|
2012
|
|
|
68 Dolores Gonzalez Katarain oso militante esanguratsu izan zen ETAn. Gero, politika aktibotik aldendua, Mexikotik Euskal
|
Herrira
itzultzeko borondatea erakutsi zuen. Esaten denez, Txomin Iturberen oniritziarekin itzuli zen, baina Iturbe 1986an atxilotu zuten, uztailean Libreville-ra (Gabon) deportatu eta gero Algerian konfinatu:
|
|
|
Argi da. Gure gazte garaian Espainia nazio bat zen baina ez kontzientzia nazional indartsu bat zuen nazio bat, eta Euskal
|
Herrira
zetozen etorkinak ere Extremadurako edo andaluz ziren, kontzientzia erregionalagoa zen nazionala baino. Estatuko nazioak artikulatzeko ere, oposizioaren eskema ez zen oraindik finkatua:
|
|
|
Rodolfo Izal apaiz nafarrak esaten zidan azken zenbakian hiru biolentzia mota desberdin ikusten zituela orokorrean, hots, errepresiboa, opresiboa eta subertsiboa. Euskal
|
Herrira
begiratuz, berak zioenez egon badaude biolentzia errepresiboa eta opresiboa, baina, aldiz, ETAren ihardueran ez du borroka subertsiborik ikusten. Zer iruditzen zaizu?
|
|
|
107 Miguel Angel Blanco Ermuan zen zinegotzi, PPkoa. ETAk bahitu zuen eta euskal presoak Euskal
|
Herrira
hurbiltzeko 48 ordu eman zizkion Gobernuari. Honek ez zuen deus egin, eta ETAk Blanco hil zuen 1997ko uztailaren 13an.
|
|
|
Lana utzia gehiago ezinean! Sor
|
Herrira
ez dira nehoiz itzuli, ahal ezinez. Ez galda hori!
|
|
2013
|
|
|
Trikimailu bat zen, han galdu nituen nire gaitasunak, nire osagarria, azkenean nire bihotza. Utzia nuen nire ofizioa eta oso nardatuta itzuli nintzen berriz Euskal
|
Herrira
. Ezin nuen emaztea ahantzi.
|
|
|
Mutil ttiki bat nintzenean, uhaintzarrak gaindituta, Haititik Euskal
|
Herrira
itzultze gabeko bidaia. Utzirikan sorlekua ikasi dut bizia, amaren beso artean maitasunez hazia.
|
|
|
Mutil ttiki bat nintzenean, uhaintzarrak gaindituta, Haititik Euskal
|
Herrira
itzultze gabeko bidaia. Utzirikan sorlekua ikasi dut bizia, amaren beso artean maitasunez hazia.
|
|
|
Mutil ttiki bat nintzenean, uhaintzarrak gaindituta, Haititik Euskal
|
Herrira
itzultze gabeko bidaia. Utzirikan sorlekua ikasi dut bizia, amaren beso artean maitasunez hazia.
|
|
2014
|
|
|
Nolaz ez aipa apezpikutegiko ixiltasuna Joani Paulo II. Loiolara etorri zelarik, Aita Saindu bat Euskal
|
Herrira
heldu zen lehen aldia! Klandestinoki muntatu genituen autokarrak.
|
|
2017
|
|
|
Nik neronek ikusten zaitut ilargitik gora zeruko Euskal
|
Herrira
joanez
|
|
|
Herri honetan ez da zuentzat lekurik. Marrau egin nahi baduzue, zoazte Marral
|
Herrira
!" Lur hau betidanik Marral Herria izan ez balitz bezala. Beharbada, arrazoia dukete.
|
|
|
Araba, Bizkaia, Gipuzkoa, Nafarroa, Baxenabarre, Lapurdi eta Zuberoa. Hots, jeltzaleek Euskal Herriarentzat zuten asmoa ez zen Hego Euskal
|
Herrira
mugatzen.
