaren aldeko diskurtsoak sustatzea izan omen zen, Meseguerrek aztertutako lanetan ondorioztatzen denez:
|
|
|
Baserri mundukoa izateak ez duela atzerakoi izan behar derrigorrez. Eta konplexuz beteriko mundu horretan beste norabide batean lan egiteko pista
|
asko
eman dizkit’[...] ‘eskerrak Mikel Laboak kantu bihurtu zituen, trikitilariok ez baikinen enteratu ere egin. Baina berez, guretzat egindako letrak dira’" (Martin, 2006). ru kolektiboek lagundu zuten AOK k balioztatze sinbolikoa jasan izana.
|
|
|
Adierazgarria da oso 1959an Egan ek eta 1969an Ministerio de Informacion y Turismo k hartutako erabakien arteko ezberdintasuna. Pentsa liteke 1966ko legedia aldaketak baldintzatutako aldaketa izan zela, baina zaila da halakorik defendatzea, Ley de Fraga delako legepean ere lan
|
asko
debekatu zituztela kontuan hartuta, Espainiaren separatismo aren ideiari lotutakoak gehienbat. Azalpenak, beraz, beste bat behar du izan, ez duena lotura zuzenik Espainiako estatuaren zentsura instituzionalaren irakurleekin.
|
|
|
zentsurarik eza ez da askatasuna. Edonola ere, zentsura egoteak beste muga
|
asko
dakartza berarekin, zentsura ezin baita modu isolatuan ulertu. Puzzle handiago baten osagaia da.
|
|
|
Puzzle handiago baten osagaia da. Aginte modu totalitario, zanpatzaile, autoritario eta beste keria
|
asko
dituen sistemaren baitan bakarrik uler daiteke. Bere ondoan izaten ditu beste eta bestelako kontrolak, zigorrak...
|
|
|
Beñat Sarasola: Aipatu da lehen ere euskal literatur sisteman eta liburugintza sisteman ikerketa
|
asko
egindakoa dela baita ere. Eta horietako azkenetako bat 2007 urtean argitaratu zuen, 30 urte liburugintzan izeneko liburua, eta handik azkeneko testu hau Nerea Mujika Gerediaga elkarteko presidenteak irakurriko du.
|