|
|
|
E.B.: Gatazka ez zelako Euskal
|
Herrira
mugatzen. Frantziako toki anitzetan ere bazen gisa hartako gatazka.
|
|
|
Hitzordua ez dugu huts egin behar. Kanpora begira bezala, Euskal
|
Herrira
begira ere bagenuke lan bat egiteko, azken finean, gure historiaren parte inportante bat baita.
|
|
2018
|
|
|
Euskararen jatorriari buruzko kaukasiar hipotesia ez zuen garatu, baina, Jeronimo (340) santuaren garaitik datorren ideiari lotuz, Antzinatean zeuden bi Iberiak (Europaren eta Georgiakoa) uztartzen saiatu zen. Elizaren Aitaren iritzia iritzi, Xaho ez zegoen prest onartzeko georgiarrak Euskal
|
Herrira
etorri zirela eta nahiago izan zuen pentsatzea euskaldunak Georgiara joan zirela.
|
|
|
1838an, Okzitaniako Tolosan kokatu zen. Noizean behin Euskal
|
Herrira
jaisten zen, mugalari lanetan aritzen baitzen. Adibidez, Ganix Makeako kontrabandista ospetsuarekin elkarlanean, Beirako printzesari(), don Carlos-en andregaiari, Elizondora pasatzen lagundu zion.
|
|
|
Bonaparteren diktadurak Ariel itxiarazi zuen, 1852ko otsailean, eta bi hilabete geroago Xaho behartu Belgikara lehenbizi eta berehala Hego Euskal
|
Herrira
mugitzera. Baliteke Gasteizen Francisco Navarro Villoslada() Nafarroako idazle karlistarekin harremanetan egon izana.
|
|
2021
|
|
|
Grabaketa nomada. Paristik Euskal
|
Herrira
. Ziburutik lau haizetara.
|
|
|
Ene argazki tresna hartu nuen. Euskal
|
Herrira
itzuliz gero Harlemen hartutako argazkia After Banksy liburua osatzeko baliatu nuen. Hastapenean burmuinean nuen After Banksy proeiktua narrazio bezala hausnartua zen.
|
|
|
Grabaketa nomada. Paristik Euskal
|
Herrira
. Ziburutik lau haizetara.
|
|
|
Igande batez, ama alabak joan ziren elizarat mezaren entzuterat; kondatzen dute ama sartu zelarik kofesalekura, alaba jalgi zela plazarat. Han zen bere ezkongaia, zaldi batekin, eta biak ihes joan ziren, mendiz mendi, Hegoaldeko Euskal
|
Herrira
eta handik, itsasontzi batean, Uruguay erresumara eta geroago Argentinara. Gertakari horiek 1860an bizi izan zituzten.
|
|
|
Badakigu menditar gehienek badutela xantza hori. Eta gaur oraino, joaiten bazirezte Euskal
|
Herrira
, entzunen dituzue gure elizetan kantu miresgarriak. Joanden urtean, Alduden nintzen Tolosako adiskide batzuekin; enterramendu bat bazen elizan eta banekien Belokeko fraileek kantu eder batzu eginak zituztela ehorzketetan emaiteko...
|
|
|
Kasik ortzirale guziz, ene 2CV zaharrean, joaiten nintzen berriz Euskal
|
Herrira
, zurekin bi egun pasatzeko. Zure osagarria ez zen hobetzen ari.
|
|
|
Garratz Zabarte, adibidez, Txomin Iturberen bidez sartu zen ETA erakundera, 1967an. 1969an ihes egin zuen Arrasatetik Ipar Euskal
|
Herrira
, bertan errefuxiatzeko.
|
|
|
Xabier Sanchez Erauskin kide eta laguna ere Madrilen bizi zen orduan. Berarekin hitz egin nuen, gaia aztertu genuen, eta erabaki genuen Euskal
|
Herrira
, Estatu osora eta Europara ere iritsiko zen buletina sortzea. Herrian genituen informazio iturriak erabiliz, buletina martxan jartzeari ekin genion.
|
|
|
Buletina Madrilen editatu genuen sekretuan, eta herritarren laguntzaz lortu genuen Euskal
|
Herrira
eta estatu osora zabaltzea. Konfiantza osoko pertsonengandik jasotzen genuen informazioa (abokatuak, apaizak, laikoakY), Euskal Herriko txoko askotako jendeak bere segurtasuna eta bizitza arriskatu zuen, Guardia Zibileko Manuel Hidalgo kapitain zanpatzailearen itzala atzetik izan baitzuten.
|
|
|
Banaketa gune nagusia Aranda de Dueron zegoen, hortik zabaltzen zen Euskal
|
Herrira
, Sevillara, Bartzelonara edota Valentziara. Zenbaitek euren multikopistak eta bulegoak erabiltzeko baimena eman ziguten dokumentuak editatu, fotokopiatu eta biderkatzeko.
|
|
|
170 Javi Perez de Nanclares 1979an heldu zen Venezuelara. 1982an Ipar Euskal
|
Herrira
itzulia, hurrengo urtean kartzelatu zuten eta 1987an Mexikora igorri. Han hil zen 2017an.
|
|
|
Lekeition, 1977ko otsailaren 27an, Antxone Telleria eliza barnean zegoen, amnistiaren aldeko baraualdi batean.
|
Herrira
kanpoko polizia anitz heldu zela jakin zen. Lekukoek diotenez, 10 Guardia Zibila eliza barrenera sartu zen biolentzia handiaz, teniente bat buru; beste batzuen arabera, atean bi lerrotan ezarri eta kanporatzen ari zirenei egurra eman.
|
|
|
* Amnistia osorako lehen urratsak itxaroten zirela, Itsasoko laino beltzak gau iluna ekarri zuen Euskal
|
Herrira
. Sebastian Goikoetxea eta Nikolas Mendizabal hilak izan ziren kontrol batean.
|
|
|
Esku hutsik etorri ginen Euskal
|
Herrira
+. 110
|
|
|
" Horrela frogatzen zen kaltetuek Iparraldeko Euskal
|
Herrira
errefuxiatu gisa itzultzeko nahia zutela, kolektibo osoarentzako irteera politikorik ez dagoen bitartean".
|
|
|
Pierre Joxe, Barne ministro gisa, 1990ean heldu zen Ipar Euskal
|
Herrira
ordenu berri baten sortzeko asmoaz. Inongo kontzesio politikorik egin gabe, elkarte euskaltzaleei laguntzak banatuko zizkien tresna kultural berezi bat legeztatu zuen, Euskal Kultur Erakundea.
|
|
|
1985ean, Mexikon enbaxada espainiarraren bidez, kontaktuak hartu omen zituen Barne Ministerioarekin jakiteko ea zerbait gelditzen edo lotzen zitzaion, eta, jakinik ez zuela deus, berriz Hego Euskal
|
Herrira
itzultzea erabaki zuen.
|
|
|
ETAk debekatuta zion Yoyesi Euskal
|
Herrira
itzultzea, eta bere askatasun pertsonalaren izenean desobeditu zuenean, erakunde armatuak ez zuen gupidarik azaldu eta hil egin zuen. Behiala hain borroka armatuaren alde egondako familiaz pentsatu ohi nuen askotan.
|
|
|
" ETAk, euskal iraultzarako erakunde armatuak, Bandres eta Rosonen artean negoziatu zerrendetako kide zaren neurriez, jakinarazten dizu Hego Euskal
|
Herrira
itzultzeko edozein proiektu hipotetiko baino lehen, berehala jarri behar zarela harremanetan erakundearekin, zure jarrerak sor ditzakeen segurtasunarazoak ikertzeko eta, eta, hala, ahalik eta hobekien konpondu ahal izango dituzula.
|
|
|
" Erasotako konboia Coruñan oinarritutako Erreserba Orokorreko Konpainiena zen, eta bereziki Hego Euskal
|
Herrira
ekarri dituzte, zigor eta errepresalia operazioetan esku hartzeko. Konboia Loiolako kuartelera itzultzen ari zen, Tomas Linazaren askapenaren aldeko eta Ipar Euskal Herritik errefuxiatu politikoen estradizioen aurkako manifestazio bat basaki zapaldu ondoren.
|
|
|
1948an Lasarten sortua, lehen EGIn militante Goibururekin, Ezkerrarekin ETAra sartua; 1974an politiko militarren hautua egin zuen eta Segoviako ihesean kanpoko taldean egon zen. 1977ko amnistia eta gero, Ipar Euskal
|
Herrira
herbesteratu eta, Bereziekin, 1978an ETA Erakundeari lotu zen.
|
|
|
Ez zuten ezer egiten utzi.
|
Herrira
sartu eta taberna batzuetara joan ziren: han zegoen jendea handik aterarazi eta jo zuten.
|
|
|
1980an joan zen Iparraldera, eta denbora batez Nikaraguan egon zen. 1983an berriz Euskal
|
Herrira
, KAS alternatibaren aldeko hautua egina zuen, beraz
|
|
|
Jose San Martm guardia beteranoa zen, Errioxan sortua, bertako batekin esposatua eta Euskal
|
Herrira
hurbil bizitua. Omen, ez zuen nahiko galbiderik ikusten prekauzio handi handiak hartzeko.
|
|
|
Iñaki Rekartek eman zuen (gero) oso deskripzio apokaliptikoa: jende gaztea Iparraldera heldua, hasieran apez baten etxean Ezpeletan, lasai, inguruan poteatzen; gero, Bretainiara opor jaietara; 27 berriz Euskal
|
Herrira
, prestakuntza minimo bat jasotzeko; eta, bukatzean, ekintzak burutzeko presio handia, helburua izanik ahal eta sonatuenak egitea.
|
|
|
Txillardegik aipatzen du euskal presoak Euskal
|
Herrira
ekartzeko eta Herri Batasuneko partaideen kartzelatzearen aurkako mugimendua, alderdi politiko, sindikatu eta mugimendu sozial anitzen sostenguaz deitua. abiadura sendoa brauki moztu da, erabat eten; errejionalistak eta españolistak berriro harrotu, Ermuko mamua berriro gorpuztu, geure greba deiak tarrapataka deuseztu, eta, hitz batez, militantzia abertzaleak ilusioz prestatutako lan gaitz osoa,...
|
|
|
Gauden gaudenean, barregarria da G.A.L.en afera eta trama beltzak inarrosten hastea atentatua zuritzeko —urpekontzia omen zen, to! — orokorkeriaz beteriko komunikatu xelebre batean. Ortega funtzionarioa eraman zutenetik, arrontik isilarazi da presoak Euskal
|
Herrira
ekartzearen aldeko oihua.
|
|
|
Euskal
|
Herrira
itzulia, 1995ean klandestinitatera pasatu zen.25
|
|
|
Gai horri lotua, ETAk zioen garaia zela" beharrezko pausoak emateko" eta, bereziki, presoak Euskal
|
Herrira
ekartzeko.
|
|
|
Euskal Herriaren independentziaren aldeko borrokak tinko irauten badu ere, autodeterminazio eskubidearen aldeko jarrera gero eta zabalagoa bada ere, Euskal Herriaren ezagutzak soilik ekarriko duen bakea lortzeko negoziazioaren beharra euskal gizartean txertatzen badoa ere, Estatu espainiarren inposaketa dela medio gatazkak bere horretan jarraitzen du. Oraindik demokrazia ez da heldu Euskal
|
Herrira
. Euskal Herriak bere eskubideak ukatuak ditu, euskal gizarteak bere etorkizuna erabakitzeko tresnarik eta ahalmenik ez du.
|
|
|
Denak kartzelan dira. Hiruen aldeko agerpenak izan dira haien herrietan, Etxarrin eta Gasteizen, Euskal
|
Herrira
hurbil ditzaten eskatuz: " etxean eta aske".
|
|
|
1982 eta 1986 artean, Osasun ministroa izan zen Felipe Gonzalezen gobernuan. Euskal
|
Herrira
oso lotua, anitz idatzi zuen euskal arazoaz eta Euskal irratietan solaskide iraunkorra izan zen. ‘Elkarri’ taldearen partaidea zen.
|
|
|
Ene ametsak gauzatzeko: berriz Euskal
|
Herrira
itzuli eta borroka armatuan berriz hasi. Beharrik norbait gutaz oroitu zukan".
|
|
|
Harekin Gobernuak erabili nahi izan zuen pastenariaren eta matoaren sistema: 2009an Euskal
|
Herrira
hurbildu zuen eta bere neska laguna zegoen kartzelara igorri; 2010ean ez zuen agerpen publikorik egin; eta su etena aldarrikatu zenetik, Ezker Abertzalearen diziplinari itzuli zen. Hori zela eta, kartzelaz aldatu zuten eta Espainia hegoaldera igorri.
|
|
|
Ikerle eta prentsa espainiarren arabera, Erakundeak 1992/ 95etatik igorri zituen militanteak Euskal
|
Herrira
bueltan(" EH Operazioa"); 2001/ 02etan operazioaren azken urratsa izan zitekeen.
|
|
|
Haurtzaroan eta gaztaroan Pauetik nindoan Euskal
|
Herrira
, batik bat kostako hondartzetara. Dudarik ez Euskal Herriko atalak dira baina turismoaren poderioz artifizialak bihurturik.
|
|
|
Dakigunez 1991n benetako lurrikara politikoa gertatu zen Miarritzen, Jakesen inguruko abertzaleak Borotraren taldearekin batera herriko etxean sartu zirelarik. Euskal
|
Herrira
iritsi nintzelarik, laster abertzaletasunarentzako joera bat garatu nuen. Orduko harreman kulturalak ukan nituen Jakesekin, gero adiskidetasun bihurtuko dira.
|
|
|
Erretretan sartu zelarik Euskal
|
Herrira
itzulia zen. Hainbat euskal elkarte kulturaletako bazkidea izanez, Senpereko Larraldea baserri zaharra berritu arazi zuenetik proposatu zizkien dohainik sei euskal elkarteri leku hori lasaitasunean lan egiteko.
|
|
2022
|
|
|
Kalagorrin III. mende hondarrera nabarmenki, Akizen ere beharbada, baina hor probarik ez dugu mementoko. Orokorrean, berriki arte uste zen baino askoz ere lehenago Euskal
|
Herrira
etorri zen, hirigunetara bederen. Baserri munduan denbora gehiago kosta zitzaion, are haboro ibar sakon eta gorenetan.
|
|
|
Ordurako prentsatik banakien ez zinela gehiago manatu lekuan eta Euskal
|
Herrira
itzulia zinela, beste deportatuak bezala. Iparraldean bazen jendea prest zena bere etxean gordetzeko paperik gabe ziren iheslari euskaldunak.
|
|
|
Beste gutun batean aholkatzen didazu euskara ongi lantzeko, merezi duelako gure herriarentzat indar horren egitea. Azken letra hilabete bat beranduago, erraiteko ez gehiago idazteko Arrasera, Euskal
|
Herrira
itzultzeko asmoa duzulako, beste deportatuen antzera.
|
|
|
Eskerrak aterpetu 160 zaituen euskal familiari, etxe horretara ere joan naiz zure bisitatzera. Laster utzi zaituzte berriz Euskal
|
Herrira
itzultzera. Zure inkulpatzeko ziren argumentuetan:
|